Oni Wirikipai ti Wai ga Yesu Amokedi Anaangera Angera Kindi

“Ani ngére na oni.”—MT. 26:38.

GINIPAI RENGBE ONI KA WIRIKAHA TIPA:

Ngera angera kindi tipa rugapai nibipa gu ba si aida oni ndu ka tungusapai rogoho?

Ngera angera kindi nibipa kparakpee?

Ngera angera kindi nibipa manga dezirepai oni ki vura kaa gbiatironi na akpakarapai vurũ?

1-3. Ginipai namangi ga Yesu amokedi biata rogo gu yangara yuru ko adu auru kpotosende ane, na ginipai nayugo gupai nga i aima wirikapai ti gu gayo ingahe re?

ONI makianga kpia pa ga Yesu yangara yuru auru kpotosende ane. Ko ye kurogo gu ba ko naaye aye kurogoho gbe, Getesemane yo, pavuru Yerusarema ku uroyo. Ko ye kurogo gi ba re na gako ruru amokedi. Ko naberã kurii badungu nyanyakipa apai, na ko naida gu ba ko nikadu rogoho nisako tipa ka manga kparakpee.—Mt. 26:36; Yo. 18:1, 2.

² Agu amokedi biata nga Petero, Yakoba, gbiati Yoane gasi Yesu mbembedi na gu ba re. Ko gumba gupai fuyo nga, “Oni nyé erẽ, ani ngére na oni” na ko ki ndu ka manga kparakpee. Fuo karaga ko tiko, ko bi gupai nga agu abakureako re ima ra. Ko gumba gupai berewe fuyo nga: ‘Oni ngere angera.’ Ono, i ti na rame berewe bara ue! Kusa kina rogo gu yuru re, boro ho dagbayo mbakadi tiní tipa gupai namanga te. I angeranga angera kindi te. I oro pati Yesu ki mbuko nisako!—Mt. 26:38, 41, 56.

³ Nirengo, agu amokedi re aima bira tiyo kusa mbiko gupai nga i angeranga angera kindi te. Gu ruru akumba re awirikipai niipo ti gu gayo ingahe re. Gu kitabu nga Amokedi nayugo gupai nga i ada kusa niwene kpiapai ni agu aboro naangera angera kindi. Gu gayo wene kpiapai re aima ngarasa gu kura aKristano tigaha i niingere angera kindi. Awere tie nzunzu nga gu regbo si aida ani niingere angera kindi. (Mt. 24:42) Ani makianga apai biata nibipa ngera angera kindi nga gu rengbe ani ka wirikaha rogo gu kitabu nga Amokedi.

I ANGERE TIPA RUGAPAI NIBIPA GU BA SI AAIDA I TUNGUSIPAI ROGOHO

4, 5. Wai gu Pauro gbiati gako abadianunguro agbia rugapai be ziazia toro?

⁴ Gu bambatapai ani awirikaha ti amokedi nga i aima ngera tipa rugapai nibipa gu ba si aaida i ndu ka tungusapai rogoho. Rogo pangbanga sa, ani nagedapai tipa wai Yesu amangisunge na ziazia toro nga gu Yekova afuhe fuko tipa ka nungusa gu mokedi nangia Pauro na gako abadianunguro ho i andu ni ka tungusapai. (Amo. 2:33) Ani makianga pai tipa gu gayo nunguro re—Oni gedi Amokedi 16:6-10.

⁵ Apauro, na Sira, gbiati Timoteo aguari rogo gu gbata nangia Rusetura bara Garatia ku sudiyo yo. Fuo bete a’uru, i ada ngba gu ga aRomo gene naadu bara ku dioyo yo nga gu naandu ku Asia yo nga gu ba aboro aima nge rogoho nikerehe. I aaida ka ndu ngba gu gene re tipa ka da rogo agu agbata si aaida i tungusipai rogoho fu dungu kutu aboro tipa Kristo. Ono he arugusi yó ti nduge ngba gu gene re. Veresi 6 nagumba gupai nga: “I ki ta ata rogo ringara aPurugia yo na Garatia yo, Ziazia Toro aza yo tipa gumba ga Mbori pai Asia yo.” Ziazia Kekeapai agumbanga boro gupai namangi te, ono ngba gu gene ani ainongo ho ya, ziazia toro aka naayo ti tungusapai Asia yo. Wa gopai ayugoho, Yesu amangisunge na ga Mbori ziazia toro tipa ka nungusa Pauro na gako abadianunguro kurogo gu kura ba kia.

6, 7. (a) Ginipai namangi Pauro na gako abadianunguro ho i ambedi ni na Bitunia? (b) Gini diaberã agu abawiriki re amangihe, na sangbanaha angia gine?

⁶ Wari gu tie Pauro gbiati gako abadianunguro andu kuhoni? Veresi 7 nagumba gupai nga: “Ho i aye ni ku pati Musia yo, i ki asadi ndu ku Bitunia yo; ka ga Yesu Toro aida nga ha fu yo ya.” Fuo ziazia toro za yó ti tungusapai Asia yo, i asatiyo ka ndu bara ku nodiyo yo, i aida ka ndu ka tungusapai rogo agu agbata nangia ga Bitunia. Ono tie, ho i ambedi ni na Bitunia, Yesu amangisunge berewe na ziazia toro tipa ka za yó. Gipai re aima iriwo tigaha bangiriyo. I aima ino gupai si aaida i tungusihe na wai si aaida i tungusihe, ono i ainongo wari ka i atungusihe ni te. Ani rengbe ka gumbaha were: I angoka ngbadimo Asia, ono ka i azangaha fuyo ya. I angoka ngbadimo Bitunia, ono ka i azangaha fuyo ya. Ya mo gu zaaza abatungusipai re ambu manga asadatise? Wagusa te!

⁷ Bara gere, i amangi gu diaberã narengbe kadu bangiri aboro wa gupai arunga ya. Veresi 8 nagumba gupai nga: “I ki susi Musia, ki ye ku Turoa yo.” I andu nunguro bara ku dioyo nga akirometere 563. I asusi vuru agbata daho i adani ti ngbadi Turoa yo. Aboro anaaguari rogo gu ba re kaa ndu ku Makedonia yo rogo kikindigi akurungba. Veresi 9 nagumba gupai furani namangi tifuo gure niyaa: “Pauro ki bi yuguyugupai yuru; kumba Makedonia niru nikpari fu ko niya, ‘Oni si ku Makedonia no ki unda rani.’” Niyangaraha, Pauro aye ka ino wari si aaida ko tungusipai ni. Zanga gberesa regbo, i asi nibasa ku Makedonia yo.

8, 9. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Pauro nunguro?

⁸ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gi pangbanga re? Oni kparia gupai nga ga Mbori toro aza Pauro sa kina tifuo tona ko nduge ku Asia yo. Na Yesu amangisunge na ziazia toro ka za Pauro sa kina tifuo mbeda ko na Bitunia. Niyangaraha, Yesu arugu Pauro ko ndu ku Makedonia yo kina tifuo da ko Turoa yo. Wa du Yesu nga rii dungurati, ko rengbe ka mangapai na ani kina ngba gu gene re a. (Koro. 1:18) Nikpiapai, si rengbe kadu nga oni naberãpa mangasunge tungusapai nibazakigene watadu oni naberãpa nduge kurogo gu ba du na bakere zingo abatungusipai rogoho. Ono si rengbe kadu nga Yesu rengbe ka mangasunge na ziazia toro tipa ka nungusa roni kina tifuo manga oni bambata diandue ka yugo gupai nga oni naida ka da ti gu gaoni sásá re. Ani yugungo ho na kpiapai: Gu boro naora na tarambiri rengbe ka sa riihe ku garebee yo watadu ku kumbabee yo kinaho sa si aora aora ni. Teketeke a, Yesu rengbe ka nungusa rani watadu ka undo rani kinaho ka ani amanga asadatise ni tipa ka da ti gaani asásá.

⁹ Ono na ka si du nga oni namanga ome ono ka wene surungbaha adunga ti ni nibasa ya? Ya mo oni rengbe ka berã gupai nga ga Mbori toro anungusanga roni te na oni ki mbu manga asadatise? Oni tingidi gupai nga zavura Pauro a, anga aregbo dũ ko anaagbia wene surungba apai nibasa te. Ono wa si avura duwo, ko angoka ngbadimo kindi daho i azakihe ni fuko. Wakina gure a, ka oni kpatagara kuti gbata gu ‘ngbadimo du nizazaha sa bakere sunge,’ oni gbia amaku agbia.—1 Kor. 16:9.

I ASO GIMA KPEE

10. Ginipai nayugo gupai nga ka ani aida kaa ngera angera kindi, si naida ani kpatagara kuti kpee?

¹⁰ Oni makianga gu ue pai tie awere ani awirikaha ti gu kpiapai nga ga agu akuarani aKristano naadu rogo bambata sa kama agarã: I aso gima kpee. (1 Pet. 4:7) Kpatagara kuti kpee nga nyanyakipa pai ka ani aida kaa ngera angera kindi. Oni tingidi gupai nga, mbata fu i zi Yesu Getesemane yo, ko agumba gupai fu agu amokedi biata naadu naako nga: ‘Oni ngére ki nikpari.’—Mt. 26:41.

11, 12. Tipagine Erode arungosi aKristano ti ni kodihe na Petero, na wai gu ko arungosi yó?

¹¹ Petero nga gu boro naadu kina dagba agu amokedi Yesu agumba gupai re fuyo aye ka bi wai kusa du gu kpee nga ga kura awirina na nyanyaki paha. (Oni gedi Amokedi 12:1-6.) Ti tonatona agu averesi nafura tipa gi pangbanga re, ani nageda gupai yo nga Erode arungosi aKristano tipa ka ngba bangiri aYudo. Ko aima ino gupai tigaha nga Yakoba angia mokedi na ko anaata na Yesu. Sidu, Erode aimi Yakoba na “basape.” (Veresi 2) Aboro gu dungurati Yakoba adu rogoho aima kpinyemuko nikerehe, sidu, gipai re aima du fuyo nibakere asada.

¹² Ginipai Erode amangihe berewe? Veresi 3 nayaa: ‘Ho ko aini ni ya si ngba angba ti aYudo, ko ki niye ka zia Petero a.’ Ono mbata kusayo, amaraika aima kusa kura amokedi bambukiso yo ngba iiriwo gene. Petero adu kina dagba agu boro re. (Amo. 5:17-20) Isoke, Erode aima inoho a wo. Ono gu birikibiriki boro birĩ-zogarago re aaidanga Petero bati bara gere te. Veresi 4 nagumba gupai nga, ko “ki fu ko ku be agu abanzengere nadu ni ba biama bara biama, i nibanda ko; ko aya u nikakusa ko fu aboro fuo Pumbo Susiri.” Oni berẽnga ha tigaoni! I avo Petero na azogbo ko kidu dagba abanzengere ue, na aguyo 16 kini moiko uru na yuru tipa ka ko bitikpanga ya. Gupai naadu rii Erode yo nga ka imo Petero tifuo Pumbo Susiri tipa wa ka ko ngba bangiri aYudo. Nibi gi kerepai Petero adu rogoho re, ginipai ka akurako aKristano amangihe?

13, 14. (a) Ginipai dungurati amangihe ho i azi Petero ni ku bambukiso yo? (b) Ginipai rengbe ani ka wirikaha nibipa kparakpee ti gu kpiapai nga ga agu aKristano naadu rogo gu dungurati Petero adu rogoho?

¹³ Agu aboro naadu rogo dungurati aima ino gupai si aaida i mangihe. Veresi 5 nayaa: “Si du i aka kuti Petero ti ni ku bambukisa yo. Kanisa ki nikpari akpara fu Mbori tipa ko kakaka.” Gu gayo kparakpee re adu kakaka na i aamangaha kina boro ngbaduyo yo. Gere nayugo gupai nga pakpio Yakoba asanga yó i du zanga maabangirise berewe watadu i berẽ gupai nga ka Mbori karaganga pai berewe kuti gayo kpee te te. Kuba gure, i aima ino gupai nga gu kpee nga ga ruru airisimbori, Yekova nabihe na nyanyakipaha. Ka si du nga ngbatunga agu akpee re na ngbanya na gupai Yekova akpinyemuhe, ko nakaragapai akaraga kutini.—Eb. 13:18, 19; Yak. 5:16.

¹⁴ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gupai gu dungurati re amangihe? Ngera angera kindi nakoda manga kparakpee angianga kina tipa tirani sa ya, ono tipa awirinarani a. (Ef. 6:18) Ya mo oni iningo pa awirina nga aguyo nagbiatiyo na a’asada? Si rengbe kadu nga i nagbiatiyo na arungosi, agu agberango naye be gu mangaapai nga ga ome zegino watadu abazogo ima rugusa yó ti sunge tungusapai. Si angba wa pai ka oni moi yó kurogo gaoni kpee yo. Si rengbe kadu a nga oni ima ino pa aguyo nambu be agu arungo aboro agbenga berãyo kutini ya. I rengbe kaa sota na agu akpakarapai nga ga ramukporo, zerakpotoseyo, watadu akakaza. Oni rengbe a ka berãpa agu aboro rengbe oni ka kpara tipa yó fu Yekova nga ‘ba gi kpetambuahe’ kina boro ti rimoyo.—Tam. 65:2.

15, 16. (a) Oni sakingo pai tipa wai ga Yekova maraika akusi Petero bambukiso yo. (Oni bi gu sura du kusende re.) (b) Tipagine duhe ti ni nigupai nafu kina wasa ka berã kuriipa wai Yekova abatasi Petero?

¹⁵ Ginipai namangi tipa Petero niyangaraha? Rogo gako yangara yuru bambukiso yo, ho ko aara ni dagba abanzengere ue, iiriwoapai amangi fuko. (Oni gedi Amokedi 12:7-11.) Oni makianga gupai namangi: Wakina ikpirogumba, imarago akii vuru gako bambukiso. Maraika ki ru barabangiriko ki zingisi ko nikina boro ipo zanga abanzengere biko. Agu azogbo naadu ti beko ki tiwi gbua nisara. Tifuo gure, gu maraika re akuru na Petero ku zagiyo pati agu abanzengere naadu yo na ki ta da pati gu kpuguru marã naadu ti ngbadimo bakporo, “si ki za aza fu yo ni sa ha.” Tifuo i kuru bambukiso yo kusayo, gu maraika re ki ingi, ka Petero adunga berewe nizizi boro ya!

¹⁶ Anga pa berã ani kuriipa gu ome du ti Yekova ka batasa gako aboro nigupai nanyakasa kina gaani idapase te? Rengo ngaha nga, ani aberãnga gupai nga Yekova batasi rani ngba iiriwo gene ti gi gaani regbo re te. Ono wa vura duhe wo, ani ima ino gupai nga ko namangasunge amanga na gako ome tipa gako aboro areme. (2 Peka. 16:9) Ko ima rengba ka mangasunge na gako ziazia toro ka undo rani ani dibe agu a’asada dunduko ani agbiatirani nani. (2 Kor. 4:7; 2 Pet. 2:9) Na barambeda, Yekova nika fu ome fu Wiriko tipa ko kusi aboro tii gu bambukiso nga kpio. (Yo. 5:28, 29) Ka ani du na idapase kuti agu amokido nga ga Mbori, si rengbe ka fu ngara furani ani dibe agu a’asada dunduko ani agbiatirani nani areme.

A’ASADA AARUGUSANGA YÓ TI MANGA DEZIREPAI KAKAKA TE

17. Wai gu Pauro amoi wene kpiapai nibipa tungusapai zaaza na niipiipihe?

¹⁷ Gu kura biata pai gere nga gu rengbe ani ka wirikaha ti gu kpiapai nangia ga amokedi: I anaamanga dezirepai kakaka, i ki vura kaa gbiatiyo na a’asada vurũ. Tungusapai kakaka na niipiipihe nga gu he rengbe ka sa boro ní naangera angera kindi. Gu mokedi nangia Pauro amoi wene kpiapai rogo gi bangiriba re. Ko atungusipai kakaka, ki ndu kurogo dungu aba na ki zaki dungu adungurati. Ko agbiatiko na dungu arungo, ono si asanga ko ko mbu tungusapai zaaza te.—2 Kor. 11:23-29.

18. Wai gu Pauro akpatagara kuti manga dezirepai zavura ho ko adu ni bambukiso yo Roma yo?

¹⁸ I fura niyangaraha tipa Pauro rogo gu kitabu nga Amokedi rogo kapita 28. Si nafura tipa wai Pauro ada Roma yo tipa ka ru barabangiri gu ga aRomo bazogo nangia Nero. Ko adu bambukiso yo, isoke, nivovo ko rogo azogbo. Ono azogbo arengbanga ka ongosa ko ti tungusapai te! Pauro aandu kindi kumbatayo kaa gbata gene tipa ka manga dezirepai kakaka. (Oni gedi Amokedi 28:17, 23, 24.) Tifuo a’uru biata, Pauro ayambu gu bangbasia akumba nga ga aYudo yó tipa ka manga dezirepai fuyo. Rogo gu kura uru berewe, ko ki mangi bakere dezirepai a. Veresi 23 nagumba gupai nga: ‘AYudo ki ye ku rogo gako bambu yo ni dungu yó, ni gu rago i aringbisi he fu ko: ko ki ringbisi pai fuyo nigumba pa ga Mbori ngbi, nizungadi yó tipa Yesu, rogo ga Mose rugute na pa anebi a, tona wiso ki da ku nyemu.’

19, 20. (a) Ginipai naundo Pauro ko niimangi dezirepai wenengai? (b) Ya mo rago agberẽ ti Pauro mbiko anga aboro dunduko nagi gu wene pangbanga ko apehe te?

¹⁹ Ginipai naundo Pauro ko niimangi dezirepai wenengai? Veresi 23 nagumba dungu nduapai. (1) Ko anaafura gbe tipa ga Mbori Ngbi na tipa Yesu Kristo. (2) Ko ‘anaazungodi’ yó azungodi. (3) Ko anaasakapai naayo rogo Ziazia Kekeapai. (4) Ko afu tiko ka mangaha na kpotoko yo dũ, ko anaamanga dezirepai tona ‘wiso ki da ku nyemu.’ Pauro amangi nyanyaki dezirepai ono anga aboro dunduko nadihe kugume te. Veresi 24 nagumba gupai nga: “Agu yo ki idi agu apai i agumba, agu yo ki basa ha.” Gipai re asa gupai nga ka i ginga tiyo dagbatiyo ya, na i ki kparaka.

²⁰ Ya mo rago agberẽ ti Pauro mbiko agu aboro ko agumba wene pangbanga fuyo i dunduko adianga ha kugume te? Wagusa te! Amokedi 28:30, 31, nagumba gupai furani nga: “Ko ki sungu ti gu bambu ko anafu marã tipa ha kuti garã ue, ki di agu yo dunduko nandu koyo du ko ni ku gume, nitungusi pa ga Mbori ngbi, niyugu pai tipa Gbia Yesu Kristo zukazuka, a nga boro sa naza ko ti ni te.” Agi afugo re du gu kitabu nga Amokedi ga Mbori toro adu kugiipa kehe adigo nani.

21. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Pauro kpiapai ho ko adu ni niziziko kporo?

²¹ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Pauro kpiapai? Ho ko adu ni niziziko ku kporo, gene aadunga beko wa ka ko tungusipai kini tanga nani ti akporo te. Ono ko adu kindi na wene bipai tipa sunge tungusapai, ko anaatungusapai fu agu aboro nanaaye kaa biko. Wakina gure a, dungu ga Yekova aboro areme nabanda gayo ngbarago na kini tungusipai kindi si ki vura du vurũ nga i kisi yó ku bambukiso yo tipa gayo idapase. Gu kura awirinarani kinaho nasungo kina dimo yo watadu rogo agu akporo nga ga agu aboro-wokote watadu gbinza aboro riigbu-fu-undo angerafuoyo. Ho du rengba ni beyo, i natungusapai fu amunganga, agino, na gu kura aboro nandu kaa biyo. Gu nyemupai du ngbaduyo yo nga ka manga dezirepai tipa ga Mbori Ngbi. Ani na bakere ngbarago ka bi gu wene kpiapai i amaaha furani re!

22. (a) Gini he naundo rani ani gbia undo ti gu kitabu nga Amokedi? (Oni bi gu sanduki du kuari.) (b) Wa ani apido digido gi kuru zegino re, gaani diaberã nga gine?

²² Nirengo, dungu apai rengbe ani ka wirikaha ti wai ga Yesu amokedi anaangera angera kindi na agu aKristano naadu rogo bambata sa kama agarã nga aguyo furayo tipa yó rogo gu kitabu nga Amokedi. Wa ani apido digido gi gbegberẽ zegino re, ani dinga berã adia ka manga dezirepai kakaka wakina agu aKristano naadu rogo bambata sa kama agarã re. Gu kurapai ho ngba kisusi gu nga ani “nigumba pa ga Mbori ngbi” te!—Amo. 28:23.

[Box on page 17]

“GU KITABU NGA AMOKEDI ADUNGA BEREWE FERE WA GU SI ANIDU MBATA TE”

Tifuo geda gu babiapai sa ninaata ata gu buku nga “Bearing Thorough Witness” About God’s Kingdom, ko agumba gupai nga: “Gu kitabu nga Amokedi adunga berewe fere wa gu si anidu mbata te. Mi aima geda agu apangbanga nga ga amokedi mbata bara dunguhe ono si adu gbua wa ka i ya mi aagedaha ima baro na kuru nandara gedapai bangire yo. Ono awere tie, si wa ka i ya mi gedihe kina boro ima uru.”

[Gu sura du ti kpewaraga 16]

Maraika akuru na Petero rogo gu ngbadimo bakporo naadu na kpuguru marã ti ni