Yehova Eye Ongangu Ya Velapo Yesunga
“Panduli Yehova Ukualohoka, momo Yehova uwa.”—YEREMIYA 33:11.
1. Momo lie tu vetiyiwila oku sivaya Suku omo liesunga liaye?
YEHOVA SUKU uwa calua kovina viosi. Ukualosamo wa popia hati: “Momo ove, a Yehova, wa sunguluka.” (Osamo 86:5) Ocili okuti, esunga lia Suku, li limbukiwila kovina viosi a linga poku lulika oluali oco tu kuate esanju. (Efetikilo 1:31) Lalimue eteke tuka kuata elomboloko liovina viosi viatatama Suku a linga eci a lulika oluali. (Ukundi 3:11; 8:17) Pole, ukũlĩhĩso utito tu kuete, u tu vetiya oku sivaya Suku omo liesunga liaye.
2. Ndamupi ove o lombolola esunga?
2 Esunga li lomboloka nye? Esunga li lomboloka ocituwa cimue ciwa. Handi vali, esunga, ekalo limue liombembua okuti kaku kala lacimue cĩvi. Esunga, onepa yimue yatiamẽla kapako espiritu, okuti ocituwa cimue ciwa. (Va Galatia 5:22, 23) Etu, tu lekisa esunga eci tu linga cimue ciwa okuti ceca ekuatiso liocili ku vakuetu. Voluali lulo, muli omanu vamue okuti, ovina vimue kokuavo via sunguluka, ku vakuavo vi tendiwa okuti, ka via sungulukile. Omo liaco, nda tu lekisa ombembua lesanju, ci lekisa okuti tu kasi loku kuama olonumbi via sunguluka. Helie o pondola oku tumbika olonumbi viaco evi?
3. Elivulu Liefetikilo 2:16, 17 lilombolola nye catiamẽla kolonumbi viesunga?
3 Suku wa tumbika olonumbi viesunga. Kefetikilo liesapulo liomanu, Yehova wa handelekele ulume wa tete hati: “Ci tava okuti olia koviti viosi vio vocumbo. Pole, ka ci tava okuti o lia kuti woku kũlĩhĩsa eci ciwa leci cĩvi, momo eteke o liako, haico o fa.” (Efetikilo 2:16, 17, NW) Ocili okuti, omanu va sukilile oku pokola Kululiki wavo kueci catiamẽla koku kũlĩha eci ciwa leci cĩvi.
Ohenda ya Lekisiwa Komanu
4. Eliangiliyo lipi Suku a lingila omanu eci Adama a wila vekandu?
4 Omanu va kuatele elavoko liesanju otembo yenda ño hũ. Pole, elavoko liaco lieya oku nyõleha eci Adama la Heva va lueya poku likala omoko ya Suku yoku tumbika olonumbi via sunguluka. (Efetikilo 3:1-6) Eci handi Adama ka citile omãla okuti veya oku piñala ekandu lolofa, Suku wa va sapuila ale eci catiamẽla Kombuto yimue yalipua. Kuenje, poku lombolola eci catiamẽla ku Satana Eliapu “onyoha yosiahũlu,” Suku wa popia hati: “Ndika kapa ukuse pokati kove lukãi, lo pokati kombuto yove lombuto yaye. Eye oka sasõla utue wove, kuenje ove oko lumana kocisendamãhi.” (Esituluilo 12:9; Efetikilo 3:15, NW ) Ocipango ca Yehova ca kala coku yovola omanu kekandu. Ocili okuti, loku lekisa ohenda Yehova a kuatela omanu, olio eliangiliyo lioku yovola vosi vana va kolela kocilumba cocisembi Comõlaye.—Mateo 20:28; Va Roma 5:8, 12.
5. Ndaño okuti tua piñala ovisimĩlo vĩvi viutima, momo lie tu ponduila oku lekisa esunga liocili?
5 Omo liekandu lia Adama, vosi yetu tua piñala ovisimĩlo vĩvi viutima. (Efetikilo 8:21) Lesanju liocili, Yehova o tu kuatisa oco tu lekise esunga liocili. Oku amamako loku kapako ovina tua lilongisa vovisonehua vi kola, ka ci tu kuatisa lika ‘oku linga upange uwa oco tu popeliwe’ kuenda ‘oku angiliyiwila ovopange osi awa.’ Pole, ci tu ĩhavo epondolo lioku linga eci ciwa kovaso a Suku. (2 Timoteo 3:14-17) Oco tu kuatisiwe lelongiso Liembimbiliya loku lekisa esunga, tu sukila oku kuama ongangu yukualosamo wa imba ocisungo hati: “[A Yehova] ove uwa, o lingainga ciwa. Ndongise ovisila viove.”—Osamo 119:68.
Esunga Lia Yehova li Sivayiwa
6. Noke yoku nena ocikasia covisila ko Yerusalãi ca tumĩwa la Soma Daviti, va Lewi va imba ocisungo ci kuete olondaka vipi?
6 Soma Daviti wo ko Isareli yosimbu, wa kũlĩhĩle esunga lia Suku, kuenje wa sandiliya oku pokola kolonumbi Viaye. Daviti wa popia hati: “Yehova o kasi lunu lesunga, oco eye imba vakuakandu onumbi yonjila.” (Osamo 25:8) Volonumbi Suku a ecele ku va Isareli mua kongeliwile Ekũi Liovihandeleko via velapo via sonehiwa vavaya avali. Kuenje, via kapiwa vekualu li kola li tukuiwa hati, ocikasia covisila. Noke eci Daviti a tuma va Isareli oku nena Ocikasia covisila volupale luo Yerusalãi, va Lewi va imba ocisungo cimue mua kongela olondaka viokuti: “Panduli Yehova, momo uwa, omo ohenda yaye ka yi pui.” (1 Asapulo 16:34, 37-41) Hesanjukuolio lia kalako oku yevelela olondaka viaco evi vovimẽla via va Lewi!
7. Eci Ocikasia covisila ca tualiwa Vohondo Yikola, noke yohutililo Salomone a linga nye ceya oku pitako?
7 Olondaka viaco viesivayo, via imbiwavo eci kua tumbikiwa onembele ya Yehova ya tungiwa la Salomone omõla a Daviti. Noke yoku kapa ocikasia covisila Vohondo Yikola yonembele, va Lewi va fetika oku sivaya Yehova hati, “momo eye uwa, kuenda ohenda yaye ka yi pongoloka yenda ño hu.” Vowola yaco, kua lingiwa ocikomo kuenje vonembele mua kala elende li lomboloka emolẽho liulamba wa Yehova. (2 Asapulo 5:13, 14) Eci Salomone a mãla ohutililo yoku tumbikiwa kuonembele, ‘kilu kua tunda ondalu kuenje ya lia ocilumba coku pia elisi lovilumba vikuavo.’ Noke, “va Isareli vosi . . . va petama, [loku] tuvika ovipala viavo posi ya kundulua lovawe. Va fendela loku pandula Yehova, vati, Momo uwa, momo ohenda yaye ka yi pongoloka, yenda ño hu.” (2 Asapulo 7:1-3) Eci papita ci soka 14 koloneke, va Isareli veya oku tiukila kolonjo viavo loku “sanjuka lutima we yuka onjolela. Va sanjukila esumuluho Yehova a . . . muisa Daviti la Salomone lomanu vaye va Isareli.”—2 Asapulo 7:10.
8, 9. (a) Ndaño okuti va Isareli va sivayele Yehova omo liesunga liaye, onjila yipi veya oku kuama noke? (b) Ocitumasuku cipi ca eciwile lekuatiso lia Yeremiya? Kuenda ndamupi ocitumasuku caco ca tẽlisiwa?
8 Ci sumuisa calua omo okuti, va Isareli ka va tuihinyile loku pokola kolondaka viocisungo cesivayo liavo va imbila ku Suku. Noke, omanu voko Yuda veya ‘oku sivaya Yehova lolondaka viovimẽla viavo lika,’ okuti haviokutimako. (Isaya 29:13) Omo okuti ka va tuihinyile loku pokola kolonumbi via Suku viesunga, noke veya oku linga eci cĩvi. Ocina cipi hẽ cĩvi ovo va linga? Ovo veya oku fendela oviteka, oku linga ukahonga, loku kangisa olohukũi, kuenda akandu akuavo avĩha calua. Noke, omo liakandu avo o Yerusalãi yeya oku lunduiwa kunyamo wo 607 K.Y., kuenje olonungi viosi vio ko Yuda vieya oku ambatiwa kumandekua ko Bavulono.
9 Omo liaco, Suku wa pindisa omanu vaye. Uprofeto Yeremiya, wa popele hati, ci tava okuti volupale luo Yerusalãi handi mu yeviwa ondaka ya vana va popia hati: “Panduli Yehova Ukualohonka, momo Yehova uwa, momo ohenda yaye ka yi pui.” (Yeremiya 33:10, 11) Kuenje, eci ca pitako muẽle. Noke eci papita 70 kanyamo, tunde eci ofeka yaco ya lunduiwa, kunyamo wo 537 K.Y., va Yudea va supapo veya oku tiukila ko Yerusalãi. (Yeremiya 25:11; Daniele 9:1, 2) Ovo va tumbulula utala wonembele ya kala Komunda Moriya, kuenje va fetika oku eca ovilumba. Upange woku tunga onembele veya oku u fetika kunyamo wa vali tunde eci va tunda ko Bavulono. Hesivayokuolio ovo va eca otembo yaco! Esera wa popia hati: “Eci vakuakutunga va seveta ociseveto conjo ya Yehova oco ovitunda via walisiwa uwalo wavio wutunda, kuenda va Lewi, ovo vakuepata lia Asafe, veya ocipepi. Ovitunda viambata olombeta. Va Lewi vambata olosimbalu. Veya oku sivaya Suku ndondaka ya Daviti, Soma ya Isareli. Oco va imbila pamosi ovisungo viesivayo lolopandu ku Suku, vati, Momo eye ukuesunga. Ocisola caye ka ci pongoloka cenda ño hũ ku va Isareli.”—Esera 3:1-11.
10. Olondaka vipi vi komohĩsa vi sangiwa kefetikilo kuenda kesulilo Liosamo 118?
10 Olondaka vimuamue viesivayo viatiamẽla kesunga lia Yehova, vi sangiwa kelivulu Liolosamo. Pokati kolosamo viaco, Osamo 118 ya imbiwa la vakuepata lia va Isareli poku malusula ocipito co Paskoa. Osamo yaco, yi fetika kuenda yi malusula lolondaka via popia hati: “Panduli Yehova momo eye uwa. Ocisola caye ka ci pui cenda [ño] hũ.” (Osamo 118:1, 29) Ocili okuti, olondaka viaco evi, via lisetahãla lolondaka via sulako viesivayo Yesu a imbila kumue lovapostolo vaye kunyamo wa 33 K.K., kuteke eci va kala oku lavoka olofa viaye.—Mateo 26:30.
“Ndekise Ulamba Wove”
11, 12. Eci Mose a mõla ulamba wa Suku, wa yeva esapulo lipi?
11 Elitokeko li kasi pokati kesunga lia Yehova kuenda ohenda yaye, lia lekisiwa tete eci handi Esera ka kaleleko. Eci papita okatembo kamue okuti va Isareli va fetika oku fendela ociñumañuma culu vekango, olondigaĩvi viaco viosi vieya oku nyõliwa. Omo liaco, Mose wa pinga ku Yehova hati: “Ndekise ulamba wove.” Omo okuti Mose ka kuatele epondolo lioku mõla kocipala ca Suku okuti handi lopo amamako lomuenyo, Yehova wo sapuila hati: “Hu lekisa uwa wange wosi.”—Etundilo 33:13-20.
12 Keteke likuavo, Yehova wa lekisa esunga liaye ku Mose Komunda Sinai. Keteke liaco, Mose wa mõla ulamba wa Suku, kuenje wa yeva ondaka ya popia hati: “Yehova, Yehova Suku yohenda, ukuacali, ukuakulivala konyeño, ukuacisola calua haeye ukuacili, ukuakumuisa kolohulukãi viomanu ocisola ka ci pui. Ukuakuecela olongole levĩho kuenda akandu, kuenje ka yovuisa ukueko. O fetuluinya ongole yavaisia komãla vavo, lokomãla vomãla vavo, kocitumbulukila catatu leci cakuãla.” (Etundilo 34:6, 7) Olondaka evi vi lekisa okuti, esunga lia Yehova li kuete elitokeko lohenda yaye, kuenda kovina vikuavo viekalo liaye. Oku konomuisa ciwa ondaka eyi, cika tu kuatisa oku lekisa esunga. Tu konomuisi ocituwa ca tukuiwa ndeti olonjanja vivali vesapulo eli liatiamẽla kesunga li komohĩsa lia Suku.
“Suku . . . Ukuacisola Calua Haeye Ukuacili”
13. Vesapulo liesunga lia Suku, ocituwa cipi ca tukuiwa olonjanja vivali? Kuenda momo lie ca sungulukila?
13 “Yehova [eye] Suku . . . ukuacisola calua haeye ukuacili . . . ukuakumuisa kolohulukãi viomanu ocisola ka ci pui.” Ondaka yo Heveru ya pongoluiwa hati, “ukuacisola calua,” yi lombolokavo ‘oku lekisa ocisola cocili.’ Ocituwa caco eci ca tukuiwa lika olonjanja vivali vondaka Suku a sapuila Mose. Ocisola, ocituwa cimue ca velapo vali ca Yehova. (1 Yoano 4:8) Ondaka ya kũlĩhĩwa ciwa yesivayo ku Yehova yokuti, “ocisola caye ka ci pongoloka cenda ño-o hũ,” yeca ongusu kocituwa eci.
14. Velie va siata oku kuatisiwa lesunga lia Suku, kuenda ocisola caye?
14 Esunga lia Yehova li lekisiwilavo ‘kocisola caye calua.’ Ocisola caco eye o ci lekisila koku tata vakuekolelo va litumbika kokuaye. (1 Petulu 5:6, 7) Olombangi via Yehova vi pondola oku eca uvangi wokuti eye wa siata ‘oku lekisa ocisola cocili’ ku vana vo sole, haivo vovumba. (Etundilo 20:6) Epata lia va Isareli lieya oku pumba esumũlũho liocisola ca Yehova, omo lioku likala kuavo Omõlaye. Pole, esunga lia Suku kuenda ocisola eye a kuetele Akristão va sangiwa kolofeka viosi, lika kala otembo yenda hũ.—Yoano 3:36.
Yehova Ukuahenda Haeye Ukuacali
15. (a) Esapulo Mose a yevela Komunda Sinai lia fetika lolondaka vipi? (b) Voku lekisa ohenda mua kongela nye?
15 Esapulo Mose a yevela Komunda Sinai lia fetika lolondaka via popia hati: “Yehova, Yehova Suku yohenda, ukuacali.” Ondaka yo Heveru ya pongoluiwa hati, “ukuacali,” ci tava okuti yi lombolokavo ‘utima,’ okuti u kuete esilivilo liocili komuenyo womunu. Omo liaco, voku lekisa ohenda, mua kongela ocikembe omunu a pondola oku kuata kutima waye. Pole, vohenda mua kongela ovina vialua okuti ocikembe ci sule. Ohenda ci tava okuti yi tu vetiya oku linga cimue ci kuatisa vakuetu oco ohali yavo yi tepuluke. Ndeci, ocisola cakulu vekongelo ci pondola oku va vetiya oku limbuka okuti, ovo va sukila oku lekisa ohenda ku vamanjavo vekongelo. Pole, ohenda yaco va sukila oku yi lekisa ‘lesanju liocili’ kuenda lesunguluko.—Va Roma 12:8; Tiago 2:13; Yuda 22, 23.
16. Momo lie tu popela tuti Yehova ukuahenda?
16 Esunga lia Suku li lekisiwilavo kohenda yaye. Omunu o kuete ohenda, ‘o limbukiwila poku kapako ovisimĩlo via vakuavo,’ kuenda poku lekisa ohenda ku vana okuti ka va kapiwileko la vakuavo. Yehova, eye ongangu ya velapo yumbombe, momo wa siata oku linalisa ciwa lomanu vaye vakuekolelo. Ndeci, pokati kovangelo omo liohenda, Suku wa eca ongusu kuprofeto Daniele okuti wa kala ekongo. Kuenje, Eye wa sapuilavo ufeko Maria okuti o kuata esumũlũho lioku cita Yesu. (Daniele 10:19; Luka 1:26-38) Etu tumanu va Yehova, tu pandula calua omo liohenda yaye, kuenje, lekuatiso Liembimbiliya, tu pondolavo oku kũlĩha eci catiamẽla kokuaye. Omo liesunga liaye, tueca esivayo kokuaye kuenda tu lekisavo ohenda poku linalisa ciwa la vakuetu. Nda akulu vekongelo va lungula umue manji wa lueya, elungulo liaco va lieca “lutima womboka,” kuenje va lekisa ohenda yocili.—Va Galatia 6:1.
Suku O Livala Konyeño
17. Momo lie tu ecela olopandu ku Yehova omo lioku ‘livala kuaye konyeño’?
17 “Suku . . . ukuakulivala konyeño.” Olondaka evi, vi lekisa handi etosi likuavo liatiamẽla kesunga lia Yehova. Lepandi liocili, Yehova wa siata oku ecela akandu etu, okuti o tu ĩha otembo yoku tinduka kakandu osi tua siata oku linga, oco tu amameko kespiritu. (Va Heveru 5:12–6:3; Tiago 5:14, 15) Epandi lia Suku lia siata oku kuatisavo vana okuti ka va kasi handi loku u fendela. Ovo va kuete handi otembo yoku likekembela akandu avo poku tava kesapulo Liusoma. (Va Roma 2:4) Ndaño okuti Yehova o kuete epandi, pole, esunga liaye lia siata oku u vetiya oku lekisa onyeño yaye. Eye wa yambula va Isareli eci va fendela ociñumañuma culu Komunda Sinai. Omo liaco, ndopo muẽle Suku oka lekisa onyeño yaye eci aka kundula oluali lulo lũvi lua Satana.—Esekiele 38:19, 21-23.
18. Kueci catiamẽla kocili, oku litepa kupi ku sangiwa pokati ka Yehova lolombiali viomanu?
18 “Yehova [eye] Suku . . . ukuacisola calua haeye ukuacili.” Yehova ka sokisiwa lolombiali violuali lulo okuti, via siata oku linga olohuminyo vialua komanu, pole ka vi tẽlisa olohuminyo viaco. Ca litepa lafendeli va Yehova ceci okuti, ovo va pondola oku kolela kovina viosi eye a popia vi sangiwa Vondaka yaye. Omo okuti Suku ukuacili, tu pondola oku kolela kolohuminyo viaye. Omo liesunga lia Isietu wokilu, eye o tambulula olohutililo vietu, poku tu ĩha ekuatiso liosi tu sukila kespiritu.—Osamo 43:3; 65:2.
19. Esunguluko lipi li komohĩsa Yehova a siata oku lekisa komanu vana va likekembela akandu avo?
19 “Yehova [eye] Suku . . . ukuakuecela olongole levĩho kuenda akandu.” Omo liesunga Yehova a kuete, ci tava okuti ecela akandu a vana va likekembela. Tu eca olopandu viocili ku Isietu wokilu omo a linga eliangiliyo lioku ecela akandu lekuatiso liocilumba ca Yesu. (1 Yoano 2:1, 2) Omo liaco, tua sanjuka calua momo tua kũlĩha okuti, omunu wosi o kolela kocisembi o pondola oku kuata ukamba wocili la Yehova. Handi vali, ci tava okuti o kuatavo elavoko lioku kala otembo yenda ño hũ voluali luokaliye Yehova a likuminya. Hesungakuolio tu kuete lioku sivaya Yehova omo lioku lekisa esunguluko liaye komanu!—2 Petulu 3:13.
20. Uvangi upi u lekisa okuti, Suku ka ecelela cosi catiamẽla kevĩho?
20 “[Yehova] Ka yovuisa ukueko.” Eli olio esunga likuavo lieci tu sivayela Yehova omo liesunga liaye. Momo lie? Momo etosi lia velapo liesunga lia Yehova lieli okuti, eye ka ecelela cosi catiamẽla kevĩho. Handi vali, ‘eci Ñala Yesu aka tukuluka lovangelo vaye,’ oka kundula vosi vana “ka va kũlĩhĩle Suku, lava ka va tava kondaka yiwa.” Ovo ‘vaka mõla eyambulo lioku nyõleha ka ku pui.’ (2 Va Tesalonike 1:6-9) Afendeli va Yehova vaka puluka kenyõleho liaco, vaka kuata omuenyo umue wesanju okuti, lalimue eteke vaka talisiwa vali ohali lolondingaĩvi vina ‘ka vi sole eci ca sunguluka.’—2 Timoteo 3:1-3.
Kuama Ongangu Yesunga Lia Yehova
21. Momo lie tu sukilila oku lekisa esunga?
21 Tu kuete esunga lialua lioku sivaya kuenda oku pandula Yehova omo liesunga liaye. Etu tumanu vaye, ka tu vetiyiwa hẽ oku lekisavo ocituwa caco? Ocili okuti, eli olio esunga lieci upostolo Paulu a vetiyila Akristão hati: “Setukuli Suku ndomãla va soliwa.” (Va Efeso 5:1) Olonjanja viosi Isietu wokilu wa siata oku lekisa esunga. Omo liaco, tu sukilavo oku kuama ongangu yaye.
22. Nye tuka lilongisa vocipama ci kuãimo?
22 Nda tua litumbika ku Yehova lutima wetu wosi, tuka kuama ongangu yaye yesunga. Omo okuti, tua piñala ekandu lia Adama, ka ca lelukile oku linga eci ca sunguluka. Omo liaco, vocipama ci kuãimo tuka konomuisa esunga lieci tu tẽlela oku lekisavo esunga. Tuka konomuisavo olonjila viñi viñi tu sukila oku kuama oco tu setukule ongangu ya Yehova okuti, eye wa velapo kesunga.
O Tambulula hẽ Ndati?
• Esunga li lomboloka nye?
• Olondaka vipi Viembimbiliya vi velisapo esunga lia Suku?
• Vipi hẽ ovilinga vimue vi lekisa esunga lia Yehova?
• Momo lie tu sukilila oku kuama ongangu ya Yehova yatiamẽla kesunga?
[Elitalatu kemẽla 10]
Kosimbu, Yehova wa pindisile omanu vaye momo olondaka viavo viesivayo ka via likuatele lovilinga viavo
[Elitalatu kemẽla 10]
Vakuekolelo va tiukila ko Yerusalãi
[Elitalatu kemẽla 11]
Mose, wa yevelela kesapulo li komohĩsa liesunga lia Suku
[Elitalatu kemẽla 13]
Esunga lia Yehova li limbukiwila kueci eye a siata oku longisa vonduko Yembimbiliya