Onde wɛ mɛnaka ohomba wa ndowanya anto akina?

1, 2. Lande na kahombaso ndowanya anto akina dia mɛmba ɛkɛndɛ l’okongamelo?

YESO akakambe olimu efula dia nsambisha akambo wendana la Diolelo. Nde akɔshi etena k’otale nto dia ndowanya ambeki ande. Nde akawaɛnya woho wa mbetsha ndo woho wa nama ekambi wa Nzambi. Ambeki ande wakeke woho wa monga oko alami walama ɛkɔkɔ awɔ. (Mateo 10:5-7) Filipɛ akayashaka efula l’esambishelo, koko nde akalowanya ndo anande wa wamato dia nkamba olimu akɔ. (Etsha 21:8, 9) Ɛlɔ kɛnɛ sho la wɔ pombaka ndowanya anto akina. Lande na?

² Lo tshumanelo dia l’andja w’otondo, eyoyo wahatabatizama wekɔ efula. Eyoyo ɛsɔ wekɔ l’ohomba wa ndowanyema. Sho pombaka mbakimanyiya dia nshihodia lande na kele ekɔ ohomba dia vɔ mbadiaka ndo mbekaka Bible vɔamɛ. Ndo nto sho pombaka mbalowanya dia vɔ nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mbetsha. Anangɛso weke kabatizama wekɔ l’ohomba wa ndowanyema l’oyango wa ndjonga ekambi wakimanyiya ndo dikumanyi. Onto tshɛ la l’etshumanelo kokaka nsala akambo efula dia ndowanya eyoyo.​—Tukedi 4:2.

ETSHA EYOYO WOHO WA MBEKA BIBLE

3, 4. a) Ngande wakɛnya Pɔɔlɔ diɔtɔnganelo diele lam’asa wekelo w’Afundelo la esambishelo konga l’etombelo w’amɛna? b) Ntondo ka sho nkeketsha ambeki aso dia mbekaka Bible vɔamɛ, kakɔna kahombaso salaka?

³ Okambi wa Jehowa tshɛ pombaka mbadiaka ndo mbekaka Bible dia mbeya kɛnɛ kele lolango la Nzambi. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalembetshiya anango l’akadiyɛnde wa la Kɔlɔsayi dui sɔ etena kakandate ate: “Sho hatotshike nɔmba dikambo dianyu dia nyu ndodiama la ewo k’oshika ka lolango lande.” Lande na kele aki ohomba dia vɔ mbadiaka ndo mbekaka Afundelo? Nɛ dia nsala dui sɔ akahombe mbasha lomba ndo mbakimanyiya dia nshihodia woho wa “nkɛndakɛnda lo yoho yalanga Jehowa ndo mbɔngɛnyangɛnya lo akambo tshɛ.” Dui sɔ diakahombe mbakimanyiya nto dia nsala “elimu w’ɛlɔlɔ tshɛ” wakalangaka Jehowa dia vɔ nsala, djekoleko sambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ. (Kɔlɔsayi 1:9, 10) Diakɔ diele, naka tekɔ lo mbeka la onto ɔmɔtshi sho pombaka mbokimanyiya dia nde nshihodia ɔnɛ mbadiaka ndo mbekaka Bible mbala la mbala koka mbokimanyiya dia nde kambɛ Jehowa.

⁴ Ntondo ka sho nkimanyiya ambeki aso wa Bible dia nshihodia ɔnɛ wekelo wa Bible w’onto ndamɛ wekɔ ohomba, shoamɛ la dia mbekaka Bible. Lo mɛtɛ, naka sho mbadiaka Bible mbala la mbala ndo kanaka yimba la awui akɔ, dui sɔ diayotokimanyiya lo lɔsɛnɔ laso ndo l’esambishelo. Ɛnyɛlɔ, etena keso l’esambishelo ko onto ɔmɔtshi ambotoka dimbola dia wolo, tayonga l’akoka wa nkamba la Bible dia mbokadimola. Kana naka sho mbadiaka awui wendana la woho waki Yeso, Pɔɔlɔ ndo anto akina kopekɔ esambishelo, tayokeketshama ndo tayotetemala nsambisha kaanga etena kele dui sɔ wolo. Ndo naka sho mbutɛ anto akina wetshelo wakatakondja oma lo wekelo aso ndo woho wakawatokimanyiya, sho koka mbakeketsha dia mbekaka Bible lo yoho ya lotshimula l’oyango wa vɔ la wɔ nkondja wahɔ akɔ waamɛ.

5. Ɛnya woho wakokayɛ nkimanyiya eyoyo dia monga la mbekelo ka salaka wekelo wa Bible w’onto ndamɛ.

⁵ Wɛ koka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakokami ndowanya ombeki ami dia mbekaka Bible mbala la mbala?’ Ondo wɛ koka mbɛnya woho wa nɔngɔsɔla awui wele lo okanda wekayɛ la nde. Wɛ koka mbɔlɔmba dia nde mbadia awui wele lo okotsha wa lo dibuku Bible etshatɔ mɛtɛ? wɔtɔnɛ l’awui akɔ ndo mbadia avɛsa woshilami. Oma laasɔ, wɛ koka mbɛnya woho wa nɔngɔsɔla nsanganya dia nde tosha kɔmatɛrɛ. Keketshande dia mbadiaka numɛlɔ tshɛ ka Tshoto y’Etangelo ndo Réveillez-vous ! Ndo nto wɛ kokaka mbɛnya woho wa mbishola ekadimwelo lo ambola w’oma lo Bible, ɛnyɛlɔ lo nkamba la Watchtower Library kana BIBLIƆTƐKƐ WA L’ƐTƐRNƐTƐ. Naka nde mpemba nkamba la toho totshikitanyi tɔsɔ ta wekelo w’onto ndamɛ, ondo nde ayowɔngɛnangɛna ndo ayolanga mbeya awui akina efula.

6. a) Ngande wakokayɛ nkimanyiya ombeki dia nanga Bible? b) Kakɔna ondo kayolanga ombeki wa Bible naka nde monga la ngandji k’oma k’ɛse otema k’Afundelo?

⁶ Etena kekaso l’onto ɔmɔtshi, oyango aso ele mbokimanyiya dia nde nshihodia ɔnɛ Bible kekɔ ohomba nɛ dia tɔ kayowokimanyiya dia mbeya Jehowa dimɛna. Lo dihole dia mbotshutshuya dia mbekaka, sho kokaka mbɛnya woho wa ngɛnangɛna wekelo. Lo yɛdikɔ yayondotalekaka mbeka akambo w’oma lo Bible, mbayondotalekaka ndjaoka oko omembi w’esambo lakembe ate: ‘Nsukana la Nzambi kele ɔlɔlɔ le mi. Dimi lambetɛ Nkum’Olongo Nkumadiɔndjɔ Jehowa eshamelo kami.’ (Osambu 73:28) Aha la taamu, nyuma ka Jehowa kayokimanyiya onto lalanga ndjasukanya la nde.

LOWANYA EYOYO WOHO WA NSAMBISHA NDO MBETSHA

7. Ngande wakalowanya Yeso esambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

⁷ Sho koka mbeka akambo efula oma lo woho wakalowanyaka Yeso apɔstɔlɔ ande. Yeso akatshɔka kaamɛ l’ambeki ande etena kakandatshɔka l’esambishelo ndo vɔ wakendaka woho wakandetshɛka anto. Nde akawasha nto alako shikaa wendana la woho wakawahombe nsambisha. (Mateo, tshapita 10)^[1] (Enda nɔtɛ ka la koma.) Lo etena ka tshitshɛ keto, apɔstɔlɔ wakeke woho wa mbetsha anto akambo wa mɛtɛ oma le Yeso. (Mateo 11:1) Nyɛsɔ tende akambo ahende wakokaso ndowanya eyoyo dia nsala etena kewɔ l’esambishelo.

8, 9. a) Ngande wakasawolaka Yeso l’anto l’onto ndo l’onto l’esambishelo? b) Ngande wakokaso nkimanyiya apandjudi w’eyoyo dia vɔ sawolaka l’anto oko wakasalaka Yeso?

⁸ Sawola l’anto. Aha mbala tshɛ mbakasawolaka Yeso l’elui w’anto. Mbala efula nde akasawolaka l’anto l’onto ndo l’onto ndo nde akasawolaka la wɔ oko angɛnyi. Ɛnyɛlɔ, nde akasawola awui w’ohomba efula nde la womoto ɔmɔtshi lakaye ndjotahola ashi lo ɛtɛkɔ kaki suke l’osomba wa Sukara. (Joani 4:5-30) Yeso akasawola ndo la Mateo Lɛwi, onongodi w’elambo ndo akawelɛ dia nde monga ombeki ande. Mateo aketawɔ ndo l’ɔkɔngɔ diko, nde akayelɛ Yeso kaamɛ l’anto akina dia tɔlɛ yangɔ lo luudu lande. Lɛkɔ, Yeso akasawola l’anto efula.​—Mateo 9:9; Luka 5:27-39.

⁹ Yeso akasawola nto la Natanayɛlɛ oko angɛnyi, kaanga mbakate Natanayɛlɛ akambo wa kɔlɔ lo dikambo di’ase Nazarɛtɛ. Lam’ele Yeso akasawola la nde oko ɔngɛnyi, Natanayɛlɛ akatshikitanya ekanelo kande ka yimba lo dikambo dia Yeso ɔnɛ laki ose Nazarɛtɛ. Ndo Natanayɛlɛ akayolanga mbeya akambo efula oma le Yeso. (Joani 1:46-51) Oma lo ɛnyɛlɔ ka Yeso, tambeka dia naka sho sawolaka l’anto oko angɛnyi ndo lo yoho ya dimɛna, kete ondo vɔ wayoleka mpokamɛ kɛnɛ kataso.^[2] [Enda nɔtɛ ka la koma.] Naka sho ndowanya apandjudi w’eyoyo dia vɔ nsawola l’anto lo yoho shɔ, vɔ wayoleka nanga olimu w’esambishelo.

10-12. a) Ngande wakakimanyiya Yeso anto wakalangaka mbeya lokumu l’ɔlɔlɔ? b) Ngande wakokaso nkimanyiya apandjudi w’eyoyo dia ndowanya akoka awɔ oko embetsha w’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible?

¹⁰ Etsha wanɛ walanga mpokamɛ. Yeso aki l’akambo efula wa nsala. Koko etena kakalangaka anto mbohokamɛ, nde akɔsaka etena ka nsawola la wɔ ndo akawaetshaka akambo efula. Ɛnyɛlɔ, lushi lɔmɔtshi olui w’anto wakatshumana l’omamu w’ashi dia mpokamɛ Yeso. Ko Yeso akɔtɔ lo waato nde la Petero ndo akatatɛ mbetsha anto oma lɔkɔ. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, nde akayange dia mbisha Petero wetshelo ɔmɔtshi. Yeso akasale dihindo dimɔtshi lo nkimanyiya Petero dia munda nse ya mamba. Oma laasɔ, nde akatɛ Petero ate: “Oma ko kakianɛ, wɛ ayondaka anto wasɛna.” Mbala kakɔ ɔtɔi, Petero nde la wanɛ waki la nde “wakela waato l’okongo, wakatshike diangɔ tshɛ” ko wakayele Yeso.​—Luka 5:1-11.

¹¹ Nikɔdɛmɔ nde la wɔ akalange mbeya akambo efula oma le Yeso. Koko, lam’ele Nikɔdɛmɔ aki ose tominadi ta laadiko t’ase Juda, nde akoke wɔma wa kɛnɛ kakahombe anto mbuta naka wambowɛna asawola la Yeso. Ɔnkɔnɛ, nde akatshu dia tenda Yeso l’otsho. Yeso kombotshanya, koko nde akɔshi etena ka nsawola la nde ndo akawolembetshiya akambo wa mɛtɛ w’ohomba. (Joani 3:1, 2) Mbala tshɛ, Yeso akalangaka nkamba la wenya ande dia mbetsha anto akambo wa mɛtɛ ndo nkeketsha mbetawɔ kawɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, sho pombaka monga suke dia membola anto wenya wele amɛna le wɔ ndo sho pombaka mbɔsa etena ka mbakimanyiya dia nshihodia Bible.

¹² Etena katatasambisha kaamɛ la apandju w’eyoyo, sho koka mbaetsha dia vɔ ndjokalola le onto tshɛ lɛnama dia nde nangaka nsawola la wɔ nto. Sho kokaka nto nɔmba eyoyo dia vɔ ntshɔ kaamɛ la so dia tosala wendelo w’eyoyo ndo teka l’anto Bible. Lo nsala ngasɔ, vɔ wayeka woho wa mbetsha anto akina ndo wayoshihodia woho wele ekɔ dimɛna nkimanyiya anto asɔ dia mbeka akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa. Oma laasɔ, eyoyo ɛsɔ wayɔngɛnangɛna membola anto nto ndo mbeka la wɔ Bible. Vɔ wayeka nto dia monga la solo dia lotutsha ndo aha mpekɔ esadi eto naka hawotanyi anto la ngelo nto.​—Ngalatiya 5:22; enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nde kopekɔ.”

TOLOWANYA EYOYO DIA KAMBƐ ANANGƐWƆ L’AKADIYƐWƆ

13, 14. a) Wetshelo akɔna wakokayɛ nkondja oma lo bɛnyɛlɔ dia lo Bible di’anto wakayahombia efula lo wahɔ w’anto akina? b) Lo toho takɔna shikaa takokayɛ ndowanya apandjudi w’eyoyo ndo ɛlɔngɔlɔngɔ dia mɛnya ngandji kokawɔ anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ?

¹³ Jehowa nangaka dia ekambi ande mbokana ngandji oko onto l’ɔnango ndo kambanɛ olimu. (Adia Luka 22:24-27; 1 Petero 1:22.) Bible mɛnyaka dia Yeso akakimɔ ɛngɔ tshɛ, mbidja ndo lɔsɛnɔ lande dia kambɛ anto akina. (Mateo 20:28) Dɔrkasɛ “akasalaka akambo w’ɛlɔlɔ efula ndo akashaka anto weshasha efula wa kɛtshi.” (Etsha 9:36, 39) Mariya ‘akakambe olimu wa wolo’ lo dikambo di’anango la akadiyɛnde wa la Rɔmɔ. (Rɔmɔ 16:6) Ngande wakokaso nkimanyiya eyoyo dia nshihodia ɔnɛ ekɔ ohomba efula dia vɔ nsala akambo w’ɛlɔlɔ lo dikambo di’anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ?

¹⁴ Sho koka nɔmba eyoyo dia ntshɔ la so dia tembola esombe kana wanɛ wele la hemɔ. Ndo etena katshɔ ambutshi dia tembola anto asɔ, vɔ koka ntshɔ l’anawɔ naka kokaka. Dikumanyi kokaka nkamba kaamɛ l’ɛlɔngɔlɔngɔ kana eyoyo dia ntshɔ tosha esombe mbo ya ndɛ kana towalɔngɔsɔlɛ mvudu yawɔ. Naka ɛlɔngɔlɔngɔ ndo eyoyo mɛna woho wakimanyiyana anangɛso l’akadɛso, vɔ wayokondja wetshelo dia nsala woho akɔ waamɛ. Ɛnyɛlɔ, etena kakawatasambishaka lo ɛtshi ka nkɛtɛ kɛmɔtshi ka lo shamba, ekumanyi kɛmɔtshi aki la mbekelo ka membola anangɛso wakadjasɛka lɛkɔ dia mbeya woho wewɔ. Ɔnangɛso l’ɔlɔngɔlɔngɔ lakatshɔka mbala efula la nde akakondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka ekumanyi kɛsɔ ka nkanyiya kɛnɛ kakandakokaka nsala dia nkimanyiya anango l’akadiyɛnde.​—Rɔmɔ 12:10.

15. Lande na kele ekɔ ohomba dia dikumanyi ndjasha efula lo ohamelo wa apami l’etshumanelo?

¹⁵ Jehowa akasha apami ɔkɛndɛ wa mbetsha Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’etshumanelo. Diakɔ diele ekɔ ohomba dia anangɛso mbeka woho wa mbetsha dimɛna etena kashawɔ asawo. Naka wɛ ekɔ ekumanyi, wɛ koka pokamɛ okambi wakimanyiya etena koholande sawo diande ndo mbokimanyiya dia ndjalowanya. (Nehemiya 8:8)^[3]​—Enda nɔtɛ ka la koma.

16, 17. a) Ngande wakayasha Pɔɔlɔ efula l’ohamelo wa Timɔte? b) Ngande wakoka dikumanyi ndowanya lo yoho ya dimɛna wanɛ wakoka ndjonga alami lo etshumanelo?

¹⁶ Ekɔ ohomba dia ndowanya anangɛso efula dia monga alami lo etshumanelo. Pɔɔlɔ akalowanya Timɔte ndo akawokeketsha dia nde lawɔ ndowanya anto akina. Pɔɔlɔ akate ate: “Otetemale nkondja wolo lo ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waya lo monga kaamɛ la Kristo Yeso. Akambo wakayoke oma le mi ndo wakashikikɛma oma le ɛmɛnyi efula, owakimɔ le apami wele la kɔlamelo, ko vɔ lawɔ wayonga l’akoka tshɛ wahombama dia mbetsha anto akina.” (2 Timɔte 2:1, 2) Timɔte akeke akambo efula oma le Pɔɔlɔ laki ekumanyi ndo ɔpɔstɔlɔ, ɛnyɛlɔ woho wa ndowanya yoho yande ya nsambisha ndo woho wa nkimanyiya anto akina wa l’etshumanelo.​—2 Timɔte 3:10-12.

¹⁷ Pɔɔlɔ aketsha etena k’otale kaamɛ la Timɔte nɛ dia nde akalangaka ndjashikikɛ ɔnɛ Timɔte ambolowanyema dimɛna. (Etsha 16:1-5) Dikumanyi kokaka mbokoya Pɔɔlɔ lo tshɔka la ekambi wakimanyiya wele l’akoka lo wembwelo ɛmɔtshi w’ɛkɔkɔ. Naka vɔ salaka ngasɔ, kete ekambi wakimanyiya wayeka oma le dikumanyi woho wa mbetsha anto akina, woho wa monga la solo dia lotutsha ndo la ngandji ndo woho wa ndjaɛkɛ le Jehowa etena kalamawɔ ɛkɔkɔ ande.​—1 Petero 5:2.

OLOWANYELO WEKƆ OHOMBA

18. Lande na kele olowanyelo w’anto akina l’olimu wa Jehowa pombaka monga ohomba le so?

¹⁸ Lo etena k’ekomelo kɛnɛ, apandjudi efula w’eyoyo wekɔ l’ohomba wa ndowanyema dia ndowanya akoka awɔ wa nsambisha. Ekɔ nto ohomba dia anangɛso mbeka woho wa nama etshumanelo. Jehowa nangaka dia okambi ande tshɛ ndowanyema dimɛna, diakɔ diele nde akatosha ɔkɛndɛ wa nkimanyiya eyoyo. Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba dia nkamba efula dia ndowanya anto akina oko wakasale Yeso ndo Pɔɔlɔ. Sho pombaka ndowanya anto efula nɛ dia tekekɔ l’akambo efula wa nsala lo olimu w’esambishelo ntondo k’ekomelo ndja.

19. Lande na kahombayɛ monga l’eshikikelo ɔnɛ welo wadjayɛ l’etete dia ndowanya anto akina lo olimu wa Jehowa wayonga l’etombelo w’amɛna?

¹⁹ Olowanyelo w’eyoyo mbɔsaka wenya efula ndo nɔmbaka dia mbidja welo. Koko sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa nde la Yeso wayotokimanyiya dia mbeya woho wa ndowanya anto akina lo yoho yoleki dimɛna. Tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula etena kayotɛna wanɛ walowanyaso ‘wakamba olimu wa wolo ndo wayasha tshɛ’ lo etshumanelo kana lo esambishelo. (1 Timɔte 4:10) L’etena kakɔ kaamɛ, sho pombaka ntetemala nsala la wolo dia mpama lo nyuma, ndowanya waonga aso w’Okristo ndo ndjasukanya la Jehowa.