Nde ‘akakɛndakɛndaka la Nzambi ka mɛtɛ’

TƆSHI dia wɛ ekɔ lo mɛna Nɔa woho w’omuyande odjashi l’ɛtshi ka dibaya. Nde ekɔ lo menda shaka ya waato watandasɛlɛ. Nsolo k’elongo wamondokitaka lo waato kekɔ lo mbipɔ ndo wendjo wa dihomɔ diakamba lawɔ olimu diekɔ lo mbokɛ. Oma lo dihole diodjashinde, nde ekɔ lo mɛna woho wayasha anande l’elimu wotshikitanyi w’ɔsɛlɛlɔ a waato. Wadɛnde, anande ndo wadi w’anande wambokamba olimu ɔsɔ l’edja k’ɛnɔnyi akumi. Vɔ wamboshidiya tenyi efula dia waato, koko weke l’olimu efula wa nsala dia nshidiya waato akɔ tshɛ lo tshɛ.

Anto wa lo nshi ya Nɔa wakɔsaka dia nde la ase nkumbo kande wambodjɔ aladi. Lo yɛdikɔ yakatalekaka olimu w’ɔsɛlɛlɔ wa waato ntshɔ otsha la ntondo, mbakatalekaka anto mbaɔla lo mbuta dia ndooko mvula k’elola kayɔlɔ. Vɔ wakafɔnyaka di’elanyelo kakawatɛka Nɔa komonga dui dia mɛtɛ. Vɔ koshihodia lande na kakadjaka Nɔa nde la ase nkumbo kande welo dia nsɛla waato ɔsɔ. Diakɔ diakawataka ɔnɛ aladi mbambowodjɔ. Koko, Jehowa kɔmɛnaka akambo lo yoho shɔ.

Bible mbutaka ɔnɛ: “[Nɔa] akakendakendaka la [Nzambi].” (Etatelu 6:9) Kakɔna kalembetshiya dui sɔ? Kɛsɔ halange mbuta dia Nzambi akaye la nkɛtɛ ko ndjɔkɛndakɛnda la Nɔa kana Nɔa mbidɛ l’olongo dia tonga kaamɛ lande. Nɔa akakitanyiyaka Nzambi tshɛ lo tshɛ ndo akawokaka ngandji k’efula. Lo yoho shɔ mbakandakɛndakɛndaka la Nzambi oko angɛnyi. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nunu, Bible akate lo dikambo dia Nɔa ɔnɛ: “Oma lo mbetawɔ [kande] nde akaanya andja.” (Hɛbɛru 11:7) Ngande wakaanya Nɔa andja oma lo mbetawɔ kande? Wetshelo akɔna wakokaso nkondja?

ONTO ƆLƆLƆ LAKASƐNAKA L’ANDJA WA KƆLƆ

Nɔa akasɛnaka lo nshi yakatalekaka akambo ntshɔ otsha lo kɔlɔ. Ngasɔ mbakidiɔ kaanga lo nshi ya Enɔka wa tshɛnde laki nde lawɔ onto ɔlɔlɔ lakakɛndakɛndaka la Nzambi. Enɔka akasambisha anto wa kɔlɔ wa lo nshi yande dia lushi l’elombwelo la Jehowa laki k’emembe. Koko lo nshi ya Nɔa, mbakaleke akambo wa kɔlɔ fulanɛ. Diakɔ diakate Jehowa ɔnɛ nkɛtɛ yambolana ndo yambolola l’akambo wa kɔlɔ. (Etatelu 5:22; 6:11; Judɛ 14, 15) Kakɔna kakatombe di’akambo wa kɔlɔ ndeka fulanɛ ngasɔ?

Ofukutanu wakatombe l’atei w’ana wa lo nyuma waki Nzambi, mbuta ate andjelo. Ɔmɔtshi la l’etei awɔ akatɔmbɔkwɛ Jehowa ndo akayaetɛ ndamɛ Satana Diabolo lo mamatanyiya Nzambi akambo ndo lo ntshutshuya Adama la Eva dia nsala pɛkato. Lo nshi Nɔa, andjelo akina wakayetaka lo wedi wa Satana. Etena kakatshike andjelo asɔ ɛkɛndɛ waki lawɔ l’olongo, vɔ wakaye la nkɛtɛ oko anto ndo wakayosalaka monanyi la ana wa wamato w’anto. Andjelo w’etako ndo wa lokaki asɔ waki atɔmbɔki ndo wakonge la shɛngiya ya kɔlɔ efula le anto.​—Etatelu 3:1-5; 6:1, 2; Judɛ 6, 7.

Laadiko dia laasɔ, andjelo wakɔshi alemba w’anto asɔ wakeyana l’ana wa wamato w’ana w’anto ndo wakote akongote waki la wolo w’efula. Bible mbaelɛka wa Nefilimɛ, kitshimudi ate: “Akɔshanyi,” kana wanɛ wakɔsha anto akina. Waa Nefilimɛ waki anto wa kɔlɔ efula ndo wa ngala wakaleke dianganya akambo wa kɔlɔ la nkɛtɛ. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ mbakayotaka Jehowa ate: “Kolo k’antu kambuhama efula la kete, ndu tukanyi tshe t’etema awo ndjalaka kolo ketu nshi tshe.” Jehowa akɔshi yɛdikɔ ya ndanya anto wa kɔlɔ tshɛ l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi 120.​—Etatelu 6:3-5.

Ohokanyiya yema okakatanu wakahombe monga dia mbodia ana lo andja wa ngala wa ngasɔ! Koko, teye dia Nɔa akatondoya. Nde akatshuke wadi l’ɔlɔlɔ. Lam’akakotsha Nɔa ɛnɔnyi 500, wadɛnde akote ana w’apami asato: Shɛmɛ, Hama la Jafɛta.a Vɔ wakahombe nkokɛ an’awɔ asɔ oma lo tɔsɛngiya ta kɔlɔ taki l’anto wakawadinge. Mɛnamaka di’ana w’akɛnda wakokaka waa Nefilimɛ wɔma nɛ dia vɔ waki “antu a waki” ndo “antu wa lokumu.” Nɔa nde la wadɛnde kokoka nshimba anawɔ dia mɛna kɛnɛ tshɛ kakasalaka ahangamende asɔ, koko vɔ wakawaetsha akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa Nzambi lahetsha awui wa kɔlɔ tshɛ. Vɔ wakakimanyiya anawɔ dia mbeya ɔnɛ Jehowa nyangaka etena kɛnande awui wa ngala ndo yimba y’ɔtɔmbɔkwɛlɔ yambokokanɛ l’andja ɔnɛ.​—Etatelu 6:6.

Ɛlɔ kɛnɛ, ambutshi efula koka mboka Nɔa nde la wadɛnde kɛtshi etena kadiawɔ ɔkɔndɔ ɔnɛ. Andja wasɛnaso ɔnɛ ndola tɔɔ l’awui wa ngala ndo la yimba y’ɔtɔmbɔkwɛlɔ. Kaanga tɔkɛnyɔ efula takɛnya ana w’akɛnda nshi nyɛ, tekɔ l’akambo wa ngala ndo mbatshutshuyaka dia monga la yimba y’ɔtɔmbɔkwɛlɔ. Ambutshi wele la lomba salaka kɛnɛ tshɛ kakokawɔ nsala dia nkokɛ anawɔ oma lo tɔsɛngiya ta kɔlɔ ta l’andja ɔnɛ, lo mbaetsha akambo wendana la Nzambi ka wɔladi, mbuta ate Jehowa layanga nkomiya akambo wa ngala tshɛ. (Esambu 11:5; 37:10, 11) Teye dia kaanga mbediɔ bu dui dia wɔdu, sho kokaka ntondoya oko wakatondoya Nɔa la wadɛnde. Anawɔ asɔ wakodiama dimɛna ndo wakatshukana la wamato waketshaka Jehowa Nzambi ka mɛtɛ lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yawɔ.

“KUTSHI WATU A LUUDU”

Lushi lɔmɔtshi lɔsɛnɔ la Nɔa lakatshikitana tshɛ lo tshɛ. Jehowa akatɛ okambi ande dia kem’edja nde akahombe ndanya andja wa kɔlɔ ɔsɔ. Nzambi akandjangɛ Nɔa ate: “Kutshi watu a luudu l’etamba w’etshumbi.”​—Etatelu 6:14.

Waato a luudu ɔsɔ komonga masuwa oko wafɔnya anto amɔtshi. Vɔ waki oko ɔshɛtɛ wa woke. Jehowa akashikikɛ Nɔa woke ndo otale wakahombe monga la waato ndo kɛnɛ kakawahombe nsala l’etei ndo l’andja mbuta ate nkita elongo. Nde akatɛ Nɔa ate: “Ulungi, dimi luyanga ntuma elula k’ashi la kete, dia nanya engo tshe keli la lumu l’esi ulungu.” Jehowa akawotɛ nto ate: “We ayoto lu watu, an’aye w’apami, wadeye, la wadi wa an’aye mbayoto kame la ye.” Nɔa akahombe nto mbɔtshiya oseka nyama tshɛ lo waato hiende hiende. Paka wanɛ waki lo waato mbakahombe pandɔ oma lo mvula k’elola.​—Etatelu 6:17-20.

Nɔa mɛtɛ aki l’olimu wa wolo efula wakandahombe nsala. Waato a luudu ɔsɔ wakahombe monga la otale wa mɛtɛlɛ 133, mɛtɛlɛ 22 lo woke ndo mɛtɛlɛ 13 lo wemema. Waato a luudu ɔsɔ wakaleke kaanga masuwa wasalawɔ la abaya nshi nyɛ woke la fwa. Onde Nɔa akatone ɔkɛndɛ wakawosha Jehowa ɔsɔ, kana ndjakiyanya l’ɔtɛ w’ekakatanu wakahomana la nde kana mbutɛ Jehowa kɛnɛ kakandahombe nsala ndamɛ dia mbetɛ olimu ɔsɔ wɔdu? Bible mbutaka ɔnɛ: “Noa akatshi osoku. Dikambu tshe diakawutela Nzambi mbakandatshi.”—Etatelu 6:22.

Olimu ɔsɔ wakasalema l’edja k’ɛnɔnyi akumi, ondo 40 kana 50. Vɔ wakahombe mpembola etamba, mbata abaya, nɔngɔsɔla esembe ndo mbasɔnga. Waato ɔsɔ waki la etajɛ esato, toshambrɛ ndo lokuke. Mɛnamaka dia vɔ waki nto la adidishi ndo wakafamɛ laadiko diaha ashi mbɔtɔ.​—Etatelu 6:14-16.

Oko wakatetaka ɛnɔnyi, mbakatashilaka ɔsɛlɛlɔ a waato. Ande woho wakahombe Nɔa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wakawosukɛ ase nkumbo kande lee! Nɔa aki nto l’ɔkɛndɛ okina wakaleke ndo ɔsɛlɛlɔ a waato wolo. Bible mbutaka ɔnɛ Nɔa aki “osambisha w’akambo w’ɛlɔlɔ.” (2 Petero 2:5) La dihonga tshɛ, nde akasambishaka anto wa kɔlɔ wa lo nshi yande asɔ dikambo di’elanyelo kakahombe mbakomɛ. Kakɔna kakawasale etena kakawoke ɛhɛmwɛlɔ ɛsɔ? Yeso Kristo akayotaka lo kɛnɛ kendana l’anto wa lo nshi shɔ ɔnɛ “vɔ kombidja yimba.” Nde akate nto ɔnɛ anto asɔ wakayashaka paka lo akambo awɔ hita mbuta ate, ndɛ, nnɔ, tshukana ndo vɔ kombidjaka yimba lo kɛnɛ kakasambishaka Nɔa. (Mateo 24:37-39) Aha la taamu anto efula wakɔsɔkɛ nde l’ase nkumbo kande ndo ondo akina wakawanɛ la ngala tshɛ.

Koko, Nɔa nde l’ase nkumbo kande kompekɔ. Kaanga mbakawasɛnaka l’andja wakayashaka anto paka l’oweso a wahɔ awɔ hita ndo mbakawɔsaka olimu w’ɔsɛlɛlɔ a waato oko wetshelo a wenya, olimu w’anyanya, w’anto wambodjɔ aladi, Nɔa nde l’ase nkumbo kande kompekɔ. Nkumbo y’Akristo ya nshi nyɛ koka kondja wetshelo oma lo mbetawɔ ka Nɔa nde la nkumbo kande. Laadiko dia laasɔ, tekɔ lo nsɛna l’etena kelɛ Bible ɔnɛ “nshi y’ekomelo” ya dikongɛ nɛ di’akambo. (2 Timɔte 3:1) Yeso akate di’etena kasɛnaso kɛnɛ kekɔ oko etena kakasɛlaka Nɔa waato. Naka anto wasambishaso wekɔ la wendjudi, wekɔ lo tɔnyɔla, kana tɔlɔsha, kete sho pombaka mbohɔ kɛnɛ kakasalemaka lo nshi ya Nɔa ndo mbeya dia sho kema anto wa ntondo wa mpomana l’ekakatanu wa ngasɔ.

“OTO LU WATU A LUUDU”

Oko wakatetaka ɛnɔnyi mbakatashilaka ndo ɔsɛlɛlɔ a waato. Etena kakinde suke la nkotsha ɛnɔnyi 600, Nɔa akavusha wakinde wa ngandji. Ntondotondo, Lamɛkab ka she akavu. Ɛnɔnyi etanu l’ɔkɔngɔ, Metusela she Lamɛka ndo tshɛnde la Nɔa akavu aya l’ɛnɔnyi 969, nde mbele onto lakaleke nsɛna edja l’atei w’anto watɛkɛtama lo Bible. (Etatelu 5:27) Metusela nde la Lamɛka wakasɛnaka lo nshi ya Adama.

L’ɔnɔnyi akɔ waamɛ, Jehowa Nzambi akatɛ Nɔa ate: “Oto lu watu a luudu, we la wa lu luudu laye tshe.” Nzambi akatɛ Nɔa dia mbɔtshiya weho wa nyama tshɛ lo waato, nyama ya pudipudi, yakoka nambola olambo esambele esambele, ndo weho wa nyama nkina hiende hiende.​—Etatelu 7:1-3.

Nɔa kokoka mbohɛ awui asɔ. Vɔ wakɔtshiya nkama ya nyama tshɛ lo waato mbuta ate yakɛndakɛnda, ya fumbɔ, yayakutola, ya ngala, ya weke ndo yatoshitshɛ ndo wakayidje dihole ɔtɔi. Ohokanyiya okakatanu wakahombe monga la Nɔa dia mbɔtshiya nyama shɔ tshɛ lo waato. Ɔkɔndɔ mɛnyaka dia ‘yɔ tshɛ yakɔtɔ lo waato.’​—Etatelu 7:9.

Anto amɔtshi wadja taamu mbeyaka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakakoke dui dia ngasɔ nsalema? Ndo ngande wakakoke nyama shɔ tshɛ mbidjasɛ kaamɛ lo wɔladi l’etei ka waato?’ Yambola wate: Onde ekɔ dui diahakoke nsalema dia Otungi w’andja mbahema nyama yakandatonge dia nsala dia yɔ nsɛna kaamɛ lo wɔladi naka ekɔ ohomba? Ohɔ dia Jehowa Nzambi mbakatanya ndjale ka Beela ndo mbakemadia wonya lo nshi ya Jashua. Onde Jehowa kokoka nsala awui tshɛ wɔkɔndwami l’ɔkɔndɔ wa Nɔa? Nde aki l’akoka ndo aha la taamu kɛsɔ kakandasale.

Eelo, Nzambi otokoka nsɔna yoho kina ya shimbɛ nyama yakandatonge shɔ. Koko, la lomba tshɛ nde akasɔnɛ yoho yatɛnya dia oma k’etatelo, nde akasha anto lowandji laadiko di’ɛngɔ tshɛ kele la nkɛtɛ. (Etatelu 1:28) Ɛlɔ kɛnɛ, ambutshi efula kambaka l’ɔkɔndɔ wa Nɔa dia mbetsha anawɔ ɔnɛ Jehowa mbakatonge anto ndo waa nyama ndo nde mbaɔsaka tshɛ la nɛmɔ.

Paka ambotshikala lumingu ɔtɔi dia Mvula k’elola ndɔ mbakayewoyaka Jehowa Nɔa dui diakɔ. Ɔsɔ mɛtɛ aki etena ka wolo efula le Nɔa nde l’ase nkumbo kande. Ohokanyiya olimu wakawahombe nkamba dia mbɔtshiya nyama tshɛ ndo mbo yayɔ ya ndɛ aha l’ofukutanu ndo mbɔtshiya diangɔ di’ase nkumbo tshɛ lo waato. Wadɛ Nɔa nde la wadi w’anande Shɛmɛ, Hama ndo Jafɛta wakahombe nɔngɔsɔla dihole dia ndalaka l’etei ka waato.

Kakɔna kakasalaka anto wakadinge l’etena kɛsɔ? Vɔ “kombidja yimba” oyadi kɛnɛ tshɛ kakɛnyaka dia Jehowa ekɔ lo ntshɔkɔla Nɔa la nkumbo kande. Ndo nto, vɔ kombakimanyiya dia mbɔtshiya diangɔ lo waato, koko wakawaendaka la washo ato ndo akambo asɔ tshɛ hawokoke tambiya. Ɛlɔ kɛnɛ anto efula hawodje yimba lo tolembetelo tɛnya dia tekɔ lo nsɛna l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Ndo oko wakadite Ɔpɔstɔlɔ Petero, asɔkanyi wayoya la lɔsɔkɔ lawɔ ndo wayɔla ekambi waki Nzambi wayela ɛhɛmwɛlɔ ande. (2 Petero 3:3-6) Yoho shɔ mbakawasɔkaka Nɔa nde l’ase nkumbo kande.

Onde anto asɔ wakatetemala nsɔka Nɔa? Ɔkɔndɔ toshikikɛka ɔnɛ, l’ɔkɔngɔ wa Nɔa nde l’ase nkumbo kande ndo nyama tshɛ mbɔtɔ l’etei ka waato ‘Jehowa akadihe lokuke.’ Naka asɔkanyi waki suke, kete aha la taamu woho wakadihe Jehowa lokuke akaadihe ɛnyɔ. Ko naka aha ngasɔ, kete dui sɔ diakasalema l’etena kakayɔlɔ mvula k’elola, nɛ dia mvula kakalɔ efula ndo ashi wakafɛ nkɛtɛ oko wakadite Jehowa.​—Etatelu 7:16-21.

Onde Jehowa ngɛnangɛnaka nyɔi k’anto wa kɔlɔ asɔ? Ndooko. (Ezekiyele 33:11) Jehowa akawasha diaaso dia ntshikitanya nsɛnɔ yawɔ ndo nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Onde dui sɔ koka salema? Lɔsɛnɔ la Nɔa mbishaka okadimwelo lo dimbola sɔ. Lo nkɛndakɛnda la Jehowa ndo lo mbookitanyiya l’oseka dui tshɛ, Nɔa akɛnya di’anto wakakoke pandɔ oma l’elanyelo. Lo yoho shɔ mbakandanya andja oma lo mbetawɔ kande. Mbetawɔ kande kakooshimbɛ nde l’ase nkumbo kande. Naka wɛ ndjela ɛnyɛlɔ ka Nɔa, kete wɛ la wɔ ayoyoshimbamɛ wɛ la nkumbo kayɛ. Oko Nɔa, wɛ koka kɛndakɛnda la Nzambi oko ɔngɛnyi ayɛ ndo lɔngɛnyi lɔsɔ hakomɛki pondjo.