E Tatanu i te Tu Tau

“Kia kitea meitakiia oki to kotou [“tu tau,” NW] i te tangata katoa. Te vaitata nei te Atu.”​—PHILIPI 4:5.

1. Eaa ra i riro ei ei akaaoanga te tu tau i roto i te ao o teia tuatau?

“TE TANGATA tu tau”​—kua kapiki te tangata Engarani tata ko Sir Alan Patrick Herbert i te reira e e tangata kitea koreia. E tika, penei te akara anga i tetai au taime e kare e au tangata tu tau toe i roto i teianei ao kino. Kua akakite te Puka Tapu e i teia “tuatau openga,” ka riro te au tangata “ei rotoriri,” “ei māro,” e “ei akaatikau koreromotu ra”​—mei tera te tu, kare e tu tau. (2 Timoteo 3:1-5) Noatu rai, te mou ra te au Kerititiano mou i te tu tau i te ngai teitei, te kiteanga e e akairo te reira no te pakari tu-Atua. (Iakobo 3:17) Kare tatou e manako ana e e ngata te tu tau i roto i tetai ao tau kore. Mari ra, te ariki tikai nei tatou i te akaaoanga i roto i te ako anga akauruia a te apotetoro Paulo ia Philipi 4:5: “Kia kitea meitakiia oki to kotou [“tu tau,” NW] i te tangata katoa.”

2. Akapeea te au tuatua a te apotetoro Paulo ia Philipi 4:5 i te tauturu anga ia tatou kia kite e me e tu tau to tatou?

² Ka akara ana e akapeea ta Paulo au tuatua i te tauturu anga ia tatou kia tamata e me e tu tau rai to tatou. Kare ia i te uianga e akapeea ta tatou akara anga ia tatou uaorai; e uianga te reira e akapeea ta tetai pae akara anga mai ia tatou, e akapeea tatou i te kite angaia. Kua uri te urianga Phillips i teia irava e: “Kia rauka te tu tau.” Penei ka ui takitai tatou e, ‘Akapeea au i te kite angaia? E tu tau ainei toku, te tuku ua atu, e te maru? Me kore ra kua kiteaia ainei au ei tu marokiakia, te maro, me kore te rotoriri?’

3. (a) Eaa te aiteanga o te tuatua Ereni tei uriia “tu tau,” e eaa ra teia tu ka rekaiaʼi? (e) Akapeea tetai Kerititiano i te apii anga kia maata atu tona tu tau?

³ Ko to tatou tu i reira ka akaata ngoie ua i te maata ta tatou e aru ra ia Iesu Karaiti. (1 Korinetia 11:1) I te enua nei, kua akaata tiama tikai a Iesu i te akaraanga tu tau ngateitei o tona Metua. (Ioane 14:9) Ko te tika, i te tata anga a Paulo no “te maru e te aroa o te Mesia,” te tuatua Ereni tana i taangaanga no te aroa (e·pi·ei·kiʹas) tona aite anga ko te “tu tau” me kore ko te “tu tuku ua atu” tikai. (2 Korinetia 10:1) Kua kapiki The Expositor’s Bible Commentary i teia e ko “tetai o te au tuatua maata o te akatutu anga tu tangata i roto i te K[oreromotu] O[u].” Te akatutu ra te reira i tetai tu reka tikaiia i karangaʼi tetai tangata apiipii i te tuatua e e “tu tau marekaia.” Mei tona metua rai, ko Iehova, ka uriuri ana tatou i reira e toru au mataara i ta Iesu akaari anga i te tu tau. Penei ka kite tatou e akapeea e rauka maata atu ei ia tatou uaorai te tu tau.​—1 Petero 2:21.

‘Papa Ua Anga i te Akakore’

4. Akapeea a Iesu i te akaari anga iaia uaorai i te ‘papa ua anga i te akakore’?

⁴ Mei tona Metua, kua akaari a Iesu i te tu tau na te ‘papa ua anga i te akakore’ eia ua atu taime. (Salamo 86:5) Ka tamanako ana i te tuatau i to Petero, e taeake piri, pikikaa anga ia Iesu e toru taime i te po o to Iesu tapeka angaia e te timata angaia. Kua akakite a Iesu uaorai i mua atu ana e: “Kareka te uuna iaku ki mua i te aroaro o te tangata nei, e uuna katoa au iaia ki mua i te aroaro o taku Metua.” (Mataio 10:33) Kua taangaanga ainei a Iesu i teia ture rikiriki kia Petero ma te marokiakia e te tangi kore? Kare; i muri ake i Tona tuakaouanga, kua atoro tikai a Iesu ia Petero, kare e ekoko anga no te akapumaana e te akamaroiroi i teia apotetoro tataraara e te ati ngakau ra. (Luka 24:34; 1 Korinetia 15:5) I muri poto ua ake, kua tuku a Iesu ia Petero kia rauka i te apainga maata. (Angaanga 2:1-41) I konei tikai te tu tau marekaia i te taangaanga meitaki angaia! Kare ainei i te mea pumaana i te manako e kua akataoonga a Iehova ia Iesu ei Akava ki rungao i te au tangata katoatoa?​—Isaia 11:1-4; Ioane 5:22.

5. (a) I rotopu i te au mamoe eaa te tu te anoanoia ra i te aronga pakari? (e) Eaa te akakiteanga penei ka akara te aronga pakari i mua ake i te raveanga i te au akava anga, e no teaa ra?

⁵ Me angaanga te aronga pakari ei au akava i roto i te putuputuanga, ka titau ratou i te aru i te akaraanga tau o Iesu. Kare ratou e inangaro i te au mamoe kia mataku ia ratou ei aronga akautunga. Mari ra, ka kimi ratou i te aru ia Iesu e raukaʼi i te au mamoe i te manako e te meitaki ua ra ratou ma te au tiaki aroa ra. I roto i te au rave anga akava anga, ka tauta tikai ratou kia rauka te tu tau, te papa ua anga i te akakore. I mua ake ka rave ei i teia rave anga, kua kite mai etai aronga pakari ei tauturu kia akara i to Tiurai 1, 1992, au atikara Punanga Tiaki “Ko Iehova te ‘Akava i to te Ao Katoa Nei’ Kare e Tu Papakitai” e te “Aronga Pakari, e Akava ma te Tuatua Tika.” Ka maara i reira ia ratou te akapapaanga o ta Iehova tu akavaanga: “Ei tu ngaueue kore i te ngai tei anoanoia, ei tu tangi i te ngai ka rauka.” Kare i te mea tarevake no te akaari i te tu tangi i roto i te akavaanga mei te mea te vaira te tumu tau no te rave i te reira. (Mataio 12:7) E tarevake pakari ra te tu maro me kore te tu tangi kore. (Ezekiela 34:4) Ka kopae i reira te aronga pakari mei te apaanga na te kimi maroiroi anga i te aerenga aroa e te tangi ka rauka i roto i te au kotinga o te tu tika.​—Akaaite ia Mataio 23:23; Iakobo 2:13.

Tu Akatano Ua i Roto i te Au Turanga Taui Ua

6. Akapeea a Iesu i te akaari anga i te tu tau i te akono anga atu i te vaine Kenitara tei kiia tana tamaine e te temoni?

⁶ Mei ia Iehova rai, kua viviki a Iesu i te taui i te aerenga me kore te akatano ki te au turanga ou ia ratou e tupu maira. I tetai atianga kua pati akatenga atu tetai vaine Kenitara iaia kia rapakau i tana tamaine tei ki pakariia e te temoni. Na roto i te au mataara tukeke e toru, kua akakite a Iesu i te akamata anga e kare aia e tauturu iaia​—te mea mua, na te koreanga e pau atu kiaia; te rua, na te akakite tika anga e kua tonoia mai aia, kare ki te au Kenitara, mari ra ki te au ngati Iuda; e te toru, na te oronga anga i tetai akatutu anga tei akakite takinga meitaki ra i taua manako rai. Inara, kua aruaru ua atu taua vaine ra i teia, te oronga anga i te tika o te akarongo pakari. I te akamanako anga i teia turanga tuke rava, te kite ra a Iesu e kare teia i te taime no te maro i tetai ture rikiriki ua nei; e taime te reira no te amingi i te ariu anga atu ki te au kaveinga teitei atu.a No reira, kua rave tikai a Iesu i tana i akakite ra e toru taime e kare aia e rave. Kua rapakau aia i te tamaine a te vaine!​—Mataio 15:21-28.

7. Na teea au tu ra te au metua i te akaari anga i te tu tau, e no teaa ra?

⁷ Te kiteaia ra ainei tatou no to tatou tu puareinga ua no te akamingi i te ngai tei tau? Te anoano putuputuia ra te au metua kia akaari i teia tu tau. Mei te mea e e tuke te tamaiti takitai, ko te au ravenga te ka angaanga ki tetai penei kare e tau no tetai atu. Pera katoa, i te au tamariki e maata maira, ka taui to ratou au anoano. E tau ainei te ora oki ki te kainga kia tauiia? Ka puapinga ainei te apii pamiri mei tetai akanoo anga oraora ake? Me ariu pakari atu tetai metua ki etai tarevake meangiti ua, te puareinga ua ainei aia i te taakaaka e te akatikatika i te au mea? Ko te au metua tei tuku ua atu na teia au tu ra ka kopae anoano kore ua ratou i te akariri e te akatakake i ta ratou tamariki mei ia Iehova.​—Ephesia 6:4.

8. Akapeea ra te aronga pakari o te putuputuanga i te arataki anga na te akatanoanga ki te au anoano o te tuanga ngai?

⁸ Te anoano katoaia ra te aronga pakari kia akatano atu, i te au turanga ou e tupu maira, te kore anga e akangaropoina i te au ture tikai a te Atua. I te akaaere anga i te angaanga tutu aere, te kite ainei koe i te au taui anga i toou tuanga ngai? I te au tu oraanga e taui ra i te pae mai, penei te tutu aereanga i te aiai, te tutu aereanga i te mataara, me kore te tutu aere anga tereponi e tau ia kia akamaataia. Na te akatanoanga atu ki teia au tu ka tauturu ia tatou kia akatupu meitaki maata atu i ta tatou angaanga tutu aere. (Mataio 28:19, 20; 1 Korinetia 9:26) Kua tuatua katoa a Paulo i te manako o te akatanoanga ki te au tu tangata katoatoa i roto i tana angaanga orometua. Te pera katoa ainei tatou, ei akaraanga, na te apiianga kia rava te kite no runga i te au akonoanga e te au peu o te reira ngai e raukaʼi i te tauturu i te au tangata?​—1 Korinetia 9:19-23.

9. Eaa ra tetai tangata pakari ka kore ei e aruaru ua rai i te rave i te au manamanata i te mataara tana i rave ra i mua ana?

⁹ I teia au ra openga e tupu maira ma te kino maata, penei ka anoanoia te au tiaki kia akatano ki te tu ngata oripu ua e te tu mareka koreia o etai o te au manamanata te aro atura i ta ratou anana i teianei. (2 Timoteo 3:1) E te aronga pakari, kare teia i te taime no te tu maro! Papu e kare tetai tangata pakari e aruaru ua atu i te rave i te au manamanata mei tana rai i rave ana i mua ana me kare tana au ravenga i puapinga meitaki e me kua kite “te tavini akono meitaki e te pakari” i te tuatau tau no te tata mai i te au akakiteanga ou no runga i teia au tumu tuatua. (Mataio 24:45; akaaite ia Koheleta 7:10; 1 Korinetia 7:31.) Kua tauta tetai tangata pakari akarongo ma te ngakau tae i te tauturu i tetai tuaine taitaia tei anoano tikai i tetai tei akarongo meitaki ra. Inara, kare aia i manako ana e e taitaia pakari tona e kua oronga atu i te au ravenga ngoie ua kiaia. I reira kua tata mai te Totaiete Punanga Tiaki i etai au akakiteanga Puka Tapu no runga i tona manamanata tikai. Kua akapapu tikai te tangata pakari i te tuatua akaou kiaia, i teia taime te taangaanga anga i te akakiteanga ou e te akaarianga i te tu tangi no tona manamanata. (Akaaite ia 1 Tesalonia 5:14, 15.) Mei teaa atura i te akaraanga memeitaki no te tu tau!

10. (a) Akapeea te aronga pakari i te akaari anga i te tu tuku ua atu ki tetai e tetai e ki te katoa anga o te pupu aronga pakari? (e) Akapeea te pupu aronga pakari i te akara anga i te aronga tei akaari ia ratou uaorai e kare i te tu tau ra?

¹⁰ Te anoano katoaia ra te aronga pakari kia akaari i te tu tuku ua atu ki tetai e tetai. Me aravei te pupu aronga pakari, mei teaa atura i te puapinga e auraka tetai tangata pakari okotai e taomi i te au rave anga uipaanga! (Luka 9:48) Te anoano tikaiia ra te tangata te akaaere ra kia rauka te tu tapupu no runga i teia. E me patoi tetai tangata pakari okotai me kore e rua i tetai tukuanga tuatua a te katoa anga o te pupu aronga pakari ra, kare ratou e aruaru ua atu i ta ratou uaorai i inangaro. Tera ua, me kare tetai kaveinga Tuatua Tapu i aatiia, ka tuku ua atu ratou i te reira, te akamaaraanga e te anoanoia ra te tu tau no te aronga pakari. (1 Timoteo 3:2, 3) I tetai tua, kia akamaara te pupu aronga pakari e kua akaapa a Paulo i te putuputuanga Korinetia no te ‘akakoromaki anga i te aronga neneva’ tei oronga ia ratou uaorai ei “au aposetolo maata” ra. (2 Korinetia 11:5, 19, 20) No reira kia puareinga ua ratou i te ako i tetai tangata pakari marokiakia, e te tu tau kore, inara ei tu maru e te takinga meitaki to ratou uaorai i te rave anga i te reira.​—Galatia 6:1.

Te Tu Tau i te Taangaanga Anga i te Mana Akaaere

11. Eaa te tuke te vaira i rotopu i ta te au arataki akonoanga ngati Iuda i to Iesu tuatau taangaanga anga i te mana akaaere e ta Iesu i te rave anga i te reira?

¹¹ I te aaere anga a Iesu i te enua nei kua kaka tikai tona tu tau i roto i tana rave anga i te mana akaaere tei orongaia mai e te Atua. Mei teaa atura tona tuke mei te au arataki akonoanga o tona tuatau! Ka tamanako ana i tetai akaraanga. Kua akaue te ture a te Atua e kare e angaanga, kare katoa te akaputuanga vaie, e raveia i te Ra Tapati. (Exodo 20:10; Numero 15:32-36) Kua inangaro te au arataki akonoanga i te akatere e akapeea te iti tangata i te taangaanga anga i te reira ture. No reira kua rave ratou ki runga ia ratou uaorai i te akaue tikai i te ka rauka i tetai tangata i te amo i te Ra Tapati. Kua ture ratou e: auraka i te mea tei teiaa atu i te nga tuke maro e rua. Kua akaue katoa ratou i tetai arai anga no runga i te tamaka tei tamouia ki te au naero, te karangaanga e na te amoanga i te teiaa maata o te au naero e aka angaanga ia! I te katoa anga, kua karangaia e kua tapiri atu te au rapi e 39 au ture rikiriki ki te ture a te Atua no runga i te Ra Tapati e ki te pae i te reira e maata ua atu ta ratou i tapiri ki te au ture rikiriki ra. I tetai tua, kare a Iesu i kimi ana no te akatere i te au tangata na roto i te akamana te tuku anga i te au ture rikiriki ma te arairai e manganui me kore na te akanooanga i te au turanga maro, e te itae koreia.​—Mataio 23:2-4; Ioane 7:47-49.

12. Eaa ra ka raukaʼi ia tatou i te tuatua e kare a Iesu i papakitai ana i roto i te au turanga tika a Iehova?

¹² E tau ainei tatou kia manako i reira, e kare a Iesu i mou ngaueue kore ana i te au turanga tuatua tika a te Atua? Kua pera tikai aia! Kua marama aia e ka meitaki maata atu te au ture me akamanako te au tangata i te au kaveinga i muri ake i taua au ture ra. Koi tauta uaʼi te au Pharisea i te akatere i te au tangata ma te au ture rikiriki e manganui, kua kimi a Iesu i te itae i te au ngakau. Ei akaraanga, kua kite meitaki aia e kare e tuku ua anga me tae mai ki te au ture tu-Atua “e rere ke atu i te akaturi.” (1 Korinetia 6:18) No reira kua akamatakite a Iesu i te au tangata no runga i te au manako te ka arataki atu ki te akaturi. (Mataio 5:28) E maata atu te pakari e te kite tikai i teia tu apiianga i te akanoo ngoie ua anga i te au ture rikiriki maro e te aru uaia.

13. (a) Eaa ra te aronga pakari ka kopae ei i te akatupu i te au ture e te au ture rikiriki tano kore ra? (e) Eaa etai au ngai e e puapinga no te akangateitei i te akava ngakau o te reira tangata ra?

¹³ Ko te au taeake e apainga ta ratou te inangaro katoa ra ratou i te itae i te au ngakau. No reira, ka kopae ratou i te akanoo i te au ture rikiriki maro e te tano kore me kore te tauianga i ta ratou au tukuanga uaorai e te au manako ei ture. (Akaaite ia Daniela 6:7-16.) I tetai au taime, penei te tau ra e kua tano te tuatau no te au akamaara anga takinga meitaki no runga i te kakau e te akamanea anga, inara penei ka takino tetai tangata pakari i tona tu ei tangata tau na te manako ua anga i teia au mea me kore te tauta anga i tana uaorai tikai i inangaro. E tikai, ka tau te katoatoa i roto i te putuputuanga kia kopae i te tautaanga i te akatere i tetai atu.​—Akaaite ia 2 Korinetia 1:24; Philipi 2:12.

14. Akapeea a Iesu i te akaari anga e e tu tau tona i tana i tapapa ra mei tetai atu?

¹⁴ Penei ka inangaro te aronga pakari i te akara matatio ia ratou uaorai i roto i tetai mea ke atu: ‘E tu tau ainei toku i roto i taku e tapapa atura mei tetai atu?’ Mei te reira tikai a Iesu. Kua akaari putuputu aia ki tana au pipi e kare aia e tapapa i tei maata atu i ta ratou au tauta anga ngakau katoa e kua akariro aia i teia ei mea puapinga tikai. Kua akapaapaa aia i te takaua putaua no te oronga anga i tana au moni e meangiti ua te puapinga. (Mareko 12:42, 43) Kua ako aia i tana au pipi i to ratou akakino anga i ta Maria oronga anga maata, te na ko anga e: “Vaio atu iaia . . . Kua rave aia i te tika iaia nei.” (Mareko 14:6, 8) E tu tau tona noatu me apa tana au pipi iaia. Ei akaraanga, noatu e kua raurau aia i tana au apotetoro piri tikai e toru kia vai araara ua e te tiaki tamou ma ia i te po o tona tapeka angaia, kua manata aia ia ratou na te varea ua anga e te moe. Inara, kua tuatua atu aia ma te tangi e: “Kua tika oki i te vaerua, te parukaua nei ra te kopapa.”​—Mareko 14:34-38.

15, 16. (a) Eaa ra te aronga pakari ka matakite ei kia kore e taomi me kore e karo i te anana? (e) Akapeea tetai tuaine akarongo i te akatikatika anga i tana i tapapa ra mei tetai atu?

¹⁵ E tika, kua akamaroiroi a Iesu i tana au pipi kia ‘uapou ua atu ra ratou uaorai.’ (Luka 13:24) Inara kare rava aia i taomi ana ia ratou kia pera! Kua akauru aia ia ratou, kua akanoo i tetai akaraanga, kua arataki, e kua kimi i te itae i to ratou au ngakau. Kua irinaki aia i te ririnui o te vaerua o Iehova no te rave atu i te toenga. E tau katoa te aronga pakari i teia tuatau kia akamaroiroi i te anana no te tavini ia Iehova ma te ngakau katoa inara kia kopae i te karo ia ratou ma te akaapa me kore akama, te manako anga e ko ta ratou e rave ra i teianei no te tavini ia Iehova kare ia e rava me kore kare ia e arikiia. Penei ka riro te rave anga akakeu maro “e rave maata, e rave maata, e rave maata!” ei akamaroiroi kore i te aronga te rave ra i ta ratou ka rauka. Mei teaa atura te maromaroa me kiteaia tetai tangata pakari ma te tu “ngata i te akamareka”​—e tuke tikai mei te tu tau!​—1 Petero 2:18.

¹⁶ Ei tu tau pouroa to tatou i roto i ta tatou i tapapa ra mei tetai atu! I muri ake i te akarukeanga raua ko tana tane i ta raua tukuanga angaanga mitinari no te akono i tona metua vaine maki, kua tata te tuaine e: “E ngata tikai teia au tuatau no tatou au papuritia nei i roto i te au putuputuanga. I roto i te angaanga kotinga e te tapere, tei tamaruia mei te au taomianga e manganui mei teia, kua viviki ua maua ma te mamae i te kite i teia. Ei akaraanga, i manako ana au kiaku uaorai e, ‘Eaa ra tera tuaine ka kore ei e oronga i te puka tikai no teia marama? Kare ainei aia e tatau ana i te Kingdom Ministry?’ Kua kite au i teianei e no teaa ra. No etai pae ko ta ratou ua te reira ka rauka i te rave [i te tavini anga].” Mei teaa atura i te meitaki maata atu i te akameitaki i to tatou au taeake no ta ratou e rave ra i te akava atu ia ratou no ta ratou kare e rave ra!

17. Akapeea a Iesu i te akanoo anga i tetai akaraanga no tatou no te tu tau?

¹⁷ Ka tamanako ana i tetai akaraanga openga e akapeea a Iesu i te rave anga i tona mana akaaere na roto i tetai tu tau. Mei tona Metua rai, kare a Iesu e paruru vareae ana i tona mana akaaere. E pu rai aia no te oronga atu, te akataoongaanga i tona tavini akono meitaki no te akono i “te au apinga ravarai nana ra” i te enua nei. (Mataio 24:45-47) Kare aia e mataku ana i te akarongo ki te au manako o tetai pae. E ui putuputu ua ana aia ki tona aronga akarongo: “Eaa toou manako?” (Mataio 17:25; 18:12; 21:28; 22:42) Kia pera katoa i rotopu i te au pipi a Karaiti i teia tuatau. Kia puareinga ua ratou i te akarongo noatu eaa to ratou turanga mana akaaere. E te au metua, e akarongo! E te au tane, e akarongo! E te aronga pakari, e akarongo!

18. (a) Akapeea tatou i te kite anga e me e tu tau rai to tatou? (e) Eaa ra tei meitaki no tatou katoatoa kia akamanako?

¹⁸ Te papu ra, ka inangaro tatou takitai kia “rauka te tu tau.” (Philipi 4:5, Phillips) Inara akapeea tatou i te kite anga e mei te reira rai to tatou tu? I te manakonako anga a Iesu e eaa ta te au tangata e tuatua ra no runga iaia, kua ui aia ki tona au oa irinakiia. (Mataio 16:13) Ka kore i reira e aru i tona akaraanga? Penei ka rauka ia koe i te ui ki tetai ke taau i irinaki tikai ra e me e tangata rai koe ma te tu tau e te tuku ua atu. Papu e e maata ua atu ta tatou ka rauka i te rave na te aru vaitata tikai anga i te akaraanga tiama o Iesu no te tu tau! I te ngai tikai e tuanga mana akaaere to tatou ki rungao i tetai ke atu, e aru ua rai tatou i te akaraanga o Iehova e Iesu, te rave ua anga i te reira na roto i tetai tu tau, te papa tika ua anga i te akakore, te akamingi, me kore te tuku ua atu i te ngai tei tau. E tikai, kia tauta tatou katoatoa i te rave i te “tu tau”!​—Tito 3:2, NW.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Akapeea Koe me Pau?

◻ Eaa ra te au Kerititiano ka inangaro ei i te tu tau?

◻ Akapeea e raukaʼi i te aronga pakari i te aru ia Iesu tei papa ua ra i te akakore?

◻ Eaa ra tatou ka tauta ei kia akatano ua mei ia Iesu rai?

◻ Akapeea tatou i te akaari anga i te tu tau i roto i ta tatou taangaanga anga i te mana akaaere?

◻ Akapeea tatou i te akara matatio anga ia tatou uaorai e me e tu tau tikai to tatou?

[Tutu i te kapi 15]

Kua papa ua a Iesu i te akakore ia Petero tataraara ra

[Tutu i te kapi 16]

I te akaari anga tetai vaine i te akarongo pakari, kua kite a Iesu e kare te reira i te taime no te maro i tetai ture rikiriki ua nei

[Tutu i te kapi 18]

Te au metua e akarongo!

[Tutu i te kapi 18]

Te au tane e akarongo!

[Tutu i te kapi 18]

Te aronga pakari e akarongo!