Fakaaʻu Atu ha Fakaafe ki he Tokotaha Kotoa Pē ʻOku Fieinua
1 Hangē ko ia naʻe tala ki muʻa ʻe he palōfita ko ʻĒmosí, ko e fāmili ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá he ʻahó ni ʻoku nau faingataʻaʻia ‘ʻo ʻikai ko e honge meʻainu, ka ko e honge ʻi he fanongo ki he folofola ʻa Sihová.’ (Emosi 8:11) Ke tokoniʻi ʻa e kakai ʻi he tuʻunga pakukā fakalaumālie ko ʻení, ʻoku tau talanoa kiate kinautolu ʻo kau ki he ngaahi tokonaki ʻa e ʻOtuá ki hono fakafoki ʻa e faʻahinga talangofua ʻo e tangatá mei he angahalá mo e maté, ʻa ia ʻoku kikiteʻi ʻi he vahe fakamuimui ʻo e Fakahaá ko “ha vaitafe ʻo e Vaiola.” ʻOku tau maʻu ʻa e monū ko hono fakaaʻu atu ki he tokotaha kotoa pē ʻoku fieinua ki he māʻoniʻoní ha fakaafe “ke ne toʻo taʻetotongi ʻa e Vaiola.” (Fkh. 22:1, 17) ʻE lava fēfē ke tau fai ʻeni he lolotonga ʻo Fepuelí? ʻAki hono tuʻuaki ki he faʻahinga ʻoku nau mahuʻingaʻia moʻoní ʻa e tohi Ko ʻEku Tohi ʻo e Ngaahi Talanoa Faka-Tohitapú. Te ke saiʻia nai ke ʻahiʻahiʻi ʻa e ngaahi tuʻuaki ko ʻení:
2 Koeʻuhi ko e hohaʻa ʻa e kakai tokolahi fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ki he moʻui leleí, te ke ʻilo nai ʻoku ola lelei ʻa e lea kamata ko ʻení:
◼ “Ko e tokolahi ʻoku nau hohaʻa fekauʻaki mo hono maʻu ʻa e tokangaʻi lelei ʻo e moʻui leleí. Mahalo pē ʻokú ke fai ha fakakaukau ki he meʻá ni. [Tuku ke ne tali.] ʻOku ʻi ai ha fakaleleiʻanga tuʻuloa ki he palopalema ko ʻení? [Talitali ki ha tali.] Ko ha ʻamanaki fakaofo ʻeni.” Lau ʻa e Fakahā 22:1, 2. Fakaava leva ʻa e tohi Ngaahi Talanoa Faka-Tohitapú ki he talanoa 115 pea fetalanoaʻaki ʻi he palakalafi 2 mo e 3. Fakaʻosi ʻaki haʻo pehē: “ʻOku ʻoatu ʻe he tohi ko ʻení kiate koe ha fakakaukau ki he meʻa ʻoku fekauʻaki kotoa mo e Tohitapú.” Kapau ʻoku fakahā ʻe he tokotaha-ʻapí ha mahuʻingaʻia moʻoni, tuʻuaki ʻa e tohí, ʻoange kiate ia ha faingamālie ke ne fai ha tokoni ki he ngāue ʻi māmani lahí. Fai ha ngaahi fokotuʻutuʻu ke toe foki ki ai.
3 ʻI hono fai ʻo e toe ʻaʻahí, ʻe lava ke ke hoko atu hoʻo fakamatalá ʻaki hoʻo pehē:
◼ “Ko e taimi fakamuimui naʻá ku ʻi heni aí, naʻá ta talanoa ai fekauʻaki mo ha fakaleleiʻanga tuʻuloa ki he ngaahi palopalema ki he moʻui leleí. ʻOkú ke fakakaukau atu ʻe ʻi ai ha taimi ʻe ʻikai ke toe ʻi ai ha taha ʻe puke? [Tuku ke ne tali.] Fakatokangaʻi ʻa e fakamatala mahino ko ʻení.” Lau ʻa e Aisea 33:24. Fakaava leva ki he lēsoni 5 ʻi he polosiua Fiemaʻu, pea fakamatalaʻi ʻa e palakalafi 5-6, ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku kaunga ki ai ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní pea vakaiʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi konga Tohitapu ʻoku lave ki aí. Lave ko hono toʻo atu ʻo e mahamahakí mo e maté ko e konga ia ʻo hono fakahoko ʻo e ʻuluaki taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he foʻi māmaní. Fokotuʻutuʻu ke toe foki ke fakamatalaʻi ʻa e palakalafi 1-4 mo e 7 ʻi he lēsoni tatau.
4 Kapau ko ha ongoongo lolotonga ʻo kau ki ha mate mutukia ʻoku kei ʻi he ʻatamai ʻo e kakaí, te ke ʻahiʻahiʻi nai ʻa e lea ko ʻení:
◼ “Kuó ke fanongo nai fekauʻaki mo e [lave ki he meʻa he ongoongó.] ʻI he taimi ʻoku mutukia fakamamahi pehē ai ʻa e moʻuí, ko e tokolahi ʻoku nau fifili pe ko e hā ʻa e fakafiemālie ʻe lava ke fai ki he ngaahi fāmili ʻo e taha kuo maté. Ko e hā hoʻo fakakaukaú?” Tuku ke ne tali. Fakaava leva ki he talanoa 92 ʻi he tohi Ngaahi Talanoa Faka-Tohitapú, pea fakahā ʻa e konga ki he toetuʻú ʻa ia ʻoku fakatātaaʻi aí. Hoko atu ʻaki hoʻo pehē: “Ko e tokolahi ʻoku nau ʻohovale ʻi hono ʻilo ʻe fakafoki mai ki he moʻui ʻi he Palataisi he foʻi māmaní ʻa e kakai anga-tonú mo e taʻeangatonú fakatouʻosi. [Lau pea fakamatalaʻi ʻa e Ngāue 24:15. Huke ki he talanoa 115 pea fakamatalaʻi ʻa e palakalafi 3.] ʻOku fakamatalaʻi ʻe he tohi ko ʻení ʻa e ngaahi fakaikiiki mahuʻinga mei he Tohitapú ʻa ia ʻe lava ke tau maʻu mei ai ʻa e ʻaonga. Kapau te ke saiʻia ke ako lahi ange, ʻe lava ke ke maʻu ʻa e tatau ko ʻení.” Fai ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu ke toe foki, hikiʻi ʻa e meʻa pau ʻoku mahuʻingaʻia ai mo tokanga ki ai ʻa e tokotaha tāutaha.
5 ʻI hoʻo toe ʻaʻahi atú, liliu hoʻo tuʻuaki ki he tokotaha-ʻapí. Mahalo te ke lea pehē:
◼ “Ko e taimi fakamuimui naʻá ta talanoa aí, naʻá ku houngaʻia ʻi he fakamatala naʻá ke fai fekauʻaki mo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he foʻi māmaní. [Toe lave ki he fakamatalá.] Naʻá ku maʻu ha fakamatala ʻe niʻihi ʻoku ou fakakaukau te ke mahuʻingaʻia ai.” Fakaava ʻa e polosiua Fiemaʻu ki he lēsoni 5. Lau mo fakamatalaʻi ʻa e lahi taha ʻo e ngaahi palakalafi ʻi he lēsoni ko iá ʻa ia ʻe ngalingali maʻu ai ʻa e tokanga ʻa e tokotaha-ʻapí. ʻI he hili hono fokotuʻu ha taimi ke toe foki ai ke hoko atu ʻa e lēsoní, ʻoange ki he tokotaha-ʻapí ha lauʻi pepa tuʻuaki ʻoku hā ai ʻa e taimi ʻo e fakataha ʻa e fakatahaʻangá. Fakamatala fekauʻaki mo e Fakataha Maʻá e Kakaí, pea fakaafeʻi ia ke kau ki ai.
6 Kapau ʻokú ke saiʻia ʻi ha tuʻuaki faingofua ʻa ia ʻoku fakaeʻa ai ha tuleki, te ke leaʻaki ʻeni:
◼ “Te u saiʻia ke ke maʻu ʻa e tuleki ko ʻení ʻa ia ʻoku fakakaveinga Ko e hā ʻa e ʻAmanaki ki he Ngaahi ʻOfaʻanga Kuo Mate?” ʻOange ia ki he tokotaha-ʻapí, pea fakaafeʻi ia ke ne muimui fakataha ʻi hoʻo lau ʻa e ʻuluaki palakalafí. Tuku ia ke ne tali ki he fehuʻi ʻoku ʻohake ʻi he sētesi fakamuimuí. Lau ʻa e palakalafi uá, pea fakaava leva ki he talanoa 116 ʻi he tohi Ngaahi Talanoa Faka-Tohitapú pea fakaeʻa ʻa e kaveingá. Hoko atu ʻaki hoʻo pehē: “Ko e ngaahi talanoa ʻe niʻihi ʻi he tohí ni ʻoku hā ai ʻa e founga te tau maʻu ai ʻa e ʻaonga mei he toetuʻú pea mo e toenga ʻo e ngaahi talaʻofa fakaofo ʻa e Tohitapú ki he kahaʻú. Kapau te ke lau ia, ʻe lava ke ke maʻu ʻa e tatau ko ʻení.” Tuku ki he tokotaha-ʻapí ʻa e faingamālie ke ne fai ha tokoni ki he ngāue ʻi māmani lahí, pea fokotuʻutuʻu ki ha toe ʻaʻahi.
7 Ko ʻetau fakaaʻu atu ha fakaafe fakamānako ki he niʻihi kehé ʻoku ueʻi nai ai kinautolu ke nau haʻu ki he vai ʻo e moʻuí, ʻa ia ʻoku ʻai ʻe Sihova ke ala maʻu he taimi ní. Ko ia ai, ʻai ke tau pehē ki he tokotaha kotoa pē ʻoku fieinuá, “Haʻu.”—Fkh. 22:17.