Ti wara futa ni, lë ngangu ti kanga nzara ti tele!
“Azo kue so [amû mbage ti ala na mbeni mandako], ala kanga nzara nde nde ti tele ti ala.”—1 ACORINTHIEN 9:25.
TONGANA mo wara batême lani ti ga Témoin ti Jéhovah, mo fa polele na gigi so mo yeke ndulu ti mû mbage na mbeni mandako so futa ti nda ni ayeke fini ti lakue lakue. Mo yeda na bê kue ti sala ye so bê ti Jéhovah aye. Kozoni ti mû tele kue na Jéhovah, a hunda lani na mingi na popo ti e ti gbian aye ngangu na yâ fini ti ala ti tene mungo tele ti ala na Nzapa ni alingbi biani na lê ti Lo. E sala ye lani alingbi na wango so Paul amû na aChrétien: “I zia lege ti i ti giriri, zo-ti-giriri so ayeke futi na lege ti nzara so ahanda lo . . . i yü zo-ti-fini, lo so A créé lo na lege ti Nzapa na yâ mbilimbili na nzoni-kue ti tene-biani.” (aEphésien 4:22-24). Ti tene ni nde, kozoni si e yeda na bê kue ti mû tele ti e na Nzapa, e ke lani na kuru go angbele salango ye so Nzapa ayeda na ni pëpe.
2 Ambeni mbage ti zo ti giriri so a lingbi ala so aye ti ga aTémoin ti Jéhovah azia ni, ayeke aye so Mbeti ti Nzapa afâ ngbanga dä polele. Paul afa ambeni ye ni so na yâ kozo mbeti ti lo na aCorinthien tongana lo tene: “Azo ti pitan, azo ti sambela ayanda, azo so asala lango-sioni, azo so asala ye ti kamene na tele ti ala na popo ti ala, akoli so asala lango-sioni na mbeni koli, awanzi, na azo so bê asala ala, angbâa ti sämba, awazonga, na azo ti gbu ye na ngangu, fade azo tongaso aga ahéritier ti royaume ti Nzapa pëpe.” Na pekoni, lo fa so akozo Chrétien agbian lani ambeni ye na yâ fini ti ala tongana ti so a hunda, na lo tene na pekoni: “[Me] ambeni oko oko ti i ayeke tongaso giriri.” Bâ so lo tene ala yeke tongaso giriri, me pëpe fadeso.—1 aCorinthien 6:9-11.
3 Paul atene so a lingbi ti hunda na mbage ti ala ti gbian ambeni ye nde na ndo ni, teti lo tene: “A mû lege na mbi ti sala ye kue, me a yeke [aye kue pëpe si asala nzoni na zo].” (1 aCorinthien 6:12). Tongaso, azo mingi laso, so asala nzara ti ga aTémoin ti Jéhovah, abâ so a yeke kota ye ti ke na kuru go aye so asala nzoni na ala pëpe wala so ngele ni akpa ti ninga pëpe, atâa so a mû lege na ala ti sala ni. A lingbi ti duti ye ti mungo ngoi ti zo senge na alingbi ti gue na ala nde na gingo peko ti aye so ayeke na ngele mingi ahon so.
4 A yeke na bê kue si zo ayeke mû tele ti lo na Nzapa, me pëpe na bê use, mo bâ mo tene a hunda mbeni kota ye mingi. A-Chrétien so amû tele ti ala na Nzapa ayeda na tënë so Paul atene na pekoni so lo ga mbeni disciple ti Christ: “Mbi girisa ye kue teti [Jésus], mbi bâ ye so kue tongana [zende] si mbi lingbi wara Christ.” (aPhilippien 3:8) A yeke na ngia si Paul ake na kuru go aye so ayeke ye oko pëpe tongaso si lo lingbi lakue ti yeda na bê kue na Nzapa.
5 Paul ayeke fa lani ngangu ti kanga nzara ti tele tongana lo yeke kpe mandako ti loro ti lo na lege ti yingo; na nda ni, lo wara lege ti tene: “Mbi tiri nzo bira awe, [“mbi hunzi mungo loro ni awe”, NW ], mbi bata mabe lakue. Na fadeso, a bata couronne ti mbilimbili teti mbi, so fade Seigneur Juge ti mbilimbili amû na mbi na lâ ni kâ; me gi na mbi oko pëpe, me na ala kue so andoye singo ti Lo nga.” (2 Timothée 4:7, 8). E lingbi ande ti tene tongaso nga mbeni lâ? Biani e lingbi, tongana na yâ mabe e lë ngangu ti kanga nzara ti tele na ngoi so e yeke kpe loro ti e ti Chrétien na lutingo oko pëpe na lege nga juska na nda ni.
Ngangu ti kanga nzara ti tele ti sala ye ti nzoni
6 Atënë ti Hébreu na ti Grec so a sû pekoni na “ngangu ti kanga nzara ti tele” na yâ ti Bible aye mbilimbili ti fa so zo ni ayeke na ngangu na ndo tele ti lo mveni. Fani mingi, a ye ti mû bibe ti gbanzingo tele ti mo ti sala mbeni ye ti sioni. Me a yeke polele so a hunda nga na mbage ti e ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele tongana e ye ti sala kusala na atele ti e ti sala aye ti nzoni. Bê ti azo ti siokpari ayeke pusu ka ala lakue ti sala ye ti sioni, na teti ye so, e yeke na atiri use ti sala (Zo-ti-fa-tene 7:29; 8:11). E yeke tiri ti gbanzi tele ti e ti sala ye ti sioni, me nga na oko ngoi ni, e yeke tiri ngangu ti sala ye ti nzoni. Biani, ti fa lege na tele ti e ti sala ye ti nzoni ayeke oko ti anzoni lege ni kue ti kpe ti sala sioye.
7 A yeke polele so ngangu ti kanga nzara ti tele ayeke kota ye mingi tongana e ye ti sala ye alingbi na mungo tele ti e na Nzapa. A hunda na mbage ti e ti tene mara ti sambela ti David so: “O Nzapa, Mo créé bê so avulu na yâ mbi; Mo kiri Mo sala yingo na yâ mbi so aduti kpô.” (Psaume 51:12). E lingbi ti gbu li na ndo aye ti nzoni so e yeke wara tongana e kpe aye so ayeke sioni na lege ti tambela, wala so ayeke buba zo yeke yeke na lege ti mitele. Bâ gi asioni so alingbi ti ga na pekoni tongana zo akpe mara ti aye tongaso pëpe: lo yeke wara akpale ti seni, songo ti lo na amba ti lo ayeke buba, na même lo lingbi ti wara kuâ hio tongaso. Na mbeni mbage nga, gbu li na ndo gbâ ti aye ti nzoni so ayeke ga na lege ti batango aye so Jéhovah afa. Ye oko, ti sala ye na lege ni, a lingbi e girisa pëpe so bê ti e ayeke na handa (Jérémie 17:9). A lingbi e leke na bê ti e ti ke tâ na kuru go atara so bê ti e ni ayeke ga na ni na e tongana lo ye ti fa na e so batango akpengba-ndia ti Jéhovah ayeke kota ye mingi pëpe.
8 Mingi ti e ahinga na lege ti aye so ayeke si na e, so fani mingi tongana bibe ti e ayeke na wâ ti sala mbeni ye, mitele ti e so aye ye ni so pëpe ayeke tara ti mingo wâ ni. E mû gi tapande oko so andu fango tënë ti Royaume. Jéhovah ayeke na ngia mingi tongana lo bâ azo na mungo mbage ti ala na bê kue ti sala kusala so ayeke mû lege na zo ti wara fini (Psaume 110:3; Matthieu 24:14). Ti mingi ti azo so ayeke na popo ti e, mandango ti fa tënë na gbele azo ayeke kete ye pëpe. Ye so ahunda lani na mbage ti e, na peut-être angbâ lakue ti hunda na mbage ti e, ti fa lege na tele ti e, ti “pika” ni na ti “sala si a ga ngbâa” ti e, ahon ti zia si e kaï ti fa tënë.—1 aCorinthien 9:16, 27; 1 aThessalonicien 2:2.
Ti kanga nzara “nde nde”?
9 Wango ti Bible ti “kanga nzara nde nde ti tele” aye ti fa ye mingi ahon gi senge ngangu so zo ayeke sala ti fa lege na abibe ti lo na ti kpe atambela ti kirikiri. Peut-être e lingbi ti bâ so na ndo aye so e yeke na ngangu ti kanga nzara ti tele awe. Tongana a yeke tongaso, so ayeke nzoni. Ye oko, ambeni ye nde ayeke dä na yâ fini so a hunda nga ti fa ngangu ti kanga nzara ti tele dä, me so alingbi ti sigigi polele mingi pëpe na lê ti zo. Na tapande, peut-être e yeke lango na yâ mbeni kodoro ti mosoro mingi so amû aye ti nzoni mingi na azo ti kodoro ni. Fade a yeke duti lege ti ndara ti ke na kuru go ti vo kirikiri tongaso aye so a yeke kota ye pëpe ti wara ni fadeso. A yeke tongaso pëpe? A yeke nzoni ti tene ababâ na mama afa na amolenge ti ala ti vo pëpe aye kue so ala yeke bâ gi ngbanga ti so ye ni ayeke dä, wala ye ni anzere na lê ti ala, wala ngbanga ti so nginza ti ala alingbi ti vo ni. Biani, ti tene mara ti fango ye tongaso ague nzoni, a lingbi ababâ na mama azia nzoni tapande ni.—Luc 10:38-42.
10 Ti manda ti gbanzi tele ti e na ambeni ye na yâ fini ti e alingbi ti kpengba ngangu ti e ti kanga nzara ti tele. A lingbi nga ti kono yekiango ndo ti e teti akungba ti mitele so e yeke na ni awe, na alingbi ti sala si e duti ndulu mingi ti fa be-nzoni na mbage ti ala so ayeke na ye pëpe teti so ala soro tongaso pëpe, me teti so mbeni ye nde ti sala ayeke dä pëpe. Biani, ti duti na aye mingi pëpe na yâ fini ague tâ nde mingi na abibe so azo mingi ayeke maï, tongana ti so: “Nzoni ye ndali ti mo” wala “zia si ye ni ahon mo pëpe.” Andokua ti salango sabango ti aye ayeke maï na yâ azo nzara ti warango aye gi fade fade, me ala yeke sala tongaso biani gi ti wara faïda teti dengo buze ti ala mveni. Ye so alingbi ti sala si e duti na kpale ti kanga nzara ti tele. Mbeni mbeti-sango na yâ mbeni kodoro ti mosoro mingi ti Poto amû tënë so a de ti ninga mingi pëpe: “Tongana a hunda na ala so ayeke tâ na yâ kota nzinga ti tiri ngangu na yâ bê ti ala ti bata si asioni bibe ahon ndo ti ala pëpe, a hunda tongaso nga mingi na mbage ti ala so ayeke na yâ akodoro ti mosoro mingi ti ngoi ti fadeso.”
11 Tongana e yeke na kpale ti zia kangbi na popo ti aye so e sala nzara ni na aye so biani atia e, a yeke duti nzoni ti tene e leke ambeni kapa so amû lege biani na e ti bâ wala e yeke sala ye pëpe gi na li ti e tongaso. Na tapande, tongana e yeke na mbeni bibe ti buba nginza hio ti vo aye gi kirikiri tongaso na si e ye ti zi nzara so, peut-être e lingbi ti leke na bê ti e ti mû aye pëpe na bon mingi, wala tongana e sala gara, e lingbi ti mû gi na tele ti e mbeni kete wungo ti nginza awe. Dabe mo so Paul atene so “batango tënë ti Nzapa na bê so ayeke na ngia ayeke lege ti wara ye biani”. Lo fa ngbanga ti nyen lo tene tongaso: “E ga na ye oko pëpe na sese so, na e lingbi yô ye oko pëpe tongana e gue; me, tongana e yeke na kobe na bongo, ye so alingbi na e.” (1 Timothée 6:6-8). Aye so e yeke na ni alingbi nga na e awe? A hunda ngangu ti kanga nzara ti tele ti tene mbeni zo amanda ti duti na fini na aye ahon ndo ni pëpe, na kpengo ti kaï anzara kue ti bê ti lo. Ye oko, a yeke nzoni ti manda ti sala tongaso.
12 Ti ga na abungbi nga na akota bungbi ti aChrétien ahunda nga mingi ngangu ti kanga nzara ti tele. Na tapande, lengo so ayeke kota ye mingi teti a yeke mû lege na e ti zia pëpe si li ti e ague na mbeni ndo nde na ngoi so bungbi ni ayeke tambela (aProverbe 1:5). A lingbi ti hunda ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele tongaso si e gboto pëpe lê ti amba ti e senge senge na ndo ti e na salango tënë na mê ti ala so aduti na tele ti e ahon ti dengi mê nzoni na lo so angbâ ti fa ye na estrade. Ti leke programme ti e ti si hio na abungbi alingbi ti hunda ngangu ti kanga nzara ti tele. Na ndo ni, a lingbi ti hunda ti duti na ngangu ti kanga nzara ti tele ti mû mbeni ngoi ti leke abungbi ni nga na pekoni ti mû mbage dä.
13 Ti kanga nzara ti tele na yâ aye so ayeke kete ayeke kpengba e ti sala ni nga na yâ aye so ayeke kota (Luc 16:10). Tongaso, so tâ ye ti nzoni ti fa lege na e mveni ti diko lakue Tënë ti Nzapa na ambeti so aluti na ndo ni, ti manda ni na nga ti gbu li na ndo aye so e yeke manda! So tâ lege ti ndara ti fa lege na e mveni na ndo tënë ti akua ti nginza so ayeke na lege ni pëpe, akamarade, abango ndo ti e, na asalango ye ti e mveni, wala ti fa lege na e mveni ti ke na kuru go akusala so alingbi ti buba pendere ngoi so e yeke mû teti kusala ti Nzapa! Ti duti na aye mingi ti sala na yâ kusala ti Jéhovah ayeke bata e biani na gbele aye so alingbi ti gue na e yongoro na paradis ti yingo ti bungbi ti Jéhovah ti ndo lê sese kue.
Ga biazo na lege ti ngangu ti kanga nzara ti tele
14 Tongana a dü mbeni molenge fini fini, a yeke bâ pëpe ngangu ti kanga nzara ti tele ti lo. Mbeni mbeti so akota wandara, so a bâ tënë na ndo salango ye ti tele ti amolenge asigigi na ni, atene: “Ngangu ti kanga nzara ti tele ayeke ga gi tongaso pëpe. A yeke fango lege ti ababâ na mama nga na mungo maboko ti ala si ayeke mû lege na akete molenge ni ti to nda ti manda ti kanga nzara ti tele. . . . Tongana ababâ na mama ayeke ngbâ ti fa lege, ngangu ti amolenge ni ti kanga nzara ti tele ayeke maï na yâ angu so ala yeke sala na da-mbeti.” Mbeni mandango ye so a sala na ndo ti amolenge ti ngu osio afa lani so, ala so amanda kamême ti kanga nzara ti tele ti ala, “mingi ni ayeke maï ti ga amolenge so ayeke luti nzoni mingi na gbele gbiango ti aye, na gbele akpale, ala yeke azo so amba ti ala aye ala mingi na so azo alingbi ti zia bê kue na ndo ala.” Ala so amanda lani ti kanga nzara ti tele pëpe “ayeke lani ndulu mingi ti bâ tele ti ala hio so ala yeke gi ala oko; bê ti ala ayeke nze hio na ala yeke ndulu ti sala kpengba-li. Ala tï na yâ kota vundu ti bê na ala yeke kpe lani ti tingbi na akpale.” A yeke polele so ti ga mbeni biazo so ahinga ti luti na gbele gbiango ti aye, a lingbi mbeni molenge amanda ti kanga nzara ti tele.
15 Legeoko nga, tongana e ye ti ga aChrétien biazo, a lingbi e manda ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele. Tongana e lë ni pëpe, a fa so e ngbâ aforoto na lege ti yingo. Bible awa e ti ‘ga abiazo na lege ti bibe ti e.’ (1 aCorinthien 14:20). Ye so e gi ayeke ti ‘ga oko na yâ mabe na tâ hingango ye na ndo ti Molenge Ti Nzapa, juska e ga abiazo, alingbi na mètre ti kota ti Christ na singo ye ti Lo.” Ngbanga ti nyen? “[Ti tene] e duti tongana amolenge mbeni pëpe, so pupu ti tënë nde nde kue ayengi ala, na a hon na ala kirikiri tongana ye na lê ti ngu, na lege ti handa ti azo ti mayele, na handa ti ye ti kirikiri.” (aEphésien 4:13, 14). A yeke polele so ti manda ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele ayeke kota ye mingi teti dutingo ti e na lege ti yingo.
Lë ngangu ti kanga nzara ti tele
16 Ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele, a lingbi e wara mungo maboko ti Nzapa, na Nzapa ayeke ndulu ti mû ni. Tënë ti Nzapa, so ayeke tongana mbeni tatara so ayeke mbilimbili-kue, afa na e ndo so a lingbi e wara mungo maboko dä ti gbian aye e mveni, na afa tongana nyen ti sala ni (Jacques 1:22-25). Aita ti e so ayeke na ndoye ayeke nga ndulu ti mû maboko na e. A-ancien so ayeke aChrétien ayeke fa so ala hinga akpale ti e nzoni na mungo maboko na e. Jéhovah mveni ayeke mû yingo vulu ti lo na e na bê kue tongana e hunda ti wara ni na yâ sambela (Luc 11:13; aRomain 8:26). Tongaso, zia e sala kusala na ngia na aye so a mû teti e. Awango so a mû ni na lembeti 21 alingbi ti mû maboko na e.
17 A yeke tâ ye ti dengo bê biani ti hinga so Jéhovah abâ na nene ni mingi angangu ti e tongana e tara ti nzere na lê ti lo! A lingbi ye so apusu e ti ngbâ ti tiri ngangu ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele mingi. Atâa lege oke si e pika gere ti e, a lingbi e kiri na peko lâ oko pëpe na yâ ngangu so e yeke sala. “Zo ti mbilimbili atï lege mbasambala, na lo kiri lo londo.” (aProverbe 24:16). Lâ oko oko kue so e yeke hon na ngangu, e yeke na anda ti tënë ti tene tele ti e mveni anzere. E lingbi nga ti hinga biani so Jéhovah ayeke wara ngia na mbage ti e. Mbeni Témoin atene so kozoni si lo mû tele ti lo na Jéhovah, tongana lo wara lege ti gbanzi tele ti lo teti yenga oko ti nyon manga, lo yeke futa tele ti lo na mbeni ye ti nzoni so lo yeke vo na nginza so ngangu ti kanga nzara ti tele amû lege na lo ti bata ni nde.
18 Na ndo ni kue, a lingbi e dabe ti e so ngangu ti kanga nzara ti tele andu bibe nga na atënë ti bê ti e. E lingbi ti bâ ni na lege ti atënë ti Jésus so: “Zo so abâ mbeni wali na nzara ti wali ni asala lo, na yâ bê ti lo, lo sala lango-sioni na lo awe.” (Matthieu 5:28; Jacques 1:14, 15). Zo so amanda ti fa lege na bibe ti lo nga na atënë ti bê ti lo ayeke bâ ande so a yeke ngangu pëpe na lo ti fa lege na tele ti lo kue. Tongaso, zia e kiri e leke na bê ti e gi pëpe ti kpe ti sala sioni, me nga ti zia li ti e kete tongaso pëpe na ndo ni. Tongana asioni bibe aye ti ga, zia e tomba ni hio. E lingbi ti kpe atara tongana e sambela ti bata lê ti e gi na ndo Jésus (1 Timothée 6:11; 2 Timothée 2:22; aHébreu 4:15, 16). Tongana e mû ngangu ti e kue ti sala aye so, fade e yeke gue oko na wango ti Psaume 55:23: “Mo zia kungba ti mo na ndo L’Eternel, na fade Lo bata mo. Fade Lo zia ye ayengi azo ti mbilimbili lâ oko pëpe.”
Mo dabe mo na ni?
• Na yâ alege use wa a lingbi e lë ngangu ti kanga nzara ti tele?
• Ti “kanga nzara nde nde ti tele” aye ti tene nyen?
• Awango wa na ndo tënë ti dutingo na ngangu ti kanga nzara ti tele agboto lê ti mo mbilimbili na yâ article so?
• Ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele ayeke to nda ni na ndo wa?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1. Ti gue oko na aEphésien 4:22-24, tongana nyen azo kutu mingi ayeda na bê kue ti sala na Jéhovah?
2, 3. Tongana nyen 1 aCorinthien 6:9-12 afa so mara ti agbiango ye use ayeke dä so a lingbi e sala ti nzere na lê ti Nzapa?
4. A-Chrétien so amû tele ti ala na Nzapa ayeda na Paul na ndo nyen?
5. Na yâ mara ti loro wa Paul amû mbage ti lo dä juska na nda ni? Na tongana nyen e lingbi ti sala legeoko tongana lo?
6. Ngangu ti kanga nzara ti tele ayeke nyen? Fa alege use so na yâ ni a lingbi e lë ngangu so.
7. (a) Tongana David, a lingbi e sambela ndali ti aye wa? (b) Gbungo li na ndo aye wa ayeke mû ande maboko na e ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele mingi ahon ti kozo?
8. Ye so ayeke si na e na yâ fini afa na e ye wa? Mû mbeni tapande.
9, 10. Ye nyen a hunda ti sala ti “kanga nzara nde nde ti tele”?
11. Ngbanga ti nyen ti manda ti gbanzi tele ti e na ambeni ye ayeke ga na e ye ti nzoni? Me ye nyen asala si a yeke ngangu ti sala tongaso?
12, 13. (a) Na lege wa guengo na abungbi ahunda ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele? (b) Fa ambeni ye nde so na yâ ni a hunda na e ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele dä.
14. (a) A lingbi amolenge amanda ti kanga nzara ti tele tongana nyen? (b) Aye ti nzoni wa a lingbi ti ga tongana amolenge amanda aye so hio na yâ fini ti ala?
15. Tongana ngangu ti kanga nzara ti tele atia mbeni zo, a ye ti fa nyen? Na a gue nde mingi na ye wa so a zia na gbele zo na yâ Bible?
16. Tongana nyen Jéhovah ayeke mû maboko na e?
17. Wango wa so akpengba zo aProverbe 24:16 amû na e?
18. (a) Tiri ti e ti lë ngangu ti kanga nzara ti tele andu nyen? (b) Dengo bê wa Jéhovah amû?
[Encadré/Afoto na lembeti 21]
Lege ti kpengba ngangu ti kanga nzara ti tele
• Lë ni même na yâ aye so ayeke kete
• Gbu li na ndo aye ti nzoni so aga na pekoni laso nga kekereke
• Zia na place ti aye so Nzapa ake aye so lo ye
• Tomba hio asioni bibe
• Zia li ti mo gi na ndo aye ti yingo so akpengba zo
• Yeda na maboko so aita ti mo Chrétien so ayeke abiazo alingbi ti mû na mo
• Kpe adutingo so alingbi ti ga na mo atara
• Sambela ti wara mungo maboko ti Nzapa na ngoi ti atara
[Afoto na lembeti 19]
Ngangu ti kanga nzara ti tele apusu e ti sala ye ti nzoni