LAHATSORATSY FIANARA 21
HIRA 21 Katsaho Foana Aloha Ilay Fanjakana
Tanà Maharitsy iny ro Ilào
“[Tanà] raiky ho avy iny ro tena ilàntsika.”—HEB. 13:14.
INO TY HIANARA ATO?
Ho hitantsika hoe mahasoa antsika amy zao noho amy hoavy ty fandiniha ty Hebreo toko faha-13.
1. Ino ty raha nivolanin’i Jesosy fa hiseho amy Jerosalema?
NIRESAKY faminania tamy mpanori-dia azy rey Jesosy Kristy andro vitsivitsy talohan’ny nahafatesany. Ho tanteraky voalohany faminania io amy fandravà an’i Jerosalema noho ty tempoliny. Nampitandrina ie fa ‘hisy maramila hanodidy an’i Jerosalema’ ndraiky andro any. (Lioka 21:20) Nivola tamy mpanori-dia azy rey Jesosy fa laha vo mahita an’ny maramila Romanina rey manao arosaro an’i Jerosalema rozy, le tokony hiala a Jodia ao malaky.—Lioka 21:21, 22.
2. Ino ty torohevitsy namean’ny apostoly Paoly ty Kristiana Hebreo ta Jodia noho ta Jerosalema tany?
2 Tao vitsivitsy talohan’ny hanaovan’ny maramila Romanina rey arosaro an’i Jerosalema, le nanoratsy taratasy kaihy hoe bokin’ny Hebreo apostoly Paoly. Nanome torohevitsy ty Kristiana ta Jodia noho ta Jerosalema any Paoly amy taratasy io mba hanampea an-drozy hioma amy raha sarotsy ho avy zay. Ka ino raha sarotsy ho avy io? Tsy ino fa ty fandravà an’i Jerosalema. Laha ta ho velo Kristiana reo, le tokony ho parè hahafoy ty tranon-drozy noho ty asan-drozy. Zay nahavy an’i Paoly nanoratsy mikasiky an’i Jerosalema io hoe: “Tsy mana tanà maharitsy eto tsika.” Bakeo nitohizany hoe: “Fa raiky ho avy iny ro tena ilàntsika.”—Heb. 13:14.
3. Ino “tanà mana fototsy tena ie iny,” le manino tsika ro tokony hila azy?
3 Mety ho nihehezan’olo noho nataon-drozy adala ty Kristiana lafa niala ta Jodia noho ta Jerosalema tao. Fe nanavotsy an-drozy fanapahan-kevitsin-drozy zay. Mety hieritseritsy koa ty olo amy zao hoe adala tsika satria tsy manao ze hampetipety ty fiainantsika amy tontolo toy eto noho tsy matoky ty olombelo. Ka manino tsika ro mifily hanao ani-zay? Satria haintsika hoe kely sisa le ho rava tontolo toy. “Tanà mana fototsy tena ie iny” ro ilàntsika, zany hoe “raiky ho avy iny,” tsy ino zay fa ty Fanjakà-Ndranahary.a (Heb. 11:10; Mat. 6:33) Handiniky an’ny raha telo retoa tsika ato: 1) manino torohevitsy namean’i Paoly iny ro nanampy an’ny Kristiana tamy taonjato voalohany rey, hila “an’ny [tanà] ho avy iny” avao, 2) akory ty nanampean’i Paoly an-drozy hioma amy fandravà an’i Jerosalema, le 3) manino ro manampy antsika koa henanizao torohevitsiny iny.
MATOKISA AN’I JEHOVAH SATRIA TSY HANARY ANAO MIHINTSY IE
4. Manino ty Kristiana ro tena nitamà ta Jerosalema tao?
4 Tena nitamà ta Jerosalema tao ty Kristiana. Tao ty niforonan’ny fiangona Kristiana tamy taonjato voalohany, tamy tao 33 A.K., le tao koa ty nisy ty Filan-kevi-pitantana. Maro koa ty Kristiana nana trano noho hanàna maro tamy tanà io tao. Fe nampitandrina ty mpanori-dia azy Jesosy hoe tsy maintsy miala a Jerosalema noho a Jodia ao rozy.—Mat. 24:16.
5. Ino ty nataon’i Paoly mba hahavy ty Kristiana ho parè amy ty raha hiseho a Jerosalema ao?
5 Mba hahavy an’ny Kristiana rey ho parè, le nampean’i Paoly rozy mba hahay hoe manao akory ty fahitan’i Jehovah an’i Jerosalema. Nampahatiarovin’i Paoly rozy hoe fa tsy ankasitrahan’i Jehovah sasy mpisoro niasa tamy tempoly ao rey noho ty soro natao tao. (Heb. 8:13) Nandà an’ny Mesia ty ankamaroan’olo ta Jerosalema tao. Fa tsy ho foiben’ny fivavaha marina amy Jehovah sasy koa Jerosalema, sady fa ho rava.—Lioka 13:34, 35.
6. Manino ty torohevitsin’i Paoly amy Hebreo 13:5, 6 ro tena nilàn’ny Kristiana rey?
6 Maro ty olo nazoto nitsidiky an’i Jerosalema tamy fotoa nanoratan’i Paoly tamy Hebreo rey. Nisy mpanoratsy Romanina raiky zay nikaiky an’i Jerosalema hoe “tanà farani-ze nalaza eran-tany.” Nisy Jiosy baka an-tany hafa any namonjy fety a Jerosalema any santao, ka lasa nitombo ty toe-karenany. Azo antoky fa nanan-drala ty Kristiana sisany vokatsini-zay. Zay vasa nahavy an’i Paoly nivola an-drozy io hoe: “Asehò amy fomba fiainanareo hoe tsy tea drala nareo, le miezaha ho afa-po amy ze fa misy eo.” Bakeo ie niresaky andinin-teny baka amy Soratsy Masy ao. Manome toky ty mpanompony kiraidraiky Jehovah amy andinin-teny io hoe: “Tsy hanenga anao mihintsy aho, sady tsy hanary anao mihintsy.” (Vakio Hebreo 13:5, 6; Deot. 31:6; Sal. 118:6) Tena nila an’ny fanomezan-toky io ty Kristiana ta Jerosalema noho ta Jodia tany. Ino ty antony? Satria tsy ela tafaran’ny nahazoan-drozy an’ny taratasy io, le tsy maintsy nanenga ty tranon-drozy, ty asan-drozy, noho ty hananàn-drozy rozy. Afarani-zay rozy, le hiatriky fiainam-baovao antanin’olo any.
7. Manino tsika ro mila manatanjaky ty fatokisantsika an’i Jehovah henanizao?
7 Fianara ho antsika: Ino ty raha hiseho tsy ho ela? Ho rava tontolo toy amy “fijalea bevata.” (Mat. 24:21) Tsy maintsy mifoha noho manao parè avao tsika, manahaky Kristiana tamy taonjato voalohany rey. (Lioka 21:34-36) Mety hanenga ty tranontsika na ty hananantsika tsika amy fijalea bevata. Fe mila matoky tsika amy fotoa zay hoe tsy hanary antsika mihintsy Jehovah. Ka tany mbo tsy avy ty fijalea bevata, le tokony asehontsika hoe matoky an’i Jehovah tsika. Eritsereto zao: ‘Hita amy raha ataoko noho amy raha kendreko va hoe tsy miantehitsy amy hanàna aho, fa miantehitsy amy Ndranahary azy mampitamà hoe hikarakara ahy iny?’ (1 Tim. 6:17) Marina fa nandramby fianara baka amy raha niseho tamy taonjato voalohany iny tsika. Fe mbo harè mandilatsy ani-zay ty raha hiseho amy “fijalea bevata.” Akory zany ty ahaizantsika ty raha tokony hataontsika lafa manomboky ty fijalea bevata?
ORIHO TY SAFÀNI-AZY MITARIKY AMINAREO EO REO
8. Ino ty toromariky namean’i Jesosy ty mpianatsiny?
8 Tao vitsivitsy tafaran’ny nahazoan’ny Hebreo rey an’ny taratasin’i Paoly iny, le nihitan-drozy nanao arosaro an’i Jerosalema ty maramila Romanina. Hain-drozy tamy fotoa zay hoe tokony hilay malaky rozy. Fa marìny tamy fotoa zay ty fandravà an’i Jerosalema. (Mat. 24:3; Lioka 21:20, 24) Fe hilay aia rozy? Zao avao ty nivolanin’i Jesosy: “Mila milay am-bohitsy any ze a Jodia any.” (Lioka 21:21) Maro ty vohitsy tamy faritsy iny teo. Ka aia amin-drozy zany ty hilaisa?
9. Manino Kristiana rey ro mety ho niasa loha hoe aia ty vohitsy hilaisan-drozy? (Henteo koa sarin-tany io.)
9 Retoa iaby ty vohitsy afaky nilaisan’ny Kristiana tamy zay: vohitsy Samaria, vohitsy Galilia, Vohitsy Hermona, vohitsy Libanona, noho vohitsy marìny an’ny vavaranon’i Jordana eny. (Henteo sarin-tany io.) Atao raha tsy nisy atahora ty tanà sisany amy faritsy be vohitsy reo. Tanabon’ny vohitsy abo, ohatsy, ty nisy an’ny tanàn’i Gamla sady tena sarotsy andehana. Nieritseritsy amy zay ty Jiosy sisany hoe ho voaro rozy laha milay amy tanà io. Fe nitafihin’ny Romanina tanà io, ka nimaty iaby ty ankamaroan’olo tao.b
Maro ty vohitsy afaky nilaisan’ny Kristiana tamy taonjato voalohany, fe tsy ie iaby ro azo antoky hoe hahavoaro (Fehintsoratsy 9)
10-11. a) Akory ty mety itarihan’i Jehovah ty Kristiana? (Hebreo 13:7, 17) b) Manino ro nahasoa ty Kristiana ty nanoriky safàni-azy mitariky rey? (Henteo koa sary io.)
10 Atao raha nitariky an’ny Kristiana rey tamy alalan’ny mpitariky tamy fiangona teo Jehovah. Zao ty nivolanin’ny mpahay tantara kaihy hoe Eusèbe zay tafara atoy: “Nampiasa lahilahy voatendry tamy fiangonan’i Jerosalema teo Ndranahary mba hivola ty Kristiana hoe tokony miala a Jerosalema ao rozy, bakeo milay a Pela any.” Nety soa tamy Kristiana reo ty nilay tany. Tsy lavitsy an’i Jerosalema tanà io, sady tsy de sarotsy nandehana. Tsy Jiosy koa ty ankamaroan’olo ta Pela tao, ka tsy natahora hialy amy Romanina.—Henteo sarin-tany io.
11 Ze Kristiana nanoriky an’ny torohevitsin’i Paoly iny, ka ‘nanoriky ty safani-azy mitariky’ tamy fiangona teo, le nilay tam-bohitsy ta Pela any. (Vakio Hebreo 13:7, 17.) Nanoriky safà rozy, ka tsy nimaty. Tsy nanary an-drozy Jehovah satria “nandiny an’ny tanà mana fototsy tena ie iny” avao rozy, zany hoe ty Fanjakà-Ndranahary.—Heb. 11:10.
Ta Pela any avao ro pilasy azo antoky hahavoaro ty Kristiana (Fehintsoratsy 10-11)
12-13. Akory ty itarihan’i Jehovah ty vahoakiny lafa misy fotoa sarotsy?
12 Fianara ho antsika: Mampiasa ani-azy mitariky reo Jehovah mba hanome toromariky voafaritsy soa ty vahoakiny. Maro ty tantara amy Baiboly ao mampiseho hoe nampiasa lahilahy tsy mivaliky Jehovah mba hitariky ty vahoakiny amy fotoa sarotsy. (Deot. 31:23; Sal. 77:20) Hitantsika koa henanizao hoe mampiasa ani-azy mitariky reo Jehovah mba hitariky ty vahoakiny.
13 Tamy arety miparitaky COVID-19 iny, ohatsy, le tena nilà ty toromariky ‘nameani-azy mitariky reo.’ Nahazo toromariky ty anti-panahy hoe akory ty fomba hanaova fivoria mba hahavy ty rahalahy noho anabavy hahazo sakafo ara-panahy avao. Vo nanomboky kelikely arety miparitaky iny, le nanao fivoriambe miavaky 500 mahery tamy alalan’ny Internet, Telé, noho radio tsika. Nahazo toromariky baka amy Jehovah avao tsika tamy arety miparitaky iny. Lasa niharo raiky tsika vokatsini-zay. Afaky matoky tsika fa ndre ino ino ty raha sarotsy mety hiseho amy hoavy, le hanampy ani-azy mitariky reo avao Jehovah mba hahay hanapa-kevitsy. Mba hahavy antsika ho parè hiatriky ty fijalea bevata noho hanao raha am-pahendrea amy fotoa tena sarotsy io, le mila matoky an’i Jehovah noho manoriky ty safàni-azy mitariky reo tsika. Fe ino koa ty toetsy hafa mila ananantsika?
MIFANKATIAVA MANAHAKY MPIRAHALAHY, LE MIEZAHA HO TEA MANDRAMBY VAHINY
14. Laha hentea ty Hebreo 13:1-3, ino ty toetsy nila nasehon’ny Kristiana lafa narìny ty fotoa handravà an’i Jerosalema?
14 Lafa manomboky ty fijalea bevata, le mila asehontsika hoe tena mifankatea vatany tsika. Mila manoriky ty modely namean’ny Kristiana ta Jerosalema noho ta Jodia any rey tsika amy fotoa zay. Nasehon-drozy avao hoe nifankatea rozy. (Heb. 10:32-34) Fe lafa narìny ty fotoa handravà an’i Jerosalema, le vomaiky nila nasehon-drozy hoe “mifankatea manahaky mpirahalahy” noho ‘tea mandramby vahiny’ rozy.c (Vakio Hebreo 13:1-3.) Manahaky ani-zay koa, fa vomaiky tokony asehontsika hoe teantsika rahalahy noho anabavintsika reo amy fijalea bevata.
15. Manino ty Kristiana Hebreo ro nila nifankatea manahaky mpirahalahy io noho nizara ty raha nananany lafa niala ta Jerosalema ao?
15 Lafa nanao arosaro an’i Jerosalema maramila Romanina rey, bakeo niala tampoky, le afaky nanararaotsy nilay Kristiana rey. Fe raha vitsivitsy avao ty afaky nandesin-drozy. (Mat. 24:17, 18) Tena nila nifanoha rozy lafa nandeha namakivaky vohitsy. Nila nifanampy koa rozy lafa niavy a Pela any satria hanomboky fiainam-baovao. Azo antoky tamy fotoa zay, fa maro ty Kristiana tsy nanan-kany, nila siky, noho pilasy hipetraha. Afaky nifanampy noho nizara ty nananany zany rozy mba hampisehoa hoe tena mifankatea noho tea mandramby vahiny.—Titosy 3:14.
16. Akory ty ampisehoantsika hoe teantsika ty mpiara-manompo mila fanampea? (Henteo koa sary io.)
16 Fianara ho antsika: Tokony hanampy ty mpiara-manompo mila fanampea tsika mba hampisehoantsika hoe teantsika rozy. Lafa misy aly na loza arakin’ny natiora, ohatsy, le maro ty rahalahy noho anabavy lasa tra-boina. Fe maro ty mpiara-manompo parè hanome ze raha ilàn-drozy, noho mampahery an-drozy mba hahafahan-drozy manompo an’i Jehovah avao. Zao ty nivolanin’ny ranabavy raiky baka an’Ukraine any nanenga ty tranony zay: “Tsapanay hoe nampiasa ty mpiara-manompo Jehovah mba hitari-dala noho hanampy anay. Nikarakara soa noho nanampy anay rozy, ndre tan’Ukraine any zay, ndre ta Hongrie any, ndre an’Alemaigny eto.” Miaraky miasa amy Jehovah tsika laha mandramby soa an’ny rahalahy noho anabavintsika reo noho mikarakara ty raha ilàn-drozy.—Ohab. 19:17; 2 Kor. 1:3, 4.
Mila fanohàna baka amintsika ty Kristiana tra-boina henanizao (Fehintsoratsy 16))
17. Manino ro tena ilà amy zao ty mampiseho fitiava an’ny rahalahy noho anabavintsika reo noho miezaky ho tea mandramby vahiny?
17 Azo antoky fa tena mila mifanampy mandilatsin’ny ataontsika henanizao tsika amy fijalea bevata. (Hab. 3:16-18) Ampiofanin’i Jehovah tsika henanizao mba ho tea an’ny rahalahy noho anabavintsika reo. Tena ilàntsika toetsy reo amy fijalea bevata.
INO TY RAHA HISEHO AMY HOAVY?
18. Akory ty azontsika anahafa an’ny Kristiana tamy taonjato voalohany rey?
18 Voaporofon’ny tantara, fa tsy nimaty ze Kristiana nanoriky safà ka nilay am-bohitsy any lafa niravà Jerosalema. Nanenga ty tranon-drozy rozy, fe tsy nanary an-drozy mihintsy Jehovah. Ino ty ianarantsika baka amin-drozy? Tsy tena haintsika hoe ino iaby ty raha hiseho amy hoavy. Fe fa nampitandrina antsika Jesosy hoe tokony ho parè avao tsika. (Lioka 12:40) Afaky dinihintsika noho orihintsika koa ty torohevitsy namean’i Paoly an’ny Hebreo rey. Manome toky antsika kiraidraiky koa Jehovah, fa tsy hanenga antsika mihintsy. (Heb. 13:5, 6) Enganè tsika hila an’ny tanà maharitsy iny, zany hoe ty Fanjakà-Ndranahary, sady hahazo tavy ty fitahia handesiny mandrakizay.—Mat. 25:34.
HIRA 157 Ela ty Ela fa Hiada Avao Tsika!
a Ty mpanjaka matetiky ro nanday tanà taloha tany. Azo volany hoe fanjakà tanà iny amy fotoa zay.—Gen. 14:2.
b Tamy tao 67 A.K. tany ho any ty nisehoan’ny raha zay, tsy ela tafaran’ny nialan’ny Kristiana rey ta Jodia noho ta Jerosalema tao.
c Ty safà hoe “mifankatiava manahaky ty mpirahalahy,” le ivolana ty fitiava misy amin’olo mpilongo marìny. Fe nampiasa an’ny safà io Paoly mba hampisehoa hoe tena miharo raiky sady mifankatea ty rahalahy noho anabavy amy fiangona eo.