Nyiña inyu kaat i likoda li niñ yés ni nson wés
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
1-7 NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 57-59
Yéhôva a ñôbôs bipék bibe bi bet ba nkolba litén jé
“Letee ni masuk ma hisi”
14 Étien a bi bok mbôgi to hala kiki baoo bé ba ôm nye ngok, ba nol nye. (Minson mi baôma 6:5; 7:54-60) I ngéda “njiiha ikeñi” i bi bôdôl, banigil bobasôna ba bi tjama i Yudéa, ni Samaria. Ndik baôma bon ba bi yégle. Ndi hala a bi téé bé nson u ñañ nlam. Filipô a bi ke, “a bôdôl tééne bo likalô inyu Kristô” i Samaria, nson wé u bi num matam malam, bôt ba bi emble nye. (Minson mi baôma 8:1-8, 14, 15, 25) U héya hala: “I bôt ba bi sanda i ngéda njiiha i bi bôdôl i mbus nyemb i Stéfanô, ba ke letee ni i Fénikia, i Kiprô ni i Antiôkia, ndi Lôk Yuda yotama yon ba bé añle bañga i Nyambe. Ndi bôt ba Kiprô ni ba Kiréné bahogi ba lo i Antiôkia, ba bôdôl kwel ni bôt ba mpot Grikia, ba añlak ñañ nlam u Nwet le Yésu.” (Minson mi baôma 11:19, 20) Ngolba i bi hôla le ñañ nlam u tjama homa nyensôna
15 Yak i ngéda yés, nlélém jam won u bi boña i ex-Union soviétique. Téntén, i nwii 1950. Ba bi kena ngandak Mbôgi Yéhôva i Sibéria. Mu kiki ba bé ntjamak mu mambai ma momasôna, hala nyen yak ñañ nlam u bi tjama mu mbok i, yosôna. Kekikel, Mbôgi Yéhôva i bé bé le i kôhna moni, i boñ ki 10 000 kilôméta inyu ke i añal ñañ nlam nyoo! Ngomin nyemede nyen a bi hôla bo i boñ liké li. Mankéé wada a nkal: “Ngomin nyemede nyen a bi hôla dikôô di bon ba Sibéria i i bééna miñem minlam i yi maliga.”
Tik ngok i mbuu
“Telbana siñ siñ, ibabé piñgla”
16 I bana ñem u u tiñi ni Nyambe. Kiñe David a bi pôdôl gwéha yé inyu Yéhôva i ngéda a bi tôp le: “A Nyambe, ñem wem u tiñi ni we.” (Tjémbi 57:7) Yak bés di nla bana ñem u u tiñi ni Yéhôva, di bôdlak nye ñem ni ñem wés wonsôna. (Añ Tjémbi 112:7.) Di tehe lelaa i jam li, li bi hôla Bob nu di mbôk di sima. I ngéda a bi nok le i yé le i pam le ba ha nye matjél, kunda yada a timbhe le: ibale i nene to ndék le bebek ba yé le ba ha nye matjél, nseñ a nyodi ha i dokta li ibabé i lep ngéda. Bob a bi yik kal le “me bééna bé pééna yo ki yo, to woñi wo ki wo.”
17 Bob a bi téñbe ni Nyambe inyule a bé a ma yoñ makidik ma ilole a nkwo kon. Pog, a bé sômbôl lémél Yéhôva. Iba, a bi yoñ ngéda i nigil Bibel ni bikaat bi ntôñ bi bi ñunda le niñ ni matjél bi yé pubhaga. Aa, a bé nkwoog nkaa le i noñ maéba ma Yéhôva i ga lona nye bisai bi boga. Yak bés di nla bana ñem u u tiñi ni Nyambe to ibale di mboma umbe ntén ndutu.
8-14 NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 60-62
Yéhôva a nhôla bés i ba nwee, a ntat bés a nhôla ki bés i ba siñ
it-2 1089 § 9
Nkum ndap
Ba ngwélél buk i, kiki titii. Kiki David a bi tôp, i bet ba nhémle Yéhôva ba nôgda hogbe: “U yé [Yéhôva] lisolbene jem, nkum ndap nkeñi u u nsôñ me i moo ma baoo bem.” (Tjémbi 61:3) I bet ba nyi i jôl li, ni ngobol yé, ba gwéélak Yéhôva ba nkon bé yom yo ki yo woñi. Maliga ma yé le: “Jôl li Yéhôva li yé lisolbene li ngui. Mut a téé sép a nke ngwéé, a jôp mu, a tohla.”—Bingéngén 18:10; hégha ni 1 Samuel 17:45-47.
it-2 1061 § 3
Ndap libadô
Hok ngéda, i buk ini le ndap libadô i ngwéélana inyu pôdôl jam lipe. Ndap libadô i bé ngim homa i i bé tat mut inyu boñ le nop a nôl bañ nye tole hiañgaa hi béyéi bañ nye. (Bibôdle 18:1) Inoñnaga ni bilem bi loñ bi ngéda i, i ngéda mut a bé a lo i ndap yoñ, a bé a bém le u leege nye loñge, u ti ki nye lipém. Inyu hala nyen kaat Masoola 7:15 a nkal le Djob ‘a ga sambal ndap yé libadô i ngii i bet ba yé ikété limut likeñi.’ Hala a nkobla le Djob a ga tat bo, ba bana ki niñ nsañ. (Tjémbi 61:3, 4) Yésaya a mpôdôl i ngôôba Siôn a ga boñ inyu i bon a’ gwal. Djob a nkal nye le a ‘kéñbaha ndap yé libadô.’ (Yésaya 54:2) Hala wee a kônde kéñbaha i homa bon bé ba ga yén.
w02 15/4 16 § 14
Mambén ma Djob ma yé inyu loñge yés
14 Mambén ma Djob ma nhéñha bé, kinje hogbe. Kiki di niñ munu i mangéda mabe, Yéhôva a yé liaa jés. Liaa li, li yé yaga ha ibôdôl i boga ni i boga. (Tjémbi 90:2) Yéhôva nyemede a nkal le: “Inyule men me yé Yéhôva, me nhéñha bé.” (Malaki 3:6) Matiñ ma Yéhôva ma ma yé ikété Bibel, di nlama bôdôl mo ñem. Ma ta bé kiki yi i bôt ba binam i i nhéñha hiki ngéda kiki makoñ ma kilok. (Yakôbô 1:17) Kiki hihéga, len a yé ndék nwii le Psychologue i bé kal le: U nlama nwas mañge a boñ kii yosôna a ngwés. Ndi i mbus ngéda, bape ba bi nok le ba nkwo i lép ni lañgat. I pot maliga, inyu néñés bon, matiñ ma bôt ba binam ma mpôôna kôô litôa u u nkiiña. Ndi maselna ni hala, Bibel yo i gwé matiñ ma ma nhéñha bé. Ibôdôl mintantaa mi nwii len, Bibel i ñéba bagwal lelaa ba nlama néñés bon bap ni gwéha. Ñôma Paul a bi tila le: “A basañ, ni hombok bañ bon banan, ndi kena ni bisu i néñés bo ikété biniigana ni mabéhna ma Yéhôva.” (Éfésô 6:4) Baa hala a ta bé loñge le di bôdôl matiñ ma Bibel ñem inyule ma nhéñha bé?
Tik ngok i mbuu
w06 1/6 11 § 6
Balôm ba matode ba kaat yônôs iba i Tjémbi
62:11. Djob a gwé bé ngôñ ni mahôla ma yom yo ki yo to ma mut nye ki nye. Inyule nyen a gwé ngui yosôna. ‘Lipémba li nlôl li nyeni.’
15-21 NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 63-65
“Loñge yoñ ñem i nloo niñ”
w01 10/15 15-16 § 17-18
Njee a ga bagal bés ni gwéha i Djob?
17 Ipam limbe likala u ndiihe gwéha i Djob? Baa yak we u neebe i jam David a tila le: “Inyule loñge yoñ ñem i nloo niñ, m’a ti we lipém. Inyu hala nyen, m’a bégés we niñ yem yosôna; m’a soohe i jôl joñ”? (Tjémbi 63:3, 4) Baa nkoñ ’isi u nla ti bés yom yo ki yo i i nloo gwéha ni maada di gwé ni Nyambe? Kiki hihéga, baa u nhoñol le i nlôôha ba nseñ le u bana loñge bôlô i i nti we ngandak moni iloole u bana maada malam ni Yéhôva, ni kiññem i i yé nwee? (Lukas 12:15) Bikristen bipe bi bé lama pohol ipôla i tañba Yéhôva tole i wo. I Mbôgi Yéhôva ba bi ha i ñamb mok mi Jaman ba bé lama pohol ipôla i tañba Yéhôva tole i wo. Ngandak i bé i neebe le ba nol bo, iloole ba tañba Yéhôva. I bet ba ntéñbe i gwélél Yéhôva ba yé nkwoog nkaa le Yéhôva a mbôñhana bo bilôl bilam. Botñem i i yé le nkoñ ’isi u nla bé ti bo kekikel. (Markô 8:34-36) Ndi jam lipe li yé ki, li nloo niñ boga.
18 Mut a nla bé niñ i boga ni boga ibale Yéhôva bé nyen a nhôla nye. Noode le hégda mut a niñ ntandaa ngéda ibabé i bana mahôla ma Nhek wé? Munu dilo di nsôk dini, Yéhôva a bi ti bés nson u u ntina maséé. Di nla ba nkwoog nkaa le i ngéda Yéhôva Djob a ga boñ le hisi hi yila paradis, ni le di niñ i boga ni boga, d’a bana ngandak mam i nigil ni i boñ. (Ñañal 3:11) To di nyoñ ngéda lelaa i nigil ngandak mam mu didun di nwii di di nlo, kekikel d’a pam bé i yi ‘ndip lingwañ li Nyambe, pék yé lôñni yi yé!’—Rôma 11:33.
“Tina mayéga inyu mam momasôna”
Yéhôva Nyambe nyen a yé mut bisu di nlama ti mayéga. Ibabé pééna, u mbéna hoñol makébla ma mbuu ni ma minsôn a nti we hiki ngéda. (Ndiimba Mbén 8:17, 18; Minson mi baôma 14:17) U nlama ndik bé pôdôl bisai bi i ngii ni ngii, ndi u nlama yoñ ngéda i ôt pék mu mam malam Nyambe a mbôñôl we ni lihaa joñ. Ibale u nyoñ ngéda i ôt pék mu mam ma, hala a ga kéñbaha gwéha yoñ inyu yé, u ga tehe ki ipam limbe likala a ngwés we.—1 Yôhanes 4:9.
w15 15/10 24 § 7
Di kee ni bisu i ôt pék mu i mam ma mbuu
7 Ibale i mbéda bé ngandak biliya inyu añ, i mbéda biliya bi ngui inyu soñda. Inyu hala nyen boña mut binam a ngwés bé a mboñ biliya bi ngui. Ndi kii i nla hôla bés i tibil ôt pék mu i mam di nigil? I ngéda di nsômbôl soñda, di nlama bé ba nwaak, di yéñ homa nu a yé nwee, di héya gwom gwobisôna ipañ yés bi bi nla yubda bés. Ntôp Tjémbi wada a bé pohol i ôt mahoñol juu i ngéda a bé a niñi i nañ yé. (Tjémbi 63:6) Yak Yésu nu a bééna boña nu a bé peles a bé yéñ bahoma ba ba bé nwee inyu ôt pék ni i soohe.—Lukas 6:12.
w09 15/7 16 § 6
Di kôna Yésu, di niiga ni gwéha
6 Kunda yada, di yé di mpot i mam ma nlémél bés. Di mpot ki mo ni maséé ngandak. Yak i ngéda di mpôdôl i mut di ngwés, di mpot ni maséé. I jam di gwé ngôñ li yé le di pôdôl nye bôt bape. Di mpôdôl bilem gwé, di mpôdôl nye inyule di nsômbôl le bôt bape ba gwés nye, kiki yak bés di ngwés nye.
Tik ngok i mbuu
w07 15/11 15 § 6
Baa bibuk gwés bi nti bape hogbe?
Hala a yé jam li ntomb i bôk ndap iloole di oñ yo. Hala a yé nlélém ni bibuk gwés. Bibuk gwés bi nla pala babaa mut iloole bi hôlôs nye. Kiki di yé bikwéha bi bôt, di mboñ dihôha. Kiñe Salômô a bi kal le: “Inyule mut telepsép a ta bé munu ’isi le a mboñ ndigi loñge, ndi a boñ bé béba.” (Ñañal 7:20) Hala a yé jam li ntomb i tehe mahôha ma bôt bape ni i kodol bo ni bibuk bi ngui. (Tjémbi 64:2-4) Ndi ki le i mbéda biliya inyu léba bibuk bi bi nhôlôs bôt bape.
22-28 NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 66-68
Yéhôva a mbegel mbegee yés hiki kel
Lelaa Yéhôva a ntimbhe masoohe més
15 I nla pam ngim mangéda le masoohe més ma kôs bé ndimbhe i tôbôtôbô. Ndi to hala, mandimbhe di nkôs ma nhôla bés i téñbe ni Tata wés nungingii. Jon, di nlama ba péé inyu tehe lelaa Yéhôva a ntimbhe masoohe més. Sita yada le Yoko a bé hoñol le Yéhôva a ntimbhe bé masoohe mé, ndi a bi bôdôl tila i mam a bé bat Yéhôva ikété masoohe. I mbus ndék ngéda, a bi témb a kahal béñge kaat yé, a nôgda le ngo Yéhôva a bi timbhe libim li masoohe mé, yak ma nyemede a bi hôya. Ñ, i nla ba loñge le di bana lem i yoñ ngéda i ôt pék inyu tehe lelaa Yéhôva a ntimbhe masoohe més.—Tjémbi 66:19, 20.
Di tôñ i bet ba néñés bon bap botama
Yéhôva a bi boñ le ba tila tjémbi di bibégés di bon ba Israel ba bé tôp mu makoda map inyu bégés nye. Hégda makénd ni maséé bon ba nyuu ni biyik bi bôda ba bé ba nôgda i ngéda ba bé ba nok ba ntôp tjémbi ti ti bé hôñlaha bo le Yéhôva a yé “isañ” a bak ki “nkéés” nu a ntôñ bo. (Tjémbi 68:5; 146:9) Yak bés di nla kal i bet ba néñés bon bap botama bibuk bi makénd bi bi ga yén ntandaa ngéda mu baboña bap. Kiki hihéga, nyañ mbai wada le Ruth a ngi bigdaga bibañga mankéé wada a kal nye hala a yé 20 ma nwii, a bi kal nye le: “U néñés bon boñ bôlôm iba loñge ngandak. Kee ni bisu i boñ hala.” Ruth a nkal le: “Bibuk bini bi bi tihba me i mbôô ñem.” Bibel i nkal le: “Bipôdôl bilam bi yé e niñ” bi nla hôgbaha ngwal nu a ntééda man wé nyetama. (Bingéngén 15:4) Limbe jam li tôbôtôbô di nla kal ngwal nu a néñés bon bé nyétama?
w09 1/4 31 § 1
Ni kôôge bebee ni Nyambe, Isañ bon ba nyuu
“ISAÑ bon ba nyuu . . . ni ntat biyik bi bôda.” (Tjémbi 68:5) Bibuk bi, bi nyeelene bés libak li tôbôtôbô li Yéhôva. Yéhôva a ntôñ i bet ba gwé bé bôt inyu hôla bo. Nduña yé inyu man nu a bi nimis ngwal i nene loñge loñge mu i Mbén a bi ti litén li Israel. Di béñge lisañ li bisu a bi gwélél buk ini le “man nyuu,” ikété kaat Manyodi 22:22-24.
Yéhôva a yé hôla we
17 Añ Tjémbi 40:5. I ngéda mut a mbet hikôa, ngôñ yé i yé le a pam i ngii hikôa. Ndi ngandak bahoma i yé mu njel i het a nla telep a kahal memle. Hala nyen yak bés di nlama telep, inyu béñge lelaa Yéhôva a nsayap bés yak i ngéda di mboma mandutu. Hiki kôkôa badba le: ‘Lelaa Yéhôva a nsayap me len? Tolakii ndutu yem i malak bé, lelaa Yéhôva a yé hôla me i hônba?’ Yéñ to jam jada Yéhôva a mbôñôl we
Tik ngok i mbuu
w06 1/6 10 § 5
Balôm ba matode ba kaat yônôs iba i Tjémbi
68:18—Bonjee ba bé i ‘bôt ba bé kiki makébla’? Ba bé i bôt bon ba Israel ba bé ba gwel i ngéda ba bé yoñ Hisi hi Likak. Ba bé ba ti bon ba Lévi ngim bôt ipôla i bôt ba, inyu hôla bo i gwel nson wap.—Ézra 8:20.
29 NJÉBA–4 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 69
Ba bi legel mbañ i i bé béñge niñ i Yésu i Tjémbi 69
w11 15/8 11 § 17
Ba bé bem Mésia
17 Ba bé lama oo Mésia ngi njom. (Tjémbi 69:4) Ñôma Yôhanes a mpôdôl Yésu, a nkal le: “Ibale me boñ bé minson ipôla yap le mut numpe a bi boñ bé, ki ba gwé bé béba; ndi nano ba bi tehe me, ba oo me, ba oo yak Tata. Ndi hala a bi bôña inyu yônôs bañga i yé ntilga ikété Mbén yap le: ‘Ba bi oo me yañga.’” (Yôhanes 15:24, 25) Ngim mangéda, buk ini le “Mbén” i ngwés pôdôl Bitilna. (Yôhanes 10:34; 12:34) Bikaat bi-na bi bi mpôdôl niñ Yésu bi bi éba le ba bé lama oo Yésu, téntén baéga base ba Lôk Yuda. Kristô nyemede a bi kal kel yada le: “Nkoñ ’isi u gwé bé njom yo ki yo i oo bé, ndi u ñoo me inyule me mbok mbôgi le minson mi nkoñ ’isi mi yé mimbe.”—Yôhanes 7:7.
w10 15/12 8 § 7-8
Di bana makénd inyu bibégés bipubi
7 Pand i niñ i Yésu yada i ñéba bés ipam limbe likala a bééna makénd inyu bibégés bipubi. I bibôdle bi nson wé i Pentékôt i nwii 30 N.Y. nye ni banigil bé ba bi bet i Yérusalem, i témpel. Bibel i nkal le: “A koba bôt ba nuñul nyaga ni mintômba ni dibeñ ikété témpel, yak bahéñha moni ba yii i biyééne gwap.” Kii Yésu a bi boñ? Kii i jam a bi boñ li bi bigdaha banigil bé?—Añ Yôhanes 2:13-17.
8 Bipôdôl ni maboñok ma Yésu bi bi bigdaha banigil bé i jam David a bi tila ikété kaat Tjémbi le: “Makénd inyu ndap yoñ m’a loñ kiki hié ikété ñem wem.” (Tjémbi 69:9) Inyuki ba bi bigda bibañga bi hiémbi hi? Inyule ndik mut nu a bééna makénd nyen a bé le a boñ i jam Yésu a bi boñ. Maliga ma yé le i nyuñga ba bé boñ ikété témpel i, i bé inyu nseñ u baéga base, baénél témpel, bôt ba matila, ni mingwañ mi bôt mimpe. Mu kiki a bé yelel maboñok mabe ma, ni nyuñga i wip i, Yésu a bi éba le a bé kolba baéga base ba ngéda i. Banigil bé, ba bi tibil yaga yimbe i jam li, hala wee, ‘makénd inyu ndap Isañ,’ tole makénd inyu bibégés bipubi. Ndi kii i yé toi makénd?
g95 22/10 31 § 4
Baa nduña i nla boñ le mut a wo?
Bôt bape ba nkal le nduña yon i bi boñ le Yésu a wo. Mbañ i bé kal le: “Bisol bi mpat me ñem; i mbabaa i, i nla bé mal.” (Tjémbi 69:20) Baa bibuk bini bi bi yon toi kiki bi yé ntilga? Bebek hala a nla ba maliga, inyule ilole Yésu Kristô a nwo, a bi tégbaha mangéda mabe kiyaga. (Matéô 27:46; Lukas 22:44; Lôk Héber 5:7) Mu kiki ñem u bi pédi nye, nkañ u bé le u kidi, hala a boñ le matjél ma kwoo nye ikété tôl, kayéle i ngéda ba bi ôm nye likoñ, “matjél ni malép” ma bi pam.—Yôhanes 19:34.
it-2 600 § 1
Kai i i gwé mbôñ
Mbañ i bi bôk i legel le ba bé lama ti Yésu “kai i i gwé mbôñ” kiki bijek. (Tjémbi 69:21) Hala a bi yon i ngéda ba bi kañ nye i ngii kék i njiiha. Ba bi ti nye wai mpôdnaga ni njôñlô inyu hôyôs njôghe yé. Ndi Yésu a bi tjél nyo yo. I ngéda Matéô a bi tila i jam li, i Matéô (27:34) a bi gwélél i buk i hop Lôk Grikia ini le kho·leʹ (fiel), i di nléba i Bibel ini le la Septante i kaat Tjémbi 69:21. Ndi Markô nye a mpôdôl hibañga le mire (Markô 15:23), jon hala a bi tinde bôt i hoñol le i ‘kai i i bééna mbôñ’ tole “wai” i, i bé “mire.” Bôt bape ba nkal le i wai i, i bé mpôdnaga ni hibañga ni mire.
Tik ngok i mbuu
w99 15/1 18 § 11
Ba paa moo i ngii inyu ti mayéga
11 Ngandak bôt i nsoohe ndik inyu bat Yéhôva ngim mam, ndi ki le gwéha yés inyu Yéhôva i nlama tinde bés i soohe nye inyu ti nye mayéga, i bégés nye, i ngéda di yé bésbotama tole di yé i mbamba. Paul a bi tila le: “Ni tôñ bañ inyu jam jo ki jo,” “ndi inyu mam momasôna, ni njel masoohe, ni minyemhe lôñni mayéga, boña le Nyambe a yi mayagal manan; ha nyen nsañ u Nyambe, u u nloo mam momasôna mut binam a nla nok, w’a tééda miñem minan ni mahoñol manan ni njel Kristô Yésu.” (Filipi 4:6, 7) U héya minyemhe ni mayéga, di nlama kal Yéhôva le di yé maséé inyu i mam momasôna a mbôñôl bés i pes mbuu ni i pes minsôn. (Bingéngén 10:22) Ntôp tjémbi a bi kal le: “Ti Nyambe mayéga, le mon ma ba sesema yoñ, u yônôs ki makak u bi kégél Nungingii.” (Tjémbi 50:14) Di pôdôl ki bibuk bilam bipe, bi bi yé i hiémbi David a bi tôp: “M’a tubul jôl li Nyambe tjémbi di bibégés, m’a ti ki we lipém ni mayéga.” (Tjémbi 69:30) Baa yak bés di nlama bé boñ hala i ngéda di nsoohe Yéhôva bésbotama tole i mbamba?
5-11 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 70-72
“Añle i hiai hi noñ” ngui i Nyambe
w99 1/9 18 § 17
A boñge ba wanda, ni sélés ngap nan i hek pék!
17 A boñga ba wanda, inyu boñ le ni kwo bañ i tjañdi di Nsohop, i mbéda le ni kee ni bisu i yén péé, ni ban-ga ñem ngui. Inyuki? Ngim mangéda i ga pam le ni nôgla bé ni mawanda manan ma suklu tole ni bôt bape. Ntôp tjémbi le David a bi soohe le: “Inyule u yé botñem yem, a Nwet Bayemlikok le Yéhôva; me mbôdôl we ñem ibôdôl me mañge wanda. A Nyambe, u bi niiga me ibôdôl me mañge, yak letee ni nano, me ñañal minson nwoñ mi hélha.” (Tjémbi 71:5, 17) Ñem ngui u David u bé tôbôtôbô. Ndi imbe ngéda a bi kôhna ñem ngui u? Ibôdôl nye mañge. Ilole a nol mpémba mut unu le Gôliat, David a bi éba ñem ngui. A bi nol njéé ni ours i ngéda a bé tat mintômba mi isañ. (1 Samuel 17:34-37) Ndi to hala, a bi kal Yéhôva le “me mbôdôl we ñem ibôdôl me mañge wanda.” David a bi pot hala inyu éba le i mam momasôna a bé boñ, Yéhôva nyen a bé ti nye ngui. Inyule a bé bôdôl Yéhôva ñem, jon a bé bebee i hônba to imbe ndutu. Yak bé ni nla boñ nlélém ibale ni nigbene Yéhôva, a ga ti bé ñem ngui, ni ngui i ‘yémbél nkoñ ’isi.’—1 Yôhanes 5:4.
g04 8/10 23 § 3
Lelaa di nla tôñ mimañ mi bôt?
Ntôp tjémbi a bi tila le: “U lep bañ me i ngéda me ñun; u tjôô bañ me i ngéda me nimis ngui yem.” (Tjémbi 71:9) Djob a ntjôô bé bagwélél bé ba ba bi sélél nye ntandaa ngéda to ibale bomede ba nhoñol le ba ta ha bé to yom. Ntôp tjémbi nyemede a bi nôgda le Yéhôva a bi tjôô bé nye. Ndi, maselna ni hala, a bi tehe mahee ma yé i nigbene Nhek wé téntén i ngéda a bi un. Yéhôva a ntéñbe ni ba ba ntéñbe ni nye. (Tjémbi 18:25) Mangéda mape, a ngwélél lôk kéé inyu hôla bet ba ñun.
w14 15/1 23 § 4-5
Gwélél Yéhôva nwaa le u ñun
4 Ibale u ma tégbaha jôga li nwii i nson u Yéhôva, badba i mbadga ini: ‘Kii m’a boñ ni nano? Lelaa me nla gwélél i ngui i yii me?’ Kiki u bi nigil ngandak mam iloo bôt bape, hala a nti we pôla i hôla boñge ba wanda i gwés Yéhôva. U nla añle bo i mam malam u bi bana i nson u Yéhôva. Hala nyen yak Kiñe David a bi boñ. A bi tila le: “A Nyambe, u bi niiga me ibôdôl me mañge . . . A Nyambe, to i ngéda me ñun, me ban-ga ño mbu, u tjôô bañ me. Neebe le me añle hiai hi nlo ngui yoñ, me añle ki ba bobasôna ba nyik gwéé lipémba joñ.”—Tjémbi 71:17, 18.
Lelaa u nla lôôs boñge ba wanda pék yoñ ni yi u bi kôs mu i nwii mi? Baa u nla naña boñge ba wanda i mbai yoñ inyu tégbaha loñge ngéda ni inyu ti bo makénd? Tole u nla naña bo likalô inyu tehe lelaa nson u, u nlona we maséé? Behee Élihu a bi kal le: “I bôt ba gwé ngandak nwii bon ba nlama pot, yak i bôt ba gwé ngandak dilo bon ba kôli niiga pék.” (Hiôb 32:7) Ñôma Paul a bi ti minhôôlak mi bôda makénd le ba ba ndémbél ilam inyu boñge bôda i bipôdôl ni i bibôñôl. A bi tila le: “Mimañ mi bôda mi bana maboñok ma kôli.”—Titô 2:3.
Tik ngok i mbuu
it-1 825-826
Ufraté
Minwaa mi nkoñ mi Lôk Israel. I ngéda Djob a bi mal boñ malômbla ni Abraham, a bi bôn nye le a ga ti mbôda yé loñ “ibôdôl i lom Égiptô letee ni i lom nkeñi, hala wee lom Ufraté.” (Bibôdle 15:18) Yéhôva a bi témb a tiimba boñ litén li Israel mbônga u. (Manyodi 23:31; Ndiimba Mbén 1:7, 8; 11:24; Yôsua 1:4) Inoñnaga ni 1 Miñañ 5:9 nwaa le David a nyila kiñe, ngim bôt mu litén li Ruben, ba bi ke ba yén “i pes likôl bebee ni bibôdle bi ñoñ u lom Ufraté.” Ndi kiki lom Ufraté a bé haa jam kiki bo 800 km “i pes likôl li Giléad” (1 Miñañ 5:10), bebek hala a ñéba le i bon ba Lôk Ruben ba, ba bé kéñbaha nkoñ wap i pes likôl li Giléad letee ni nwaa ñoñ u Siria. Ñoñ u, u bé ke letee ni lom Ufraté. (Ngobol Bibel yada le RS i nkal le: “letee ni majubul ma ñoñ ma ma yé ini pes i lom Éfrata”; Ngobol Bibel ipe le JB i nkal le: “letee ni i bibôdle bi ñoñ u u mal i lom Ufraté.”) I maliga, mbônga u Yéhôva u bi yon isi énél i David bo Salômô. I ngéda nkoñ u bon ba Israel u bi yoñ ane i Aramaéa i Zôba letee ni ngwañ lép u Ufraté, u pam i tuye a bé ñombok u Siria. (2 Samuel 8:3; 1 Bikiñe 4:21; 1 Miñañ 18:3-8; 2 Miñañ 9:26) Kiki lép u, u bé nkeñi, ba bé sébél ndik wo le “Lom.”—Yôsua 24:2, 15; Tjémbi 72:8.
12-18 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 73-74
Kii di nla boñ ibale di gwé ngôñ i yila kiki bôt ba ngwélél bé Yéhôva?
‘Yéhôva a ntohol i bet ba ntomb’
14 I nwet a bi tila kaat Tjémbi 73 a bé man Lôk Lévi. Jon a bééna nsima tôbôtôbô i gwélél Yéhôva i homa mpubhaga. Ndi ngim ngéda i bi pam a nimis makénd mé. Inyuki? Inyule a bi bôdôl tam bibéba bi bôt ni bôt ba ngôk, he inyu bibéba gwap bé, ndi inyu niñ i mbomboo a bé hoñol le ba bééna. (Tjémbi 73:2-9, 11-14) I bé nene wee ba gwé mam momasô—lingwañ, loñge niñ, ni le jam jo kiki jo li bé tééñga bé bo. I mam ntôp tjémbi a bi tehe ma bi lôôha tômbôs nye kayéle a kal le: “Ntiik me bi pubus ñem wem yañga me so ki moo mem nginsohi.” Ñ, i jam li li bé le li kena nye haa ni Yéhôva.
‘Yéhôva a ntohol i bet ba ntomb’
15 Añ Tjémbi 73:16-19, 22-25. I man Lôk Lévi nu “a bi jôp i homa mpubhaga nu Nyambe.” Ha homa nu i het ngandak bagwélél ba Djob bape ba bé ba kôdi, a bé toi le a yoñ ngéda i ôt pék mu jam li ikété nwee nyensôna ni ikété masoohe. Sôk i nsôk, a bi yik nôgda le mahoñol mé ma bé mabe ni le a bi jôp i njel ibe i i bé le i kena nye haa ni Yéhôva. A bi nok ki le bibéba bi bôt bi téé i ‘homa a nsendi’ ni le b’a tjiba. Inyu boñ le a tam ha bañ i bôt ba ni le a témbna ngui yé, ntôp tjémbi nunu a bé lama tehe mam kiki Yéhôva. I ngéda a bi bana litehge li, ñem wé u bi témb u ba nwee, a témbna ki maséé mé. A kal le: “Numpe a ta bé hana ’isi [Yéhôva] nu me nsômbôl, ndik we.”
16 Biniigana. Kekikel di tamak bañ bibéba bi bôt bi bi nene wee bi gwé niñ i mbomboo. Maséé map ma yé inyu ndék ngéda; ba gwé bé botñem i niñ boga. (Ñañal 8:12, 13) Ibale di ntam bo, hala a nla tômbôs bés a boñ yak le di nimis maada més malam ni Yéhôva. Jon ibale u nléba le u yé u bana mahoñol ma man Lôk Lévi nunu, boñ kiki nye. Noñ maéba ma Djob u bana ki lem i ba lôñ ni bagwélél ba Djob bape. I ngéda u ngwés Yéhôva iloo mana mam mape momasôna w’a ba toi maséé. Ibale u mboñ hala, w’a yén i njel “bañga niñ.”—1 Timôtéô 6:19.
w14 15/4 4 § 5
Di kôna hémle i Môsi
5 Kii i nla hôla bés i tjél “nok ndék mane i béba”? Di hôya bañ kekikel le maséé ma ma nlôl i nyega malal ma yé ndik inyu ndék ngéda. Ni mis ma hémle, di nlama tehe le “nkoñ ’isi u yé i tagbe, yak minheña nwé.” (1 Yôhanes 2:15-17) Noode le hégda bilôl bi bet ba mboñ béba, ndi ba tam bé yo. Ba yé i homa ‘hisi hi nsendi . . . li nkwél ki bo bitéé bilôñi!’ (Tjémbi 73:18, 19) Ibale u gwé ngôñ i boñ béba, badba le, ‘baa bimbe bilôl me ngwés bana?’
w13 15/2 25-26 § 3-5
U nwas bañ le yom yo ki yo i kéñ we i bana lipém
3 Ntôp tjémbi a bééna botñem le Yéhôva a ga gwel nye i woo wé walôm, a ti nye bañga lipém. (Añ Tjémbi 73:23, 24.) Lelaa Yéhôva a mboñ hala inyu bagwélél bé? A nti bagwélél bé ba ba yé suhulnyuu lipém i ngandak manjel. A nhôla bo i nok sômbôl yé. (1 Korintô 2:7) A nhôla i bet ba nôgôl Lipôdôl jé, ba nôglak jo. A nhôla ki bo i bana maada malam ni nye.—Yakôbô 4:8.
4 Yéhôva a nti ki bagwélél bé tik yom ipe, nson u añal ñañ nlam. (2 Korintô 4:1, 7) Nson u, u nti bés lipém. Yéhôva a mbôn i bet ba ntéé likalô, ba boñok bôt bape loñge le: “I bôt ba nti me lipém, bon m’a ti lipém.” (1 Samuel 2:30) Mintén mi bôt mi, mi gwé nsima i bana loñge jôl i bisu bi Yéhôva, yak bini bilôk bikéé bipe bi mbégés bo.—Bingéngén 11:16; 22:1.
5 Bimbe bilôl bi mbem i bet ba ‘mbôdôl Yéhôva ñem, ba kilak mu njel yé’? Yéhôva a bi bôn bo le: “Ha nyen [Yéhôva] a ga ti we nsima le u kôdôl hisi. I ngéda bibéba bi bôt bi ga tjiba, u ga tehe hala.” (Tjémbi 37:34) Bôt ba téé sép ba mbem i ngéda Djob a ga ti bo nsima i niñ i boga ni boga.—Tjémbi 37:29.
Tik ngok i mbuu
it-2 132
Léviatan
I kaat Tjémbi 74, Bibel i ñéba bés lelaa Yéhôva a bi sôñ litén li Israel. Minlôñ 13 ni 14 mi ñéba ni bibuk bi tôbôtôbô lelaa Yéhôva a bi kobol litén li Israel Égiptô. Bibuk bini le “bibéba bi binuga bi tuye [ni hop lôk Héber., than·ni·nimʹ (i ngéda i yé yada), tole tan·ninʹ (i ngéda bi yé ngandak)” ni ini buk le “Léviatan,” bi ngwés pôdôl nlélém jam. Bi ngwés éba lelaa Yéhôva a bi tjé Faraô ni ntôñ wé gwét, i ngéda Yéhôva a bé pémés litén jé Égiptô. I ngobol Bibel ini le Targums, i i yé ni hop Lôk Araméa i ngwélél bibuk bini le “Faraô ni bôt bé ba ngui” iloole i gwélél i buk ini le “Léviatan.” (Hégha ni Ézékiel 29:3-5, i het ba nhégha Faraô ni “bibéba binuga bi tuye” bi bi yé i ñemkété u Nil, béñge yak Ézékiel 32:2.) I kaat Yésaya 27:1, i buk ini le Léviatan (LXX, “kôm nyoo”) i yé yimbne i ngim soso énél i i yé ni nkoñ ’isi wonsôna, i nwet a ñane mu a yé “nyoo” tole “kômnyoo.” (Masoola 12:9) I mbañ i, i ñéba lelaa ba bi tiimba téé Israel, jon i ngéda Bibel i nkal le Yéhôva a ga ‘yoñ ngéda’ ni Léviatan, Babilôn nyen ba yé mpôdôl. Ndi minlôñ 12 ni 13 mi mpôdôl yak Asiria ni Égiptô. Inyu hala nyen di nla kal le Léviatan a yé soso ane i i yé ni nkoñ ’isi wonsôna, i nkolba Yéhôva ni bagwélél bé.
19-25 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 75-77
Inyuki di nlama bé kadba?
Maselna ipôla ba ba ngwélél Yéhôva ni ba ba ngwélél bé nye
4 Mbus a kal le ngandak bôt i ga lôôha gwés yomede ni moni, Paul a tila le bôt ba ga humbul nyuu, ba bak ngagal, nyonok ni ngôk; bilem bi bi mbéna nene yak mut a nhoñol lel bôt bape inyule a gwé ngap iloo bo, le a nloo bo bilama, lingwañ, ni tel. I bôt ba gwé bilem bi, ba gwé ngôñ i nene, le ba bégés bo. Nyimam wada, a tila inyu mut nu a yé nyonok ni ngôk le: “A yé wengoñle man juu li bisesema li yé ikété ñem wé, ni le a ñôm maboñ bisu gwé nyemede.” Bôt bahogi ba bi kal le, i nya ngôk i, i nlôôha ba be kayéle yak bôt ba ngôk ba ñoo ba ntehe yo yak bôt bape.
5 I yé ntiik le Yéhôva a ñoo ngôk. Ñ, a ñoo “mis ma ngôk.” (Bingéngén 6:16, 17) Ngôk i nkéñ bés i kôôge bebee ni Djob. (Tjémbi 10:4) Ngôk i yé lem i tôbôtôbô i Nsohop. (1 Timôtéô 3:6) Ngoo ngandak le, yak bagwélél ba Djob bahogi ba ba bé ba tiñi ni nye, ba bi nwas le ngôk u yoña bo. Kiñe i Yuda yada le Uzia, a bi téñbe ni Djob nwii di nwii. Bibel i nkal le: “Ndi a bana bañ ngui, a ngôgôp letee a tjiba, inyule a tjañbene Yéhôva Nyambe wé, a jôp témpel Yéhôva i ligis binjinjiñ i ngii juu li binjinjiñ.” Mbus ngéda, Kiñe Hézékia a yila ngôk, tolakii hala a bôña inyu ndék ngéda.—2 Miñañ 26:16; 32:25, 26.
w06 15/7 11 § 2
Balôm ba matode ba kaat yônôs aa ni ina i kaat Tjémbi
75:4, 5, 10—I buk ini le “tôñ” i nkobla le kii? Bitoñ bi binuga bi gwé ngui ngandak. I buk ini le “toñ” i ngwés pôdôl ngui. Yéhôva a mbédés bitoñ bi bagwélél bé, hala wee a nti bo tel keñi. Ki le ‘a mbôk tôñ i bibéba bi bôt.’ I ngéda Bibel i nkal bés le ‘di bédés bañ bitoñ gwés’ i ngii, hala a nkobla le di nhoñol bañ ngôk tole di hoñol bañ le di nloo bôt bape. Kiki Yéhôva nyen a mbédés bôt, jon hiki nson di nla gwel ikété likoda, nyen a nti bés wo.—Tjémbi 75:7.
Tik ngok i mbuu
w06 15/7 11 § 3
Balôm ba matode ba kaat yônôs aa ni ina i kaat Tjémbi
76:10—I ngéda mut a ñunup, lelaa hala a nti pôla i bégés Yéhôva? I ngéda Yéhôva a nwas le ba tééñga bagwélél bé, hala a yé a sôk ba loñge inyu bagwélél bé. Ngim mangéda, manoodana ma nla kodol bés. Yéhôva a nla neebe le bagwélél bé ba kôs manoodana inyule a nsômbôl ôô bo. (1 Pétrô 5:10) ‘I ngéda mut a ngi lugdaga ni hiun, hala a yé njel le Djob a kôhna lipém.’ Ndi ki di nla kal ibale i mbéda le di nok ndutu letee di wo? Yak i jam li, li nla bégés Djob kayéle i bet ba nkolba bés ba tehe ndéñbe yés, yak bo ba kahal sélél Yéhôva.
26 HIKAÑ– 1 DIPOS
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | TJÉMBI 78
Di nlama bé kôna ndok i bon ba Israel
w96 1/12 29-30
“Inyuki hala a yé nseñ i bigda dilo di bi tagbe?
Ngoo le bon ba Israel ba bé ba hôya dilo di bi tagbe. Bimbe bikuu hala a bi lona bo? “Ba bi noode Nyambe ngandak ngélé, ba nôgha ki Numpubi nu Israel njôghe i ñem. Ba bi bigda bé lipémba jé, ba bigda bé kel a bi tohol bo i moo ma mut a bé kolba bo.” (Tjémbi 78:41, 42) Sôk i nsôk, yak Yéhôva a bi tjôô bo inyule ba bi tjél nôgôl mambén mé.—Matéô 21:42, 43.
Ntôp tjémbi wada a bi yigle bés loñge ndémbél. A bi tila le: “M’a bigda minson mi Yéhôva; m’a bigda minson nwoñ mi hélha mi ngéda kôba. M’a ôt pék mu nson woñ wonsôna, me soñda ki maboñok moñ.” (Tjémbi 77:11, 12) Ibale di mbigda i mam di ma boñ i nson u Yéhôva, ni mam malam Yéhôva a ma bôñôl bés, hala a ga ti bés makénd, a tinde ki bés i ti mayéga inyu mam momasôna Yéhôva a ma boñ inyu yés, i “hoñol dilo di behee” i nla ki hôla bés le di tomb bañ. I tinde ki bés i boñ kii yosôna di nla i nson u Yéhôva ni i téñbe ni nye ipam lisuk.
w06 15/7 17 § 16
‘Di ba bañ bôt ba nhuñbe’
I ngéda di nhuñbe, di mbéñge ndigi mandutu més. Di ntôñ ndik bésbomede. Di nhôya i mam malam di ma kôhna ibôdôl nu di yé Mbôgi Yéhôva. Inyu jôs lem i huñbe, di nlama hoñol i mam malam momasôna Yéhôva a ma bôñôl bés. Di nhoñol ki le di gwé nsima i begee jôl li Yéhôva. (Yésaya 43:10) Di gwé ki nsima i bana maada malam ni Yéhôva, ni i “soohe” nye to imbe ngéda. (Tjémbi 65:2; Yakôbô 4:8) Niñ yés i gwé toi mahee inyule di nok le Yéhôva nyetama nyen a kôli le di bégés nye, ni ki le hala a yé bés nsima i gwélél nye. (Bingéngén 27:11) Di nla yoñ ngaba hiki ngéda i añal ñañ nlam u Ane Djob. (Matéô 24:14) Di nhémle binoñ Yésu a bi saa, bi nhôla bés i bana kiññem i i mpôp. (Yôhanes 3:16) Bisai bi gwon di nla kôs ibale di nke ni bisu i hônba.
w11 1/7 10 § 3-4
Baa Yéhôva a nôgda ngim mam?
Ntôp tjémbi a nkal le: “Ba bi ndogbene nye ngandak ngélé i ñoñ!” (Nlôñ 40) Nlôñ u noñ u nkônde le: “Ba bi noode Nyambe ngandak ngélé.” (Nlôñ 41) Ni yimbe le bon ba Israel ba bi ndogop ngandak ngélé. Ba bi hoo éba libak libe li i noñ i ngéda Yéhôva a bi pémés bo Égiptô. Litén li bi bôdôl huñbe, ba kahal pééna le Yéhôva a ga la bé yoñ ndun ni bo. (Ñañga bôt 14:1-4) Inoñnaga ni kaat ndoñi bibuk yada, bibuk bini le “ba bi ndogbene Yéhôva” bi nla kobla le “ba bi lédés miñem nwap ipañ Djob” tole ba bi kal Djob le “to,” ki le Djob a bé a nwéhél bo i ngéda ba bé ba hiel miñem nwap inyule a yé konañgoo. Ndi to hala, litén li Israel li bé li tiimba ndogbene Yéhôva ngandak ngélé.—Tjémbi 78:10-19, 38.
Kii Yéhôva a bé a nôgda i ngéda litén jé li bé li ndogbene nye? Nlôñ 40 u nkal le “ba hindha ki nye ñem i ñoñ.” Ndoñi i Bibel ipe i nkal le “ba bé ba tééñga nye.” Kaat ipe i i ntoñol Bibel i nkal le: “Ndok i bon ba Israel i bé nôgha Djob ndutu, nlélém kiki i ngéda man a yé ndok, a nôgha bagwal bé ndutu. Inyu hala nyen bon ba Israel ba bi “nôgha Numpubi nu Israel njôhne ñem.”—Nlôñ 41.
Tik ngok i mbuu
w06 15/7 11 § 4
Balôm ba matode ba kaat yônôs aa ni ina i kaat Tjémbi
78:24, 25; matila isi lipep—Inyuki ba bé sébél mana le “bret bi bi nlôl i ngii” ni “blé bi biañgel? Buk to yada mu i ngwés bé kal le mana mi bé bijek bi biañgel. Bi bé “blé bi bi nlôl i ngii” inyule Yéhôva nyen a bé ti gwo. (Tjémbi 105:40) Biañgel bi yé “mimpémba mi bôt” mi mi yééne i ngii, bibuk bini le “blé bi biañgel,” bi ngwés ndik unda le Djob nyen a bé ti mana inyule a yé i ngii. (Tjémbi 11:4) Bebek Yéhôva nyen a bi ep biañgel i ti bon ba Israel mana.