“Ekila, ekila, ekila mbele Jehowa”

1, 2. Ɛnɛlɔ kakɔna kakɛnyi omvutshi Isaya, ndo wetshelo akɔna watoshatɔ lo kɛnɛ kendana la Jehowa?

ISAYA aki la wɔma w’efula l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandɛnyi: Ɛnɛlɔ k’oma le Nzambi ndo kaki oko dui diakandɛnaka lo mɛtɛ! Isaya akayofunda l’ɔkɔngɔ ate nde “lakɛnyi Jehowa” lo Kiti kande kaheme tshɛ. Lotako la dihɔndɔ dia Jehowa lakalodja tɛmpɛlɔ ka woke ka la Jɛrusalɛma.​—Isaya 6:1, 2.

² Isaya akoke nto wɔma l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandoke. Nde akoke lembo lakembamaka wolo w’efula ko atshina wa tɛmpɛlɔ wakasokasokaka. Ditongami dia lo nyuma dia laadiko efula dielɛwɔ asarafu mbakembaka lembo lɔsɔ. Wembelo awɔ wa kaamɛ ndo wa lo yoho ya diambo efula wakokɛka hwe wata vate: “Ekila, ekila, ekila mbele Jehowa kanga lolembelembe. Nkɛtɛ k’otondo ndola tɔɔ la lotombo lande.” (Isaya 6:3, 4) Woho wakawembe tshɛkɛta “ekila” mbala shato y’etondo kotolaka yambalo ya laande, ndo ngasɔ mbediɔ mɛtɛ nɛ dia Jehowa ekɔ ekila lo yoho yoleki tshɛ. (Ɛnyɛlɔ 4:8) Bible k’otondo mbikaka epole ɔsɛkɛ lo dikambo dia eongelo k’ekila ka Jehowa. Tɔtɛkɛta “ekila” kana “kɛnɛ kele ekila” kakatanyema la lokombo la nde lo nkama y’avɛsa.

3. Ngande wele tokanyi ta kɔlɔ tele l’anto lo dikambo dia eongelo ka Jehowa k’ekila konyaka anto efula dia vɔ ndawɔ Nzambi lo dihole dia ndjasukanya la nde?

³ Mbokɛmaka hwe laasɔ dia Jehowa nangaka dia sho mbeya dia nde ekɔ ekila. Koko anto efula hawɔngɛnangɛna dikambo sɔ ɛlɔ kɛnɛ. Amɔtshi kakatanyaka eongelo k’ekila la onto lɛnya dia nde ndjashaka lo dɔmbɛlɔ kana lakesa dia nde nɛnyaka Nzambi. Anto akina wayaɔsa esadi eto oko diangɔ di’anyanya koka mbɔsa dia eongelo k’ekila kaki Nzambi ekɔ dikambo diawaokiya wɔma lo dihole dia mbaakotola. Vɔ mbeyaka mboka wɔma ɔnɛ hawokokaki pondjo monga l’akoka wa ndjasukanya la Nzambi k’ekila kɛsɔ. Diakɔ diele, anto efula ndawɔka Jehowa l’ɔtɛ wa eongelo kande k’ekila. Ɔsɔ ekɔ dikambo dia lonyangu nɛ dia eongelo k’ekila kaki Nzambi ekɔ ɔkɔkɔ w’oshika watotshutshuya dia sho ndjasukanya la nde. Lande na? La ntondo ka nkadimola dimbola sɔ, totokɔsɛdingola kɛnɛ kalembetshiya eongelo k’ekila.

Eongelo k’ekila kɛdikɛdi na?

4, 5. a) Eongelo k’ekila alembetshiyatɔ, ndo kakɔna kahatalembetshiya? b) Lo toho takɔna tohende t’ohomba tele Jehowa “kakitɔna”?

⁴ Woho wele Nzambi ekila halembetshiya dia nde ndjadiyaka, ekɔ la lotamanya kana mɔnyɔlaka anto akina nɛ dia Jehowa mpetshaka waonga asɔ. (Tokedi 16:5; Jakɔba 4:6) Laasɔ, tshɛkɛta “ekila” alembetshiyayɔ mɛtɛ? Lo Hɛbɛru kakafundama Bible, ekila ndja oma lo tshɛkɛta yalembetshiya “kakitɔna.” L’ɔtɛmwɛlɔ, kɛnɛ kele “ekila” kakitɔna la kɛnɛ kokonandemaka, kana kɛnɛ kambɔtshɔkɔma. Eongelo k’ekila nembetshiyaka nto pudipudi. Ngande wendana tshɛkɛta shɔ la Jehowa? Onde kɛsɔ nembetshiyaka dia nde “kakitɔna” l’anto wele bu kokele, lo woho ɔnɛ wele nde mangana la so etale?

⁵ Ndooko. Nɛ dia, ndamɛ akayaɛnya oko “l’Ekila la Isariyɛlɛ,” akashikikɛ ekambi ande dia nde aki “l’atei” awɔ kaanga mbakiwɔ atshi wa pɛkato. (Isaya 12:6; Hɔsɛya 11:9) Laasɔ eongelo kande k’ekila hanganya Jehowa etale la so. Ko lo woho akɔna wele nde “kakitɔna”? Lo toho tohende t’ohomba. Yoho ya ntondo, nde kakitɔna la ditongami tshɛ lo woho ɔnɛ wele ndamɛ oto mbele Nkum’Olongo. Pudipudi kande mboleki tshɛ ndo tɔ kema l’ekomelo. (Osambo 40:5; 83:18) Yoho ya hende ele, Jehowa kakitɔna la kɛnɛ tshɛ kele la pɛkato, ndo dikambo sɔ pombaka tokeketsha. Lande na?

6. Lande na kakokaso keketshama lo woho ɔnɛ wele Jehowa kakitɔna tshɛ la pɛkato?

⁶ Tekɔ lo nsɛna l’andja wele eongelo k’ekila ka mɛtɛ haleke mɛnama. Ɛngɔ tshɛ kendana la tshunda di’anto dianganyi la Nzambi kambolanaka lo yoho mɔtshi, kambɔtɔka vadi ya pɛkato ndo tɔ bu kokele. Sho tshɛ pombaka ndɔshana la pɛkato yele la so. Ndo sho tshɛ tekɔ lo waale wa nkɔ lo pɛkato naka hatendji ɔlɔlɔ. (Rɔmɔ 7:15-25; 1 Kɔrɛtɔ 10:12) Jehowa bu lo waale ɔsɔ. Oko wokakitɔnyinde tshɛ la pɛkato, nde hɔtɔki pondjo kaanga vadi ya pɛkato ya tshitshɛ. Kɛsɔ totshutshuyaka dia ndjaɛkɛ tshɛ le nde ndo dia ndeka mbowɔsa oko Ombutshi woleki tshɛ. Otshikitanyi l’efula k’ambutshi w’ana w’anto wele atshi wa pɛkato, Jehowa hokoma pondjo lo fukutana, nanyema kana nyangiya anto nɛ dia eongelo kande k’ekila hɔtɔnɛ l’akambo asɔ. Lo tena dimɔtshi, Jehowa akakome polo ndo lo tshiba lo eongelo kande k’ekila nɛ dia ndooko yoho kina yakandakoke shikikɛ kɛnɛ kakandataka ko ndeka laasɔ. (Amɔsɛ 4:2) Shi ɔsɔ ekɔ dikambo diasha ekeketshelo?

7. Lande na kakoka mbutama ɔnɛ eongelo k’ekila nkakatana la lonto la Jehowa?

⁷ Eongelo k’ekila nkakatana la lonto la Jehowa. Kɛsɔ alangatɔ mbuta? Ɛnyɛlɔ: Wonya watama tshɛkɛta “onto” yɔ kakatana la “eongelo kele bu kokele” nɛ dia eongelo kɛsɔ kekɔ le so ndo tɔ mɛnamaka l’etsha aso tshɛ. Woho akɔ waamɛ mbele, wonya watɛkɛtama dikambo dia “Jehowa,” mbatɛkɛtama ndo “ekila,” nɛ dia eongelo k’ekila kakatana la lonto lande l’otondo. Kɛnɛ tshɛ kendana la nde kekɔ pudipudi ndo osembɔki. Laasɔ hatotokoka mbeya Jehowa dimɛna aha la shihodia kitshimudi ya tshɛkɛta “ekila.”

“Jehowa ekɔ kanga ekila”

8, 9. Ngande weyaso dia anto wele bu kokele koka monga ekila lo yɛdikɔ mɔtshi oma l’ekimanyielo ka Jehowa?

⁸ Lam’ele lonto la Jehowa ndola la eongelo k’ekila, nde mɛtɛ mbele kiɔkɔ ya kɛnɛ tshɛ kele ekila. Ndo nto, lo dihole dia ndamɛ mongaka la dionga dia dimɛna sɔ, nde dishaka le anto kana le diangɔ dikina la lokaho tshɛ. Ɛnyɛlɔ, lam’akandatɛkɛta la Mɔsɛ lo tshimbo ya ondjelo lo dikombokombo diakahɛtaka, nkɛtɛ ya lo dihole sɔ yakakome ekila!​—Etombelo 3:5.

⁹ Onde oma l’ekimanyielo ka Jehowa anto wele bu kokele koka nkoma ekila? Eelo, lo yɛdikɔ mɔtshi. Nzambi akasha wodja w’Isariyɛlɛ diaaso dia nkoma “wodja w’ekila.” (Etombelo 19:6) Diakɔ diakandatshɔkɔla wodja ɔsɔ lo mbasha yoho y’ɔtɛmwɛlɔ yaki ekila ndo pudipudi. Eongelo k’ekila ekɔ dikambo diatɛkɛtama mbala la mbala l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Diakɔ diele, ɔlɔmbɛdi wa laadiko akalɔtaka lofulɛ laki la lokaka la paunyi la ntondo lakakokaka onto tshɛ mɛna woho wakalahɛtaka lam’akakɔmamaka esase wa yanyi lɔkɔ. Lo lokaka lɔsɔ mbakafundama ɛtɛkɛta wata ɔnɛ: “Jehowa ekɔ kanga ekila.” (Etombelo 28:36) Ɔnkɔnɛ, ase Isariyɛlɛ wakahombaka tshikitana l’anto akina oma l’ɛlɛmbɛ wa pudipudi wa laadiko l’ɔtɛmwɛlɔ awɔ ndo lo yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ. Jehowa akawatɛ ate: “Nyu pombaka monga ekila, nɛ dia dimi Jehowa Nzambi kanyu lekɔ ekila.” (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 19:2) L’edja tshɛ kakahombaka ase Isariyɛlɛ nkitanyiya ɛlɛmbɛ wa Nzambi lo yɛdikɔ yɛdimi l’anto wele bu kokele, vɔ waki ekila lo yɛdikɔ mɔtshi.

10. Lo dikambo dia eongelo k’ekila, otshikitanu akɔna waki lam’asa ase Isariyɛlɛ w’edjedja la wedja wakasukana la wɔ?

¹⁰ Nɛmɔ sɔ di’efula diaki la eongelo k’ekila akatshikitanyaka ɔtɛmwɛlɔ w’ase Isariyɛlɛ la w’ase wedja wakasukana la wɔ. Wedja w’apanganu ɛsɔ wakatɛmɔlaka tonzambizambi taki komonga ndo monga, ta lokeso, takɛnyamaka dia tekɔ ngala, lokaki, taheyama ɔtɛ l’ekolo ndo wakasalaka weho w’akambo tshɛ onyake w’ekila. Ɔtɛmwɛlɔ wa tonzambizambi tɔsɔ kombetɛka anto ekila. Diakɔ diele, Jehowa akadjangɛ ekambi ande dia vɔ kakitɔna l’apanganu ndo la ditshelo diawɔ di’ɔtɛmwɛlɔ dia mindo.​—Akambo w’ase Lɛwi 18:24-28; 1 Nkumi ya Dikanga 11:1, 2.

11. Ngande wakɛnɛmɔma eongelo k’ekila l’etenyi ka l’olongo k’okongamelo wa Jehowa le a) andjelo? b) asarafu? c) Yeso?

¹¹ Oyadi woho tshɛ wakawakokaka ndjalowanya, wodja wa Nzambi wakasɔnama ɔsɔ, mbuta ate Isariyɛlɛ wa lo nshi y’edjedja wakakɛnɛmɔlaka paka padihadi ya eongelo etenyi ka l’olongo k’okongamelo wa Nzambi. Bible mbetaka miliyɔ ya ditongami dia lo nyuma diakambɛ Nzambi la kɔlamelo ɔnɛ “nunu akumi akumi di’ekilami ande.” (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 33:2; Judɛ 14) Diɔ kɛnɛmɔlaka dimɛna dia pudipudi ndo ngaingai ka eongelo k’ekila ka Nzambi lo yoho ya kokele. Tohɛke asarafu wakɛnyi Isaya l’ɛnɛlɔ kande. Ɛtɛkɛta wa l’osambo awɔ mɛnyaka dia ditongami dia lo nyuma dia nkudu sɔ diekɔ lo ndjasha tshɛ dia mbewoya eongelo k’ekila kaki Jehowa l’andja w’otondo. Koko etongami kɛmɔtshi ka lo nyuma mbaleka vɔ tshɛ, etongami kakɔ ko Ɔna Nzambi ɛtɔi lakandote. Ndooko onto okina loleki Yeso kɛnɛmɔla eongelo k’ekila ka Jehowa lo yoho ya shikaa. Diakɔ diele, ndamɛ oto mbakoka mbelamɛ “l’Ekila laki Nzambi.”​—Joani 6:68, 69.

Lokombo ekila, nyuma ekila

12, 13. a) Lande na katama dia lokombo la Nzambi lekɔ ekila? b) Lande na kahomba awui tshɛ wa kɔlɔ watama lo lokombo la Nzambi mɛnyɛma?

¹² Ko kayotota dikambo dia lokombo la Nzambi? Oko wakatadiɛnyi lo tshapita 1, lokombo lande kema oko titrɛ k’anyanya koko lɔ kotolaka yambalo lo lonto la Jehowa nɛ dia lɔ kakatanyaka waonga ande tshɛ. Diakɔ diata Bible dia lokombo lande lekɔ “ekila.” (Isaya 57:15) Lo ndjela ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, onto tshɛ lakatɛngaka lokombo la Nzambi akahombaka ndjakema. (Akambo w’ase Lɛwi 24:16) Ndo tolembete kɛnɛ kaketsha Yeso lo dihole dia ntondo lo dɔmbɛlɔ: “Shɛso lele l’olongo, lokombo layɛ lakidiame.” (Mateo 6:9) Kidia ema kɛmɔtshi kɛdikɛdi kikitsha laande oko kambɔtshɔkwama, kana kilɛmiya ndo kiɔsa oko ekila. Ko lande na kahomba lokombo la Nzambi kidiama lam’ele lɔ lekɔ ekila?

¹³ Lokombo la Nzambi l’ekila lakalɔshama ndo lakadjama mindo oma lo kashi ndo emamatanya. L’ekambɔ k’Ɛdɛna, Satana akate akambo wa kashi lo lokombo la Jehowa lo mɛnya dia nde ekɔ Omboledi wele kema la losembwe. (Etatelo 3:1-5) Tatɛ oma laasɔ, Satana lele owandji w’andja ɔnɛ wa mindo ekɔ lo nsala la wolo di’akambo wa kashi ndeka fulanɛ lo lokombo la Nzambi. (Joani 8:44; 12:31; Ɛnyɛlɔ 12:9) Ɛtɛmwɛlɔ mɛnyaka dia Nzambi ekɔ owandji wasɔkishana, wanganyi l’anto etale ndo w’esehe ndo vɔ mbutaka ɔnɛ Nzambi mbasukɛ ata awɔ wakɛdia akila efula. Wɔsaka mbala efula dia etsha wa diambo w’etongelo wakatombe la shashimoya kana oma l’ohilwelo. Eelo, wambomamatanyɛ lokombo la Nzambi akambo lo yoho ya kɔlɔ tshɛ, diakɔ diele, lɔ pombaka kidiama ndo nongola lotombo lokongaka lalɔ. Tekɔ lo nkonga lushi layonya Jehowa lo pondjo awui wa kɔlɔ tshɛ watama lo lokombo lande. Nde ayosala dui sɔ lo tshimbo ya Diolelo diayolɛ Ɔnande. Sho ngɛnangɛnaka mbisha lonya lo yoho tshɛ lo sangwelo dia woke sɔ.

14. Lande na kelamɛ nyuma ka Nzambi ɔnɛ ekila, ndo lande na kele tɛnga nyuma k’ekila ekɔ kɔlɔ efula?

¹⁴ Nyuma ka Nzambi kana wolo ande wakamba olimu, mbɔsamaka ekila mbala tshɛ. (Etatelo 1:2) Jehowa kambaka la wolo ande waheyama memɛ ɔsɔ dia nkotsha asangwelo ande. Lam’ele kɛnɛ tshɛ kasala Nzambi kekɔ ekila ndo pudipudi, wolo ande wakamba olimu pombaka mbelamɛ nyuma k’ekila, kana nyuma k’akambo w’ekila. (Luka 11:13; Rɔmɔ 1:4) Tɛnga nyuma k’ekila, mbuta ate ntona asangwelo waki Jehowa l’okonda, ekɔ pɛkato kahadimanyiyamaki pondjo.​—Makɔ 3:29.

Ɔkɔkɔ watokutola eongelo k’ekila ka Jehowa oya le Nde

15. Lande na kasungana dia mboka Jehowa wɔma kana tombɔma l’ɔtɛ wa eongelo kande k’ekila, ndo kakɔna kalɔmba wɔma ɔsɔ?

¹⁵ Bible mɛnyaka diɔtɔnganelo diele lam’asa eongelo k’ekila ka Nzambi la wɔma wahomba onto mbowoka. Ɛnyɛlɔ, sho mbadiaka l’Osambo 99:3 ɔnɛ: “Vɔ watombole lokombo layɛ la woke,nɛ dia lɔ lekɔ diambo efula ndo ekila.” Wɔma ɔsɔ bu wa kɔlɔ, koko wekɔ wɔma w’efula wɔsɔhanyi la dilɛmiɛlɔ dioleki tshɛ. Kokaka mɛtɛ sho ndjaoka ngasɔ nɛ dia sho mangana etale la eongelo k’ekila ka Nzambi. Kaanga mbetɔ la lotombo ndo la pudipudi k’efula, eongelo k’ekila ka Nzambi kɛsɔ hahombe tanganya la nde, koko naka sho kishihodia dimɛna, kete tɔ kayotosukanya la Nzambi. Lande na?

16. a) Ngande wokakatanyi eongelo k’ekila la olangala? Sha ɛnyɛlɔ. b) Lo wɛnɛlɔ wɛnya Jehowa, kakɔna kalembetshiya pudipudi ndo osase?

¹⁶ Bible kakatanyaka eongelo k’ekila la olangala. Ɛnyɛlɔ, Isaya 63:15, mbutaka lo dikambo dia Jehowa ɔnɛ olongo ekɔ “edjaselo kayɛ ka la diko k’ekila ndo ka lotombo [kana “olangala,” lo ndjela nɔtɛ].” Olangala tokotolaka. Ɛnyɛlɔ, ohenda osato wele lo lɛkɛ 39. Onde wɛ hangɛnangɛna l’osato ɔnɛ? Kakɔna kakokotola lɔkɔ? Ohenda woho wɛnama ashi pudipudi. Kaanga hiɛlɛlɛ pombaka monga pudipudi lo menda woho wele olongo bule ndo watomba osase dimɛna. Koko, ohokanyiya kakianɛ dia dihole diakɔ diambolanyema ko ashi wambolola la mindo, wambofundjafundja nkombo ndo eshidi l’esongo ndo l’ave, ndo hiɛlɛlɛ yambolola l’edinga w’oma lo waa izinɛ. Onde kɛsɔ ayotokotola nto? Kema tayotona. Mbala tshɛ, sho kakatanyaka olangala la pudipudi ndo l’osase. Ɛtɛkɛta akɔ waamɛ ɛsɔ koka kambema dia nembetshiya eongelo k’ekila ka Jehowa. Diakɔ diele wɛnɛlɔ wɛnya Jehowa tokotolaka efula! Olangala wa Nzambi kaso k’ekila tondjaka esase, wekɔ ngaingai oko mbɔkɔ y’akɛsɔ, mpɛtaka oko dja kana oko mbolo y’oshinga wolo yoleki pudipudi ndo yoleki ngayima.​—Ɛzɛkiyɛlɛ 1:25-28; Ɛnyɛlɔ 4:2, 3.

17, 18. a) Ngande wakasale Isaya ntondo lam’akandɛnyi ɛnɛlɔ? b) Kakɔna kakasale osarafu wakatomama oma le Jehowa dia ndjokeketsha Isaya, ndo ngande wakoka kɛnɛ kakasale osarafu kɛsɔ nembetshiyama?

¹⁷ Onde eongelo ka Nzambi k’ekila pombaka tokonya lo sho ndjaɔsa oko tekɔ l’ɛse efula la ntondo kande? Eelo, ngasɔ mbediɔ. Sho tekɔ l’ɛse ka Jehowa lo yɛdikɔ yaheyama ndo woho wa mbuta. Ko onde kɛsɔ pombaka tanganya la nde? Tende kɛnɛ kakasale Isaya lam’akandoke waa asarafu wewoya eongelo k’ekila ka Jehowa. “Ko dimi lakate nte: ‘Ande dimi kandji lee! Dimi laya oko odo, nɛ dia dimi lekɔ onto lele la ɛlɔmɔ wa mindo, ndo dimi lekɔ lo mbidjasɛ l’atei w’anto wele la ɛlɔmɔ wa mindo; nɛ dia washo ami wambɛna Nkumekanga, Jehowa kanga lolembelembe ndamɛ!’” (Isaya 6:5) Eelo, eongelo ka Jehowa k’ekila kaha l’ekomelo kakohola Isaya dia nde aki mɛtɛ otshi wa pɛkato ndo onto lele bu kokele. L’etatelo pami ka kɔlamelo kɛsɔ akahandjɔ wɔɔngɔ. Koko Jehowa kombotshika la lonyangu laki lande lɔsɔ.

¹⁸ Osarafu ɔmɔtshi akaye esadi eto dia ndjokeketsha omvutshi ɔsɔ. Woho akɔna? Etongami ka lo nyuma ka nkudu kɛsɔ akafumbɔ polo l’ediakelo, akɔshi dikalanga dia dja ko akayodimata l’ɛlɔmɔ waki Isaya. Kɛsɔ mɛnyaka dioko dikambo sɔ diakaleke mbisha omvutshi paa lo dihole dia mbokeketsha. Koko, tatohɛke di’ɔsɔ aki ɛnɛlɔ koludi la tokitshimudi efula ta didjidji. Oko wakinde ose Juda la kɔlamelo, Isaya akeyaka dimɛna dia wakalambolaka elambo lushi la lushi l’ediakelo ka lo tɛmpɛlɔ dia mbɛdiama oma lo pɛkato. Oma lo kɛnɛ kakandasale, osarafu ɔsɔ akawohola la ngandji tshɛ dia kaanga mbakinde onto lele bu kokele, mbuta ate “onto lele la ɛlɔmɔ wa mindo,” nde akakoke monga pudipudi lo washo wa Nzambi.a Jehowa aki suke dia mbɔsa onto laki komonga kokele ndo otshi wa pɛkato ɔsɔ oko onto lele ekila, lo yɛdikɔ mɔtshi.​—Isaya 6:6, 7.

19. Ngande wakokaso monga ekila lo yɛdikɔ mɔtshi kaanga mbeso anto wele bu kokele?

¹⁹ Ngasɔ mbediɔ ndo ɛlɔ kɛnɛ. Elambo tshɛ wakalambɔmaka l’elambwelo ka lo tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma waki didjidji di’ɛngɔ kɛmɔtshi koleki, mbuta ate olambo wa kokele wakakimɔ Yeso Kristo lo 33 T.D. (Hɛbɛru 9:11-14) Naka sho ndjatshumoya mɛtɛ lo pɛkato yaso, ko tshikitanya lɔkɛwɔ laso, ndo monga la mbetawɔ l’olambo ɔsɔ wa Yeso, kete Jehowa ayotodimanyiya pɛkato. (1 Joani 2:2) Etena kɛsɔ mbakokaso sho lawɔ monga pudipudi lo washo wa Nzambi. Diɔ diakɔ diatohola ɔpɔstɔlɔ Petero ate: “Akafundama ɔnɛ: ‘Nyu pombaka monga ekila, nɛ dia dimi lekɔ ekila.’” (1 Petero 1:16) Tolembete dia lanɛ Jehowa hatɔlɔmbɛ dia sho monga ekila oko nde. Nde hatɔlɔmbɛ pondjo dia nsala kɛnɛ kahatakoke nsala. (Osambo 103:13, 14) Koko, Jehowa tɔlɔmbaka tsho dia sho monga ekila nɛ dia nde ekɔ ekila. “Oko we[so] anande wa ngandji,” sho nyangaka dia mbowokoya lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka aso w’anto wele bu kokele. (Ɛfɛsɔ 5:1) Laasɔ, dia monga la eongelo k’ekila, sho pombaka ntetemala la mbidja welo. Sho mbidjaka welo lushi la lushi dia ‘ndeka monga k’ekila’ lo tahamaka lo nyuma.​—2 Kɔrɛtɔ 7:1.

20. a) Lande na ekɔ ohomba mbeya ɔnɛ sho koka monga pudipudi lo washo wa Nzambi kaso k’ekila? b) Woho wakandeye ɔnɛ pɛkato yande yambodimanyiyama akonge la shɛngiya yakɔna le Isaya?

²⁰ Jehowa nangaka kɛnɛ kele pudipudi ndo osembɔki. Nde mpetshaka pɛkato. (Habakuka 1:13) Koko nde hatohetsha. L’edja tshɛ kayotɔsaka pɛkato woho wakiɔsande, lo mpetsha kɛnɛ kele kɔlɔ, ko nanga kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, ndo kayotosalaka la wolo dia ndjela wanya wa kokele wa Yeso Kristo, Jehowa ayotodimanyiyaka pɛkato yaso. (Amɔsɛ 5:15; 1 Petero 2:21) Mbeya di’ɔnɛ sho koka nkoma pudipudi lo washo wa Nzambi kaso k’ekila ekɔ la shɛngiya ya wolo efula le so. Ohɔ dia ntondotondo, eongelo k’ekila ka Jehowa akohola Isaya dia nde ekɔ mindo. Nde akatɛkɛta la dui dia wolo ate: “Ande dimi kandji lee!” Koko lam’akandeye dia pɛkato yande yambodimanyiyama, ekanelo kande ka yimba kakatshikitana. Etena kakayange Jehowa onto letawɔ dia ntshɔ la lolango lande dia tokamba olimu ɔmɔtshi, Isaya aketawɔ esadi eto aha la mbeya tshondo y’olimu akɔ lo mbuta ate: “Dimi ɔnɛ, ontome!”​—Isaya 6:5-8.

21. Ngande weyaso dia sho koka monga la eongelo k’ekila?

²¹ Oko wakatatongama l’efanelo ka Nzambi k’ekila, tekɔ l’akoka wa monga la lɔkɛwɔ la dimɛna ndo wa shihodia awui wa lo nyuma. (Etatelo 1:26) Sho tshɛ tekɔ la dikoka dia monga ekila. L’edja tshɛ kayototetemalaka monga la eongelo k’ekila, Jehowa ayɔngɛnangɛnaka dia tosukɛ, ndo tayoleka ndjasukanya la Nzambi kaso k’ekila. Ndo nto, lam’ayotɔsɛdingola waonga wa Jehowa lo totshapita tayela, tayɛna dia tekɔ l’ɛkɔkɔ efula wa wa ndjasukanya la nde!