Tatare—Hulle verlede, hede en toekoms

VAN kleins af het ek die gesegde gehoor: “As jy ’n Rus krap, sal jy ’n Tartaar [Tataar] vind.” Ek het altyd gemeen dat ek Russies is, maar ’n rukkie gelede het my familie vir my gesê dat my oupa ’n Tataar was.a Wanneer ek vir my vriende hiervan vertel, sê party dat hulle ook Tataarse voorouers het.

Dit was vir my interessant om meer uit te vind omtrent bekende Tatare en hulle prestasies in kuns, sport en op ander gebiede. Die balletmeester Roedolf Noerejef, wat ’n groot invloed op die danskuns gehad het, is byvoorbeeld in ’n Tataarse familie in Rusland gebore. Omtrent sewemiljoen Tatare woon in die lande van die voormalige Sowjetunie. Kom ek vertel julle wat ek omtrent Tatare geleer het.

Hulle verlede

Tatare word al eeue lank met Mongoolse en Turkse volke verbind. In die 13de eeu het hulle deelgeneem aan militêre veldtogte wat Djengis Khan, die Mongoolse leier, onderneem het.b Sy ryk het oor ’n ontsaglike gebied gestrek, wat feitlik so groot was soos die voormalige Sowjetunie. In 1236 het omtrent 150 000 van sy krygsmanne opgeruk na Europa, wat wes van die Oeralgebergte begin. Hier het hulle eers Russiese stede aangeval.

Toe die Mongole Rusland kort hierna verower het, het hulle ’n gemengde Mongools-Turkse staat gestig, waarvan die westelike deel deur party die Goue Horde genoem word. Die hoofstad, Sarai Batoe, was geleë aan die Benede-Wolga. Hierdie staat het ’n deel van Siberië en die Oeralgebergte ingesluit, sowel as die verafgeleë Karpatiese en Kaukasusgebergte in die Oekraïne en Georgië. Russiese vorstedomme moes aan die Horde skatting betaal. In die 15de eeu het die Horde in regsgebiede, soos die Krim, Astrakan en Kazan’, begin verdeel.

Tatarstan en sy hoofstad, Kazan’

Vandag woon ongeveer viermiljoen mense in die veelvolkige Tataarse Republiek, wat geleë is in die verre oostelike deel van Europese Rusland. Dit beslaan ’n gebied van omtrent 68 000 vierkante kilometer en is na bewering een van “die mees ekonomies ontwikkelde [republieke] van die Russiese Federasie”. Tatarstan is ’n vername Russiese vervaardiger van olie en gas. Die republiek se nywerhede vervaardig vliegtuie en motors, en daar is etlike lughawens.

Kazan’ is ’n moderne stad met ’n miljoen inwoners, wat geleë is waar die Wolga- en die Kazankarivier inmekaarvloei. Dit is een van die talle stede in Rusland wat pragtige moltreinstelsels gebou het.c Elke stasie het ’n tema. Party het ’n moderne ontwerp en ander het ’n Oosterse of Middeleeuse tema. Die mure van een stasie in Kazan’ is versier met 22 mosaïekkunswerke wat tradisionele Tataarse feëverhale uitbeeld.

Die Federale Universiteit van Kazan is in 1804 gestig deur die Russiese tsaar Aleksander I en het een van die grootste biblioteke in Rusland. Dit is ’n toonaangewende opvoedkundige en kulturele sentrum en was die eerste universiteit in Tatarstan. Van die 5 000- 000 publikasies wat die biblioteek bevat, is 30 000 eertydse manuskripte, waarvan party uit die negende eeu HJ dateer.

Dit is heerlik om in die middestad in Baumanstraat af te stap. Die gebied is vol aantreklike winkels en kafees. Toe ek en my vrou die stad onlangs besoek het, het ons ’n ontspannende bootrit op die Wolgarivier geniet nadat ons op ’n toer deur die stad gegaan het.

Een van die besienswaardighede van Kazan’ is sy bekende kremlin. Hierdie ou vesting, waarvan die geboue uit die 16de eeu dateer, is die enigste Tataarse vesting in Rusland wat tot vandag toe behoue gebly het. Binne die klipmure van die Kazan’-kremlin is die Sjoejoembeki-toring, geboue van die Tataarse regering, ’n moskee en ’n Ortodokse kerk.

In 2000 het die Kazan’-kremlin ’n UNESCO-wêrelderfenisgebied geword. Saans lyk die argitektuur van die kremlinkompleks besonder indrukwekkend. Dit is as gevolg van ligte wat in die rivier weerkaats.

Die mense en hulle taal

Die Tatare is die grootste van die Turkiese volke in Rusland en het blykbaar ’n bevolking van sowat 5 500 000. Maar niemand weet hoeveel daar werklik in hierdie uitgestrekte land is nie.

Tataars is deel van die Turkiese taalfamilie. Hierdie taalfamilie sluit ook Azerbeidjans, Basjkirs, Jakoeties, Kazak, Kirgisies, Nogai, Oesbekies, Toewaans, Turkmeens en Turks in. Van hierdie tale is so eenders dat die mense wat dit praat, mekaar tot ’n mate kan verstaan.

Daar is miljoene Turkiessprekende mense in die wêreld. Op stadstrate oral in Tatarstan gebruik mense Tataars sowel as Russies, en koerante, boeke, die radio en televisie gebruik ook albei tale. Teaters in Tatarstan bied vertonings in Tataars aan, wat gebaseer is op die Tataarse geskiedenis, volksoorlewerings en daaglikse lewe.

In Kazan’ en ander stede word Russies sowel as Tataars op winkelvensters en padtekens gebruik. Russies bevat baie woorde wat ’n Tataarse oorsprong het. In die Sowjetunie het geskrewe Tataars in 1928 van die Arabiese alfabet na die Latynse alfabet verander. Sedert 1939 word Tataars in ’n Cyrilliese vorm geskryf wat soortgelyk is aan Russiese Cyrillies.

Volkstradisies

Tatare was vroeër jagters en veeboere. Vandag nog is baie van hulle tradisionele geregte vleisgeregte. Een hiervan is belesj, ’n gunstelingdis van baie Tataarse gesinne. Gewoonlik word dit soos ’n pastei gemaak, met ’n vulsel van aartappels, vleis, uie en speserye. Dit word omtrent twee uur lank gebak. Dan word die “pastei” by die tafel voor almal gesny terwyl die stoom daaruit trek.

Van die Tatare se nasionale feesdae is Sabantoei seker die oudste en bekendste. Dit is gegrond op ’n heidense gebruik waartydens mense saam gebid het en offerandes aan die songod en voorouergeeste gebring het. Die deelnemers het geglo dat sulke offerandes sou verseker dat hulle bloedlyn behoue sou bly, dat hulle diere sou vermeerder en dat hulle land vrugbaar sou wees.

Tatare is lief vir perde. Dit vorm ’n belangrike deel van hulle tradisionele kultuur en hou verband met hulle nomadiese verlede. Kazan’ het een van die beste perderenbane in die wêreld, met 12 stalle en ’n dierekliniek. Daar is selfs ’n swembad vir die perde!

Wat die toekoms inhou

Die Koran sê: “Ons het inderdaad in die Boek [Psalms] geskryf, ná die vermaning [Tora], dat My regverdige dienaars die land sal erwe” (Soera 21, Al-Anbijā [Die Profete], vers 105). Dit is blykbaar geneem uit die psalms van Dawid, wat meer as 1 500 jaar vroeër in die Bybel opgeteken is. Psalm 37:29 sê: “Die regverdiges sal die aarde besit, en hulle sal vir ewig daarop woon.”

Uit watter nasie en etniese groep sal hierdie gelukkige, regverdige mense kom? ’n Profesie uit die Injil (die Christelike Evangelies van die Nuwe Testament) praat van “’n groot menigte, wat geen mens kon tel nie, uit alle nasies en stamme en volke en tale” (Openbaring 7:9). Hoe wonderlik sal dit tog in die toekoms wees om deel te wees van ’n multinasionale en kleurvolle broederskap wat die aarde sal vul!d

[Voetnote]

[Venster op bladsy 25]

GOD SE NAAM IN TATAARS

Die boek Dinnər Tarixb (Godsdienste van die Wêreld) deur die Tataarse skrywer M. Choezjajef sê dat Adam deur Jachwe Allah, oftewel Jehovah God, geskep is. En die Tataarse vertaling van die Pentateug—dit wil sê die eerste vyf boeke van hedendaagse Bybels—bevat ’n voetnoot by Genesis 2:4 wat aangaande God se naam sê: “Dit is moontlik dat hierdie naam deur die eertydse Hebreërs as Jahweh uitgespreek is.”

[Venster op bladsy 26]

JEHOVAH SE GETUIES IN TATARSTAN

Jehovah se Getuies in Rusland bied Tataarse taalklasse aan omdat hulle ’n sterk begeerte het om mense te help om die goeie nuus van God se Koninkryk te hoor. ’n Vrou in Tatarstan het gesê: “Om in my moedertaal van God te leer, het my so diep getref dat ek die trane nie kon keer nie.”

In 1973 het ’n klein groepie Tataarse Getuies van Jehovah vergaderinge vir Bybelstudie in Tataars begin hou. In die 1990’s het Jehovah se Getuies Bybellektuur in Tataars begin uitgee.e In 2003 is die eerste Tataarse gemeente van Jehovah se Getuies gestig in Naberezjnje Tsjelni, in die Tataarse Republiek. Vandag is daar 8 Tataarse gemeentes en 20 Tataarse groepe in Rusland.

In 2008 het afgevaardigdes uit Astrakan, die Wolgagebied, die Oeralgebergte, Wes-Siberië en die verre noorde die Tataarse streekbyeenkoms bygewoon. Daar is nou 36 Tataarse, Russiese en Russiese Gebaretaal-gemeentes en -groepe in Tatarstan, waar meer as 2 300 mense ywerig besig is om ander die waarheid omtrent God te leer.

[Voetnoot]

[Venster/Prent op bladsy 27]

’N GEWIGOPTELLER WORD ’N HERDER

Pjotr Markof is in 1948 in ’n dorpie in Tatarstan gebore. Hy was 30 jaar lank goed bekend by die plaaslike bevolking as ’n uitstekende stoeier en gewigopteller. Hy het eenkeer ’n gewig van 32 kilogram 130 keer opgetel. Maar sedert hy een van Jehovah se Getuies geword het, is hy goed bekend daarvoor dat hy in Tataars en Russies met mense oor God praat en hulle help om die lewe se probleme die hoof te bied.

Sodoende volg Pjotr die liefdevolle Skepper na, van wie daar in Jesaja 40:11 gesê word: “Soos ’n herder sal hy sy kudde laat wei. Met sy arm sal hy die lammers bymekaarbring; en in sy boesem sal hy hulle dra. Dié wat soog, sal hy met sorg lei.”

[Prent]

Pjotr dien nou as ’n geestelike herder

[Kaart op bladsy 24]

(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)

RUSLAND

OERALGEBERGTE

MOSKOU

St. Petersburg

TATAARSE REPUBLIEK

Kazan’

Wolgarivier

[Prent op bladsy 25]

Die Kazan’-kremlin aan die Kazankarivier

[Erkenning]

© Michel Setboun/CORBIS

[Prent op bladsy 26]

“Belesj” is ’n gunstelingdis van baie Tataarse gesinne