Tënë ti Jéhovah ayeke na fini
Akota tënë ti mbeti ti Psaume: Kozo mbage ni
MBENI mbeti so mingi ti atënë ti yâ ni ayeke abia so a he ni ti sepela na Jéhovah Nzapa, Wasarango e, tâ mbilimbili iri ni alingbi ti duti gi nyen? Iri so alingbi na ni mbilimbili ayeke Psaume, so aye ti tene aBia ti sepela. Mbeti ti Psaume ayo ahon tanga ti ambeti kue ti yâ ti Bible. Na yâ ni, a yeke wara apendere bia so afa anzoni sarango ye ti Nzapa, akusala so afa ngangu ti lo nga na gbâ ti aprophétie. Mingi ti abia ni afa atënë ti bê ti ala so asû ni na ngoi so ye ti ngangu asi na ala. Atënë ni so asi na yâ ti mbeni ngoi so aninga ngu 1 000 tongaso, a londo na ngoi ti Moïse ti si na ngoi so aJuif alondo na ngbâa akiri na kodoro ti ala. Azo so asû Psaume ayeke zo tongana Moïse, Gbia David nga na ambeni zo. A bâ so zo so abungbi yanga ti abia ni kue ti leke ni si a ga mbeti ti Psaume ayeke Prêtre Esdras.
Ngbene ye giriri, a kangbi yâ ti mbeti ti Psaume na ambage oku: (1) Psaume 1 ti si na 41; (2) Psaume 42 ti si na 72; (3) Psaume 73 ti si na 89; (4) Psaume 90 ti si na 106 nga (5) Psaume 107 ti si na 150. Article so ayeke sara tënë na ndo ti Psaume 1 ti si na 41. Na yâ ti kozo mbage ni so, gi abia ota la a hinga pëpe iri ti azo so asigigi na ni; a yeke Psaume 1, 10 nga 33. Ti atanga ni, e hinga polele so a yeke David si asû ni.
‘NZAPA TI MBI AYEKE TÊNË TI MBI’
Na peko ti so Psaume oko atene so ngia ayeke na zo so ngia ti lo ayeke na yâ ndia ti Jéhovah, Psaume use ni asara tënë mbilimbili na ndo Royaume ti Nzapa.a Na yâ ti Psaume 1 ti si na 41 so, mingi ni a yeke asambela so na yâ ni azo ni atoto tere ti ala na Nzapa ti hunda mbeni ye. Na tapande, Psaume 3 ti si na 5, 7, 12, 13 nga na 17 ayeke asambela so na yâ ni azo ni ahunda na Nzapa ti zi ala na tïtî awato. Psaume 8 asara tënë mingi na ndo Jéhovah so lo yeke kota mingi ahon azo.
Ti fa Jéhovah tongana Wabatango azo ti lo, David ahe bia lo tene: ‘Nzapa ti mbi ayeke Tênë ti mbi, fade mbi kpe na Lo ti bata tere ti mbi.’ (Psaume 18:3). Na Psaume 19, a gonda Jéhovah tongana Wasarango ye nga Zo ti lungo ndia; Psaume 20 agonda lo tongana Wasongo azo nga Psaume 21 agonda lo tongana Zo so asö gbia so Lo sa ye na li ti lo. Psaume 23 afa lo tongana Kota Berger. Nga, Psaume 24 asara tënë ti lo tongana Gbia so ayeke na gloire.
Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:
2:1, 2—“Ye senge senge” so amara angbâ ti bi bê ti ala dä ayeke nyen? “Ye senge senge” so amara angbâ ti bi bê ti ala dä ayeke tënë ti batango komandema ti ala lakue na ndo ti azo. A yeke ye senge senge ngbanga ti so ye ni so ala yeke leke ti sara so ayeke tï gi na ngu. So amara “awa tere ti ala ti ke L’Eternel, na ti ke Lo so A sa mafuta na li ti Lo”, ala lingbi ti duti na beku biani so ye so ala ye ayeke ga nzoni?
2:7—“Kpengba-ndia” wala mbela so a sara tënë ni ge so ayeke nyen? Mbela ni so ayeke mbele ti Royaume so Jéhovah ate ni na Jésus Christ, Molenge ti lo so Lo ye lo mingi.—Luc 22:28, 29.
2:12—Tongana nyen akota zo ti amara alingbi ti “hunu yanga” wala ti su ngbangba ti “Molenge ni”? Lani so a sû Bible, na ngoi ni kâ sungo ngbangba ti mbeni zo aye ti fa dutingo kamarade nga dutingo be-ta-zo na zo ni. A yeke lani mbeni kode ti yambango agene. A hunda na agbia ti sese ti su ngbangba ti Molenge ni, so ti tene ti yamba lo tongana Messie ni so ayeke Gbia.
3:1—Nda ti atënë so a zia ni na kozo versê ti ambeni Psaume ni ayeke nyen? Ngoi na ngoi, atënë ni so ayeke fa zo so asû Psaume ni so wala ayeke fa ye so asi na zo ni na ngoi so lo sû na Psaume ni so, tongana ti so a sigigi na Psaume 3:1 ni. Atënë ni so alingbi nga ti fa ngbanga ti nyen a he bia ni so, na ngoi wa ti sara kusala na ni (Psaume 4:1 na 5:1) nga tongana nyen ti pika mozoko ni (Psaume 6:1).
3:3—“Sélah” ayeke nyen? Mingi ni, azo apensé so “Sélah” ayeke mbeni tënë so ahunda na wahengo bia ni ti kaï kete, wala a hunda na wahengo bia nga na azo ti pikango mozoko ni kue ti kaï kete. A sara ni peut-être ti mû lege na azo ti gbu li. Ti kaï kete amû lege ti gboto lê mingi na ndo atënë ti bê ti zo ni so asigigi na yâ ti psaume ni. Tongana e yeke diko mbeti ti Psaume na gbele azo, e yeke na bezoin ti diko “Sélah” ni pëpe.
11:3—Pilier so a fâ ni ayeke nyen? Pilier ni ayeke aye so gunda ti duti ti azo ti sese aluti na ndo ni: aye tongana ndia, sarango ye na lege ni nga fango ngbanga mbilimbili. Tongana pilier ni so aluti mbilimbili mbeni pëpe, ye ayeke ga kirikiri na popo ti azo nga fango ngbanga ti mbilimbili ayeke dä pëpe. Na yâ ti mara ti aye tongaso, a lingbi “azo ti mbilimbili” azia bê ti ala kue na Nzapa.—Psaume 11:4-7.
21:4—“Couronne ti lor ti nzoni” aye ti fa nyen? Wala a yeke tâ couronne wala a yeke mbeni gloire so a kiri a mû na David ndali ti gbâ ti asongo benda ti lo, Mbeti ti Nzapa asara tënë na ndo ni pëpe. Ye oko, versê ni so ayeke mbeni prophétie so asara tënë ti couronne so Jéhovah azia na li ti Jésus na ngu 1914 ti fa so lo ga gbia. So a sara couronne ni na lor aye ti fa so komandema ti Jésus ayeke nzoni ahon atanga ni.
22:2, 3—Ngbanga ti nyen peut-être David abâ so Jéhovah azia lo? Awato ti David asara ngangu na lo lani mingi, ye so asara si mo bâ mo tene ‘bê ti lo aga tongana cire na tongana ngu na yâ ti lo.’ (Psaume 22:15). Ni la peut-être lo bâ lo tene Jéhovah azia lo awe. Na ngoi so a pika lo na ndo keke, Jésus nga awara mara bibe so (Matthieu 27:46). Atënë ti David ge afa bango ndo ti lo ti zo na yâ kpale so asi na lo. Ye oko, na yâ ti sambela ti lo so a fa pekoni na Psaume 22:17-22, a yeke polele so mabe ti lo na Nzapa atï pëpe.
Aye ti manda teti e:
1:1. A lingbi e sara kamarade pëpe na azo so aye Jéhovah pëpe.—1 aCorinthien 15:33.
1:2. A lingbi e zia pëpe lango oko ahon gi senge tongaso sân ti tene e gbu li na ndo aye ti yingo.—Matthieu 4:4.
4:5. Tongana ngonzo agbu e ngangu, lege ti ndara ayeke ti bata yanga ti e si e tene pëpe mbeni tënë so vundu alingbi ti sara e na pekoni.—aEphésien 4:26.
4:6. Asandaga so e yeke mû na lege ti yingo ayeke duti “sacrifice ti mbilimbili” gi tongana e mû ni na nzoni bê nga tongana sarango ye ti e alingbi na aye so Jéhovah ahunda na e.
6:6. Tâ ye so asara si e ye ti ngbâ na fini ayeke ti sepela Jéhovah.—Psaume 11517.
9:13. Jéhovah ayeke gi mênë ti azo so a fâ ala ti fâ ngbanga na li ti ala so afâ azo ni so, me lo yeke girisa “toto ti azo ti vundu pëpe.”
15:2, 3; 24:3-5. A lingbi atâ wakua ti Jéhovah atene tâ tënë na ala ke dengo bä ti wataka nga na pango ndo.
15:4. E lingbi ti gbian zendo so e mû gi tongana e bâ so a gue nde na ye so Bible afa, tongaso pëpe, a yeke nzoni e sara kue ti sara ye alingbi na tënë ti yanga ti e atâa tongana a yeke tâ ngangu ti sara ni.
15:5. E so e yeke awakua ti Jéhovah, a yeke nzoni e sara kusala na nginza ti e na lege ni.
17:14, 15. Ye so agbu bê ti “azo ti sese” ayeke tënë ti warango mosoro, dungo amolenge nga ziango mbeni ye ti héritier na amolenge ti ala. Ti David, kota ye so agbu bê ti lo ayeke ti wara nzoni iri na gbele Nzapa si lo lingbi ti ‘bâ lê ti Nzapa’, so ti tene lo ga zo so Jéhovah ayeda na lo. Tongana lo “zingo” si lo gbu li ti lo na ndo azendo ti Jéhovah nga na beku so Jéhovah amû na lo, bê ti David anzere ti “bâ lê” ti Jéhovah, wala lo yeke na ngia so Jéhovah ayeke na lo. A yeke nzoni ti tene amosoro na lege ti yingo agbu bê ti e tongana ti David pëpe?
19:2-7. Tongana aye so Nzapa aleke, so alingbi ti sara tënë wala ti fa nda ti ye na zo pëpe, ayeke mû gloire na Jéhovah, e azo so e yeke gbu li, e yeke sara tënë nga e yeke voro Nzapa, e lingbi ti sara ni ahon ala pëpe?—Apocalypse 4:11.
19:8-12. Aye so Jéhovah ahunda na e ayeke tâ nzoni mingi teti e.
19:13, 14. Sarango ye na lege ni pëpe nga na kpengba-li wala fandara ayeke asiokpari so a lingbi e kpe ni.
19:15. A yeke nzoni e sara hange gi pëpe na ye so e yeke sara me nga na ye so e yeke tene nga na so e yeke bi bê ti e dä.
“MO BATA MBI NGBANGA TI BE-BIANI TI MBI”
Na mbage so ge, na yâ ti Psaume 25 na 26, lege so David afa tâ nzara ti bê ti lo nga na kpengba desizion ti lo ti bata be-biani ti lo ayeke ngangu mingi. Lo he bia so, lo tene: “Fade mbi tambela na lege ti be-biani ti mbi.” (Psaume 26:11). Na yâ ti sambela so lo tene ni ti hunda pardon ti asiokpari ti lo, David atene: “Tongana mbi sara tënë pëpe, bio ti mbi awoko na lege ti bimango ti mbi lakue.” (Psaume 32:3). David amû beku so na azo so ayeke be-ta-zo na Jéhovah, lo tene: “Lê ti L’Eternel ayeke na ndo azo ti mbilimbili, na mê ti Lo ayeke mä toto ti ala.”—Psaume 34:16.
Wango so ayeke na Psaume 37 ayeke lani kpengba ye mingi teti azo ti Israël nga teti e so e yeke na “lâ ti nda ni” ti aye ti laso (2 Timothée 3:1-5). Ti fa mbeni prophétie so andu Jésus Christ, Psaume 40:8, 9 atene: “Bâ, Mbi ga; a sara tënë ti Mbi na mbeti so a ngongbi, Mbi ye ti sara ye so bê ti Mo aye, O Nzapa ti mbi, Ndia ti Mo ayeke na yâ bê ti mbi.” Psaume 41 ni ayeke sambela ti David ti hunda na Jéhovah ti mû maboko na lo na yâ ti ngangu ngoi so lo hon dä na peko ti siokpari ti lo na Bath-Séba. Lo he bia so, lo tene: “Biani, Mo bata mbi ngbanga ti be-biani ti mbi.”—Psaume 41:13.
Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:
26:6—Na tapande ti David, tongana nyen na lege ti fä e lingbi ti ngoro balaga ti Jéhovah? Balaga ni aduti fä ti so Jéhovah aduti nduru ti yeda na fini ti Jésus Christ so lo mû na sandaga ti zi azo (aHébreu 8:5; 10:5-10). E yeke ngoro balaga ti Jéhovah ni na fango mabe ti e na gigi na yâ sandaga so.
29:3-9—Tongana a haka go ti Jéhovah na bekpa so asungba si amû mbeto, a ye ti fa nyen? A ye ti fa ngangu ti Jéhovah so ayeke ye ti dongo bê.
31:24—Tongana nyen a futa zo ti kpengba-li wala zo ti baba alingbi na siokpari ti lo? Futa ni ge ayeke sengo ndo. Ndali ti asiokpari so zo ti mbilimbili asara na mbana pëpe, Jéhovah ayeke futa lo na lege ti sengo ndo so alingbi na ni. Me ti zo ti baba, teti so lo zia lege ti asioni sarango ye ti lo pëpe, futa ti lo ni ayeke mbeni ngangu sengo ndo so alingbi na siokpari ti lo.—aProverbe 11:31; 1 Pierre 4:18.
33:6—“Mbö” ti yanga ti Jéhovah ayeke nyen? Mbö ni so ayeke ngangu ti Nzapa ti sara na ye, wala yingo vulu ti lo so lo sara na kusala ti leke na lê ti nduzu (Genèse 1:1, 2). A iri ni mbö wala pupu ti yanga ti lo ngbanga ti so, legeoko tongana ti so zo alingbi ti tokua pupu ti yanga ti lo na ngangu, Nzapa alingbi ti tokua yingo vulu ni ti gue ti sara aye na mbeni ndo so ayo.
35:19—David ahunda ti tene a zia azo so ake lo ako lê ti ala na peko ti lo pëpe. Tënë so aye ti tene nyen? Kongo lê ti ala ni aye peut-être ti fa so tere ti awato ti David ayeke nzere mingi tongana sioni so ala leke ti sara na lo atambela nzoni. David ahunda ti tene ye so ala leke ti sara na lo asi pëpe.
Aye ti manda teti e:
26:4. Lege ti ndara ayeke ti sara kamarade pëpe na awandendia na lege ti Internet, ti sara kamarade pëpe na ala so na ekole wala na place ti kua ayeke gi ti sara kamarade na e gi ti handa e, na a-apostat so ayeke sara ye mo bâ mo tene anzoni zo nga na ala so ayeke sara ye ti kirikiri na hondengo ni.
26:7, 12; 35:18; 40:10. A lingbi e sepela Jéhovah na ngoi ti abungbi ti e.
26:8; 27:4. E nga kue e ye mingi ti gue na bungbi?
26:11. Na ngoi so lo tene lo leke na bê ti lo ti bata lakue be-biani ti lo, David ahunda nga ti tene a ton lo. E nga kue, atâa so e yeke awasiokpari e lingbi ti bata lakue be-biani ti e.
29:10. So Jéhovah aduti na ndo “moa” afa so lo yeke sara kua na ngangu ti lo na lege ni.
30:6. Sarango ye ti Jéhovah so ayeke nzoni ahon atanga ni kue ayeke ndoye, me a yeke ngonzo pëpe.
32:9. Jéhovah aye pëpe si e duti tongana mbarata wala lele so ayeke mä yanga ndali ti kamba so a kanga na yanga ti lo wala ndali ti zaza. Nde na so, lo ye si e soro ti sara na lo ngbanga ti so e hinga ye so bê ti lo aye.
33:17-19. Atâa ngangu ni ayeke tongana nyen, abungbi so zo asigigi na ni alingbi ti mû salut na zo pëpe. A lingbi e zia bê ti e kue na Jéhovah nga na ye so lo leke na lege ti Royaume ti lo.
34:11. So pendere tënë ti dengo bê teti ala so azia aye ti Royaume na kozo ndo!
39:2, 3. Tongana azo ti sioni ayeke hunda atënë so alingbi ti mû lege na ala ti sara sioni na amba ti e wamabe, a yeke nzoni e ‘kanga yanga ti e’ na e sara tënë pëpe.
40:2, 3. Ti zia beku ti e na Jéhovah alingbi ti mû maboko na e ti hon ndo ti vundu nga ti “lungula [e] na yâ dû ti futi ye, na yâ popoto so alï lingo”.
40:6, 13. Tongana lê ti e ayeke gi na ndo ti adeba nzoni ‘mingi mingi so e lingbi ti diko ni kue pëpe’ so e wara, atâa ala yeke mingi tongana nyen, akpale nga na awokongo ti e mveni alingbi ti hon ndo ti e pëpe.
‘Sara tënë nzoni na Jéhovah’
Kozo mbage ti Psaume ni, so a yeke wara apsaume 41 na yâ ni, ayeke tâ ye ti dengo bê nga ti mungo ngangu na zo. Wala e yeke bâ pasi na yâ ti atara wala e yeke na vundu ndali ti so yingo-ti-hinga ti e ayeke gi e, e lingbi ti wara ngangu na yâ mbage so ti Tënë ti Nzapa so ayeke na ngangu (aHébreu 4:12). A yeke wara atënë so ayeke fa lege na zo nzoni mingi na yâ ti apsaume so. Fani mingi, a tene na e polele so atâa kpale ti e ayeke tongana nyen, Jéhovah ayeke girisa e pëpe.
Psaume 1 ti si na 41 ahunzi na tënë so: “Sara tënë nzoni na L’Eternel Nzapa ti Israël, lakue lakue. Amen! Amen!” (Psaume 41:14). Na peko ti so e bâ atënë so ayeke na yâ ni, bê ti e apusu e ti gonda Jéhovah pëpe?
[Kete tënë na gbe ni]
[Kete tënë na lembeti 19]
Tongana aye so Jéhovah aleke ayeke mû gloire na lo, e azo, a lingbi e sara ni ahon aye ni so
[Foto na lembeti 17]
Ti londo na Psaume 1 ti si na 41, David la asû mingi ni
[Foto na lembeti 18]
Mo hinga psaume so afa Jéhovah tongana Kota Berger?
[Foto na lembeti 20]
Zia pëpe si lango oko ahon sân ti tene mo gbu li na ndo aye ti yingo
[Lingu ti foto na lembeti 17]
Atongoro: Na nzobe ti United States Naval Observatory
[Lingu ti foto na lembeti 19]
Atongoro, lembeti 18 na 19: Na nzobe ti United States Naval Observatory
[Lingu ti foto na lembeti 20]
Atongoro: Na nzobe ti United States Naval Observatory