THERO I GUDWAHO 21
LUIMBO 21 Dzulani Ni Tshi Ṱoḓa Muvhuso U Thoma
Ṱoḓani Muḓi Une Wa Ḓo Dzula U Hone
‘Ro lindela muḓi une wa khou ḓa ri sa fheli mbilu.’—Vhahev. 13:14.
ZWINE RA ḒO ZWI GUDA
Ri ḓo guda uri Vhahevheru ndima ya 13 i ri vhuyedza hani ṋamusi na uri i ḓo ri vhuyedza hani tshifhingani tshi ḓaho.
1. Yesu o dzula o amba uri hu ḓo itea mini Yerusalema?
MUSI ho sala maḓuvha a si gathi uri Yesu a vhulawe, o vhudza vhufunziwa vhawe vhuporofita. O tsivhudza vhafunziwa vhawe uri muḓi wa Yerusalema wo vha u tshi ḓo “tangwa nga dzimmbi.” (Luka 21:20) Yesu o vhudza vhafunziwa vhawe uri musi vha tshi vhona muḓi wa Yerusalema wo tangwa nga dzimmbi, vha tea u shavha nga u ṱavhanya. Zwenezwi zwo itea musi mmbi ya Vharoma i tshi tanga muḓi wa Yerusalema.—Luka 21:21, 22.
2. Paulo o eletshedza Vhakriste vha re Yudea na Yerusalema nga ha mini?
2 Musi ho sala miṅwaha i si gathi uri mmbi ya Vharoma i tange muḓi wa Yerusalema, muapostola Paulo o ṅwalela Vhakriste vha re ngei Yudea na Yerusalema vhurifhi he ha vha vhu na mulaedza wa ndeme. Honoho vhurifhi ri vhu ḓivha sa bugu ya Vhahevheru. Kha honoho vhurifhi Paulo o eletshedza Vhakriste vha re ngei Yudea na Yerusalema uri vha dzule vho ḓilugiselela zwifhinga zwi konḓaho zwe zwa vha zwi tshi ḓo itea hu si kale. Ho vha hu tshi ḓo itea mini? Muḓi wa Yerusalema wo vha u tshi ḓo fheliswa. Vhenevho Vhakriste vho vha vha tshi ḓo tea u ṱutshela mahaya avho na mabindu avho u itela uri vha kone u tshidzwa musi wonoyo muḓi u tshi fheliswa. Musi Paulo a tshi amba nga ha muḓi wa Yerusalema o ri: “A ri na muḓi une wa ḓo dzula u hone.” A dovha a ri: ‘Fhedzi ro lindela une wa khou ḓa ri sa fheli mbilu.’—Vhahev. 13:14.
3. “Muḓi u re na mutheo wo khwaṱhaho” ndi mini nahone ndi ngani ro u lindela nga maṱo matswuku?
3 Musi Vhakriste vha tshi dzhia phetho ya u ṱuwa Yerusalema na Yudea, vhunzhi ha vhathu vha nga vha vho vha goḓa nga nṱhani ha uri vho dzhia yeneyo phetho. Fhedzi yeneyo phetho yo vha tshidza. Ṋamusi vhunzhi ha vhathu vha a goḓa vhathu vha Yehova nga nṱhani ha uri a ri fhulufheli uri tshelede na vhathu zwi nga tandulula thaidzo dzine dza vha hone kha ḽifhasi. Ndi ngani ri sa iti nga u ralo? Ndi ngauri ri a zwi ḓivha uri Muvhuso wa Mudzimu u ḓo fhelisa ḽino shango ḽivhi hu si kale. Riṋe ri ṱoḓa “muḓi u re na mutheo wo khwaṱhaho” une wa khou ḓa, une wa vha Muvhuso wa Mudzimu.a (Vhahev. 11:10; Mat. 6:33) Kha ino thero, kha tshiṱohwana tshiṅwe na tshiṅwe ri ḓo amba nga ha zwithu zwiraru. Tsha u thoma, ri ḓo amba nga ha uri nyeletshedzo ye Paulo a i ṋea Vhakriste yo vha thusa hani uri vha dzule vha tshi fhulufhela Muvhuso wa Mudzimu. Tsha vhuvhili, zwe Paulo a vha vhudza, zwo vha lugiselela hani zwe zwa vha zwi tshi ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho. Tsha vhuraru, nyeletshedzo ya Paulo i nga ri thusa hani ṋamusi?
FHULUFHELANI YEHOVA NGAURI A NGA SI VHUYE A NI LAṰA
4. Ndi ngani muḓi wa Yerusalema wo vha u wa ndeme kha Vhakriste?
4 Muḓi wa Yerusalema wo vha u wa ndeme vhukuma kha Vhakriste. Tshivhidzo tsha Vhakriste vha u thoma tsho thomiwa henefho nga 33 C.E. Nahone vhahashu vha tshigwada tshi langaho vho vha vha tshi dzula Yerusalema. Zwiṅwe hafhu, vhunzhi ha Vhakriste vho vha vhe na miḓi Yerusalema nahone vhe na dzithundu. Fhedzi Yesu o tsivhudza vhatevheli vhawe uri vho vha vha tshi tea u bva Yerusalema na Yudea.—Mat. 24:16.
5. Paulo o lugiselela hani Vhakriste nga zwe zwa vha zwi tshi ḓo itea kha muḓi wa Yerusalema?
5 Nga nṱhani ha uri Paulo o vha tshi khou ṱoḓa u lugiselela Vhakriste uri vha bve Yerusalema, o vha thusa u pfesesa uri Yehova u ḓipfa hani nga ha wonoyo muḓi. Paulo o vha humbudza uri u vha na vhotshifhe thembeleni na u ṋekedza zwiṱhavhelo zwo vha zwi si tsha vha zwa ndeme kha Yehova. (Vhahev. 8:13) Nahone vhunzhi ha vhathu vhe vha vha vha tshi dzula kha wonoyo muḓi vho vha vha songo tenda Messia. Vhathu vho vha vha si tsha ḓo ya Yerusalema u itela u gwadamela Yehova. Nṱhani hazwo muḓi wa Yerusalema na thembele yawo zwo vha zwi tshi ḓo fheliswa.—Luka 13:34, 35.
6. Ndi ngani Vhakriste vho vha vha tshi ṱoḓa nyeletshedzo ye Paulo a vha ṋea yone kha Vhahevheru 13:5, 6?
6 Musi Paulo a tshi ṅwalela Vhahevheru vhurifhi, muḓi wa Yerusalema wo vha u muḓi wo bvelelaho vhukuma. Muṅwe muṅwali wa Muroma we a tshila nga tshenetsho tshifhinga o ri muḓi wa Yerusalema ndi “muḓi u re na bvumo kha tshenetsho tshipiḓa tsha shango.” Vhayuda vhe vha vha vha tshi dzula kha mashango a re nga henefho tsini, vho vha vha tshi ya Yerusalema luraru ṅwaha muṅwe na muṅwe u itela u pembelela vhuṱambo nahone vho vha vha tshi shumisa tshelede nnzhi musi vhe Yerusalema. Nga nṱhani ha zwenezwo, zwi tou pfala uri vhaṅwe Vhakriste vho vha vha tshi ita tshelede i si na vhukono. Khamusi ndi ngazwo Paulo o vha vhudza uri: “Ni songo funa tshelede, fhedzi fusheani nga zwine na vha nazwo.” Nga murahu o mbo ḓi dovha a redza luṅwalo lune khalwo Yehova o vha a tshi khou khwaṱhisedza mushumeli wawe muṅwe na muṅwe uri: “Ndi nga si vhuye nda u ṱutshela, ndi nga si vhuye nda u laṱa.” (Vhalani Vhahevheru 13:5, 6; Dot. 31:6; Ps. 118:6) Vhakriste vhane vha dzula Yerusalema na Yudea, vho vha tshi ṱoḓa u humbudzwa uri Yehova a nga si ḓo vhuya a vha laṱa. Ndi ngani? Ndi ngauri nga murahunyana ha u wana vhurifhi vhu bvaho ha Paulo, vho vha vha tshi ḓo kombetshedzea u sia mahaya avho, mabindu avho na vhunzhi ha thundu dzavho. Nahone nga murahu, vha tea u pfulutshela fhethu huswa hune vha ḓo vha tshi khou thoma vhutshilo vhuswa nahone zwo vha zwi tshi ḓo vha zwi songo leluwa.
7. Ndi ngani ri tshi tea u fhulufhela Yehova zwino?
7 Ri guda mini? Hu ḓo itea mini hu si kale? Hu khou ḓo vha na “maṱungu mahulu” nahone ḽino shango ḽivhi ḽi ḓo fheliswa. (Mat. 24:21) U fana na Vhakriste vha u thoma, na riṋe ri tea u dzula ro fhaṱuwa na u lugela zwine zwa ḓo itea. (Luka 21:34-36) Nga tshifhinga tsha maṱungu mahulu zwi nga kha ḓi itea uri ri sie dziṅwe dza thundu dzine ra vha nadzo kana dzoṱhe. Nga tshenetsho tshifhinga, ri ḓo tea u fhulufhela uri Yehova a nga si ḓo vhuya a vuwa o ri laṱa. Na zwino musi maṱungu mahulu a sa athu thoma ri nga sumbedza uri ri a fhulufhela Yehova. Ni nga ḓivhudzisa uri: ‘Naa zwine nda zwi ita na zwipikwa zwine nda ḓivhetshela zwone zwi a sumbedza uri ndi a fhulufhela Yehova ane a ḓo nṱhogomela nṱhani ha u fhulufhela tshelede?’ (1 Tim. 6:17) Ndi ngoho uri hu na zwithu zwinzhi zwine ra nga zwi guda kha Vhakriste vha u thoma zwine zwa nga ri thusa uri ri dzule ri tshi fhulufhedzea nga tshifhinga tsha “maṱungu mahulu.” Fhedzi “maṱungu mahulu” a ḓo konḓa u fhira vhuimo naho vhu vhufhio he Vhakriste vha vhuya vha ṱangana naho. Nga zwenezwo, ri ḓo zwi ḓivha hani uri ri tea u ita mini musi maṱungu mahulu a tshi thoma?
NI THETSHELESE VHANE VHA KHOU NI RANGA PHANḒA
8. Yesu o ṋea vhafunziwa vhawe vhulivhisi vhufhio?
8 Nga murahu ha miṅwaha i si gathi musi Paulo o ṅwalela Vhahevheru vhurifhi, Vhakriste vho vhona muḓi wa Yerusalema wo tangwa nga mmbi ya Vharoma. Musi hu tshi itea zwenezwo, Vhakriste vho zwi ḓivha uri tshifhinga tsha uri vha shavhe Yerusalema na Yudea tsho swika. Muḓi wa Yerusalema wo vha u tshi ḓo fheliswa hu si kale. (Mat. 24:3; Luka 21:20, 24) Fhedzi vho vha vha tshi tea u shavhela ngafhi? Yesu o vha o vha vhudza uri: “Vha re Yudea vha shavhele thavhani.” (Luka 21:21) Ho vha hu na thavha nnzhi henefho fhethu. Vho zwi ḓivha hani uri vha tea u shavhela kha thavha ifhio?
9. Ndi ngani Vhakriste vha tshi nga vha vho ḓivhudzisa uri vha tea u shavhela thavhani dzifhio? (Sedzani mapa.)
9 Ṱhogomelani dziṅwe dza thavha dze Vhakriste vha nga vha vho shavhela khadzo. Ho vha hu na thavha dza Samaria, thavha dzi re Galilea, Thavha ya Herimoni, thavha dza Lebanoni na thavha dze dza vha dzi seli ha mulambo wa Yorodane. (Sedzani mapa.) Miṅwe ya miḓi ye ya vha i kha dzenedzi thavha yo vha i tshi vhonala i tshi nga yo tsireledzea. Sa tsumbo, muḓi wa Gamla wo vha u nṱha ha thavha nahone zwo vha zwi tshi konḓa uri vhathu vha swike khawo. Vhaṅwe Vhayuda vho vha vha tshi tenda uri wonoyu muḓi wo tsireledzea. Naho zwo ralo, Vharoma vho ṱhasela wonoyo muḓi vha u fhelisa nahone vhathu vhanzhi vhe vha vha vha tshi khou dzula henefho vha vhulawa.b
Ho vha hu na thavha nnzhi dze Vhakriste vha vha vha tshi nga shavhela khadzo, fhedzi a si dzoṱhe dze dza vha dzo tsireledzea (Sedzani phara 9)
10-11. (a) Yehova a nga vha o livhisa hani Vhakriste? (Vhahevheru 13:7, 17) (b) Vhakriste vho vhuyelwa hani nga u thetshelesa vhe vha vha vha tshi khou vha ranga phanḓa? (Sedzani tshifanyiso.)
10 Zwi vhonala u nga Yehova o livhisa Vhakriste nga tshenetsho tshifhinga a tshi shumisa vhahashu vhe vha vha vha tshi khou ranga phanḓa tshivhidzoni. Muṅwe muḓivhazwakale ane a pfi Eusebius o ṅwala nga ha zwe zwa itea nga tshenetsho tshifhinga. O amba uri Mudzimu o dzumbululela vhaṅwe vhahashu ngei Yerusalema uri Vhakriste vha tea u shavha Yerusalema vha ya muḓini wa Pella ngei Perea. Muḓi wa Pella wo vha u muḓi wavhuḓi une Vhakriste vha nga ya khawo. Wo vha u si kule-kule na Yerusalema, nga zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo vha lelutshela uri vha ye khawo. Zwiṅwe hafhu, vhathu vhanzhi kha wonoyo muḓi vho vha vhe si Vhayuda nahone vho vha vha sa khou lingedza u lwa na Vharoma.—Sedzani mapa.
11 Vhakriste vhe vha ‘thetshelesa vhe vha vha vha tshi khou vha ranga phanḓa’ tshivhidzoni, vho shavhela thavhani dza Pella. (Vhalani Vhahevheru 13:7, 17.) Zwenezwi zwo vha tshidza. Yehova ho ngo vha laṱa ngauri vho dzula vho lindela “Muvhuso wa Mudzimu” une wa vha “muḓi u re na mutheo wo khwaṱhaho.”—Vhahev. 11:10.
Pella ho vha hu fhethu ho tsireledzeaho he Vhakriste vha vha vha tshi nga shavhela hone nahone ho vha hu si kule-kule (Sedzani dziphara 10-11)
12-13. Yehova o livhisa hani vhathu vhawe zwifhingani zwi konḓaho?
12 Ri guda mini? Yehova u shumisa vhane vha khou ranga phanḓa u itela u livhisa vhathu vhawe. Bivhilini hu na tsumbo nnzhi dzine dza sumbedza uri Yehova o shumisa vhanna vha fhulufhedzeaho u itela u ṋea vhathu vhawe vhulivhisi zwifhingani zwi konḓaho. (Dot. 31:23; Ps. 77:20) Na ṋamusi, ri vhona vhuṱanzi vhu sumbedzaho nḓila ine Yehova a khou bvela phanḓa a tshi shumisa vhane vha khou ranga phanḓa u itela u livhisa vhathu vhawe.
13 Sa tsumbo, musi dziedzi ḽa COVID-19 ḽi tshi tou thoma, vhahashu ‘vhane vha ri ranga phanḓa’ vho ṋea zwivhidzo vhulivhisi. Vho vhudza vhahulwane vha zwivhidzo uri ri nga fara hani miṱangano yashu na uri ri nga bvela hani phanḓa ri tshi gwadamela Yehova. Nga murahu ha miṅwedzi i si gathi musi dziedzi ḽo no thoma, ro vha na buthano nga nyambo dzi fhiraho 500. Vhahashu vho kona u ṱalela ḽeneḽo buthano kha inthanethe kana kha TV, vhaṅwe vha tou ḽi thetshelesa kha radio. Ho vha hu sa athu vhuya ha farwa buthano nga yeneyo nḓila. Ro bvela phanḓa ri tshi wana vhulivhisi vhu bvaho kha Yehova tshifhingani tsha dziedzi. Zwenezwi zwo ita uri ri dzule ri na vhuthihi ngauri ro vha ri tshi khou wana vhulivhisi vhu fanaho. Hu sa londwi uri ri ḓo sedzana na milingo ifhio tshifhingani tshi ḓaho, ri nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo bvela phanḓa a tshi thusa vhane vha khou ri ranga phanḓa uri vha ite phetho dza vhuṱali. Uri ri ḓilugiselele maṱungu mahulu na uri ri dzhie phetho dza vhuṱali nga tshenetsho tshifhinga tshi konḓaho, ri tea u fhulufhela Yehova na u thetshelesa vhane vha khou ri ranga phanḓa. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine ra tea u zwi ita?
NI FUNE VHAHAṊU, NI ṰANGANEDZE VHAENI
14. U ya nga Vhahevheru 13:1-3, Vhakriste vho tea u ita mini musi muḓi wa Yerusalema u sa athu u fheliswa?
14 Musi maṱungu mahulu a tshi thoma, ri ḓo tea u sumbedzana lufuno u fhira naho hu lini. Nga tshenetsho tshifhinga, ri ḓo tea u edzisa tsumbo ya Vhakriste vhe vha vha vha tshi khou dzula Yerusalema na Yudea. Vho vha vha tshi sumbedzana lufuno. (Vhahev. 10:32-34) Fhedzi nga miṅwaha ya musi muḓi wa Yerusalema u tsini na u fheliswa, vho tea u “funana sa vharathu na vhakomana” na “u ṱanganedza vhaeni” nga ho engedzeaho.c (Vhalani Vhahevheru 13:1-3.) Na riṋe ri ḓo tea u sumbedza vhahashu lufuno nga ho engedzeaho samusi vhufhelo vhu tshi khou ḓo swika hu si kale.
15. Ndi ngani Vhakriste vha Vhahevheru vho vha vha tshi tea u sumbedzana lufuno na u ṱanganedza vhaeni musi vho no shavha Yerusalema?
15 Musi mmbi ya Vharoma i tshi tanga muḓi wa Yerusalema nga murahu ya mbo ḓi ṱuwa, Vhakriste vho shavha na thundu ṱhukhu-ṱhukhu. (Mat. 24:17, 18) Vho vha vha tshi tea u thusana musi vha tshi khou shavhela dzithavhani. Nahone musi vha tshi swika ngei Pella vho tea u thusana u itela u wana fhethu ha u dzula na mushumo. Vhunzhi ha vhahashu vho vha vha tshi ṱoḓa zwiḽiwa, zwiambaro na vhudzulo. Nga zwenezwo, Vhakriste vho sumbedza u funana na u ṱanganedza vhaeni nga u tikedzana na u kovhelana zwe vha vha vhe nazwo.—Tito 3:14.
16. Ri nga sumbedza hani uri ri funa vhahashu vhane vha khou ṱoḓa thuso? (Sedzani tshifanyiso.)
16 Ri guda mini? Ngauri ri a funa vhahashu, ri a vha thusa musi vha tshi ṱoḓa thuso. Sa tsumbo, vhanzhi vho thusa vhahavho vhe vha shavha mashangoni avho nga nṱhani ha dzinndwa na khombo dza mupo. Vho ṋea vhenevho vhahashu zwe vha vha vha tshi khou zwi shaya. Vho dovha vha vha thusa na u vha ṱuṱuwedza uri vha bvele phanḓa vha tshi shumela Yehova. Muṅwe wahashu wa tshifumakadzini wa ngei Ukraine we a shavha hayani nga nṱhani ha nndwa o ri: “Ro vhona nḓila ye Yehova a shumisa ngayo vhahashu u itela u ri livhisa na u ri ṱhogomela. Vhahashu vho ri ṱanganedza nga vhuthu na u ri thusa musi ri Ukraine, Hungary na zwino musi ri Dzheremane.” Musi ri tshi ṱanganedza vhahashu mahayani ashu na u vha ṱhogomela, ri vha ri tshi khou shumisana na Yehova.—Mir. 19:17; 2 Vhakor. 1:3, 4.
Ṋamusi Vhakriste vhane vha shavha mashangoni avho vha ṱoḓa thuso yashu (Sedzani phara 16)
17. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri gude u funa vhahashu zwino na u vha ṱanganedza mahayani ashu?
17 Tshifhingani tsha maṱungu mahulu ri ḓo tea u thusana u fhira nḓila ine ra thusana ngayo zwino. (Hab. 3:16-18) Yehova u khou ri gudisa zwino uri ri funane na u ṱanganedza vhaeni nahone zwenezwi ndi zwithu zwine ra ḓo tea u zwi ita tshifhingani tshi ḓaho nga maṱungu mahulu.
HU ḒO ITEA MINI TSHIFHINGANI TSHI ḒAHO?
18. Ri nga edzisa hani Vhakriste vhe vha shavha muḓi wa Yerusalema?
18 Vhakriste vhe vha thetshelesa vha shavhela dzithavhani musi muḓi wa Yerusalema u tshi fheliswa vho tshidzwa. Naho vho tea u sia zwoṱhe zwe vha vha vhe nazwo, Yehova o vha ṱhogomela, ho ngo vhuya a vha ṱutshela. Ri guda mini kha tsumbo yavho? A ri ḓivhi zwoṱhe zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho. Fhedzi Yesu o ri vhudza uri ri dzule ro ḓilugisela u thetshelesa. (Luka 12:40) Ri nga humbulisisa nga ha zwe Paulo a zwi ṅwalela Vhakriste vha Vhahevheru na u zwi shumisa. Yehova o fhulufhedzisa muṅwe na muṅwe washu uri a nga si vhuye a ri laṱa kana u ri ṱutshela. (Vhahev. 13:5, 6) Kha ri bvele phanḓa ri tshi fhulufhela Muvhuso wa Mudzimu, une wa vha muḓi une wa sa ḓo fheliswa, ndi hone ri tshi ḓo ḓiphiṋa nga phaṱhutshedzo lwa tshoṱhe.—Mat. 25:34.
LUIMBO 157 Hu Ḓo Vha Na Mulalo!
a Zwifhingani zwa Bivhili kanzhi miḓi yo vha i tshi vha i na khosi. Muḓi wo tou raloho wo vha u tshi nga dzhiiwa sa muvhuso.—Gen. 14:2.
b Zwenezwo zwo itea nga 67 C.E., hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu Vhakriste vho shavha ngei Yudea na Yerusalema.
c Ipfi ḽe ḽa ṱalutshedzelwa sa “u funana sa vharathu na vhakomana,” ḽi nga ambela kha nḓila ine muthu a funa ngayo miraḓo ya muṱa wawe, fhedzi Paulo o ḽi shumisa a tshi khou ṱalusa lufuno luhulu lune lwa vha hone vhukati ha vhahashu tshivhidzoni.