Jeñe’e tison é bili benya mimbôka’a

1. Jé Yésus a nga jô na ja ye bobane Jérusalem ntete mimbu ôsu?

BONE melu ôsusua na Yésus a wu, a nga mane liti aval avé nta’ane mame bejuif wo ye tyamban. A nga jô na môs éziñ, Jérusalem a ye bo “mbôma’ane a minkane bezimbi.” (Luc 21:20) Yésus a nga jô beyé’é bé na éyoñe ba ye yene minkane bezimbi, été été ba yiane kôlô Judée. Mejô me Yésus me nga bo été. Minkane bezimbi ya Rome mi nga zu bômane Jérusalem.—Luc 21:21,22.

2. Abendé avé nlômane Paul ô nga ve bekristene ya nkobô Hébreu be mbe be nyiñi’i Judée a Jérusalem?

² Fo’o ve bone mimbu ôsusua na minkane bezimbi ya Rome mia zu bômane Jérusalem, nlômane Paul ô nga tili bekristene ya nkobô Hébreu be mbe be nyiñi’i Judée a Jérusalem édima kalate bia loone môse wu na kalate Behébreu. E kalate ate, Paul a ve bekristene melebe ma ye volô be na be tabe nkômesan asu minju’u mia yange be. Jé é mbe é yiane boban? Jérusalem a mbe na a ye tyamban. Nge bekristene be mbe be yiik na be nyii binyiñe biap, be mbe be yiane li’i menda map a bisaé biap été été. Ajô te, a lat a tisone ya Jérusalem, Paul a nga tili na: “Amu bi nji bi tisone ja tabe vôma nyi.” A nga beta ke ôsu a jô’ô na: “Ve bia jeñ a nlem ôse nyi ja zu.”—Héb. 13:14.

3. Jé é ne “tison é bili benya mimbôka’a,” a amu jé bia yange je?

³ Éyoñe bekristene be nga tyi’i na ba kôlô Jérusalem a Judée, abui bôt é nga taté na da kpwe’ele be, a yene be ane mekut. Ve ntyi’an ôte ô nga nyii be. Melu ma fe, abui bôte da yene bia ane mekut amu bia futi ki ndi jangan akum, a bi too ke ndi na môte nnye a ye mane vaa minju’u bia tôbane mie. Amu jé bia nyoñe ntyi’an ôte? Amu bia yeme na ana’ana, Éjôé Zambe ja ye mane tyame mbia émo nyi. Amu bia yange “tison é bili benya mimbôka’a,” e “nyi ja zu,” nje éte é ne Éjôé Zambe.a (Héb. 11:10; Matt. 6:33) Ayé’é di bia zu yen: (1)aval avé melebe me Paul me nga volô bekristene ya ntete mimbu ôsu na be yange “[tisone] ja zu,” (2)aval avé Paul a nga volô be na be tabe nkômesan asu mame me mbe me yange’e be, a (3)aval avé melebe me Paul me ne volô bia den.

TABE’E NDI A YÉHÔVA AMU A YE BO TE LI’I WO MÔS ÉZIÑ

4. Amu jé tisone ya Jérusalem a mbe édima asu bekristen?

⁴ Tisone ya Jérusalem é mbe édima asu bekristen. Ékôane bekristen ôsu é nga telébane tison éte mbu 33 ya É.J. Bobejañe ya tin ékôane be mbe be nyiñi’i tison éte. A fe na abui bekristen é mbe é bili menda wôé, a é mbe fe é tôkaneya abui akum e Jérusalem. Ve Yésus a nga jô beyé’é bé na ba yiane tube Jérusalem a Judée.—Matt. 24:16.

5. Jé Paul a nga bo asu na bekristene be tabe nkômesan asu mame me mbe na ma zu bobane Jérusalem?

⁵ Mbôle Paul a mbe a yiik na bekristene be kôlô Jérusalem, jôme te nje a nga volô be na be tu’a wô’ô jôme Yéhôva a zu bo a lat a tison éte. Paul a nga ba’alane be na, Yéhôva a ye ke ke ôsu a kañese meye’elan a metuna’a be mbe be bo’o nye temple ya Jérusalem. (Héb. 8:13) Abui bôt é mbe é nyiñi’i tisone ya Jérusalem é nga bene Messie. Temple ya Jérusalem a ye ke beta bo tine ya mfuban ékaña’a asu Yéhôva, amu a ye tyamban.—Luc 13:34,35.

6. Amu jé bekristene be mbe be yiane ba’ale melebe me Paul bia koone me kalate Behébreu 13:5,6?

⁶ Éyoñe Paul a nga tili kalate Behébreu, Jérusalem a mbe tisone bôte be mbe be bu’uban ényiñ. Ntili bekalate éziñe ya Rome a nga kobô ajô tisone ya Jérusalem a jô’ô na: “Tison éte é mbe é dañe’e wum a dañe bitisone bise bivok.” Abui biyoñe mbu, bejuif be mbe be soo abui mefôla asu na ba zu Jérusalem na ba zu bu’ubane mebô’ô me mbe me boba’ane wôé. Jam éte é mbe é bo’o na tison éte é ful abui akum. Teke bisô na bekristene béziñe be nga kui na be bi abui akum. Éko éziñ amu jame te nde Paul a nga ve be melebe ma: “Fatan ényiñe jenan é bo’o teke nye’ane moné, nté mia vak a abime mi bili.” Mvuse ya valé a nga bôône be minleme si a beta ngaka’a Yéhôva a bo bebo bisaé bé a jô’ô na: “Ma ye bo te kôlô be wo môs éziñ, a ma ye bo te li’i wo môs éziñ.” (Lañe’e Behébreu 13:5,6; Deut. 31:6; Bsa. 118:6) Bekristene be mbe be too Jérusalem a Judée be mbe be yiane tabe ndi a mejô mete. Amu jé? Amu mvuse mon éyoñ, éyoñe be biya kalate Paul a nga tili be, é mbe é sili’i na be li’i menda map, mesu me ésaé map, akume dap a ke nyiñ afôla éfe ane beyeñ.

7. Amu jé bia yiane yemete ndi jangane be Yéhôva éyoñe ji?

⁷ Ñye’elane bia nyoñ: Jé ja yange bia ana’ana? “Beta étibila’a” a ye taté a mvuse ya valé, ntyamane ya mbia nta’ane mame nyi. (Matt. 24:21) Aval ane bekristene ya ntete mimbu ôsu, bia yiane mombô a tabe nkômesan. (Luc 21:34-36) Biyoñe ya beta étibila’a, da ye sili na bi lik abim akume dangan éziñe mvuse nge ke ése a tu’a tabe Yéhôva ndi na a ye ke li’i bebo bisaé bé étam. Ajô te, ataté éyoñe ji, ôsusua na beta étibila’a a taté, bi bili fane ya liti za bi too nye ndi. Sili’i womiene na, ‘Ye mimboone miam a minsôñane miame mia liti na me nji futi ndi jam akum, ve be Zambe a ka’ale na a ye nyoñe ngap a ma?’ (1Tim. 6:17) Éve’ela bekristene ya ntete mimbu ôsu é ne volô bia na bi ba’ale ngule mbunan, “biyoñe ya beta étibila’a.” Ve te bia vuane na biyoñe bite, bia ye bo biyoñe bekristene be ngenane teke tôbane môs éziñ. Nde aval avé bia ye yeme jame bia ye bo éyoñe beta étibila’a a ye taté?

BO’ANÉ BÔTE BE TELE MIA ÔSU MEWÔK

8. Mebendé mevé Yésus a nga ve beyé’é bé?

⁸ Bone mimbu mvus éyoñe be biya kalate Paul a nga tili bekristene ya nkobô Hébreu, bekristene be nga yen ane minkane bezimbi ya Rome mia zu bômane tisone ya Jérusalem. A mbe éyoñe ya tup amu tison éte é mbe é nga zu tyamban. (Matt. 24:3; Luc 21:20,24) Ve e vé nnye be mbe be yiane ke? Yésus a nga jô be na: “Ajô te bôte be ne Judée be taté na ba tup a ke minkôl.” (Luc 21:21) Abui minkôle ki é mbe vôm ate. Nde e vé nnye be mbe be yiane ke?

9. Amu jé bekristene be mbe ve sili bebiene na minkôle mivé ba yiane ñhe ke asu na be tup? (Fombô’ô fe nkpwas.)

⁹ Bi tame yene minkôle miziñe bekristene be mbe ve ke. Minkôle ya Samarie, minkôle ya Galilée, nkôle Hermon a wu ya Liban a minkôle ya Jourdain yat. (Fombô’ô nkpwas.) Bitisone biziñe ya vôme minkôle mite mi mbe, bi mbe fo’o vôme bôte be ne ke sobô. Éve’an é ne na tisone ya Gamala, é mbe vôme nkôle wo dañ ôyap ô ne, a zene ya ke wôé é mbe fe angôndô ya abé. Bejuif beziñe be mbe be yene’e tison éte ane mbamba vôme ya ke sobô. Ve, beromain be nga mane zu tyame tison éte. A fe na abui bôt é mbe é nyiñi’i vôm ate é nga mane wu.b

10-11. (a)Aval avé Yéhôva a nga yiane liti bekristene zen? (Behébreu 13:7,17) (b)Bibotane bivé bekristene be nga bi amu be nga bo bôte be mbe be tele be ôsu mewôk? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁰ Éko éziñ, Yéhôva a nga belane betebe ôsu asu na a liti ékôane bekristene zen. Ñyeme mam éziñ Eusèbe a nga tili mame me nga bobane biyoñe bite a jô’ô na: “Zambe a nga kate bobejañe béziñe ya Jérusalem na be jô bekristene na be kôlô Jérusalem ... a ke Pella tisone ya Pérée.” Tisone ya Pella é mbe mbamba vôme bekristene be mbe be yiane ke. É mbe ki ôyap a Jérusalem, a é mbe tyi’ibi ya ke wôé, a fe na abui bôt é mbe tisone ya Pella é nji be bejuif. Amu nalé, be nji be be jeñe’e na be wosane beromain.—Fombô’ô nkpwas.

¹¹ Bekristene be nga tup a ke minkôle be nga tôñe melebe me Paul ma: “Bo’ané bôte be tele mia ôsu mewôk” ékôane bekristen été. (Lañe’e Behébreu 13:7,17.) Nalé a nga bo na bebo bisaé be Yéhôva be nyii binyiñe biap. Nkañete ôte wo kôme bo’olô na Zambe a nji ve’ele li’i ba ba ‘yange tison é bili benya mimbôka’a,’ nje éte é ne Éjôé Zambe.—Héb. 11:10.

12-13. Aval avé Yéhôva a liti bebo bisaé bé zene mbia biyoñe bia nyiñe bi?

¹² Ñye’elane bia nyoñ: Yéhôva a belane betebe ôsu ya ékôane bekristen asu na a ve bebo bisaé bé melebe méziñ. Kalate Zambe a ne njalan a abui bive’ane da liti aval avé Yéhôva a nga belane betebe ôsu asu na be wulu ayoñe dé biyoñe ya njuk. (Deut. 31:23; Bsa. 77:20) Dene fe, bia ja yen ane Yéhôva a belane betebe ôsu bete asu na a liti bebo bisaé bé zen.

¹³ Éve’an é ne na, éyoñ ébubua ôkone COVID-19 é nga taté, ‘bôte be ... tele bia ôsu’ be nga ve ékôane bekristene melebe me mbe me sili’i. Bemvendé be nga bi melebe me nga liti be avale be ne ke ôsu a bo bisulan, a volô bobejañ a besita na be ke ôsu a kañe Yéhôva. Mon éyoñe mvuse ya éyoñ ôkon ô nga taté, bi nga bo beta étôkan e minkobô a lôte 500 a zene ya internet, télé a radio. Nté ôse beta ôkon a mbe, bi nga ke ôsu a bi melebe me mbe me sili’i me so’o bia be Yéhôva. Nalé a nga volô bia na bi ke ôsu a ba’ale élate jangan. Bi ne tabe ndi na njuk ôse nge ke étibila’a ése bi ne tôbane je melu ma zu, Yéhôva a ye ke ôsu a volô betebe ôsu ya ékôane bekristene na be liti bia zene bia yiane tôñ. Asu na bi tabe nkômesane ya jibi beta étibila’a a zu a bo fe fe’e mbia biyoñe bite, bia yiane tabe ndi a Yéhôva a bo nye mewôk. Ve mefulu mevé mefe me ne beta bo bia mfi?

LITA’ANÉ NA MIA WÔ’ANE MINTAÉ ANE BOBENYAÑE YA ABUME DA A BO ANYEP

14. Avale kalate Behébreu 13:1-3 a liti, mefulu mevé bekristene be mbe be yiane bi ôsusua na ba tyame Jérusalem?

¹⁴ Éyoñe beta étibila’a a ye taté, da ye sili na bi dañe kôme liti na bia nye’e bobejañ. Éyoñ éte, bia ye tôñ éve’ela bekristene be mbe be nyiñi’i Jérusalem a Judée. Be mbe be liti’i nye’ane zañe jap éyoñ ése. (Héb. 10:32-34) Ve bone mimbu be nga lôt ôsusua na ba zu tyame Jérusalem, é mbe é sili’i na bekristene be tu’a kôme beta liti na ba “wô’ane mintaé ane bibu’a ya nda bôte jia” a bo “anyep.”c (Lañe’e Behébreu 13:1-3.) A ye fe bo avale da a bia nté asu’ulane ya émo ji da ke da subu bebé.

15. Amu jé bekristene ya nkobô Hébreu be mbe be yiane liti na ba wô’ane mintaé ane bibu’a ya nda bôte jia a bo anyep éyoñe be nga tup?

¹⁵ Nkane bita ya Rome ô nga mane bômane Jérusalem a beta kôlô mvuse ya valé. Bekristene be nga bi fane ya tup, ve be nga ke teke to’é abui biôm. (Matt. 24:17,18) Be mbe be yiane volan, wua a volô’ô nyu mbok, nté be mbe be bete’e minkôl. Be nga yiane fe bo avale da éyoñe be nga ke kui Pella asu na be beta taté a mfefé ényiñ. Abui bobejañ a besita é mbe é bili “abui miñyian,” aval ane bidi, biyé a vôme ya tabe. A zene ya nsu’ane be mbe be su’an, bekristene bete be nga liti fo’o na nye’an ô ne zañe jap ô ne angôndô ya ngul.—Tite 3:14.

16. Aval avé bi ne liti bobejañ a bekale bangane ba yi mvolane na bia nye’e be? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁶ Ñye’elane bia nyoñ: Nye’ane wo tindi bia na bi su’u bobejañ a bekale ba yi mvolan. Éve’an é ne na, abui bobejañ a bekal é nga ve ébiene ngumba mfa’a ya su’u bobejañ a bekale ba tube bita nge tôbane beta bibubua. Ba ve be mame ma sili, a ve be ngule nyul, a volô fe be na be ke ôsu a kañe Yéhôva. Sita éziñ a nyiñ Ukraine a nga li’i nda jé amu bita a jô na: “Bi nga yen ane Yéhôva a belane bobejañ asu na a nyoñe ngap a bia mfa’a ya minsôn a mfa’a ya nsisim. Be nga nyoñe bia a mbamba nlem, a volô bia éyoñe bi mbe Ukraine, Hondrie a Allemagne va.” Bia liti na bia saé nsamba a Yéhôva éyoñe bia yeme nyoñe ngap a bobejañ a besita bangan a jalé miñyiane miap.—Mink. 19:17; 2 Cor. 1:3,4.

17. Amu jé é ne mfi na bi tu’a wô’ane mintaé ane bobenyañe ya abume da a liti fe fulu anyep éyoñe ji?

¹⁷ Éyoñe ya beta étibila’a, da ye dañe sili na bi tu’a volan a lôt abime bia bo éyoñe ji. (Habak. 3:16-18) Yéhôva a yañele bia éyoñe ji asu na bi liti na bia nye’e bobejañ aval ane bibu’a ya nda bôte jia bia nye’esan, a liti fe fulu anyep. Mefulu mete me ne mefulu ma ye dañe bo bia mfi éyoñ éte.

JÉ JA YE BOBANE MELU MA ZU?

18. Avale avé bi ne vu bekristene ya nkobô Hébreu be nga tube Jérusalem?

¹⁸ Bekristene be nga bo mewôk a ke minkôl, be nga nyii binyiñe biap éyoñe Jérusalem a nga tyamban. Akusa bo be nga mane li’i biôme biap, Yéhôva a nga nyoñe ngap a be. Jé bi ne yé’é éve’ela jap? Bia yeme ki mame mese ma ye bobane melu ma zu, ve Yésus a nga jô bia na bia yiane tabe nkômesane ya bo mewôk. (Luc 12:40) Bi ne fe bindi melebe Paul a nga ve bekristene ya nkobô Hébreu a tôñe me. A bi bili fe ngaka’a Yéhôva a nga bo bia na a ye ke li’i bia étame môs éziñ. (Héb. 13:5,6) Nkelan ôsu a yange tison é bili benya mimbôka’a, nje éte é ne Éjôé Zambe a bu’ubane bibotane ya été nnôm éto a nnôm éto.—Matt. 25:34.