“Anya Aye Tawokomoki!”
“Anya aye tawokomoki! [Jehowa Nzambi kayɛ, “NW”], eko l’atei aye, [oko wênde Kanga wolo, nde ayoshimbela, “NW”].”—ZEFANIYA 3:16, 17.
PƆLƆFƐSI kaki Zɛfaniya kokomɛ paka lo ekotshamelo katɔ ka ntondo keto l’eleko k’esambele la ka samalo N.T.D. Lo dibuku diande diakandatɛkɛta dikambo dia Zɛfaniya, yɔnɛ C. F. Keil, Ombetsha wa lo kalasa y’adidi, akafunde ate: “Pɔlɔfɛsi kaki Zɛfaniya . . . hatatɛ paka la diewoyelo di’elombwelo k’anto wa l’andja w’otondo, oma lɛnɛ otumbi elombwelo kayoya le Juda l’ɔtɛ wa pɛkato kayɔ ndo le wedja wa l’andja ɔnɛ l’ɔtɛ wa lohetsho lele lawɔ otsha le wodja wa Jehowa; koko tɔ ndjashaka nto lo dikambo dia lushi la woke ndo la wɔma la Jehowa.”
2 Ɛlɔ kɛnɛ, yɛdikɔ ya Jehowa ele dia tshumanya wedja dia mbalanya lo yɛdikɔ ya woke efula, ndeka ndo woho waki lo nshi ya Zɛfaniya la fwa. (Zefaniya 3:8) Wedja ɛsɔ wayata ɔnɛ Akristo mbewɔ wekɔ l’onongo wa mamba lo asho wa Nzambi. Oko wakalongola Jerusalɛma dilanya dia woke l’ɔtɛ wakiyɔ kondjala la kɔlamelo le Jehowa, woho akɔ wâmɛ mbahomba Lokristokristo mbikoya la Nzambi l’ɔtɛ w’etsha alɔ wa mindo efula. Yɛdikɔ yakɔsɛ Nzambi Juda la Jerusalɛma lo nshi ya Zɛfaniya mendanaka lo yɛdikɔ ya woke efula l’ɛtɛmwɛlɔ ndo la tâto t’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo. Ndo vɔ mbakasanya ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi oma lo wetshelo awɔ wɔnyɔla Nzambi, efula ka wetshelo akɔ ɛsɔ ndja oma le apanganu. Vɔ wakalambola miliyɔ y’anawɔ l’ediakelo ka nshi nyɛ ka ta. Lâdiko dia lâsɔ, Ase Jerusalɛma ya nshi nyɛ sɔhanyaka Lokristo la l’ɛlɔmɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa tɔɔtɔ, la ditshelo di’ɔtɛmwɛlɔ a wanɛ wakavu ndo l’akambo wa dieyanelo dia mindo, awui wakasalemaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa Bala.—Zefaniya 1:4, 5.
3 Ewandji efula wa pɔlitikɛ wa lo Lokristokristo nangaka monga la lokumu l’efula l’atei w’ɔtɛmwɛlɔ. Koko, oko “ewandji” wa la Juda, efula ka l’atei awɔ mpihaka anto wate kana “tambwe yadikita” ndo oko “ndjaundu” yatata ndjala ka mamba. (Zefaniya 3:1-3) Ambolami wa pɔlitikɛ waki anto wa ngasɔ ‘wekɔ lo ndodja luudu l’ewandji awɔ l’akambo wa ngala ndo la lokeso.’ (Zefaniya 1:9) Mbo y’otsho la lokeso lambodiangana woho w’anyanya. Lo kɛnɛ k’endana la mandji ya pɔlitikɛ ya l’andja ndo ya l’etei ka Lokristokristo, efula ka l’atei awɔ ‘wekɔ lo manɛ’ wodja wa Jehowa kanga lolembelembe, mbuta ate Ɛmɛnyi ande, lo mbaɔsa oko ‘yâto y’ɔtɛmwɛlɔ’ y’anyanya. (Zefaniya 2:8; Etsha 24:5, 14) Zɛfaniya akatatshi ɔnkɔnɛ lo dikambo di’ewandji wa ngasɔ wa pɔlitikɛ l’ambolami awɔ ate: “Fesa yawo kuyanga paunyi yawo hayeya mbashimbela lu lushi l’ududu la [Jehowa]. Keli kete tshe yayutshumbama la dja ya kandjema kandi, ne dia ndi ayukumia ekumelu ka woma le waku tshe watudjaseka la kete.”—Zefaniya 1:18.
‘Mpanda lo Lushi la Nkɛlɛ ka Jehowa’
4 Aha Ase Juda tshɛ mbakashilama oshiki l’eleko k’esambele N.T.D. Woho akɔ wâmɛ mbayoyala ehandɔ ɛmɔtshi lo lushi la woke la Jehowa. Jehowa akatɛ anto asɔ lo tshimbo y’omvutshi ande Zɛfaniya ate: “Ntundu nyu nyatatshanyema uku fufudi yatufumbofumboka; ntundu ududu wa [Jehowa] watayi le nyu; ntundu ka lushi la [Jehowa] latayi le nyu. Nyuyangi [Jehowa], nyu akanga a memakana tshe wa la kete, nyu wane watulamaka adjangu andi. Nyuyangi akambu w’ololo, nyuyangi memakana. Undu, nyu mbeyaka mpanda lu lushi la kele ka [Jehowa].”—Zefaniya 2:2, 3.
5 L’etena kɛnɛ k’ekomelo k’andja, atshikadi w’Isariyɛlɛ wa lo nyuma, mbuta ate Akristo w’akitami, mbakatatɛ mpokɛ lotui lo leeta lɔsɔ la pɔlɔfɛsi. (Romo 2:28, 29; 9:6; Ngalatiya 6:16) Lam’ele vɔ wakayange losembwe la ndjakitshakitsha ndo wekɔ lo nɛmiya adjango wa Jehowa, vɔ wakatshungwama oma lo Babilɔna ka Woke, etshumanelo k’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo, ndo wakayetawɔmaka nto le Nzambi l’ɔnɔnyi 1919. Tatɛ oma l’etena kɛsɔ, ndo djekokoleko tatɛ oma lo 1922, atshikadi asɔ wele la kɔlamelo hawoke wɔma lo nsambisha tɛdikɔ takɔsɛ Jehowa dia ndɔshana l’ɛtɛmwɛlɔ, la tâto t’ɛtɛmwɛlɔ ta lo Lokristokristo ndo la wedja wa pɔlitikɛ.
6 Zɛfaniya akatatshi ɔnkɔnɛ lo dikambo di’atshikadi asɔ wa kɔlamelo ate: “Keli dimi layutshika wudja weli [la ndjakitshakitsha ndo wokitshikitshi, NW] l’atei aye. Ku vo wayuyanga eshamelu lu lukumbu la [Jehowa]. Atshikadi wa Isariyele hawutsha kolo. Vo hawuta kashi, kuyanga aui wa lukesu ntanema l’enyo awo. Vo wayolekaka, wayetamaka, ku nduku lawautsha woma.” (Zefaniya 3:12, 13) Akristo asɔ w’akitami wekɔ lo mbetsha lokombo la Jehowa nshi tshɛ la ntondo, djekoleko tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1931, lam’akawayɔsa lokombo l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. (Isaya 43:10-12) Oko wakawɔ epole ɔsɛkɛ lo lowandji laki Jehowa, vɔ wekɔ lo nɛmiya lokombo la Nzambi, ndo dikambo sɔ mɛnamaka tshondo y’eshamelo le wɔ. (Tukedi 18:10) Jehowa ekɔ lo mbalesha efula lo nyuma, ndo vɔ mbidjasɛ aha la wɔma lo paradiso ka lo nyuma.—Zefaniya 3:16, 17.
“Lukumbu la Lutumbu l’Atei a Wedja Tshe”
7 Woho wamamema atshikadi Jehowa l’otema ɔtɔi ndo wayelawɔ awui w’ɛlɔlɔ wa lo Dui diande mɛnamaka lo sɛkɛ. Anto wele l’etema w’ɛlɔlɔ wamboyɛna otshikitanu l’asa dionga di’atshikadi la lokeso ndo la dungi pende di’ewandji wa pɔlitikɛ la w’ɛtɛmwɛlɔ wa l’andja ɔnɛ. Jehowa ekɔ lo ntshɔkɔla “atshikadi wa Isariyele [wa lo nyuma].” Nde akâlɛmiya lo mbasha diɛsɛ dia vɔ mɛmba lokombo lande, ndo nde akasale dia vɔ monga la lokumu l’ɔlɔlɔ l’atei wa wedja tshɛ wa la nkɛtɛ. Zɛfaniya akatatshi dikambo sɔ ate: “L’etena kako, dimi layunyela leko, ndu l’etena kako, kayumunyusanganya. Ee, dimi layunyete lukumbu, la lutumbu l’atei a wedja tshe wa la kete, lam’ayumunyukaluya engonyi anyu la ntundu k’ashu anyu, mbata [Jehowa].”—Zefaniya 3:20.
8 Tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1935, miliyɔ y’anto mɛtɛ mɛtɛ wamboyɛna ɔnɛ Jehowa ekɔ lo ntshɔkɔla atshikadi. Vɔ wekɔ lo tayele Ase Juda wa lo nyuma, kana Ase Isariyɛlɛ, l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ, wata vate: “Shu tayutsho kame la nyu, ne dia shu takuki lukumu ati: [Nzambi, NW] eko kame la nyu.” (Zekariya 8:23) “Ekoko ekina” ɛsɔ mbɔsaka atshikadi w’akitami oko “[ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ, NW]” wakakitsha Kristo “ladiku dia diango diande tshe [dia la nkɛtɛ].” Vɔ wekɔ lo ndɛ mma dia lo nyuma l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ, mma diâkatɛ olui w’ɔhɔmbɔ “lu tena diayo.”—Joani 10:16; Mateu 24:45-47.
9 Kâmɛ l’atshikadi, miliyɔ shɔ y’ɛkɔkɔ ekina wekɔ lo mbeka dia nsɛna ndo ntɛkɛta lo yoho yɔtɔnɛ la “[ɔtɛkɛta wa pudipudi, NW].”a Jehowa akate dikambo sɔ lo tshimbo ya Zɛfaniya ate: “Ku dimi layukadimula eteketa w’antu dia vo ndjala pudipudi, dia vo tshe mbeya [ntɛndɛ, NW] lukumbu la [Jehowa], la [mbokambɛ dihɛka lo dihɛka, NW].” (Zefaniya 3:9) Mɛtɛ, ɛkɔkɔ ekina wekɔ lo kambɛ Jehowa kâmɛ, “dihɛka lo dihɛka,” vɔ l’akitami wa lo “limba la tshitshe” l’olimu w’ohomba efula w’esambishelo ka “lukumu l’ololo lone la diulelu . . . uku omenyi le wedja tshe.”—Luka 12:32; Mateu 24:14.
‘Lushi la Jehowa Layoya’
10 Atshikadi w’akitami hawohɛ ɛtɛkɛta wakafunde ɔpɔstɔlɔ Petero oma l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma ɔnɛ: ‘Jehowa kema ɔkɔkɛ dia nshidiya daka diande, oko wafɔnya anto amɔtshi, koko nde ekɔ la lotutsha oya le nyu, nɛ dia nde halange kânga onto akɔna nanyema, kele nde nangaka dia vɔ tshɛ wayatshumoya. Koko, lushi la Jehowa layoya oko wovi.’ (2 Petero 3:9, 10) Ase olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo hawodje tamu lo dikambo di’oyelo wa lushi la Jehowa lo nshi yaso nyɛ. Lushi lɔsɔ la woke layotatɛ l’ekotshamelo ka tɛdikɔ takɔ̂sɛ Nzambi Lokristokristo, Jerusalɛma ya nshi nyɛ, ndo l’ɛtɛmwɛlɔ ekina wa lo Babilɔna ka woke.—Zefaniya 1:2-4; Enyelo 17:1, 5; 19:1, 2.
11 Atshikadi wele la kɔlamelo wekɔ lo ngɛnangɛna, nɛ dia vɔ wakatshungwama l’ɔnɔnyi 1919 oma lo lɔhɔmbɔ la lo nyuma la lo Babilɔna ka Woke, etshumanelo k’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo. Vɔ wakɛnyi ekotshamelo ka pɔlɔfɛsi kaki Zɛfaniya kata ɔnɛ: “We ona umuntu a Siona, imbi esambu! Isariyele, uhangohango! We on’a umuntu a Jerusalema, uyali la ongenongeno! Utamanya ngenangena l’utema aye tshe. [Jehowa] akanya dumbwelu diaye. Ndi akatshanya utunyi aye. Khum’ekanga ka Isariyele, [Jehowa], eko l’atei aye. We huka elanyelo woma ntu. Lushi lako, wayutela Jerusalema vati: Tukaki woma! La Siona vati: Anya aye tawokomoki! [Jehowa Nzambi kayɛ, NW], eko l’atei aye, [oko wênde Kanga wolo, nde ayoshimbela, NW].”—Zefaniya 3:14-17.
12 Oko wewɔ l’eshikikelo ndo la tolembetelo efula tɛnya ɔnɛ Jehowa ekɔ l’atei awɔ, atshikadi w’akitami wekɔ lo tatshu otsha la ntondo la dihonga tshɛ dia kotsha olimu wa Nzambi. Vɔ wekɔ lo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo wekɔ lo tewoya tɛdikɔ takɔ̂sɛ Jehowa Lokristokristo, ɛtɛmwɛlɔ ekina wa lo Babilɔna ka Woke ndo dikongɛ di’akambo nɛ di’otondo diaki Satana. Oyadi ekakatanu akɔna wahomana lawɔ, l’edja k’ɛnɔnyi akumi tatɛ oma lo 1919, vɔ wekɔ lo kitanyiya dui nɛ di’oma le Nzambi: ‘Wɛ Siɔna, tôkake wɔma. Anya ayɛ tawɔkɔmɔke.’ Vɔ wakasalanganya anya awɔ lo dianganya miliyara ya tokatshikatshi, ya periodikɛ, y’abuku ndo ya tobukubuku tewoya Diolelo diaki Jehowa. Vɔ wekɔ ɛnyɛlɔ ka mbetawɔ le ɛkɔkɔ ekina, wanɛ wayafulanɛ oya le wɔ tatɛ oma lo 1935.
‘Anya Ayɛ Tawɔkɔmɔke’
13 Lam’eso ‘lo kongɛ’ lushi la woke la Jehowa, woho akɔna wakokaso kondja ekimanyielo k’oshika oma lo pɔlɔfɛsi kaki Zɛfaniya na? Ntondotondo, sho pombaka ndjâlama ɔlɔlɔ di’aha ndjoyala oko Ase Juda wa lo nshi ya Zɛfaniya, wanɛ wakatshike ndjela Jehowa l’ɔtɛ wakiwɔ kombetawɔka ɔnɛ lushi la Jehowa laya suke. Ase Juda asɔ kɔmɛnyaka tamu tawɔ paka lo sɛkɛ oto, koko dionga diawɔ diakɛnyaka ɔnɛ vɔ mɛtɛ kombetawɔka ɔnɛ lushi la woke la Jehowa laya suke. Vɔ wakayasha l’etondo awɔ lo ndjâmɔtshɛ lomombo lo dihole dia vɔ kongɛka Jehowa.—Zefaniya 1:12, 13; 3:8.
14 Nshi nyɛ kema etena ka sho tshika tamu mbika edio l’etema aso. Tayonga oko dinginya dia tshɔlɔlɔ naka sho minya oyelo wa lushi la Jehowa lo timba la l’etema aso. (2 Petero 3:1-4, 10) Sho pombaka mbewɔ dia tshika ndjela Jehowa kana ‘ntɛwɔla anya aso’ l’olimu ande. Di’aha sho ntɛwɔla anya aso, hatohombe monga “nende” l’olimu aso w’esambishelo ka “lukumu l’ololo.”—Tukedi 10:4; Mako 13:10.
Tɔlɔsha Wendjudi
15 Dikambo dia hende ko, sho pombaka ndjâlama ɔlɔlɔ oma lo tɔsɛngiya takɔmɔla otema t’oma le anto wahadje yimba lo losango laso. Lo wedja efula wa lo lɛkɛ l’Ehotwelo ka Wonya, esambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ kokaka ndjɔkɔmɔ lo mɛna woho wahadje anto yimba lo akambo wa lo nyuma. Ndo lo nshi ya Zɛfaniya mbaki anto kombidjaka yimba lo diewoyelo diande. Jehowa akate ɔnkɔnɛ lo tshimbo y’omvutshi ande ate: ‘Dimi layendana l’anto . . . wata l’etema awɔ vate: Jehowa hotsha ɔlɔlɔ, ndo nde hotsha kɔlɔ.’ (Zefaniya 1:12) Lam’akandafunde divɛsa sɔ lo dibuku diande dia Cambridge Bible for Schools and Colleges, yɔnɛ A. B. Davidson akate ɔnɛ divɛsa sɔ mendanaka l’anto “wakatambɛ tshavu lo wendjudi wa mamba kana lo lonyû l’etema, wanɛ waki kombetawɔka ɔnɛ wolo ɔmɔtshi woleki tshɛ ayekɛ lonya lo akambo w’anto.”
16 Ɛlɔ kɛnɛ, lo ahole efula wa lo nkɛtɛ k’otondo, anto efula hawodje yimba lo losango la diolelo, djekoleko lo wedja w’ɛngɔnyi. Kânga ase ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo hawetawɔ ɔnɛ Jehowa Nzambi ayekɛ lonya lo akambo w’anto lo nshi yaso nyɛ. Vɔ mɔnyɔlaka weolo wadjaso dia mbasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo lo tokuma amɛku kana lo tokadimola lo tshena pe ɔnɛ: “Dikambo sɔ hadiɔngɛnyangɛnya!” Etete l’olimu w’esambishelo kokaka monga tshondo y’okakatanu l’akambo wa ngasɔ. Awui wa ngasɔ mbidjaka etetemalo kaso l’ohemba. Koko, lo tshimbo ya pɔlɔfɛsi kaki Zɛfaniya, Jehowa ekɔ lo keketsha anto ande wa kɔlamelo, awatɛ ate: “Anya aye tawokomoki! [Jehowa Nzambi kayɛ, NW], eko l’atei aye, [oko wênde Kanga wolo, nde ayoshimbela, NW]. Ndi ayongenangena utamanya lu dikambu diaye. Ndi ayukulula la ngandji kandi, ayukongenangena utamanya imba esambu la diui dia wulu.”—Zefaniya 3:16, 17.
17 Mɛtɛ, ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ la nshi nyɛ l’ekambi wa Jehowa mɛnyaka ɔnɛ: oyadi atshikadi kana dikumanyi dia l’atei w’ɛkɔkɔ ekina wambosala olimu wa mamba lo nshi nyɛ y’ekomelo. Akristo asɔ tshɛ wa kɔlamelo wekɔ lo mɛnya etetemalo kawɔ l’edja k’ɛnɔnyi akumi. Vɔ hawotshikɛ wendjudi w’anto efula wa l’atei a Lokristokristo dihole dia vɔ mbakɔmɔla etema. Ɔnkɔnɛ, eyoyo wa l’atei w’ɛkɔkɔ ekina watɔkɔmɔke lo mɛna woho wahadje anto wa lo wedja efula ɛlɔ kɛnɛ yimba l’akambo wa lo nyuma. ‘Anya awɔ tawɔkɔmɔke,’ kana kawokambake olimu wonya tshɛ. Wakambake la diaaso tshɛ dia mbisha anto Tshoto y’Etangelo, Réveillez-vous!, ndo abuku akina w’amɛna wakalɔngɔswama djekokelo dia kimanyiya anto wɔfɔnyi l’ɛkɔkɔ dia vɔ mbeka mɛtɛ k’endana la lushi la Jehowa ndo l’ɛtshɔkɔ wayoya l’ɔkɔngɔ alɔ.
Takongɛ Lushi la Jehowa ko Tatatshu Otsha la Ntondo!
18 Yeso akate ate: “One latetemala edja ndu l’ekumelu, ayushimbamela.” (Mateu 24:13) Ɔnkɔnɛ, aha ndoko onto monga la “anya wa wodu” kana l’‘adwe wayɛkayɛka’ lam’akongɛso lushi la woke la Jehowa! (Isaya 35:3, 4) Pɔlɔfɛsi kaki Zɛfaniya keketshaka anto l’ɛtɛkɛta watatɔ lo dikambo dia Jehowa ɔnɛ: “Oko wênde Kanga wolo, nde ayoshimbela.” (Zɛfaniya 3:17, NW) Mɛtɛ, Jehowa ayoshimbela “ului a wuki” lo etenyi ka komelo ka “[fɔnu ka woke, NW],” lam’ayondotɛ Ɔnande dia nde nanya wedja wa pɔlitikɛ watetemala ‘nsɛmɛ’ anto ande.—Enyelo 7:9, 14; Zefaniya 2:10, 11; Osambu 2:7-9.
19 Lam’ele lushi la Jehowa lekɔ lo ndjasukana, nyɛso totshu otsha la ntondo l’ohetoheto tshɛ, tôkambɛke “dihɛka lo dihɛka”! (Zɛfaniya 3:9, NW) Naka tayotsha ngasɔ, kete ndo sho ndo anto akina waheyama mbadia tayokoka kondja “mpanda lu lushi la kele ka [Jehowa]” ndo mɛna woho wayokidiama lokombo lande l’ekila.
[Footnote]
a Naka wɛ nangaka mbeya awui efula lo kɛnɛ k’endana l’“ɔtɛkɛta wa pudipudi,” enda lo Tshoto y’Etangelo ya Mɔmbi 1, 1991, lɛkɛ 20-5, la ya Yitshu 1, 1991, lɛkɛ 10-20 (lo Falase).
[Study Questions]
1. Kakɔna kakate nomb’ewo kɛmɔtshi k’akambo wa lo Bible lo dikambo dia pɔlɔfɛsi ka Zɛfaniya?
2. Akambo akɔna wafɔna l’asa kɛnɛ kaki lo nshi ya Zɛfaniya la kɛnɛ kasalema ɛlɔ kɛnɛ l’atei a Lokristokristo?
3. Kakɔna kakokaso mbuta lo dikambo di’ɛlɔhɛ w’epanganu la mandji ya pɔlitikɛ ɛlɔ kɛnɛ, ndo kakɔna kakatatshi Zɛfaniya?
4. Kakɔna kɛnya ɔnɛ anto amɔtshi wayoshimbamela lo lushi la woke la Jehowa, ko kakɔna kahombawɔ ntsha?
5. L’etena kɛnɛ k’ekomelo, wa na wakatatɛ mpokɛ lotui lo diewoyelo diaki Zɛfaniya, ndo woho akɔna wakakambe Jehowa la wɔ?
6. (a) Kakɔna kakatatshi Zɛfaniya lo dikambo di’atshikadi wele la kɔlamelo? (b) Woho akɔna wakakotshama pɔlɔfɛsi kɛsɔ?
7, 8. (a) Naa pɔlɔfɛsi kekina kakakotshama le atshikadi w’Isariyɛlɛ wa lo nyuma? (b) Kakɔna kamboyeya miliyɔ y’anto, ndo ngande wele asolo ayɛ lo dikambo sɔ?
9. “Ɔtɛkɛta” akɔna weka miliyɔ y’anto dia vɔ ntɛkɛta, ndo l’olimu akɔna wa woke wakamba ekoko ekina “dihɛka lo dihɛka” vɔ l’atshikadi w’akitami?
10. Dikambo diakɔna diayashikikɛ atshikadi w’akitami nshi tshɛ, ndo kakɔna kayowɛna, l’olui koko aha l’onto ndo l’onto?
11, 12. (a) Naa etenyi kekina ka pɔlɔfɛsi kaki Zɛfaniya kakakotshama le atshikadi? (b) Woho akɔna wakahokɛ atshikadi w’akitami lotui lo dui di’ɔnɛ: “Anya aye tawokomoki”?
13, 14. (a) Lande na kakatshike Ase Juda dia kambɛ Jehowa, ndo woho akɔna wakɛnamaka dikambo sɔ? (b) Kakɔna kahatahombe ntsha oko akanga a dinginya, ndo l’olimu akɔna wahatahombe ntɛwɔla anya aso?
15. Kakɔna kakoka ntɛwɔla anya aso l’olimu wa Jehowa, ndo woho akɔna wakatatami dikambo sɔ lo pɔlɔfɛsi ka Zɛfaniya?
16. Yimba yakɔna yele l’anto efula wa l’ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo, ko ekeketshelo kakɔna katosha Jehowa?
17. Naa ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula kahomba eyoyo wa l’atei w’ɛkɔkɔ ekina mbokoya, ndo woho akɔna?
18, 19. (a) Ekeketshelo kakɔna katokimanyiya dia sho ndjâla l’etetemalo katanaso lo Mateu 24:13 la lo Isaya 35:3, 4? (b) Woho akɔna wayotɔtshɔkwama naka tayotatshɔka kâmɛ otsha la ntondo l’olimu wa Jehowa?
[Caption]
[Notɛ ka l’ɛsɛ ka dikatshi]
[Caption]
[Wembola]
[Caption on page 26]
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 26]
Oko Zɛfaniya, atshikadi w’Akristo w’akitami wele la kɔlamelo hawoke wɔma lo nsambisha dombwelo diaki Jehowa
[Caption on page 29]
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 29]
“Ekoko ekina” hawohekɔ kânga mbɛnawɔ anto hawodje yimba lo diewoyelo diawɔ
[Caption on page 28]
Ovuswelo
◻ Woho akɔna wafɔna akambo wa lo Lokristokristo la wanɛ wakasalemaka lo nshi ya Zɛfaniya?
◻ Woho akɔna wafɔna ewandji efula wa pɔlitikɛ ɛlɔ kɛnɛ la “ewandji” w’apanganu wa lo nshi ya Zɛfaniya?
◻ Alaka akɔna wa lo Zɛfaniya wakakotshama le atshikadi?
◻ Kakɔna kamboyɛna miliyɔ y’anto?
◻ Lande na kahatahombe ntɛwɔla anya aso l’olimu wa Jehowa?