6 “Seoli”—O Tuugamau o Tagata

O Mau e Ono Sefulu Ono o Loo Iai le Upu Tuugamau (Seoli)

E 66 mau i Tusitusiga Eperu o loo iai le upu “seoli”: Kenese 37:35; 42:38; 44:29, 31; Numera 16:30, 33; Teuteronome 32:22; 1 Samuelu 2:6; 2 Samuelu 22:6; 1 Tupu 2:6, 9; Iopu 7:9; 11:8; 14:13; 17:13, 16; 21:13; 24:19; 26:6; Salamo 6:5; 9:17; 16:10; 18:5; 30:3; 31:17; 49:14, 14, 15; 55:15; 86:13; 88:3; 89:48; 116:3; 139:8; 141:7; Faataoto 1:12; 5:5; 7:27; 9:18; 15:11, 24; 23:14; 27:20; 30:16; Failauga 9:10; Pese a Solomona 8:6; Isaia 5:14; [7:11]; Isaia 14:9, 11, 15; 28:15, 18; 38:10, 18; 57:9; Esekielu 31:15, 16, 17; 32:21, 27; Hosea 13:14, 14; Amosa 9:2; Iona 2:2; Sapakuka 2:5.

O le iai o le upu “Seoli” i Tusitusiga Eperu, e ōgatusa lea ma mau e 65 o tusitusiga Eperu e taʻua o le Masoretic, ma le mau e tasi i le Isaia 7:11, lea e iai le upu “Seoli” ona o tamaʻi suiga o vaueli. O loo faaaogā i mau uma o le Faaliliuga a le Lalolagi Fou le upu “Tuugamau” e faaliliu ai le upu Eperu sheʼohlʹ. E masani ona faaliliu e le Septuagint faa-Eleni le upu sheʼohlʹ o haiʹdes.

E ui lava e eseese manatu e faatatau i le upu na pogai mai ai le upu Eperu sheʼohlʹ, ae e aliali mai ua maua mai i le veape Eperu שׁאל (sha·ʼalʹ), o lona uiga “ia fesili atu” pe “ia talosaga atu.” E faaalia ai o Seoli o le nofoaga lea (ae e lē o se tulaga) e fesili atu pe e talosaga atu i tagata uma lava e aunoa ma le faailoga tagata, a o ia taliaina tagata feoti. (Tagaʻi i le Kenese 37:35 ma le Isaia 7:11 fpl) O lenei nofoaga o loo iai i le eleele, ma e sootaga atu i tagata oti. O lona uiga o tuugamau o tagata, o le eleele (ae lē o le sami) o loo iai tagata feoti uma lava. Peitaʻi, o le uiga o le upu Eperu qeʹver, o le tuugamau o se tagata e toʻatasi po o se fanua e fai ma tuugamau.—Kenese 23:4, 6, 9, 20.

O Mau e Sefulu o Loo Iai le Upu Tuugamau (Heitisi)

E 10 mau o loo taʻua ai le upu “Tuugamau” (Heitisi), atonu o lona uiga “o le nofoaga e lē vaaia,” i le Faaliliuga a le Lalolagi Fou o Tusitusiga Eleni. O mau nei e 10: o le Mataio 11:23; 16:18; Luka 10:15; 16:23; Galuega 2:27, 31; Faaaliga 1:18; 6:8; 20:13, 14. I nei mau uma i le Faaliliuga a le Lalolagi Fou i le gagana Samoa, ua tusia le upu “Tuugamau” e faaliliu ai le upu Eleni o “haiʹdes” (Heitisi). Ua matou faaaogāina i nei mau le mataʻitusi lapoʻa o le T e faaese ai mai le tuugamau o se tagata e toʻatasi.

I le Galuega 2:27, na sii mai ai e Peteru le Salamo 16:10, e faaalia ai o le upu Hades (Heitisi) e tutusa lea ma le Seoli, e faasino atu i tuugamau o tagata (e ese mai i le upu Eleni taʹphos, o le tuugamau o se tagata e toʻatasi). O le upu Latina e talitutusa ma le Hades o le in·ferʹnus (po o le inʹfe·rus). O lona uiga “o le mea ua i lalo ifo; o le nofoaga pito i lalo,” lea e fetaui lelei ma le tuugamau. E talafeagai lelei ma le uiga o le upu Eleni ma le Eperu.

I mau o loo i le Tusi Paia lea e mai le agaga o le Atua, e iai le sootaga o le upu Eperu “sheʼohlʹ (Seoli)” ma le upu Eleni “haiʹdes (Heitisi),” i le oti ma tagata oti, ae e leai se sootaga ma le ola ma tagata ola. (Faaaliga 20:13) E lē o faasino atu na upu i ni faalogona fiafia po o le faapuapuagatia foʻi.