Woho wakoka Akristo ntondoya diwala

1. Kaanga mbele diwala tatɛka l’ɔngɛnɔngɛnɔ tena tshɛ, kakɔna kakoka wanɛ wambotshuka nongamɛ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

ETENA kɛna otshuki wadɛnde l’olangala lushi la fɛtɛ kawɔ ka diwala, vɔ akɔ ahende mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Etena kakawembwanaka, ngandji kakawokanaka kakatafulaka tsho woho wele vɔ wakakombolaka tshukana ndo ntshika dɔkɔlɔkɔ di’onto l’onto mongaka la kɔlamelo le osekande. L’ɔkɔngɔ wa lushi la fɛtɛ ka diwala diawɔ, etena katatɛwɔ mbidjasɛ kaamɛ, vɔ ndjongaka l’ohomba wa nsala etshikitanu l’oyango wa vɔ tshikalaka kaamɛ. Jehowa, Otungi wa diwala nangaka dia wadi l’omi tshɛ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ntondoya diwala, diakɔ diakandasha alako wa lomba lo Bible, Ɔtɛkɛta ande. (Tukedi 18:22) Kaanga mbediɔ ngasɔ, Bible totɛka ɔnɛ anto wele keema kokele wambotshukana wayonga l’ekakatanu kana “la asui lo alemba awɔ.” (1 Kɔrɛtɔ 7:28) Ngande wakoka atshukanyi nkitshakitsha ekakatanu ɛsɔ? Ndo ngande wakoka Akristo ntondoya diwala?

2. Weho akɔna wa ngandji wahomba atshukanyi nkɛnɛmɔla?

² Bible mbutaka dia ngandji ekɔ dionga dimɔtshi di’ohomba efula. Koko, ekɔ weho wa ngandji wotshikitanyi wahomba atshukanyi nkɛnɛmɔla lo diwala. Ɛnyɛlɔ, vɔ pombaka nkɛnɛmɔla ngandji k’efula ndo ngandji ka lam’asa pami la womoto. Ndo naka vɔ wambota ana, kete ekɔ ohomba vɔ nkɛnɛmɔla ngandji ka lam’asa ase nkumbo. Koko, ngandji kohikami lo atɔndɔ mbakimanyiya mɛtɛ dia ntondoya diwala. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalembetshiya woho wa ngandji kɛsɔ etena kakandate ate: “Pami tshɛ l’atei anyu alange wadɛnde oko wayalangande, ndo wadi lo wedi ande pombaka monga la dilɛmiɛlɔ di’efula otsha le omɛnde.”​—Ɛfɛsɔ 5:33.

ƆSƐDINGWELO WA LA YAMBALO WA ƐKƐNDƐ W’ELONGANYI

3. Ngandji ka wolo ka ngande kahomba atshukanyi monga la tɔ?

³ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Waomi, nyotetemale nanga wadiɛnyu oko wakalange Kristo etshumanelo ndo wakandayakimɔ dikambo diatɔ.” (Ɛfɛsɔ 5:25) Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo mbokoyaka ɛnyɛlɔ ka Yeso lo mbokana ngandji oko wakoke Yeso ambeki ande ngandji. (Adia Joani 13:34, 35; 15:12, 13.) Wadi l’omi w’Akristo pombaka mbokana ngandji k’efula woho wele onto l’onto koka mbetawɔ mvɔ dikambo di’osekande. Koko, etena konga ekakatanu wa wolo lo diwala, amɔtshi mbeyaka mfɔnya dia hawokana ngandji k’efula. Kakɔna kakoka mbakimanyiya? Ngandji kohikami lo atɔndɔ, nɛ dia tɔ “kukumɛka akambo tshɛ, mbetawɔka akambo tshɛ, nongamɛka akambo tshɛ, mbikikɛka akambo tshɛ.” Ngandji kɛsɔ “hakomɛ pondjo.” (1 Kɔrɛtɔ 13:7, 8) Wadi l’omi pombaka mbohɔka ɔnɛ vɔ wakatshike dɔkɔlɔkɔ. Onto l’onto akatshike dɔkɔlɔkɔ dia nangaka ndo mongaka la kɔlamelo le osekande. Mbohɔka dui sɔ, ayotshutshuya atshukanyi w’Akristo dia nyanga ekimanyielo ka Jehowa ndo nkamba kaamɛ dia nkandola oseka okakatanu tshɛ.

4, 5. a) Ɔkɛndɛ akɔna wele la omi oko wende owandji wa nkumbo? b) Ngande wahomba wadi mbɔsa lowandji? c) Etshikitanu akɔna wakahombe wadi l’omi amɔtshi nsala?

⁴ Pɔɔlɔ akɛnya ɛkɛndɛ wa olonganyi tshɛ etena kakandate ate: “Wadi, [nyoyakitshakitsha l’ɛse ka] waomɛnyu oko le Nkumadiɔndjɔ, nɛ dia omi ekɔ owandji wa wadɛnde oko wele Kristo owandji w’etshumanelo.” (Ɛfɛsɔ 5:22, 23) Kɛsɔ halembetshiya ɔnɛ omi ndeka wadɛnde. Jehowa akatɛkɛta lo dikambo di’ɔkɛndɛ w’ohomba wele la wadi etena kakandate ate: “Kema ololo pami ntshikalaka ndame. Dimi layûtungela ukimanyidi lufanyi la ndi.” (Etatelu 2:18) Wadi pombaka nkimanyiya omɛnde dia monga owandji wa nkumbo w’ɔlɔlɔ. Ndo omi pombaka mbokoya ɛnyɛlɔ ka ngandji ka Yeso ɔnɛ lele “owandji w’etshumanelo.” Naka omi nsala ngasɔ, kete wadɛnde ayoyaoka lo ekokelo ndo honga dui dia wolo dia nde mbɔlɛmiya ndo mbosukɛ.

⁵ Cathy, lakatshukana la Fred mbutaka ate: “Etena kakimi onyemba, dimi dimɛ mbakayalɔmbɔlaka ndo mbakayakokɛka. Diwala diaki tshondo y’otshikitanu le mi nɛ dia lakayeka dia ndjaɛkɛ le omɛmi. Aha mbala tshɛ mbaki dui sɔ wɔdu, koko takayoleka monga kaamɛ oko wadi l’omi lo nsala akambo lo yoho yalanga Jehowa.”^[1] (Enda nɔtɛ ka la koma.) Fred mbutaka ate: “Komongaka dui dia wɔdu le mi dia mbɔsa tɛdikɔ. Lo diwala, ekɔ tshondo y’okakatanu dia ndjela tokanyi t’anto akɔ ahende. Koko, lo nyanga ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa lo dɔmbɛlɔ ndo mpokamɛ tokanyi ta wadɛmi, dui sɔ ndjongaka wɔdu nsala lushi la lushi. Lamboshihodia dia taya kaamɛ mɛtɛ!”

6. Ngande wakimanyiya ngandji oko ‘dimama dia kokele’ etena konga ekakatanu lo diwala?

⁶ Diwala kokaka monga nge naka wadi l’omi ndjelaka dako dia lo Bible diata ɔnɛ: “Nyotetemale mbikikanɛ kɔlɔ ndo nyodimanyiyanake l’otema ɔtɔi lam’asanyu.” Lam’ele vɔ keema kokele, elonganyi akɔ tshɛ wayosalaka wandja. Etena kasalema dui sɔ, vɔ koka nkondja wetshelo oma lo wandja awɔ, dimanyiyana ndo nkɛnɛmɔla ngandji kohikami lo atɔndɔ wa lo Bible. Ngandji kɛsɔ kekɔ ‘dimama dia kokele.’ (Kɔlɔsayi 3:13, 14) Olonganyi tshɛ koka nkɛnɛmɔla ngandji ka ngasɔ lo monga la solo dia lotutsha, ɔlɔlɔ ndo ntshika dia “[mb]adia akambo wa kɔlɔ wosalɛwɔ.” (1 Kɔrɛtɔ 13:4, 5) Etena kongawɔ l’ekakatanu, wadi l’omi pombaka nsala la wolo dia mbakandola aha la ntshimbatshimba, naka kokaka ntondo ka wonya mbidja. (Ɛfɛsɔ 4:26, 27) Nɔmbamaka dia monga l’okitshakitsha ndo dihonga dia mbuta ɔnɛ: “Okimwe lo kɔlɔ kokosalemi,” koko nsala dui sɔ, kimanyiyaka dia nkandola ekakatanu ndo dia elonganyi monga kaamɛ.

OHOMBA WA LAANDE WA NGANDJI

7, 8. a) Alako akɔna washa Bible wendana l’awui wa dieyanelo lam’asa wadi l’omi? b) Lande na kahomba wadi l’omi mbokana ngandji k’efula?

⁷ Bible mbishaka alako w’amɛna wakoka nkimanyiya wadi l’omi dia monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo di’awui wa dieyanelo lo diwala. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 7:3-5.) Ekɔ ohomba dia wadi l’omi onto l’onto mbidja yimba lo nsaki ndo ehomba w’osekande. Naka omi hoke wadɛnde ngandji, kete wadi koka monga l’okakatanu dia ngɛnangɛna awui wa dieyanelo. Waomi pombaka salɛ wadiɛwɔ akambo “lo ndjela ewo.” (1 Petero 3:7) Awui wa dieyanelo hawohombe pondjo salema lotshutshuya kana lodjangɛ, koko dui sɔ pombaka salema lo yoho ya dimɛna. Mbala efula, pami koka mbetawɔ esadi eto oleki womoto. Koko, ɔsɔ pombaka monga etena kele dimɛna le omi ndo le wadi.

⁸ Bible hasha ɛlɔmbwɛlɔ shikaa kendana la woho ndo elelo wakoka wadi l’omi nkɛnɛmɔla ngandji lam’asawɔ. Koko, tɔ tɛkɛtaka dikambo dia ngandji ka ngasɔ. (Limbu la Solomona 1:2; 2:6) Olonganyi w’Okristo tshɛ pombaka salɛ olonganyi ande akambo la ngandji.

9. Lande na kele monga la nsaki k’awui wa dieyanelo otsha le onto lele bu olonganyi aso hetawɔma?

⁹ Naka sho mboka Nzambi la wonyaso onto ngandji k’efula, kete hatotetawɔ dia onto kana ɛngɔ kɛmɔtshi mfukutanya diwala diaso. Anto amɔtshi waketɛ awala awɔ ɔlɛlɔ kana wakawalanya lo monga la mbekelo ka mendaka esato wɛnyawɔ anto etakataka. Sho pombaka nshika tanga la ntondo k’oseka ɛngɔ tshɛ katokotola dia menda esato wɛnyawɔ anto etakataka kana weho ekina wa nsaki y’awui wa dieyanelo wa kɔlɔ. Sho pombaka mbewɔ dia nsala dikambo tshɛ diakoka mɛnya oko tekɔ lo nanga monana l’onto lele bu olonganyi aso, nɛ dia nsala ngasɔ hɛnya dia tekɔ lo nanga olonganyi aso. Tatohɛke dia Nzambi mbeyaka tokanyi ndo etsha aso tshɛ. Dui sɔ diayotokimanyiya dia nkeketsha nsaki kaso ka mbɔngɛnyangɛnya ndo ntshikala la kɔlamelo le olonganyi aso.​—Adia Mateo 5:27, 28; Hɛbɛru 4:13.

ETENA KONGA EKAKATANU LO DIWALA

10, 11. a) Ngande wambokokanɛ odiakelo wa diwala ɛlɔ kɛnɛ? b) Kakɔna kata Bible lo dikambo di’okakitɔnelo? c) Kakɔna kakoka nkimanyiya wadi l’omi diaha nkakitɔna esadi eto?

¹⁰ Naka ekakatanu wa wolo hawokandɔma, atshukanyi amɔtshi ndjɔsaka yɛdikɔ ya nkakitɔna kana ndjaka diwala. Lo wedja ɛmɔtshi, ndekana etenyi ka l’atei atei k’atshukanyi tshɛ wekɔ lo ndjaka awala. Lo mɛtɛ, mbekelo kɛsɔ haleke salema l’etshumanelo k’Akristo. Koko, atshukanyi w’Akristo efula wekɔ la ekakatanu wa wolo lo awala awɔ.

¹¹ Bible mbishaka alako anɛ: “Wadi hahombe nkakitɔna la omɛnde. Koko naka mɛtɛ nde ambokakitɔna la nde, kete atotshukamake kana akalole le omɛnde. Ndo omi hahombe nkimɔ wadɛnde.” (1 Kɔrɛtɔ 7:10, 11) Atshukanyi amɔtshi koka mfɔnya ɔnɛ lam’ele ekakatanu awɔ wamboleka wolo, vɔ pombaka nkakitɔna. Koko, Yeso akɛnya woho wele okakitɔnelo kɔlɔ etena kakandanyomoyota kɛnɛ kakate Nzambi oma l’etatelo lo dikambo dia diwala ndo akakotsha ate: “Onto atokakitolake kɛnɛ kakamamatanya Nzambi.” (Mateo 19:3-6; Etatelu 2:24) Ɔnkɔnɛ, Jehowa nangaka dia waomi la waa wadi ntshikala kaamɛ. (1 Kɔrɛtɔ 7:39) Onto tshɛ la l’atei aso hahombe mbohɛ dia tayokoya la Jehowa l’ɔtɛ w’etsha aso. Dui sɔ koka tokimanyiya dia nkandola ekakatanu esadi eto la ntondo ka vɔ ndeka monga wolo.

12. Kakɔna kakoka nkonya olonganyi ɔmɔtshi dia nkakitɔna l’olonganyi ande?

¹² Lande na konga atshukanyi amɔtshi la ekakatanu wa wolo? Le amɔtshi, aha kɛnɛ kambowoyotana lo awala awɔ mbakawalongamɛka ndo vɔ kɔmɔka kana mongaka la nkɛlɛ. Mbala efula, ekakatanu tombaka oma lo woho wakodiama anto kana woho wasalawɔ akambo. Woho wa nsɛna la akilo, woho wa nkamba la falanga kana woho wa mbodia ana koka monga nto lo kiɔkɔ y’ekakatanu. Koko, ekɔ ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna woho wele atshukanyi w’Akristo efula l’akoka wa nkandola ekakatanu awɔ, nɛ dia vɔ mbetawɔka dia Nzambi mbalɔmbɔla.

13. Ɛkɔkɔ akɔna w’eshika wakoka elonganyi nkakitɔna?

¹³ Mbeyaka monga ko ekɔ ɛkɔkɔ w’eshika wakoka wadi l’omi nkakitɔna. Akambo wa wolo, ɛnyɛlɔ ntona l’okonda dia nkotsha ehomba w’ase nkumbo, dikɔmɔki diamboleka ndo mbidja lonyuma l’olonganyi ande lo waale, ɔsɔ ekɔ ɛkɔkɔ wakonya elonganyi ɛmɔtshi dia nkakitɔna. Etena konga ekakatanu wa wolo, atshukanyi pombaka nɔmba dikumanyi dia mbakimanyiya. Apami asɔ wekɔ la diewo di’efula ndo vɔ koka nkimanyiya wadi l’omi dia nkamba la alako wa Nzambi lo lɔsɛnɔ lawɔ. Ndo naka atshukanyi nɔmba Jehowa nyuma kande k’ekila, tɔ koka mbakimanyiya dia nkamba l’atɔndɔ wa lo Bible ndo nkɛnɛmɔla waonga w’Akristo. (Ngalatiya 5:22, 23)^[2]​—Enda nɔtɛ ka la koma.

14. Kakɔna katɛ Bible elonganyi w’Akristo wele elonganyi awɔ hawɔtɛmɔla Jehowa?

¹⁴ Bible mbutaka dia ekɔ ɛkɔkɔ w’eshika wakoka wadi l’omi mbidjasɛ kaamɛ kaanga etena kele olonganyi ɔmɔtshi hatɛmɔla Jehowa. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 7:12-14.) Olonganyi wele keema ombetawudi “ambokidiama” l’ɔtɛ wakandatshukana l’okambi wa Nzambi. Anawɔ w’akɛnda mbɔsamaka oko “ekila” ndo vɔ kokamɛka oma le Nzambi. Pɔɔlɔ akakeketsha elonganyi w’Akristo ɔnɛ: “Wɛ wadi, eeya kana wɛ ayoshimbɛ omɛyɛ? Kana wɛ omi, eeya kana wɛ ayoshimbɛ wadɛyɛ?” (1 Kɔrɛtɔ 7:16) Ekɔ bɛnyɛlɔ efula di’amɛna dia waomi ndo waa wadi w’Akristo wakakimanyiya elonganyi awɔ dia monga ekambi wa Jehowa.

15, 16. a) Dako diakɔna diasha Bible waa wadi w’Akristo wele waomɛwɔ bu ekambi wa Nzambi? b) Kakɔna kahomba Okristo nsala “naka ɔnɛ lele bu ombetawudi ambɔsa yɛdikɔ ya nkakitɔna la olonganyi ande”?

¹⁵ Ɔpɔstɔlɔ Petero akasha waa wadi w’Akristo alako dia vɔ ndjakitshakitsha l’ɛse ka waomɛwɔ, “kele wanɛ wahakitanyiya ɔtɛkɛta wa Nzambi, kawokitanyiya aha kaanga la mbatɛ dui diɛsɛ la lɔkɛwɔ la wadɛwɔ, nɛ dia vɔ wayɛna la washo awɔ lɔkɛwɔ lanyu l’ɔlɔlɔ kaamɛ ndo dilɛmiɛlɔ dianyu di’efula.” Lo dihole dia tɛkɛtaka tena tshɛ dikambo dia dietawɔ diande, wadi koka nsala la wolo dia nkimanyiya omɛnde dia mbetawɔ akambo wa mɛtɛ lo monga la “yimba ya memakana [y]ele la nɛmɔ di’efula lo washo wa Nzambi.”​—1 Petero 3:1-4.

¹⁶ Ko kayotota naka olonganyi wele bu ombetawudi ambɔsa yɛdikɔ ya nkakitɔna l’olonganyi ande? Bible mbutaka ɔnɛ: “Naka ɔnɛ lele bu ombetawudi ambɔsa yɛdikɔ ya nkakitɔna la olonganyi ande, nde akakitɔne la nde. L’etena kɛsɔ ɔnangɛso kana kadiyɛso keema mfumbe, koko Nzambi akanyelɛ dia nyu nsɛna lo wɔladi.” (1 Kɔrɛtɔ 7:15) Kaanga mbele okakitɔnelo koka mbela yema ya wɔladi, olonganyi wele Okristo keema la lotshungɔ la tshukana nto lo ndjela Bible. Koko, nde hahombe ntshutshuya olonganyi ande la wolo dia ntshikala. L’edjedja ka wonya, olonganyi wele bu ombetawudi koka ndjɔsa yɛdikɔ ya nkalola ndo ndjɔlɔngɔsɔla diwala. Ndo lo nshi yayaye, olonganyi wele bu ombetawudi koka kaanga ndjonga okambi wa Jehowa.

KAKƆNA KAHOMBA MBETA LO DIHOLE DIA NTONDO LO DIWALA DIASO?

17. Kakɔna kahomba atshukanyi w’Akristo mbetsha lo dihole dia ntondo?

¹⁷ Lam’ele tekɔ lo nsɛna l’ekomelo ka “nshi y’ekomelo,” tekɔ lo mpomana la “tena dia paa dia wolo mbikikɛ.” (2 Timɔte 3:1-5) Diakɔ diele, tekɔ l’ohomba w’ekokelo kaya oma lo monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa. Pɔɔlɔ akafunde ate: “Etena kambotshikala kambosusama. Ɔnkɔnɛ, wanɛ wele la wadi wonge oko wanɛ wele bu la wadi . . . Wanɛ wakamba la andja ɔnɛ wonge oko wanɛ wahakambe la wɔ tshɛ lo tshɛ.” (1 Kɔrɛtɔ 7:29-31) Pɔɔlɔ konanga mbuta ɔnɛ atshukanyi pombaka minya elonganyi awɔ yimba. Koko lam’ele tekɔ lo nsɛna lo shi y’ekomelo, sho pombaka mbetsha ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa lo dihole dia ntondo.​—Mateo 6:33.

18. Lande na kele Akristo kokaka monga la diwala di’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ditondoya?

¹⁸ Lo tena dia paa nɛ, awala efula wekɔ lo mvɔ. Onde diwala koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo tondoyama? Eelo, naka atshukanyi ndjasukanya la Jehowa ndo la ekambi ande, nkamba l’atɔndɔ wa lo Bible ndo mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila ka Jehowa. Etena kasalaso awui asɔ, sho nɛmiyaka “kɛnɛ kakamamatanya Nzambi.”—Makɔ 10:9.