‘Tatomalɛke Jehowa’ pondjo

1, 2. Lande na kahatahombe mama Jehowa onongo w’akambo wa kɔlɔ wasalema l’andja ɔnɛ? Sha ɛnyɛlɔ.

OHƆSA dia wɛ la olonganyi ayɛ nyambotshukana l’edja k’ɛnɔnyi efula ndo nyekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala dianyu. Koko lushi lɔmɔtshi wɛ ayakalola oya la ngelo, otanyiyɛ nganɛ ko ɛngɔ tshɛ ka lo luudu lanyu kekɔ l’andja. Mɛsa, nkɔsa, alɔnga ndo diangɔ dikina diakahandjwe vwa. Luudu layɛ la dimɛna laya shɛnga ya shɛnga. Onde wɛ ayota mbala kakɔ ɔtɔi wate: “Lande na kakasadi olonganyi ami nganɛ?” Ko kana wɛ ayoyambola wate: “Onto akɔna akasadi dui dia nganɛ?” Aha la taamu, dimbola dia hende mbayoyoyaoka. Lande na? Nɛ dia wɛ l’olonganyi ayɛ mbokanaka ngandji k’efula ndo wɛ hakoke mfɔnya dia nde koka nsala dui dia ngasɔ.

² Ɛlɔ kɛnɛ, andja w’otondo wekɔ lo taleke nanyema, awui wa ngala ndo wa mindo wa dieyanelo wambofulanɛ. Oko weso ambeki wa Bible, sho mbeyaka dia Jehowa keema kiɔkɔ y’akambo tshɛ wa kɔlɔ wasalema. Nde akatonge nkɛtɛ kɛnɛ dia tɔ ndjonga paradiso ka dimɛna efula. (Etat. 2:8, 15) Jehowa ekɔ Nzambi ka ngandji. (1 Jni. 4:8) Wekelo w’Afundelo wambotokimanyiya dia sho mbeya onto lele lo kiɔkɔ y’akambo efula wa kɔlɔ wambofulanɛ l’andja ɔnɛ. Onto akɔ ko Satana Diabolo “owandji w’andja ɔnɛ.”​—Jni. 14:30; 2 Kɔr. 4:4.

3. Ngande wakoka ekanelo kaso ndana?

³ Koko hatohombe nto mama Satana onongo wa mpokoso tshɛ yatokomɛ. Lande na? Nɛ dia ekakatanu efula watokomɛ ndjaka oma lo munga yaso shoamɛ. (Adia Euhwelu k’Elembe 32:4-6.) Dui sɔ diekɔ mɛtɛ nɛ dia eongelo kaso kele keema kokele kokaka ndanya ekanelo kaso ndo tokonya dia sho nsala dui dimɔtshi diele l’ɔkɔngɔ diko diayoyotela mpokoso. (Tuk. 14:12) Lo ngande? Lo yoho nyɛ yele, etena kahomanaso la mpokoso kɛmɔtshi, lo dihole dia sho ndjaɛndja onongo kana mɛndja Satana, ko tɛɛndja Jehowa onongo. Sho koka ndjokoma polo ndo lo ‘ndjomalɛ Jehowa.’​—Tuk. 19:3.

4, 5. Ngande wakoka Okristo ndjokoma lo ‘momalɛ Jehowa’?

⁴ Onde koka ndjotokomɛ dia sho ‘momalɛ Jehowa’? Ayonga mɛtɛ dui di’enginya naka sho nsala dui dia ngasɔ. (Is. 41:11) Ayotokondja naka sho nsala ngasɔ? Ofundji ɔmɔtshi akate ate: “Anya w’onto wekɔ tomondo dia ndɔ la Nzambi.” Hatokoke pondjo nkoma polo lo momalɛ Jehowa nɛ dia Tukedi 19:3 mbutaka ɔnɛ: “Enginya k’untu katulanyaka akambu andi. Ku ndi atukaka [Jehowa] kele.” Koko onto kokaka ndjokoma lo momalɛ Nzambi lo otema ande. Dionga sɔ koka mɛnama lo toho tahaleke manema mfundo. Onto ɔmɔtshi mbeyaka nkoma polo lo mombɛ Jehowa nkɛlɛ. Etombelo wakoka ndjonga la dui sɔ ele, nde mbeyaka ndjoyanganya l’etshumanelo kana ndjokoma ko hayosukɛ tɛdikɔ tɔsama l’okongamelo waki Jehowa.

⁵ Kakɔna kakoka tokonya esadi eto dia ‘momalɛ Jehowa’? Ngande wakokaso mbewɔ dui sɔ? Ekɔ ohomba efula dia sho nkondja ekadimwelo lo ambola asɔ nɛ dia vɔ mendanaka la diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa Nzambi.

KAKƆNA KAKOKA TOKONYA ESADI ETO DIA ‘MOMALƐ JEHOWA’?

6, 7. Kakɔna kakayokonyaka ase Isariyɛlɛ wa lo nshi ya Mɔsɛ dia momalɛ Jehowa?

⁶ Kakɔna kakoka ndjokonya okambi waki Jehowa wa kɔlamelo dia nde ndjowomalɛ? Nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo atanu ndo bɛnyɛlɔ dimɔtshi dia lo Bible diɛnya woho wakandama anto amɔtshi wa lo nshi y’edjedja lo djonga ya momalɛ Jehowa.​—1 Kɔr. 10:11, 12.

⁷ Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ w’anto akina koka monga la shɛngiya le so. (Adia Euhwelu k’Elembe 1:26-28.) La ntondo k’ase Isariyɛlɛ ntomba oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito, Jehowa akela ase Edjibito asui dikumi ndo l’ɔkɔngɔ diko nde akadiake Farawɔ l’alembe ande lo ndjale ka Beela. (Etum. 12:29-32, 51; 14:29-31; Osam. 136:15) Wodja waki Nzambi waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka. Koko l’etena ka paa kɛsɔ, ase Isariyɛlɛ wakatatɛ momalɛ Jehowa. Kakɔna kakayaakonya dia vɔ nshisha mbetawɔ ngasɔ? Etema awɔ wakalole tɔ la lonyangu l’ɔtɛ w’alapɔlɔ wa kɔlɔ wakatoyaka la atɔpi dikumi wakawatome dia tokemba nkɛtɛ. (Wal. 14:1-4) Etombelo akɔna waki la dui sɔ? Lɔlɔnga lɔsɔ tshɛ kokondja diɛsɛ dia mbɔtɔ lo ‘nkɛtɛ y’amɛna’ shɔ. (Euh. 1:34, 35) Onde lo tena dimɔtshi sho mbetawɔka di’ɛtɛkɛta wa kɔlɔ w’anto akina tokonya dia sho nshisha mbetawɔ ndo momalɛ Jehowa lo mfɔnya ɔnɛ nde hatooke ngandji?

8. Kakɔna kakayokonya wodja waki Nzambi wa lo nshi y’Izaya lo mɛndja Jehowa onongo w’ekakatanu awɔ?

⁸ Ɛhɛnyɔhɛnyɔ ndo ekakatanu koka tɔkɔmɔla. (Adia Isaya 8:21, 22.) Lo nshi y’Izaya, ase Juda wakatanema la ntondo k’ekakatanu wa wolo efula. Vɔ wakadingama l’atunyi. Mbo ya ndɛ kondekaka mɛnama ndo anto efula waki la ndjala. Koko dui diakaleke kɔlɔ ele, anto waki la ndjala ka mbo ya ndɛ ya lo nyuma. (Am. 8:11) Lo dihole dia vɔ nyanga ekimanyielo le Jehowa lo tena dia paa sɔ, ase Juda asɔ wakatatɛ ‘ntɛnga Nzambi’ ndo nkumekanga kawɔ. Vɔ wakɛndja Jehowa onongo w’ekakatanu awɔ. Etena kahomanaso la mpokoso kana l’ekakatanu ɛmɔtshi, onde totokomɛka dia sho mbuta ɔnɛ: ‘Lande na kahankimanyiya Jehowa wonya wemi l’ohomba ande?’

9. Lande na kakayonga ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’Ɛzɛkiyɛlɛ la tokanyi ta kɔlɔ?

⁹ Woho wahateye vuiwui tshɛ yendana la dui dimɔtshi. L’ɔtɛ wakiwɔ kombeyaka oseka vuiwui tshɛ yendana la Jehowa, ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’Ɛzɛkiyɛlɛ wakafɔnya ɔnɛ mboka ya Jehowa “kema usimboki.” (Ezek. 18:29) Ekɔ oko vɔ wakalomboshaka Nzambi lo ndjadjɛ ɛlɛmbɛ awɔ vɔamɛ lo dihole dia vɔ ndjela ɛlɛmbɛ waki Jehowa ndo wakoolomboshaka lo ndjela tokanyi tawɔ taki l’elelo. Etena kahatashihodia wetshelo ɔmɔtshi wa lo Bible kana kahateye lande na kambotokomɛ dui dimɔtshi, onde totokomɛka dia sho mbuta ɔnɛ yoho yalɔmbɔla Jehowa bu dimɛna ndo ɔnɛ mboka yande “kema usimboki”?​—Jobo 35:2.

10. Ngande wakoka anto amɔtshi ndjoyela ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ kaki Adama?

¹⁰ Mbetawɔ pɛkato ndo munga yaso. L’etatelo k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, Adama akɛndja Nzambi onongo wa pɛkato kande hita. (Etat. 3:12) Kaanga mbakandasale pɛkato l’okonda ndo mbakandeyaka etombelo wa kɔlɔ wakahombe ndja lo mɔnyɔla ɛlɛmbɛ waki Nzambi, Adama akɛndja Jehowa onongo. Nde akasale dui sɔ lo mbuta ɔnɛ Jehowa akawosha womoto la kɔlɔ. Ntatɛ oma k’etena kɛsɔ, anto efula wekɔ lo ndjela ɛnyɛlɔ kaki Adama ka mɛndjaka Nzambi onongo wa munga yawɔ. Laasɔ toyambole ɔnɛ: ‘Onde dimi ndjokomaka lo ntona dia nkitanyiya ɛlɛmbɛ waki Jehowa l’ɔtɛ w’ekakatanu ndo wa mpokoso y’oma lo munga yami hita?’

11. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le Jɔna?

¹¹ Ndjakiyanya amboleka dikambo diaso hita. Omvutshi Jɔna aki l’okakatanu dia nshihodia yɛdikɔ y’ɔlɔlɔ yakɔshi Jehowa ya mboka ase Niniva kɛtshi. (Jona 4:1-3) Lande na? Mɛnamaka dia Jɔna akaleke ndjakiyanya lo woho wele elanyelo kakandasambisha dikambo di’Ase Niniva kondjokotshamaka. Jɔna akaleke ndjakiyanya dikambo dia lokumu lande polo ndo lo minya yimba lo woho wakahombe ase Niniva mbokama kɛtshi l’ɔtɛ wakawayatshumoya. Onde ayonga dui dia lomba dia sho ndeka ndjakiyanya dikambo dia wahɔ aso hita, polo lo ndjokoma dia momalɛ Jehowa lo woho wahandatela ekomelo k’andja? Kaanga mambotosambisha l’edja k’ɛnɔnyi efula ɔnɛ lushi la Jehowa laya suke, onde tayoshisha ekikelo kaso otsha le Jehowa etena katɔnyɔla anto l’ɔtɛ wasambishaso lokumu l’ɔlɔlɔ?​—2 Pet. 3:3, 4, 9.

WOHO WAKOKASO MBEWƆ DIA ‘MOMALƐ JEHOWA’

12, 13. Naka otema aso wambotatɛ tokonya dia sho mbidja taamu l’elimu ɛmɔtshi waki Jehowa, lo dui diakɔna diahatahombe minya yimba?

¹² Kakɔna kakokaso nsala naka otema aso wa lokeso wambotokonya dia sho mbidja taamu lo elimu ɛmɔtshi waki Jehowa? Sho pombaka mbohɔ dia ɔsɔ bu dui dia lomba. Ekadimwelo kekina ka Bible kadimolaka Tukedi 19:3 ɔnɛ: “Woho waheye onto dikambo dimɔtshi ndanyaka akambo ande, ndo kɛsɔ mbokonyaka dia nde momalɛ Jehowa.” (Byington) La dui sɔ lo yimba, nyɛsɔ tɔsɛdingolake kakianɛ akambo atanu wakoka tokimanyiya diaha ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ tokonya dia sho momalɛ Jehowa.

¹³ Tatonyake yimba lo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa. Sho koka mbewɔ dia eongelo kaso kele keema kokele tokonya dia momalɛ Nzambi naka sho nyanga dia monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde. (Adia Tukedi 3:5, 6.) Sho pombaka ndjaɛkɛ le Jehowa. Sho pombaka mbewɔ nto dia ndjaɛkɛ lo yimba yaso hita kana ndeka ndjakiyanya dia wahɔ aso. (Tuk. 3:7; Und. 7:16) Naka sho nsala ngasɔ, kete ondo hatotɛndja Jehowa onongo etena kayotokomɛ ekakatanu.

14, 15. Kakɔna kayotokimanyiya diaha ɛtɛkɛta wa kɔlɔ w’anto akina monga la shɛngiya le so?

¹⁴ Tatetawɔke dia ɛtɛkɛta wa kɔlɔ monga la shɛngiya le so. Ase Isariyɛlɛ wa lo nshi ya Mɔsɛ waki l’ɔkɔkɔ w’oshika wa mbetawɔ ɔnɛ Jehowa ayowakonya lo Nkɛtɛ ya daka. (Osam. 78:43-53) Koko etena kakawawaela alapɔlɔ wa kɔlɔ oma le atɔpi dikumi wakatshu dia tokemba nkɛtɛ, “vo kumbuho lunya landi.” (Osam. 78:42) Naka sho kanaka yimba lo elimu wa Jehowa, mbohɔka akambo tshɛ w’amɛna wamondoshilaka tosalɛ, kete tayokeketsha diɔtɔnganelo diasaso la nde. Etombelo wayonga la dui sɔ ele, hatotetawɔ dia tokanyi kana ɛtɛkɛta wa kɔlɔ w’anto akina ndanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa.​—Osam. 77:11, 12.

¹⁵ Kayotota naka sho tekɔ la tokanyi ta kɔlɔ otsha le asekaso ambetawudi? Naka sho nsala ngasɔ, kete diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa diayɔtɔ lo waale. (1 Jni. 4:20) Etena kakatatɛ ase Isariyɛlɛ ngunanguna lo mbuta dia Arɔna takandakoke sɔnama ndo monga lo dihole diakinde, Jehowa akɛnyi dia nde mbakawangunɛngunɛ. (Wal. 17:10) Woho akɔ waamɛ mbele, naka tambotatɛ ngunganguna lo dikambo dia wanɛ wakasɔnama oma le Jehowa dia nɔmbɔla etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo ande, kete Jehowa mbangunɛngunɛso.—Hɛb. 13:7, 17.

16, 17. Kakɔna kahombaso mbohɔka etena keso la ntondo k’ekakatanu?

¹⁶ Tohɔ dia aha Jehowa mbele lo kiɔkɔ y’ekakatanu aso. Kaanga mbakɔɔsɛkɛ ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’Izaya, Jehowa akatetemala mbakimanyiya. (Is. 1:16-19) Oyadi okakatanu akɔna wakoka tokomɛ, sho koka nkondja ekeketshelo lo mbeya ɔnɛ Jehowa tokokɛka ndo ɔnɛ nde tokimanyiyaka. (1 Pet. 5:7) Lo wedi okina, nde tolakaka dia tosha ekeketshelo kele la so ohomba dia sho mbikikɛ.​—1 Kɔr. 10:13.

¹⁷ Naka tekɔ lo diɛnɛ la wɛngiya, kete l’ɛnyɛlɔ ka Jɔbɔ pami kaki la kɔlamelo, sho pombaka mbohɔ ɔnɛ aha Jehowa mbele lo kiɔkɔ y’awui asɔ. Nde petshaka akambo wa kɔlɔ ndo nde nangaka akambo w’ɛlɔlɔ. (Osam. 33:5) Ɔnkɔnɛ, l’ɛnyɛlɔ kaki Elihu k’ɔngɛnyi wa Jɔbɔ, nyɛsɔ totetemale mbeya ɔnɛ: “Dia ntsha kolo, eko etali uma le [Nzambi], dia munganela mbuka eko etali uma le Kanga-Wulu-Tshe.” (Jobo 34:10) Lo dihole dia tela ekakatanu, Jehowa toshaka “woshasha tshɛ w’ɔlɔlɔ ndo wa kokele.”​—Jak. 1:13, 17.

18, 19. Lande na kahatahombe pondjo mbidja Jehowa taamu? Sha ɛnyɛlɔ.

¹⁸ Tatodjake Jehowa taamu pondjo. Nzambi ekɔ kokele ndo tokanyi tande ndeka taso etale. (Is. 55:8, 9) Okitshakitsha ndo wɛdimo wayotokimanyiya dia sho mbeya ɔnɛ tokanyi taso tekɔ l’elelo. (Rɔmɔ 9:20) Ndo nto, teye dia paka lo pai mbatoteyaka vuiwui tshɛ yendana la dui dimɔtshi. Aha la taamu, wɛ ambɛnaka mɛtɛ ka yokedi nyɛ yata ɔnɛ: “One latoteketaka ntundu atuyayindjaka. Keli lam’aya unyandi, ndi ayuwushula.”​—Tuk. 18:17.

¹⁹ Naka ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi wɛkɛso otema ambosala dui dimɔtshi diahandatasalaka kana diahatashihodia, onde tayota mbala kakɔ ɔtɔi ɔnɛ nde ekɔ kanga kɔlɔ? Kana onde tayoyaɛkɛ le nde, djekoleko naka aya ɛnɔnyi kambe wambotoweya? Ko naka sho pombaka nsala ngasɔ lo dikambo di’ɔngɛnyi aso wele bu kokele, shi laasɔ kete le Shɛso lele l’olongo mbahombaso ndeka ndjaɛkɛ, Ɔnɛ lele mboka ndo tokanyi tande tshɛ ndeka taso?

20, 21. Lande na kele ekɔ ohomba dia sho mbeya onto lele lo kiɔkɔ y’ekakatanu aso?

²⁰ Teye ele lo kiɔkɔ y’ekakatanu aso. Lande na kahombaso nsala dui sɔ? Nɛ dia lo tena dimɔtshi shoamɛ kokaka monga lo kiɔkɔ y’ekakatanu aso. Naka ngasɔ, kete sho pombaka mbetawɔ ekakatanu akɔ. (Ngal. 6:7) Tɛndjake Jehowa onongo w’ekakatanu ayɛ. Lande na kele keema dimɛna nsala dui dia ngasɔ? Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Mutuka ɔmɔtshi mbeyaka monga l’akoka wa ndawɔ lowango l’efula. Ko onde ɔnɛ lakasale mutuka ɔsɔ ayonga l’onongo naka shufɛlɛ ambotosala aksida l’ɔtɛ wakandalawe lowango l’efula lo dikɔtɛ dimɔtshi? Keema! Woho akɔ waamɛ mbele, Jehowa akatotonge la lotshungɔ la nsɔna kɛnɛ kalangaso. Koko nde akatosha ndo atɔndɔ watokimanyiya dia sho mbɔsaka tɛdikɔ t’amɛna. Ko laasɔ, lande na kahombaso mama Otungi aso onongo w’akambo wa kɔlɔ w’oma lo munga yaso hita?

²¹ Lo mɛtɛ, aha ekakatanu tshɛ wele la so mbaya oma lo munga yaso kana oma lo etsha aso wa kɔlɔ. Ekakatanu ɛmɔtshi ndjaka l’ɔtɛ wa ‘tena ndo awui wa shashimoya watokomɛ.’ (Und. 9:11) Ɔnkɔnɛ, tatohɛke pondjo ɔnɛ Satana Diabolo mbele onto la ntondo lele lo kiɔkɔ y’akambo wa kɔlɔ. (1 Jni. 5:19; Ɛny. 12:9) Nde mbele otunyi aso, koko aha Jehowa.​—1 Pet. 5:8.

TƆSAKE DIƆTƆNGANELO DIASASO LA JEHOWA LA NƐMƆ

22, 23. Kakɔna kahombaso mbohɔka etena kakɔmɔso l’ɔtɛ w’ekakatanu aso?

²² Etena kadiɛnɛso l’ekakatanu ndo l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ, tohɔ ɛnyɛlɔ kaki Jashua nde la Kalɛba. Otshikitanyi l’atɔpi akina dikumi, apami ahende wa kɔlamelo asɔ wakaye l’alapɔlɔ wa dimɛna. (Wal. 14:6-9) Vɔ wakɛnya mbetawɔ kawɔ le Jehowa. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, vɔ waketawɔ mbekekɔ l’oswe wa shɛnga l’edja k’ɛnɔnyi 40 kaamɛ l’ase Isariyɛlɛ akina. Onde Jashua nde la Kalɛba wakɛndja onto ɔmɔtshi onongo kana wakate ɔnɛ ɔsɔ aki dui dia kɔlɔ? Keema, vɔ wakayaɛkɛ le Jehowa. Ko onde vɔ wakatshɔkwama? Eelo. Lɔlɔnga lɔsɔ l’otondo lakavu l’oswe wa shɛnga, onyake Jashua nde la Kalɛba ato mbakɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka. (Wal. 14:30) Woho akɔ waamɛ mbele, tayɔtshɔkwama efula oma le Jehowa “naka hatohekwe” dia nsala lolango lande.​—Ngal. 6:9; Hɛb. 6:10.

²³ Kakɔna kahombayɛ nsala naka wɛ ambɔkɔmɔ l’ɔtɛ w’ekakatanu ɛmɔtshi, l’ɔtɛ wa eongelo kele keema kokele k’anto akina kana l’ɔtɛ wa eongelo kayɛ k’onto lele keema kokele? L’etena kɛsɔ, leka mbidja yimba lo waonga w’amɛna waki Jehowa ndo ka washo lo elongamelo kakandatosha. Yambola wate: ‘Otondonga aha Jehowa, ngande wotomonga mɛtɛ?’ Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ totshikalake nshi tshɛ suke la Jehowa ndo tatowomalɛke pondjo.