Jéhovah ahunda nyen na e?
“[ Jéhovah a]hunda ye nyen na tïtî mo?—ti sala mbilimbili, ti ndoye nzobe, na ti tambela na Nzapa ti mo na tâ be-ti-molenge.”—MICHÉE 6:8.
1, 2. Ngbanga ti nyen bê ti ambeni wakua ti Jéhovah alingbi ti nze? Me a lingbi ye wa aduti ye ti mungo maboko?
VERA ayeke mbeni wali Chrétien be-ta-zo so ayeke na ngu 75 tongaso, na so ayeke na nzoni seni pëpe. Lo tene: “Ngoi na ngoi, mbi bâ ndo na lê ti fenêtre na mbi yeke bâ aita ti mbi ti koli na ti wali na fango tënë da na da. Ngu ti lê aga na mbi ngbanga ti so mbi ye ti duti na tele ti ala, me kobela azia katikati na kusala so mbi yeke sala teti Jéhovah.”
2 A si na mo awe ti wara mara ti bibe tongaso? Biani, azo kue so andoye Jéhovah aye ti tambela na iri ti lo na ti sala ye alingbi na aye so lo hunda. Me e yeke sala tongana nyen tongana e yeke na kpale ti seni, ngu ti e ahon mingi, wala e yeke na akungba ti sewa? Peut-être e lingbi ti nze ngbanga ti so mara ti aye tongaso alingbi ti kanga lege na e ti sala aye kue so bê ti e aye ti sala na yâ kusala ti Nzapa. Tongana mara ti ye tongaso ayeke si na e, gbungo li na ndo achapitre 6 na 7 ti Michée alingbi biani ti kpengba e mingi. Achapitre so afa so aye so Jéhovah ahunda alingbi na ni nga zo alingbi biani ti bata ni.
Salango ye ti Nzapa na mbage ti azo ti lo
3. Tongana nyen Jéhovah asala ye na mbage ti azo ti Israël so ake yanga?
3 Zia e bi lê ti e kozoni kue na ndo Michée 6:3-5 na e bâ tongana nyen Jéhovah ayeke sala ye na mbage ti azo ti lo. Dabe mo so na ngoi ti Michée, azo ti Israël ayeke lani azo ti kengo yanga. Atâa so kue, Jéhovah asala tënë na ala na be-nzoni, lo tene: “O azo ti Mbi!” Lo hunda mingi na ala: “O azo ti Mbi! i dabe i.” A hon ti bi tënë na ngangu na li ti ala, lo tara ti ndu bê ti ala na hundango na ala: “Mbi sala nyen na i?” Lo wa même ala ti ‘kiri na lo’ wala ti fa tënë so aso bê ti ala na mbage ti lo.
4. A lingbi tapande so Nzapa azia na ndo tënë ti be-nzoni asala nyen na ndo e?
4 Na lege so, Nzapa azia tapande teti e kue. Na lege ti be-nzoni lo hiri même azo ti Israël na Juda so ake yanga na ngoi ti Michée “azo ti Mbi” na lo hunda na ala mingi ti sala ye so lo hunda na ala. Biani, a lingbi e fa na gigi be-nzoni na nzobe na yâ salango ye ti e na ala so ayeke na yâ kongregation. Tâ tënë, ambeni ayeke dä so a lingbi ti duti ngangu ti sala songo na ala, wala so peut-être akpengba pëpe na lege ti yingo. Ye oko, tongana ala yeke na ndoye teti Jéhovah, e ye ti mû maboko na ala na ti fa be-nzoni na ala.
5. Kpengba tënë wa a fa ni na Michée 6:6, 7?
5 Fadeso, zia e kiri na Michée 6:6, 7. Michée ahunda mbeni molongo ti atënë, lo tene: “Fade mbi ga na ye nyen na gbele L’Eternel si mbi zuku tele ti mbi na gbele Nzapa ti nduzu? Fade mbi ga na gbele Lo na abagara ti ngu oko tongana offrande so a-zo-na-wa? Fade L’Eternel awara ngia na lege ti [saki] mingi ti akoli-ngasangbaga? wala na mafuta mingi mingi so asua tongana angu? Fade mbi mû kozo molenge ti mbi teti kengo-ndia ti mbi? mbi mû molenge ti tele ti mbi teti siokpari ti âme ti mbi?” Biani, zo alingbi pëpe ti zia ngia na bê ti Jéhovah na mungo na sandaga ‘akoli-ngasangbaga saki mingi, nga na mafuta mingi mingi’. Me mbeni ye nde ayeke dä so anzere na bê ti lo. A yeke ye wa?
A lingbi e sala ye mbilimbili
6. Aye ota wa Nzapa ahunda ti sala ni na Michée 6:8?
6 Na Michée 6:8, e manda ye so Jéhovah aku na mbage ti e. Michée ahunda: “Mo zo! L’Eternel afa na mo awe ye so ayeke nzoni; Lo hunda ye nyen na tïtî mo?—ti sala mbilimbili, ti ndoye nzobe, na ti tambela na Nzapa ti mo na tâ be-ti-molenge.” Atënë ota so andu atënë ti bê ti e, abibe ti e nga na akusala ti e. A lingbi e duti ndulu ti fa na gigi alengo so, e gbu li ti bâ tongana nyen ti fa ni na gigi, na e sala ye ti fa ni. Zia e bâ aye ota so a hunda ni so oko na oko.
7, 8. (a) ‘Ti sala mbilimbili’ aye ti tene nyen? (b) Aye ti kirikiri wa amû ndo lani na ngoi ti Michée?
7 “Ti sala mbilimbili” aye ti tene ti sala ye so ayeke na lege ni. Lege so Nzapa ayeke sala na aye ayeke tongana kpengba-ndia na ndo tënë ti mbilimbili. Ye oko, azo ti ngoi ti Michée agi ti sala mbilimbili pëpe, me ala sala ye ti kirikiri. Na lege wa? Bâ tënë ti Michée 6:10. Na hunzingo ti versê so, a fa awakango ye tongana azo so ayeke sala kusala na “épha so alingbi pëpe”, so ti tene épha so ayeke tâ kete mingi. Versê 11 atene na ndo ni so ala sala kusala na “kilo so alingbi pëpe”. Nga, versê 12 afa so “menga ti ala asala tënë ti handa”. Na lege so, aye ti hakango na ye nga na akilo so ayeke na lege ni pëpe, na atënë ti wataka ayeke aye so amû yâ ti kusala ti dengo buze na ngoi ti Michée.
8 Asalango ye so ayeke mbilimbili pëpe angbâ gi na ando ti kango ye ni pëpe. A yeke nga aye so atambela lakue na yâ ando ti fango ngbanga. Michée 7:3 afa so “mokonzi ahunda ye, na juge aku futa ti lo”. A pete goro na ajuge ni ti tene ala fâ ngbanga na lege ni pëpe na ndo asenge zo. “Kota zo”, wala zo ti kodoro ni so ayeke na ngangu mingi na ndo ambeni mba ti lo, atï nga na yâ kengo ndia ni. Ti tene ni biani, Michée afa so kusala ti mokonzi ni, ti juge ni, na ti kota zo ni “atingbi”, so ti tene ala leke nzoni aye ti sioni so ala sala.
9. Na lege wa aye ti kirikiri ti azo ti sioni asala nzoni pëpe na ndo Juda na Israël?
9 Angbanga so asioni mokonzi ni afâ na lege ni pëpe asala ye mingi na ndo azo kue ti Juda na Israël. Michée 7:5 atene so teti mbilimbili atia azo ni, ye so asala si na popo ti akota kamarade na même na popo ti koli na wali, zo azia bê ti lo oko pëpe na mba ti lo. Versê 6 ni afa so salango ye tongaso ague na ala na mbeni dutingo so na yâ ni même amolenge-koli na ababâ ti ala, amolenge-wali na amama ti ala, ake tele na popo ti mba.
10. Na yâ sese ti kirikiri ti laso, salango ye ti tele ti aChrétien ayeke tongana nyen?
10 Ka ti laso ayeke tongana nyen? E yeke bâ amara ti aye tongaso nga? Legeoko tongana Michée, fango ngbanga na lege ti mbilimbili pëpe, azo so ayeke zia bê ti ala na amba ti ala pëpe, na nga bubango ti dutingo ti azo na ti sewa angoro e kue. Ye oko, teti e yeke na yâ sese ti kirikiri so tongana awakua ti Nzapa, e yeke zia lege pëpe na bibe ti asalango ye kirikiri ti sese so ti lï na yâ kongregation ti aChrétien. Nde na so, e yeke tiri ti mû mbage ti akpengba-ndia so andu salango ye na lege ni nga na be-biani, na fango na gigi alengo so na yâ akusala ti e kue ti lâ oko oko. Biani, e yeke “tambela na lege so alingbi na yâ ye kue.” (aHébreu 13:18). Ti tâ tënë ni, tongana e sala ye mbilimbili, e yeke wara aye ti nzoni na lege ti bungbi ti aita so ayeke zia bê ti ala kue na amba ti ala; a yeke ni la pëpe?
Tongana nyen azo ayeke mä ‘go ti Jéhovah’?
11. Tongana nyen Michée 7:12 ayeke ga tâ tënë?
11 Michée afa so atâa so aye ayeke tambela na lege ti mbilimbili pëpe, fade mbilimbili ayeke ndu mara ti azo nde nde kue. Prophète ni afa so fade a yeke bungbi azo so ayeke “londo na kota ngu ti ingo juska na mbeni kota ngu ti ingo, na ala londo na hoto juska na mbeni hoto” ti ga awavorongo Jéhovah (Michée 7:12). Laso, na yâ ndangba mbage ti gango tâ tënë ti prophétie so, a yeke gi mbeni mara oko pëpe me azo ti amara kue si ayeke wara nzoni na lege ti mbilimbili so Nzapa aye ti fa na mbage ti azo kue (Esaïe 42:1). Ye so ayeke ga tâ tënë tongana nyen?
12. Na lege wa si azo ayeke mä ‘go ti Jéhovah’ laso?
12 Ti kiri tënë na ni, bâ akozo tënë so a wara na Michée. Michée 6:9 atene: “Yanga [wala go] ti L’Eternel adekongo na azo ti kodoro ni, na fade zo ti ndara ahinga [“akpe mbito ti”, NW ] iri ti Mo.” Tongana nyen azo ti amara kue ayeke mä “yanga” wala go ti Jéhovah? Nga tongana nyen si ye so ague oko na tënë ti fango ngbanga ti mbilimbili? Ti tâ tënë ni, azo laso ayeke mä tâ tongaso na mê ti ala pëpe go ti Jéhovah. Ye oko, na lege ti kusala ti e ti fango tënë na sese kue, azo ti amara kue na ti akete wala kota ndo kue ayeke mä go ti Jéhovah. Ye ti pekoni ayeke so ala so amä ni ‘akpe mbito ti iri ti Nzapa’. E yeke sala ye biani na lege ti mbilimbili nga na ndoye na ngoi so e yeke sala kusala tongana awakua ti Royaume so ayeke na wâ. Na fango iri ti Nzapa na azo kue atâa zo ni ayeke zo wa, e yeke “sala mbilimbili”.
A lingbi e ndoye nzobe
13. Kangbi wa a yeke na popo ti ndoye so ayeke be-biani na ndoye ni mveni?
13 Ti fadeso, zia e bâ use ye so a hunda ti sala na so a fa na Michée 6:8. Jéhovah aku na mbage ti e “ti ndoye nzobe”. Tënë ti Hébreu so a sû pekoni na “nzobe” aye nga ti tene “ndoye so ayeke be-biani”. Ti fa ndoye so ayeke be-biani na mbage ti ambeni zo aye ti tene ti bi bê na ndo ala ngangu nga na lege ti be-nzoni. Kangbi ayeke na popo ti ndoye so ayeke be-biani na ndoye ni mveni. Na lege wa? Yâ ti tënë “ndoye” akono ti lo mingi, na a lingbi ti ndu même asenge ye nga na aye so zo abi bê dä. Na tapande, Mbeti ti Nzapa asala tënë ti mbeni zo so “andoye vin na mafuta” nga na zo so “andoye ndara”. (aProverbe 21:17; 29:3). Na mbeni mbage nde, ndoye so ayeke be-biani ayeke mbeni lengo so a yeke fa ni lakue gi na mbage ti azo, na mbilimbili ala so ayeke sala na Nzapa. Ndani la, Michée 7:20 asala tënë ti “nzobe [“ndoye so ayeke be-biani”, NW ] ti [Nzapa] na Abraham”, mbeni koli so asala na Jéhovah Nzapa.
14, 15. Tongana nyen a yeke fa nzobe na gigi? Na aparagraphe ni afa tapande wa so andu ni?
14 Na Michée 7:18, prophète ni atene so “nzobe ayeke ye so anzere na [Nzapa]”. Na Michée 6:8, a tene na e ti fa gi pëpe na gigi nzobe, me nga ti ndoye ni. E manda nyen na ndo aversê so? A yeke gbu e na ngangu pëpe ti fa nzobe ngbanga ti so a yeke na bê ti e mveni si e ye ti fa ni. Legeoko tongana Jéhovah, e wara ngia na fango nzobe wala ndoye so ayeke be-biani na mbage ti ala so ye atia ala.
15 Laso, nzobe wala ndoye so ayeke be-biani ayeke mbeni lengo so a hinga na azo ti Nzapa. Bâ gi mbeni tapande oko. Na nze ti juin 2001, mbeni kota ngu-nzapa asala si ngu asuku amû ndo kue na Texas, na Amerika. Lo buba ada saki mingi, so na popo ni a yeke wara ada ti aTémoin ti Jéhovah ngbangbo mingi. Ti mû maboko na aita ti ala Chrétien so ye atia ala, aTémoin 10 000 tongaso amû ngoi nga na ngangu ti ala senge senge ti sala mbeni ye. Teti anze omene tongaso, ambeni Témoin amû tele ti ala na bê kue na ala sala kua ngangu bï na lâ nga na anda-yenga ti kiri ti leke aDa ti Royaume 8 na ada ti lango ahon 700 teti aita ti ala Chrétien. Ti ala so alingbi lani pëpe ti bi tele ti ala na yâ kusala so, ala mû kobe, gbakuru na nginza teti kusala ni. Ngbanga ti nyen aTémoin saki mingi so alondo lani hio ti mû maboko na aita ti ala? Ngbanga ti so ala “ndoye nzobe”. Nga, a yeke ye ti mungo wâ na bê mingi ti hinga so mara ti akusala ti nzobe tongaso ayeke aye so aita ti e na ndo lê ti sese kue ayeke fa na gigi! Biani, salango ye alingbi na tënë so a hunda ti “ndoye nzobe” ayeke pëpe mbeni nengo ye, me mbeni ye ti mû ngia.
Duti na tâ be-ti-molenge tongana mo yeke tambela na Nzapa
16. Tapande wa amû lege na e ti bâ nene ti hinga akatikati ti e tongana e yeke tambela na Nzapa?
16 Ota ye so a hunda ti sala na Michée 6:8 ayeke “ti tambela na Nzapa ti mo na tâ be-ti-molenge.” Na yâ Mbeti ti Nzapa ti giriri so a yeke na yanga ti Hébreu, tënë so a sû pekoni na “tâ be-ti-molenge” aye biani ti tene ti hinga akatikati ti e na ti hinga so ye ti e kue alondo gi na Nzapa. Zia e mû mbeni tapande oko: tara ti bâ mbeni kete molenge-wali so agbu maboko ti babâ ti lo ngangu na ngoi so ala yeke tambela na gbe ti ngu so ayeke pika ngangu. Molenge-wali so ahinga nzoni mingi so ngangu ti lo ayeke mingi pëpe, me lo zia bê ti lo kue na babâ ti lo. E nga kue a lingbi e hinga akatikati ti e, me a lingbi e zia bê ti e kue na Babâ ti e ti yayu. Tongana nyen e lingbi ti ngbâ ti zia bê ti e na Nzapa? Oko ye ni ayeke ti tene e bata na li ngbanga ti nyen a yeke lege ti ndara ti ngbâ ndulu na Nzapa. Michée adabe ti e na anda ti tënë ota: Jéhovah ayeke Wazingo e, Wafango lege na e, nga Wabatango e.
17. Tongana nyen Jéhovah azi azo ti lo, afa lege na ala, na abata ala giriri?
17 Na Michée 6:4, 5, Nzapa atene: “Mbi sala si i sigigi na sese ti Egypte.” Tâ tënë, Jéhovah ayeke lani Wazingo Israël na ngbâa. Jéhovah atene nga: “Mbi to Moïse na Aaron na [Miriam] na gbele i.” Nzapa asala lani kusala na Moïse nga na Aaron ti fa lege na mara ni, na Miriam amû li ni na popo ti awali ti Israël na yâ mbeni dodo ti hongo na ngangu (Exode 7:1, 2; 15:1, 19-21; Deutéronome 34:10). Jéhovah asala kusala giriri na awakua ti lo ti mû fango lege. Na versê 5 ni, Jéhovah adabe ti mara ti Israël so lo bata ala na gbele awato ti ala Balak na Balaam, na lo bata ala na yâ ndangba tambela ti ala ti londo na Sittim na Moab juska ti si na Guilgal na Sese ti Zendo.
18. Na lege wa Nzapa ayeke fa tele ti lo tongana Wazingo e, Wafango lege na e, nga Wabatango e laso?
18 Na ngoi so e yeke tambela na Nzapa, lo yeke zi e na gbe ti ngangu ti sese ti Satan, lo mû Tënë ti lo nga na bungbi ti lo ti fa lege na e, na lo yeke bata e, tongana mbeni bungbi, na gbele awato. Na lege so, e yeke na anda ti tënë mingi ti gbu maboko ti Babâ ti e ti yayu ngangu, na ngoi so e yeke mû ndangba mbage ti ngangu tambela ti e ti si na mbeni ye so ayeke kota ahon Sese ti Zendo ti giriri: fini sese ti Nzapa so mbilimbili ayeke duti dä.
19. Na yâ lege wa tâ be-ti-molenge ague oko na hingango akatikati ti e?
19 Tongana e yeke na tâ be-ti-molenge na ngoi so e yeke tambela na Nzapa, e yeke bâ adutingo ti e tâ na lege ni. Ye ni ayeke tongaso ngbanga ti so dutingo na tâ be-ti-molenge aye ti tene nga ti hinga akatikati ti e. Gango mbakoro wala kpale ti seni alingbi ti zia akatikati na ye so e lingbi ti sala na yâ kusala ti Jéhovah. A hon ti zia lege na ye so ti sala si bê ti e anze, a yeke nzoni ti dabe e so Nzapa ayeke yeda na angangu ti e nga na asandaga ti e ‘alingbi na ye so e yeke na ni, me pëpe alingbi na ye so e yeke na ni pëpe.’ (2 aCorinthien 8:12). Biani, Jéhovah ayeke ku na mbage ti e ti sala na lo na âme ti kue, na salango ye kue so dutingo ti e amû lege na e ti sala (aColossien 3:23). Tongana e mû bê ti e kue na wâ ti sala ye kue so e lingbi ti sala na yâ kusala ti lo, Nzapa ayeke hiri gbâ ti deba nzoni na ndo ti e.—aProverbe 10:22.
Ti ku ayeke ga na adeba nzoni
20. Ti duti na mara ti bibe ti ku tongana ti Michée ahunda ti tene e hinga ye wa?
20 Deba nzoni ti Jéhovah apusu e ti wara mara ti oko bibe so Michée ayeke lani na ni. Lo tene: “Fade mbi yä lê ti mbi na L’Eternel; mbi ku Nzapa ti salut ti mbi.” (Michée 7:7). Kamba wa a yeke na popo ti atënë so na tambelango na tâ be-ti-molenge na Nzapa? Tongana e yeke na bibe ti ku, so ti tene be-nze-pepe, ye so ayeke mû maboko na e ti tene bê ti e aduti na vundu pëpe teti so lâ ti Jéhovah ade ti si pëpe (aProverbe 13:12). Ti tâ tënë ni, e kue e yeke ku kungo hunzingo ti asioni ye ti sese so. Ye oko, yenga oko oko, afini zo saki mingi ayeke to nda ti tambela na Nzapa. Tongana e hinga ni, a yeke mû lege na e ti ku. Mbeni Témoin so aninga na yâ tâ tënë atene na ndo ye so: “Tongana mbi bâ angu 55 so mbi sala ti fa tënë, mbi hinga so mbi manke mbeni ye oko pëpe na kungo Jéhovah. Nde na so, mbi bata tele ti mbi na aye ti sioni mingi.” Mara ti ye tongaso asi nga na mo?
21, 22. Tongana nyen Michée 7:14 ayeke ga tâ tënë laso?
21 Kite ayeke pëpe so ti tambela na Jéhovah ayeke ga na aye ti nzoni na e. Tongana ti so e diko na Michée 7:14, Michée ahaka azo ti Nzapa na ataba so aduti nzoni na tele ti berger ti ala. Na yâ kota gango tâ tënë ti prophétie so laso, tanga ti Israël ti yingo nga na “ambeni ngasangbaga” aduti nzoni na tele ti Berger ti ala Jéhovah so ala zia bê ti ala kue na lo. Ala duti “nde na popo ti akota keke”, na lege so ala duti nde na sese ti laso, so kpale na sioni ayeke gue gi na li ni na yâ ni.—Jean 10:16; Deutéronome 33:28; Jérémie 49:31; aGalate 6:16.
22 Azo ti Jéhovah ayeke na aye ti mosoro mingi, tongana ti so Michée 7:14 afa nga ni kozo. Na salango tënë ti kundu ti azo ti Nzapa, Michée atene: “Zia ala te pele na Basan na Galaad.” Legeoko tongana ti so na Basan nga na Galaad ataba ayeke te lani pele na yâ apendere yaka na ala yeke maï, legeoko nga azo ti Nzapa laso ayeke na aye ti mosoro mingi na lege ti yingo, so ayeke mbeni deba nzoni nde teti ala so atambela na tâ be-ti-molenge na Nzapa.—Nombre 32:1; Deutéronome 32:14.
23. Ye nyen e lingbi ti manda na ndo Michée 7:18, 19?
23 Na Michée 7:18, 19, prophète ni afa nzara ti bê ti Jéhovah ti pardone ala so agbian bê ti ala. Versê 18 atene so Jéhovah ayeke “pardone sioye” ti azo ti lo na lo yeke “diko tënë ti kengo ndia” pëpe. Versê 19 ni afa so fade lo “bi siokpari kue ti ala na yâ kota ngu ti ingo so alï mingi.” Ye nyen e lingbi ti manda na ndo so? E lingbi ti hunda tele ti e wala e yeke mû tapande ti Jéhovah na ndo tënë so. E yeke pardone siokpari so amba ti e ayeke sala na mbage ti e? Tongana azo tongaso agbian bê ti ala na agi ti leke sioni so ala sala, biani e yeke mû ande tapande ti Jéhovah so ayeke ndulu ti pardone kue, nga biaku.
24. Tongana nyen e wara nzoni na lege ti prophétie ti Michée?
24 Ye ti nzoni wa e wara na lege ti aye so e bâ na ndo prophétie ti Michée? Ye so e bâ adabe e so Jéhovah ayeke mû tâ beku na ala so aga ndulu na lo (Michée 2:1-13). A wa e ti sala ye kue so ayeke na ngangu ti e ti maï tâ vorongo si e lingbi tambela na iri ti Nzapa teti lakue lakue (Michée 4:1-4). Nga, a dë bê ti e so atâa dutingo ti e ayeke tongana nyen, e lingbi ti sala aye so Jéhovah ahunda na mbage ti e. Biani, prophétie ti Michée akpengba tâ mabe ti e ti tambela na iri ti Jéhovah.
Fade mo kiri tënë tongana nyen?
• Tongana ti so Michée 6:8 atene, Jéhovah ahunda nyen na e?
• Ye wa ayeke kota ye mingi tongana e yeke “sala mbilimbili”?
• E lingbi ti fa tongana nyen so e “ndoye nzobe”?
• Ye nyen a hunda ti ‘tambela na Nzapa na tâ be-ti-molenge’?
[Afoto na lembeti 21]
Atâa aye ti sioni so ayeke dä lani na ngoi ti lo, Michée asala ye alingbi na aye so Jéhovah ahunda. Mo nga kue
[Foto na lembeti 23]
Sala mbilimbili na fango tënë na mara ti azo kue
[Afoto na lembeti 23]
Fa so mo ndoye nzobe na salango na amba ti mo so ye atia ala
[Foto na lembeti 23]
Sala ye kue so mo lingbi ti sala me hinga nga akatikati ti mo na tâ be-ti-molenge