1-3. (a) Ke ka baka la’ng Esitere a ka ba a ile a tšhošwa ke go tla pele ga monna wa gagwe? (b) Re tlo ahlaahla dipotšišo dife ka Esitere?

ESITERE o ile a leka go iša maswafo fase ge a be a batamela lapeng la mošate kua Shushani. Go be go se bonolo. Dilo tšohle tša ka mošate di be di kgahliša​—diswantšho tša gona tša mebalabala tša lebotong tše di dirilwego ka ditena tše di phadimago tša dipoo tše di nago le maphego, babetši ba mesebe le ditau, dikokwane tša gona tša maswika tša sebopego sa naka le dihlwadieme tše dibotse, gaešita le go ba ga wona godimo ga meboto e megolo kgauswi le Dithaba tša Zagros tšeo dintlha tša tšona di apešitšwego ke lehlwa e bile o ukametše meetse a sekilego a noka ya Choaspes. Ka moka ga tšona di be di hlametšwe go gopotša moeng yo mongwe le yo mongwe ka matla a magolo a monna yoo Esitere a bego a eya go mmona, yena yo a bego a ipitša “kgoši e kgolo.” Le gona e be e le monna wa gagwe.

² Go tlile bjang gore e be monna wa gagwe? Ahasiwerosi e be e tloga e se mohuta wa monna yoo ngwanenyana le ge e le ofe wa Mojuda a bego a ka letela gore a mo nyale!a Ga se a ka a ekiša mehlala e swanago le ya Aborahama, monna yoo ka boikokobetšo a ilego a amogela taelo ya Modimo ya gore a theetše Sara mosadi wa gagwe. (Gen. 21:12) Kgoši e be e tseba ganyenyane goba e sa tsebe selo ka Jehofa e lego Modimo wa Esitere goba ka Molao wa Gagwe. Lega go le bjalo, Ahasiwerosi o be a tseba molao wa Baperesia, go akaretša le molao woo o bego o iletša selo seo Esitere a bego a tla tloga a se dira. Selo seo e be le eng? Molao o be o re motho le ge e le ofe yoo a bego a tšwelela pele ga kgoši ya Peresia a se a bitšwa ke kgoši o be a swanelwa ke lehu. Esitere o be a se a bitšwa, fela o be a eya go kgoši. Ge a dutše a batamela lapeng la ka gare, moo a bego a tla lebana le sedulo sa bogoši, mohlomongwe o be a ekwa eka o ikiša lehung.​—Bala Esitere 4:11; 5:1.

³ Ke ka baka la’ng Esitere a ile a ipea kotsing yeo? Le gona re ka ithuta’ng tumelong ya mosadi yo yo a kgahlišago? Sa pele, anke re boneng kamoo Esitere a ilego a ba boemong bjoo bjo bo sa tlwaelegago bja go ba mohumagadi wa Peresia.

Setlogo sa Esitere

4. Esitere o be a etšwa kae, gona go tlile bjang gore a dule le wa leloko la gabo e lego Morodekai?

⁴ Esitere e be e le tšhiwana. Ga re tsebe mo gontši ka batswadi ba gagwe bao ba ilego ba mo reela leina la Hadasa, e lego lentšu la Seheberu bakeng sa “momirite,” e lego sehlašana se sebotse seo se khukhušago matšoba a mašweu. Ge batswadi ba Esitere ba ehwa, yo mongwe wa leloko la gabo e lego monna yo botho yo a bitšwago Morodekai, o ile a kwela ngwana yo bohloko. E be e le kgaetšedi ya gagwe, eupša Morodekai e be e le yo mogolo kudu go yena. O ile a iša Esitere lapeng la gagwe gomme a mo swara bjalo ka morwedi wa gagwe.—Esitere 2:5-7, 15.

5, 6. (a) Morodekai o ile a godiša bjang Esitere? (b) Esitere le Morodekai ba ile ba phela bjang kua Shushani?

⁵ Morodekai le Esitere ba be ba dula moo mošate wa Peresia e le mathopša a Bajuda, moo go ka diregago gore ba be ba swanelwa ke go fela ba lebeletšana le go kgethollwa ka baka la bodumedi bja bona le Molao woo ba bego ba leka go o latela. Eupša ga go pelaelo gore Esitere o ile a tlwaelana kudu le kgaetšedi ya gagwe ka ge a be a mo ruta ka Jehofa, Modimo wa kgaugelo yoo nakong e fetilego a hlakodišitšego batho ba Gagwe mathateng gantši​—gomme o be a sa tlo dira bjalo gape. (Lef. 26:44, 45) Go molaleng gore Esitere le Morodekai ba be ba ratana e bile ba botana.

⁶ Go bonagala Morodekai a be a šoma e le mohlankedi yo a itšego kua mošate wa Shushani, ka mehla a dula kgorong ya gona gotee le bahlanka ba bangwe ba kgoši. (Esitere 2:19, 21; 3:3) Ga re tsebe gore Esitere o be a dira’ng ge a be a gola, gaešita le ge go bonagala e le mo go kwagalago go bolela gore o be a hlokometše kgaetšedi ya gagwe le lapa la gagwe gabotse, leo mohlomongwe le bego le le karolong e diilago ya motse ka mošola wa noka go tloga mošate. Mohlomongwe o be a thabela go ya borekišetšong kua Shushani, moo barudi ba gauta le ba silifera gotee le barekiši ba bangwe ba bego ba ala dithoto tša bona. Esitere ga se a akanya gore ka letšatši le lengwe o be a tla tlwaela matsaka ao; o be a sa tsebe seo bokamoso bo mo swaretšego sona.

‘O be a Bogega’

7. Ke ka baka la’ng Wasithi a ile a rakwa gore e se sa ba mohumagadi, gona go ile gwa direga’ng ka morago ga moo?

⁷ Ka letšatši le lengwe, Shushani e be e tletše lesebo mabapi le tšharakano yeo e bego e le lapeng la kgoši. Monyanyeng o mogolo, moo Ahasiwerosi a bego a nea bakgomana ba gagwe dijo tša matsaka le beine, kgoši e ile ya phetha ka gore e bitše mohumagadi wa yona yo mobotse e lego Wasithi, yoo a bego a swere monyanya o mongwe ka thoko le basadi ba bangwe. Eupša Wasithi o ile a gana go tla. E jelwe ke dihlong e bile e galefile, kgoši e ile ya botšiša baeletši ba yona gore Wasithi a otlwe bjang. Go ile gwa direga’ng? O ile rakwa a se sa ba mohumagadi. Bahlanka ba kgoši ba ile ba thoma go tsoma dikgarebe tše dibotse nageng ka moka; kgoši e be e tla kgetha mohumagadi yo mofsa gare ga tšona.​—Esitere 1:1–2:4.

8. (a) Ke ka baka la’ng Morodekai a ka ba a ile a tshwenyega ka Esitere ge a dutše a gola? (b) O nagana gore re ka diriša bjang pono ya Beibele e lekalekanego mabapi le bobotse? (Bona le Diema 31:30.)

⁸ Re ka akanya Morodekai a fela a gaša Esitere mahlo gomme ka go ikgantšha le ka go tshwenyega ka yena a lemoga gore kgaetšedi ya gagwe e nyenyane e godile le gona e be e le e botse ka tsela e makatšago. Re bala gore: “Mosadi yoo yo mofsa o be a bopegile e bile a bogega.” (Esitere 2:7) Beibele e bolela gore motho yo mobotse le yena o swanetše go ba yo bohlale e bile a be le boikokobetšo. Go sego bjalo, seo se ka tswala boikgogomošo, boikgantšho le dika tše dingwe tše di sa kgahlišego. (Bala Diema 11:22.) Na o kile wa bona gore se ke therešo? Tabeng ya Esitere, na botse bja gagwe bo be bo tla ipontšha e le selo se se holago goba sa go hloka mohola? Go be go tla bonagala ge nako e dutše e eya.

9. (a) Go diragetše’ng ge bahlanka ba kgoši ba be ba bona Esitere gomme ke ka baka la’ng go arogana ga gagwe le Morodekai go bile thata? (b) Ke ka baka la’ng Morodekai a ile a dumelela Esitere go nyalana le moheitene? (Akaretša le lepokisi.)

⁹ Bahlanka ba kgoši ba ile ba bona Esitere. Ge ba be ba le lesolong ba ile ba mo tšea go Morodekai gomme ba mo iša mošateng o mogolo ka mošola wa noka. (Esitere 2:8) Go swanetše go ba go bile thata gore batho ba ba babedi ba arogane ka gobane ba be ba le bjalo ka tate le morwedi. Morodekai o be a ka se nyake gore a re mola a godišitše Esitere a tle a nyalwe ke motho le ge e le ofe yo a sa dumelego, gaešita le kgoši, eupša o be a ka se kgone go laola seo.b Esitere o swanetše go ba a ile a theetša keletšo ya Morodekai ka šedi pele a ka tšewa! Ge a be a išwa mošate wa Shushani, o be a ipotšiša dipotšišo tše dintši. O be a letetšwe ke bophelo bja mohuta mang?

O be a Kgahla “Bohle Bao ba Bego ba Mmona”

10, 11. (a) Esitere a ka ba a ile a kgongwa bjang ke bophelo bjo bofsa bjoo a bego a bo phela? (b) Morodekai o ile a bontšha bjang gore o tshwenyegile ka Esitere?

¹⁰ Esitere o ile a ikhwetša a phela bophelo bjo a bego a tloga a sa bo tsebe e bile e le bjo bofsa go yena. O be a le gare ga “basadi ba bantši ba bafsa” bao ba bego ba kgobokeditšwe go tšwa kgole le kgauswi Mmušong wa Peresia. Metlwae ya bona, maleme a gabo bona le boemo bja bona bja kgopolo di swanetše go ba di be di fapane kudu. Ka ge ba be ba hlokometšwe ke mohlankedi yo a bitšwago Hekai, basadi ba ba bafsa ba be ba swanetše go thakgwa ka mo go tseneletšego ka ditlolo tša go botsefatša, e lego lenaneo leo le bego le tšea ngwaga leo le akaretšago go šidollwa ka makhura a nkgago bose. (Esitere 2:8, 12) Go phela ka tsela ye go swanetše go ba go ile gwa tšweletša moya o feteletšego wa go tshwenyega ka ponagalo gare ga basadi bao ba bafsa, gotee le boikgantšho le phadišano. Esitere o ile a kgomega bjang?

¹¹ Ga go na motho yoo a bego a tshwenyegile ka Esitere go feta Morodekai. Re bala gore letšatši le letšatši, o be a sepela kgauswi le ntlo ya basadi gomme a leka go kwa kamoo Esitere a phelago ka gona. (Esitere 2:11) Morodekai o swanetše go ba a be a ikgantšha ka Esitere ge motho yo mongwe, mohlomongwe mohlanka wa ka mošate a be a mmotša gore Esitere o phela gabotse. Ka baka la’ng?

12, 13. (a) Esitere o ile a kgahla batho bao a bego a dula le bona bjang? (b) Ke ka baka la’ng Morodekai a ka ba a ile a kgahlwa ke go tseba gore Esitere ga se a utolla gore ke Mojuda?

¹² Esitere o ile a kgahla Hekai moo a ilego a mo swara ka botho kudu, a mo nea dikgarebe tše šupago gore di mo hlankele ntlong ya basadi. Le gona pego e re: “Nakong ye ka moka Esitere o be a kgahla bohle bao ba bego ba mmona.” (Esitere 2:9, 15) Na batho bao ba be ba tloga ba kgahlilwe ke botse feela? Aowa, go be go na le se sengwe seo se ba kgahlilego ka Esitere.

¹³ Ka mohlala, re bala gore: “Esitere o be a se a bolela selo ka setšhaba sa gabo goba metswalo ya gagwe, ka gobane Morodekai o be a mo laetše gore a se bolele selo ka bona.” (Esitere 2:10) Morodekai o be a laetše Esitere gore a se botše batho gore ke Mojuda; ka gobane o be a tseba gore batho ba gabo ba be ba kgethollwa ke batho ba ka bogošing bja Peresia. O be a thabišwa kudu ke go tseba gore ga bjale, gaešita le ge a be a sa bone Esitere, o be a sa dutše a le bohlale e bile a ekwa.

14. Bafsa ba ka ekiša bjang mohlala wa Esitere lehono?

¹⁴ Lehono bafsa le bona ba ka thabiša batswadi ba bona le bahlokomedi ba bona. Ge batswadi ba bona ba sa ba bone​—gaešita le ge ba na le batho bao ba sa tšeelego dilo godimo, bao ba gobogilego boitshwarong goba ba sehlogo—​ba ka gana ditutuetšo tše mpe gomme ba kgomarela ditekanyetšo tšeo ba tsebago gore di lokile. Ge ba dira bjalo, go swana le Esitere, ba thabiša pelo ya Tatago bona wa legodimong.​—Bala Diema 27:11.

15, 16. (a) Ke’ng seo se ilego sa dira gore Esitere a ratwe ke kgoši? (b) Ke ka baka la’ng go ka ba go bile thata gore Esitere a tlwaelane le diphetogo tša bophelong bja gagwe?

¹⁵ Ge go fihla nako ya gore Esitere a išwe go kgoši, go ile gwa thwe a ikgethele dilo le ge e le dife tšeo a bego a nagana gore a ka di nyaka, mohlomongwe gore a ipotsefatše le go feta. Lega go le bjalo, ka boikokobetšo o ile a kgopela feela se Hekai a mo laetšego sona. (Esitere 2:15) Mohlomongwe o ile a lemoga gore ga se bobotse feela bjoo bo ka kgahlago kgoši; o be a tseba gore moya wa boipoetšo le wa boikokobetšo o be o se wa ata ka lapeng leo. Na o be a nepile?

¹⁶ Pego e araba ka gore: “Kgoši ya rata Esitere go feta basadi ba bangwe ka moka, moo a ilego a hwetša kgaugelo le botho pele ga yona go feta dikgarebe tše dingwe ka moka. E ile ya mo rweša tuku ya ka bogošing hlogong ya gagwe ke moka ya mo dira mohumagadi legatong la Wasithi.” (Esitere 2:17) Ngwanenyana yo yo a ikokobeditšego wa Mojuda o swanetše go ba a ile a thatafalelwa ke go tlwaelana le phetogo ye bophelong bja gagwe​—e be e le mohumagadi yo mofsa, e le mosadi wa kgoši e matla kudu lefaseng ka nako yeo! Na boemo bja gagwe bjo bofsa bo ile bja mo hlakanya hlogo, bja mo dira gore a ikgogomoše? Le gatee!

17. (a) Esitere o ile a dula a ekwa tatagwe wa mogodiši bjang? (b) Ke ka baka la’ng mohlala wa Esitere e le wa bohlokwa go rena lehono?

¹⁷ Esitere o ile a dula a ekwa tatagwe wa mogodiši, e lego Morodekai. O ile a dira gore tswalano ya gagwe le Bajuda e dule e sa tsebje. Go feta moo, ge Morodekai a be a utolla maanomabe ao a bego a rerilwe a go bolaya Ahasiwerosi, Esitere ka go bontšha go kwa o ile a lemoša kgoši gomme leano leo la folotša. (Esitere 2:20-23) Le gona o ile a bontšha tumelo go Modimo wa gagwe ka go bontšha moya wa boikokobetšo le wa go kwa. Ruri mohlala wa Esitere o bohlokwa lehono ka ge batho ba bantši ba sa bone go kwa go le bohlokwa, go e na le moo go se kwe le borabele di atile kudu! Eupša batho bao ba nago le tumelo ya kgonthe ba tšeela go kwa godimo, go swana le Esitere.

Tumelo ya Esitere e a Lekwa

18. (a) Ke ka baka la’ng Morodekai a ile a gana go khunamela Hamani? (Bona le mongwalo wa tlase.) (b) Banna le basadi ba tumelo ba ekiša mohlala wa Morodekai bjang lehono?

¹⁸ Monna yo a bitšwago Hamani o ile a newa maemo a phagamego kgorong ya Ahasiwerosi. Kgoši e ile ya dira Hamani tonakgolo, ya mo dira moeletši wa yona yo mogolo le go mmea maemong a bobedi a bolaodi mmušong. Kgoši e ile ya ba ya laela gore bohle bao ba bonago mohlankedi yo ba swanetše go mo khunamela. (Esitere 3:1-4) Molao woo o ile wa bea Morodekai bothateng. O be a nyaka go kwa kgoši eupša e sego ge e ba seo se be se tla dira gore a se hlomphe Modimo. Hamani e be e le Moagaga. Go bonagala seo se bolela gore e be e le setlogolo sa Agaga, kgoši ya Moamaleke yeo e ilego ya bolawa ke Samuele moporofeta wa Modimo. (1 Sam. 15:33) Baamaleke ba be ba le kgopo kudu moo e lego gore ba be ba itirile manaba a Jehofa le Baisiraele. Setšhaba sa Baamaleke se be se ahlotšwe ke Modimo.c (Doit. 25:19) Mojuda yo a botegago o be a ka khunamela bjang Moamaleke? Morodekai o be a ka se ke. O ile a gana go mo khunamela. Go fihla le lehono, banna le basadi ba tumelo ba ile ba bea maphelo a bona kotsing e le gore ba kgomarele molao wo wa motheo: “Modimo ke mmuši yo re swanetšego go mo kwa go e na le go kwa batho.”​—Dit. 5:29.

19. Hamani o be a nyaka go dira’ng gomme o ile a tutuetša kgoši bjang?

¹⁹ Hamani o be a galefile. Eupša o be a sa nyake go hwetša tsela ya go bolaya Morodekai feela. O be a nyaka le go fediša batho ba gabo Morodekai ka moka! Hamani o ile a bolela le kgoši, a bolela Bajuda gampe. A sa bolele gore ke bomang, o ile a bontšha gore ke batho ba sego bohlokwa, setšhaba “seo se gašanego gare ga merafo.” Se sebe le go feta ke gore o ile a re ba be ba sa kwe melao ya kgoši; ka go re’alo, e be e le marabele a kotsi. O ile a šišinya gore o tla nea kgoši tšhelete e ntši kudu gore a lefe ditshenyagalelo tša go bolaya Bajuda ka moka mmušong.d Kgoši Ahasiwerosi o ile a nea Hamani palamonwana ya gagwe gore a tiišetše taelo le ge e le efe yeo a bego a e nagana.​—Esitere 3:5-10.

20, 21. (a) Tsebišo ya Hamani e ile ya kgoma bjang Bajuda ka moka ba Mmušong wa Peresia go akaretša le Morodekai? (b) Morodekai o ile a lopa Esitere go dira’ng?

²⁰ Go se go ye kae ke ge baromiwa ba kitima ba nametše dipere ba eya dikarolong ka moka tša mmušo wo o mogolo, ba iša kahlolo ya go bolaya Bajuda. Akanya kamoo tsebišo yeo e ilego ya ba kgoma ka gona ge e be e fihla Jerusalema yeo e bego e le kgole, moo mašaledi a Bajuda ao a bego a boile bothopša Babilona a bego a katana le go tsošološa motse wo o bego o sa dutše o se na morako wa go o šireletša. Ge Morodekai a be a ekwa ditaba tše tše di tšhošago, mohlomongwe o ile a nagana ka bona le ka bagwera ba gagwe gotee le meloko ya gabo kua Shushani. A nyamile, o ile a gagola diaparo tša gagwe, a apara mokotla a itšhela ka molora hlogong gomme a lla ka go hlaboša a le gare ga motse. Lega go le bjalo, Hamani o be a dutše le kgoši ba enwa, a sa tshwenywe ke manyami ao a bego a a baketše Bajuda le bagwera ba bona kua Shushani.​—Bala Esitere 3:12–4:1.

²¹ Morodekai o be a tseba gore o swanetše go tšea kgato. Eupša o be a tla dira’ng? Esitere o ile a kwa ka manyami a gagwe gomme a mo romela diaparo, eupša Morodekai o ile a gana go homotšega. Mohlomongwe e be e le kgale a ipotšiša gore go tlile bjang gore Modimo wa gagwe, Jehofa, a dumelele gore a amogwe Esitere yo a rategago gomme a dirwe mohumagadi wa mmuši wa moheitene. Ga bjale go be go bonagala lebaka leo le tšwelela. Morodekai o ile a romela mohumagadi molaetša, a lopa Esitere gore a ba lopele go kgoši, a emele “setšhaba sa gabo.”​—Esitere 4:4-8.

22. Ke ka baka la’ng Esitere a be a tšhaba go tšwelela pele ga monna wa gagwe yo e lego kgoši? (Bona le mongwalo wa tlase.)

²² Esitere o swanetše go ba a ile a tshwenyega kudu ge a ekwa ditaba tšeo. O be a le tekong e kgolo kudu ya tumelo. O be a tšhogile, ka ge seo se ile sa bonagala gabotse ge a be a araba Morodekai. O ile a gopotša Morodekai ka molao wa kgoši. Ge motho a be a ka tšwelela pele ga kgoši a se a bitšwa, o be a ahlolelwa lehu. Motho yoo o be a ka phologa ge feela kgoši e be e ka mo šupa ka molamo wa gauta. Na Esitere o be a na le lebaka le ge e le lefe la go letela kgaugelo yeo, kudukudu ka baka la seo se wetšego Wasithi ge a be a gana go kwa taelo ya kgoši ya gore a itšweletše pele ga yona? O ile a botša Morodekai gore kgoši e be e tšere matšatši a 30 e se ya mmitša gore a tlo e bona! Go se bitšwe moo go ile gwa dira gore a ipotšiše ge e ba a be a se sa ratwa ke kgoši.e​—Esitere 4:9-11.

23. (a) Morodekai o ile a matlafatša tumelo ya Esitere ka mantšu afe? (b) Ke ka baka la’ng re swanetše go ekiša mohlala wa Morodekai?

²³ Morodekai o ile a fetola ka go tia gore a matlafatše tumelo ya Esitere. O ile a mo kgonthišetša gore ge a be a ka palelwa ke go tšea kgato, phološo ya Bajuda e be e tla tšwa mothopong o mongwe. Eupša o be a ka letela bjang gore a phologe ge tlaišo e be e šetše e thomile? Morodekai mo o ile a bontšha tumelo e tseneletšego go Jehofa, yoo le ka mohla a bego a ka se dumelele setšhaba sa Gagwe se fedišwa gomme dikholofetšo tša Gagwe tša se phethagale. (Josh. 23:14) Ke moka Morodekai o ile a botšiša Esitere gore: “Go tseba mang gore e be e le wona morero wa gore o fihlelele tlhompho ya bogošing?” (Esitere 4:12-14) Na ga se ra swanela go ekiša Morodekai? O be a botile Modimo wa gagwe, Jehofa, ka mo go feletšego. Na le rena re a mmota?​—Die. 3:5, 6.

Tumelo ya Esitere e be e le Matla go Feta go Boifa Lehu

24. Esitere o ile a bontšha bjang tumelo le sebete?

²⁴ Go be go fihlile nako ya gore Esitere a dire phetho. O ile a kgopela Morodekai gore a botše magagabo gore le ona a ikone dijo ka matšatši a mararo, gomme a phetha molaetša wa gagwe ka mantšu a bonolo ao a bontšhago tumelo le sebete ao a ilego a dula a gopolwa go fihla le lehono, a rego: “Ge e ba ke swanetše go hwa, gona ke tla hwa.” (Esitere 4:15-17) O swanetše go ba a ile a rapela ka mo go tseneletšego matšatšing ao a mararo go feta kamoo a bego a kile a rapela ka gona bophelong bja gagwe. Lega go le bjalo, mafelelong nako e ile ya fihla. O ile a apara diaparo tša gagwe tše dibotse kudu tša ka bogošing gomme a dira sohle seo a ka se kgonago gore a kgahliše kgoši. Ke moka o ile a ya go kgoši.

25. Hlalosa seo se diragetšego ge Esitere a be a tšwelela pele ga monna wa gagwe.

²⁵ Go etša ge go hlalositšwe mathomong a kgaolo ye, Esitere o ile a ya kgorong ya kgoši. Re ka akanya feela ka dikgopolo tša go tshwenyega le dithapelo tšeo di sa kgaotšego tšeo di bego di le monaganong le pelong ya gagwe. O ile a tsena lapeng, moo a bego a kgona go bona Ahasiwerosi a le sedulong sa gagwe sa bogoši. Mohlomongwe o ile a leka go bala ponagalo ya sefahlego sa gagwe​—sefahlego seo se bego se bonagala se le gare ga moriri wa gagwe o kotilwego gabotse le o tataganego ka go lekanela gotee le maledu a gagwe ao a kotilwego ka go lekanela. Ge e ba a ile a swanelwa ke go leta, o swanetše go ba a ile a kwa eka nako yeo ga e fihle. Eupša nako e ile ya feta gomme monna wa gagwe a mmona. Monna wa gagwe o be a tloga a maketše, eupša o ile a thabela go mmona. O ile a mo šupa ka molamo wa gagwe wa gauta!​—Esitere 5:1, 2.

26. Ke ka baka la’ng go nyakega gore Bakriste ba therešo ba be le sebete sa go swana le sa Esitere gomme ke ka baka la’ng a e be e le mathomomayo a mošomo wa gagwe?

²⁶ Kgoši e be e tlo theetša Esitere. O be a emetše Modimo wa gagwe le batho ba gabo, gomme a dula e le mohlala o mobotse wa tumelo go bahlanka ba Modimo ka moka. Bakriste ba therešo lehono ba tšeela godimo mehlala e bjalo. Jesu o itše balatedi ba gagwe ba therešo ba tla tsebja ka lerato la bona la boikgafo. (Bala Johane 13:34, 35.) Gantši go bontšha lerato la mohuta wo go nyaka gore motho a be le sebete sa go swana le sa Esitere. Le ge a be a emetše batho ba Modimo letšatšing leo, a e be e fo ba mathomomayo. O be a tla kgodiša kgoši bjang gore moeletši wa gagwe yo a rategago e lego Hamani, e be e le mologamaanomabe yo kgopo? O be a tla thuša bjang go phološa setšhaba sa gabo? Re tla ahlaahla dipotšišo tše kgaolong e latelago.

1-3. (a) Go be go le bjang ge Esitere a be a batamela sedulo sa bogoši sa monna wa gagwe? (b) Kgoši e ile ya arabela bjang ge Esitere a mo etela?

ESITERE o ile a batamela sedulo sa bogoši ka go nanya, pelo ya gagwe e itia ka lebelo. Akanya gateetee go eba le setu kgorong e kgolo ya kgoši ya mošate wa Peresia kua Shushani, go homotše kudu moo Esitere a bego a kgona go kwa mešitwana ya gagwe le go gwaša ga diaparo tša gagwe tša bogoši. O be a swanetše go tsepamiša kgopolo gomme a se ke a šitišwa ke bobotse bja kgoro ya kgoši, dikokwane tše di kgahlišago gotee le siling yeo e dirilwego ka dikota tšeo di betlilwego gabotse kudu tša metsedara tšeo di tšwago Libanoni yeo e lego kgole. Esitere o ile a dula a tsepamišeditše kgopolo ya gagwe go monna yo a dutšego sedulong sa bogoši, e lego monna yoo bophelo bja gagwe bo bego bo ithekgile ka yena.

² Kgoši e be e mo tsepeletše ge a dutše a batamela, ke moka ya mo šupa ka molamo wa yona wa gauta. Yeo e be e le tiro e bonolo, eupša e ile ya phološa bophelo bja Esitere, ka gobane ka yona kgoši e ile ya mo lebalela molato wo a bego a sa tšwa go o dira wa go tšwelela pele ga kgoši e se ya mmitša. Ge a dutše a batamela sedulo sa bogoši, Esitere o ile a bontšha tebogo ka go otlolla letsogo la gagwe gomme a kgwatha hlogwana ya molamo woo.​—Esitere 5:1, 2.

³ Dilo ka moka tša Kgoši Ahasiwerosi di be di bontšha gore o be a humile kudu e bile a na le matla. Seaparo sa bogoši sa dikgoši tša Peresia tša mehleng yeo se be se bitša tšhelete yeo e lekanago le diranta tše dimilione tše makgolo. Lega go le bjalo, Esitere o be a kgona go bona selo se sengwe go monna wa gagwe; gore ruri o tloga a mo rata. O itše: “Bothata ke eng, wena mohumagadi Esitere, le gona ke eng seo o nyakago go se kgopela? Anke o newe le ge e ka ba seripa sa mmušo!”​—Esitere 5:3.

4. Esitere o be a lebanwe ke ditlhohlo dife?

⁴ Esitere o be a šetše a bontšhitše tumelo le sebete ka tsela e makatšago; o be a tlile pele ga kgoši go tlo šireletša batho ba gabo leanong la go ba bolaya ka moka. Go fihla ga bjale o be a atlegile, eupša o be a sa tlo lebana le ditlhohlo tše dikgolo. O be a swanetše go kgodiša kgoši ye ya go ikgantšha gore moeletši wa yona yo e mmotago kudu e be e le monna yo kgopo yoo a radiilego kgoši gore e ahlolele batho ba gabo Esitere lehu. O be a tla e kgodiša bjang, gona re ka ithuta’ng tumelong ya gagwe?

Ka Bohlale o Ile a Kgetha “Nako ya go Bolela”

5, 6. (a) Esitere o ile a diriša bjang molao wa motheo wo o hwetšwago go Mmoledi 3:1, 7? (b) Tsela yeo Esitere a ilego a bolela le monna wa gagwe e ile ya bontšha bjang bohlale?

⁵ Na Esitere o be a swanetše go utollela kgoši mathata ka moka moo pele ga batho bohle? Ge a be a ka dira bjalo o be a tla e theola seriti gomme a nea moeletši wa yona Hamani nako ya go ikemela dilong tšeo a bego a mo latofatša ka tšona. Bjale Esitere o ile a dira’ng? Nywagakgolo pejana, Kgoši Solomone yo bohlale o ile a budulelwa go ngwala gore: “Selo se sengwe le se sengwe se na le nako ya sona e beilwego, . . . nako ya go homola le nako ya go bolela.” (Mmo. 3:1, 7) Re ka akanya ka tatago Esitere wa mogodiši e lego Morodekai yo a botegago, a ruta kgarebe ye melao e bjalo ya motheo ge a dutše a e godiša. Ka ntle le pelaelo Esitere o be a kwešiša bohlokwa bja go kgetha ka kelohloko “nako ya go bolela.”

⁶ Esitere o itše: “Ge e ba wena kgoši o bona e le mo gobotse, anke lehono wena kgoši o tle le Hamani monyanyeng wo ke go diretšego wona.” (Esitere 5:4) Kgoši e ile ya dumela gomme ya re Hamani a bitšwe. Na o kgona go bona tsela e bohlale yeo Esitere a boletšego ka yona? O ile a nea monna wa gagwe seriti gomme a rulaganya lefelo le le kaone la go mo utollela dilo tšeo a tshwenyegilego ka tšona.​—Bala Diema 10:19.

7, 8. Monyanya wa mathomo wa Esitere o be o le bjang, gona ke ka baka la’ng a ile a diega go bolela le kgoši?

⁷ Ga go pelaelo gore Esitere o ile a lokišeletša monyanya woo ka kelohloko, a kgonthišetša gore go apewa dijo tšeo kgoši e di ratago. Monyanyeng woo go be go na le beine e bose ya go dira gore boemo e be bjo bo thabišago. (Ps. 104:15) Ahasiwerosi o ile a thaba kudu a ba a šušumeletšega go botšiša Esitere gape gore o be a kgopela eng. Na ye e be e le nako ya go bolela?

⁸ Esitere o be a sa nagane bjalo. Go e na le moo, o ile a laletša kgoši le Hamani gore ba tle monyanyeng wa bobedi letšatšing le le latelago. (Esitere 5:7, 8) Ke ka baka la’ng a ile a diega go bolela? Gopola gore batho ba gabo Esitere ka moka ba be ba swanetše go bolawa go ya ka taelo ya kgoši. Ka ge ka moka ba be ba le kotsing, Esitere o be a swanetše go kgonthišetša gore o bolela ka nako ya maleba. Ka gona o ile a leta, e le ge a bula sebaka se sengwe sa go bontšha monna wa gagwe kamoo a mo hlomphago ka gona.

9. Go se fele pelo go na le mehola efe gomme re ka ekiša bjang mohlala wa Esitere tabeng ye?

⁹ Go se fele pelo ke seka seo se hwetšwago ka sewelo e bile se bohlokwa. Gaešita le ge a be a gateletšegile e bile a fagahletše go botša kgoši seo se bego se direga, Esitere ka go se fele pelo o ile a letela nako ya maleba. Re ka ithuta mo gontši mohlaleng wa gagwe, ka gobane ka moka ga rena re ka ba re kile ra bona diphošo tšeo di swanetšego go phošollwa. Ge e ba re nyaka go kgodiša motho yo a nago le matla a taolo gore a lokiše bothata bjo itšego, re swanetše go ekiša Esitere gomme re se ke ra fela pelo. Diema 25:15 e re: “Molaodi o fenywa ke go se fele pelo, leleme le boleta le ka roba lerapo.” Ge e ba ka go se fele pelo re letela nako e swanetšego le go bolela ka boleta go swana le Esitere, gaešita le kganetšo e thata bjalo ka lerapo e ka robega. Na Modimo wa Esitere e lego Jehofa o ile a šegofatša go se fele pelo le bohlale bja gagwe?

Go se Fele Pelo go Tliša Toka

10, 11. Ke ka baka la’ng Hamani a ile a nyama ge a se na go tloga monyanyeng wa mathomo, gona mosadi wa gagwe le bagwera ba ile ba mo kgothaletša go dira’ng?

¹⁰ Go se fele pelo ga Esitere go ile gwa tšweletša ditiragalo tše di makatšago tšeo di ilego tša latelana. Hamani o ile a tloga monyanyeng wa mathomo “a thabile e bile pelo ya gagwe e kwele bose,” ka ge kgoši le mohumagadi ba be ba kgethile go laletša yena. Lega go le bjalo, ge Hamani a feta kgorong ya mošate o ile a bona Morodekai, yena Mojuda yoo a bego a sa dutše a gana go mo nea tlhompho e kgethegilego. Ka ge re bone kgaolong e fetilego, mabaka a Morodekai a be a sa tswalane felo le go hloka tlhompho eupša a be a dumelelana le letswalo la gagwe gotee le tswalano ya gagwe le Jehofa Modimo. Lega go le bjalo, Hamani o ile “a napa a befelela Morodekai.”​—Esitere 5:9.

¹¹ Ge Hamani a be a botša mosadi wa gagwe le bagwera ba gagwe ka se, ba ile ba mo kgothaletša gore a dire kota e telele ya botelele bja dimithara tša ka godimo ga tše 22, le gore a kgopele kgoši gore e mo dumelele go fega Morodekai go yona. Hamani o ile a rata kgopolo yeo gomme gateetee a laela gore go dirwe kota yeo.​—Esitere 5:12-14.

12. Ke ka baka la’ng kgoši e ile ya laela gore go balwe dipego tša ditaba tša Mmušo woo ka go hlaboša gomme e ile ya kwa’ng go tšona?

¹² Go sa le bjalo, kgoši e ile ya lala e hlobaela. Beibele e re botša gore “kgoši ya felelwa ke boroko,” ka gona ya laela bahlokomedi ba yona gore ba e balele dipego tša ditaba tša Mmušo woo ka go hlaboša. Ditaba tšeo di be di akaretša pego ya maanomabe a go bolaya Ahasiwerosi. E ile ya gopola taba yeo; le gore batho bao ba bego ba nyaka go e bolaya ba ile ba swarwa gomme ba bolawa. Lega go le bjalo, go thwe’ng ka Morodekai e lego monna yoo a bego a pepentšhitše maanomabe ao? Gateetee ge e lemoga se, kgoši e ile ya botšiša gore Morodekai o ile a putswa bjang. Karabo e bile efe? Monna yoo o be a se a putswa ka selo.​—Bala Esitere 6:1-3.

13, 14. (a) Dilo di ile tša thoma bjang go se sepelele Hamani gabotse? (b) Mosadi wa Hamani le bagwera ba gagwe ba ile ba mmotša’ng?

¹³ E huduegile, kgoši e ile ya kgopela bahlankedi ba kgoro bao ba bego ba le gona gore ba e thuše go lokiša phošo ye. Hamani o be a le kgorong ya kgoši​—go bonagala a be a tsogetše moo ka gobane o be a fagahletše go hwetša tumelelo ya kgoši ya go bolaya Morodekai. Eupša pele Hamani a ka dira kgopelo ya gagwe, kgoši e ile ya mmotšiša gore e swanetše go direla eng monna yo e nyakago go mo godiša. Hamani o ile a tšea gore kgoši e be e naganne ka yena. Ka gona Hamani o ile a kgetha kgodišo ya manobonobo a re: Apeša monna yoo diaparo tša kgoši, gomme mokgomana a mo sepediše Shushani ka pere ya kgoši, a rete monna yoo a goeletše e le gore a kwewe ke batho bohle. Akanya ka ponagalo ya sefahlego sa Hamani ge a be a ekwa gore monna yoo a swanetšego go godišwa e be e le Morodekai! Le gona ke mang yoo kgoši e ilego ya mo laela gore a rete Morodekai? Ke Hamani!​—Esitere 6:4-10.

¹⁴ Hamani ka go kgokgona o ile a phetha seo go yena e bego e le modiro woo o mo šišimišago ke moka a akgofela gae a gateletšegile. Mosadi wa gagwe le bagwera ba gagwe ba ile ba re phetogo ye ya ditiragalo e ka ba le ditlamorago tšeo di sa kgahlišego; o be a tla palelwa ke go lwa le Morodekai wa Mojuda.​—Esitere 6:12, 13.

15. (a) Go se fele pelo ga Esitere go bile le mafelelo afe a mabotse? (b) Ke ka baka la’ng e le gabohlale gore re bontšhe “moya wa go leta”?

¹⁵ Ka ge Esitere a ile a se fele pelo gomme a leta letšatši letee gore a tle a botše kgoši seo a se kgopelago, se se ile sa dira gore Hamani a thee motheo wa go wa ga gagwe. Le gona na se ga se bontšhe gore Jehofa Modimo ke yena yo a ka bago a dirile gore kgoši e felelwe ke boroko? (Die. 21:1) Ga go makatše ge Lentšu la Modimo le re kgothaletša go bontšha “moya wa go leta”! (Bala Mika 7:7.) Ge re letela Modimo, re ka lemoga gore ditharollo tša gagwe tša mathata a rena di feta kgole tharollo le ge e le efe yeo re ka bago re e naganne.

O Ile a Bolela ka Sebete

16, 17. (a) “Nako ya go bolela” ya Esitere e ile ya fihla neng? (b) Esitere o be a fapane bjang le mosadi wa pejana wa kgoši, e lego Wasithi?

¹⁶ Esitere ga se a ka a leka go se fele pelo ga kgoši gape; monyanyeng wa gagwe wa bobedi, o ile a swanelwa ke go bolela dilo tšohle. Eupša o be a tla dira seo bjang? Go ba gona, kgoši e ile ya mo nea sebaka gomme ya mmotšiša gape gore o kgopela eng. (Esitere 7:2) “Nako ya go bolela” ya Esitere e be e fihlile.

¹⁷ Re ka akanya ka Esitere a rapela Modimo wa gagwe ka setu pele a bolela mantšu a: “Ge e ba wena kgoši o nkgaugetše gomme o bona e le mo gobotse, gona ke kgopela gore o phološe moya wa ka le setšhaba sa gešo.” (Esitere 7:3) Ela hloko gore o ile a kgonthišetša kgoši gore o be a hlompha kahlolo ya yona mabapi le seo se bego se bonagala se lokile. Ruri Esitere o be a sa swane le Wasithi, mosadi wa kgoši wa pejana, yoo a ilego a theola monna wa gagwe seriti ka boomo! (Esitere 1:10-12) Go feta moo, Esitere ga se a ka a nyatša bošilo bja kgoši bja go bota Hamani. Go e na le moo, o ile a lopa kgoši gore e mo šireletše kotsing yeo e bego e tla dira gore a bolawe.

18. Esitere o ile a utollela bjang kgoši bothata?

¹⁸ Kgopelo yeo ruri e ile ya kgoma kgoši le go e makatša. Ke mang yo a bego a ka leka go bea mohumagadi wa yona kotsing? Esitere o ile a tšwela pele ka gore: “Nna le setšhaba sa gešo re rekišitšwe gore re fedišwe, re bolawe re be re swielwe. Ge nkabe re be re rekišitšwe gore re fo ba makgoba a banna le bahlanka ba basadi, ke be ke tla homola. Eupša tlalelo ye ga se ya swanela ka ge seo se tla senyetša le wena kgoši.” (Esitere 7:4) Ela hloko gore Esitere o ile a bolela bothata ka go lebanya, eupša a tlaleletša ka gore o be a tla homola ge nkabe kotsi e be e fo ba ya go dirwa makgoba. Lega go le bjalo, o be a ka se homole ka taba ye ya go bolawa ga molokwanarite ka ge e be e tla kgoma kgoši kudu.

19. Re ka ithuta’ng go Esitere ka bokgoni bja go kgodiša?

¹⁹ Mohlala wa Esitere o re ruta mo gontši ka bokgoni bja go kgodiša. Ge e ba o ka swanelwa ke go botša moratiwa goba gaešita le motho yo a nago le matla a magolo a taolo bothata bjo bogolo, o ka thušwa ke go se fele pelo, tlhompho le go bolela ka go lebanya.​—Die. 16:21, 23.

20, 21. (a) Esitere o ile a pepentšha bjang Hamani, gona seo se ile sa dira gore kgoši e arabele bjang? (b) Hamani o ile a arabela bjang ge mahlajana a gagwe a be a pepentšhwa?

²⁰ Ahasiwerosi o ile a botšiša gore: “Ke mang a nyakago go dira tšeo, le gona o kae motho yoo a betilego pelo a nyaka go dira tšeo?” Akanya Esitere a šupa ka monwana ge a bolela gore: “Monna yoo wa moganetši e bile e le lenaba ke Hamani yo yo mobe.” Hamani o be a tla arabela bjang? O ile a tšhoga o šoro. Bona ka leihlo la kgopolo ge sefahlego sa kgoši ye yeo e sa tsepamago se hwibila ge e lemoga gore moeletši wa yona yoo e mmotago o be a e radiile gore e saene taelo ya go bolaya mosadi wa yona yo a rategago! Kgoši e ile ya tšwa ka go akgofa gomme ya ya ka serapeng go yo theoša maswafo.​—Esitere 7:5-7.

²¹ Ge Hamani a pepentšhitšwe gore o na le mahlajana, o ile a itahlela dinaong tša mohumagadi. Ge kgoši e boa ka phapošing gomme e bona Hamani a llela Esitere bolaong bja gagwe, e ile ya latofatša Hamani e ferekane ka gore o be a leka go kata mohumagadi ka ngwakong wa kgoši. Seo se be se bolela lehu go Hamani. O ile a tšewa a khurumeditšwe sefahlego. Yo mongwe wa bahlankedi ba kgoši o ile a botša kgoši ka kota e telele yeo Hamani a bego a e diretše go tlo fega Morodekai go yona. Gateetee Ahasiwerosi o ile a laela gore Hamani a fegwe koteng yeo.​—Esitere 7:8-10.

22. Mohlala wa Esitere o ka re ruta bjang go se lahlegelwe ke kholofelo, go se swayaswaye diphošo goba go se felelwe ke tumelo?

²² Lefaseng la lehono leo le hlokago toka, go bonolo go akanya gore re ka se tsoge re bone dilo di dirwa ka toka. Na o kile wa ikwa ka tsela yeo? Esitere ga se a ka a lahlegelwa ke kholofelo, ga se a ka a swayaswaya diphošo e bile ga se a ka a felelwa ke tumelo. Ge nako e fihlile, o ile a bolela se se nepagetšego ka sebete e bile a bota gore Jehofa o tla dira seo se nyakegago. Anke le rena re direng se se swanago! Jehofa ga se a fetoga ga e sa le go tloga mehleng ya Esitere. O sa dutše a kgona go swara ba kgopo le baradia melabeng ya bona, go fo swana le ge a dirile ka Hamani.​—Bala Psalme 7:11-16.

O Ile a Hlankela Jehofa le Batho ba Gagwe ka go Hloka Boithati

23. (a) Kgoši e ile ya putsa Morodekai le Esitere bjang? (b) Boporofeta bja Jakobo bja ge a be a le kgauswi le go hwa bja mabapi le Benjamini bo ile bja phethagala bjang? (Bona lepokisi leo le le rego: “Boporofeta bo a Phethagala.”)

²³ Mafelelong, kgoši e ile ya tseba gore Morodekai ke mang, e ile ya tseba gore e be e se feela motho yo a ilego a mo šireletša ka potego leanong la go mmolaya eupša gape e be e le tatago Esitere wa mogodiši. Ahasiwerosi o ile a nea Morodekai maemo a Hamani a go ba tonakgolo. Kgoši e ile ya nea Esitere ntlo ya Hamani​—go akaretša le mahumo a gagwe a mantši—gomme Esitere a kgetha Morodekai gore a e hlokomele.​—Esitere 8:1, 2.

24, 25. (a) Ke ka baka la’ng Esitere a be a sa iketla ka morago ga gore leano la Hamani le pepentšhwe? (b) Esitere o ile a bea bophelo bja gagwe kotsing gape ka tsela efe?

²⁴ Ka ge bjale Esitere le Morodekai ba be ba šireletšegile, na mohumagadi o be a ka iketla? O be a ka dira bjalo ge feela a be a na le boithati. Lebakeng leo, taelo ya Hamani ya go bolaya Bajuda ka moka e be e romelwa dikarolong ka moka tša mmušo woo. Hamani o be a lahletše matengwa, goba Puri​—mohuta wa go dirišana le meoya—​gore a bone nako e loketšego ya go phethagatša tlhaselo ye e šoro. (Esitere 9:24-26) Go be go sa šetše dikgwedi gore letšatši leo le fihle, eupša le be le batamela ka lebelo. Na kotsi yeo e be e sa dutše e ka phengwa?

²⁵ Esitere ka go hloka boithati o ile a buša a bea bophelo bja gagwe kotsing, a tšwelela pele ga kgoši gape a se a bitšwa. Lebakeng le, o ile a llela batho ba gabo, a kgopela monna wa gagwe gore a fetole taelo yeo e šoro. Eupša melao yeo e ntšhitšwego ka leina la kgoši ya Peresia e be e sa kgone go fetolwa. (Dan. 6:12, 15) Ka gona kgoši e ile ya nea Esitere le Morodekai matla a go ngwala molao o mofsa. Go ile gwa romelwa taelo ya bobedi, yeo e bego e nea Bajuda tshwanelo ya go itwela. Banamedi ba dipere ba ile ba kitimela karolong e nngwe le e nngwe ya mmušo woo, ba išetša Bajuda ditaba tše tše dibotse. Ba bantši ba ile ba boela ba ba le kholofelo. (Esitere 8:3-16) Re ka akanya ka Bajuda ba mmušong woo o mogolo ka moka ba itlhama le go itokišeletša ntwa, e lego seo ba bego ba ka se tsoge ba kgonne go se dira ge e be e se ka taelo yeo e mpsha. Lega go le bjalo, se bohlokwa kudu ke gore na “Jehofa wa madira” o be a tla ba le batho ba gagwe?​—1 Sam. 17:45.

26, 27. (a) Jehofa o ile a dira gore batho ba gagwe ba fenye manaba a bona bjang ka tsela e kgolo le ka mo go feletšego? (b) Go bolawa ga barwa ba Hamani go ile gwa phethagatša boporofeta bofe?

²⁶ Mafelelong ge letšatši leo le bego le beilwe le fihla, batho ba Modimo ba be ba itokišitše. Gaešita le bahlankedi ba bantši ba Peresia ba be ba le ka lehlakoreng la bona ga bjale, ka ge ditaba tša mabapi le tonakgolo e mpsha e lego Morodekai wa Mojuda di ile tša fihla kgole le kgauswi. Jehofa o ile a dira gore batho ba gagwe ba fenye ka tsela e kgolo. Ka ntle le pelaelo o ile a šireletša batho ba gagwe ka go dira gore ba fenye manaba a bona.a​—Esitere 9:1-6.

²⁷ Go feta moo, Morodekai o be a ka se hlokomele ntlo ya Hamani a šireletšegile mola barwa ba lesome ba monna yoo yo mobe ba sa phela. Le bona ba ile ba bolawa. (Esitere 9:7-10) Ka go re’alo go ile gwa phethagala boporofeta bja Beibele, ka gobane pejana Modimo o be a ile a bolela e sa le pele ka phedišo e feletšego ya Baamaleke bao ba ilego ba ipontšha e le manaba a kgopo a batho ba gagwe. (Doit. 25:17-19) Barwa ba Hamani e ka ba e be e le ba bangwe ba batho ba mafelelo ba setšhaba seo se bego se ahlotšwe.

28, 29. (a) Ke ka baka la’ng e be e le thato ya Jehofa gore Esitere le batho ba gabo ba tšee karolo dintweng? (b) Ke ka baka la’ng mohlala wa Esitere e le tšhegofatšo go rena lehono?

²⁸ Esitere o ile a swanelwa ke go rwala boikarabelo bjo boima e sa le yo monyenyane​—bjo bjalo ka go nea ditaelo tša dintwa le dikahlolo. Seo se ka ba se be se se bonolo. Eupša thato ya Jehofa e be e le gore batho ba gagwe ba se ke ba fedišwa; setšhaba sa Isiraele se be se swanetše go tšweletša Mesia yo a holofeditšwego e lego mothopo o nnoši wa kholofelo bakeng sa batho ka moka! (Gen. 22:18) Bahlanka ba Modimo lehono ba thabela go tseba gore ge Mesia e lego Jesu, a be a etla lefaseng, o ile a thibela balatedi ba gagwe go tloga ka nako yeo gore ba se ke ba tšea karolo dintweng.​—Mat. 26:52.

²⁹ Lega go le bjalo, Bakriste ba lwa ntwa ya moya; Sathane o tloga a fagahletše go fediša tumelo ya rena go Jehofa Modimo. (Bala 2 Bakorinthe 10:3, 4.) Ruri ke tšhegofatšo go ba le mohlala wa Esitere! Go swana le yena, anke re bontšheng tumelo ka go diriša ga rena bokgoni bja go kgodiša ka bohlale le ka go se fele pelo, ka sebete sa rena gotee le ka go ikemišetša ga rena go emela batho ba Modimo ka go hloka boithati.