ZASEŊƆ 21
YUUNƐ 21 Keep On Seeking First the Kingdom (Basɛ Ti Na’am La Deŋɛ Nɛŋa)
Kɔ’ɔn Gura Tinsɛka N Wan Bɔna Wuusa La
“To kelom behera la teŋsɛka n bo saazuo ha te to ta yete to bɔna bini . . . la.”—HEB. 13:14.
YELEKPINE
To wan bisɛ Hebru a zuo 13 n wan soŋɛ to se’em zina beere wa, la beere sa’am.
1. Yezu yuun yeti bem n wan paɛ Yerusalem?
DABESA fii ge ti Yezu Krista yuun yeti a ki la, a yuun tɔɣɛ la yetɔɣebiŋere. Yetɔɣebiŋere wa yuun pɔsɛ tum tuuma la se’em ma’a ti ba yuun sa’am Yerusalem la pu’usegɔ yire la. A yuun yeti dabeserɛ keni na ti “pɛɛntɛɛnreba [wan ta] kae Yerusalem teŋa bahɛ teŋasoka.” (Lu. 21:20) Yezu yuun yele a podɔleba la ti ba san ta nyɛ pɛɛntɛɛreba la, ba eŋɛ kalam yese tiŋa la poan. Yezu yetɔɣum wa yuun tum tuuma mɛ. Arom pɛɛntɛɛreba la yuun wa’ana kaɛ Yerusalem tiŋa la mɛ.—Lu. 21:21, 22.
2. Bem yɛla ti tuntuna Paul yuun tiɛ Hebru Kristakɔma la n yuun kɛ̃’ɛri Yudea la Yerusalem la?
2 Tuntuna Paul yuun gulesɛ la gɔŋɔ ta bo Kristakɔma la n yuun kɛ̃’ɛri Yudea la Yerusalem la ge ti dabesa fii pooren ti Arom pɛɛntɛɛreba nyaa wa’ana kaɛ Yerusalem mum. Gɔnkuŋɔ poan, Paul yuun ka’am Kristakɔma la n yuun kɛ̃’ɛri Yudea la Yerusalem sɛla n wan soŋɛ ba ti ba ta’an maasum gura sɛla n wan paɛ ba la. Bem n yuun yeti la eŋɛ? Ba wan sa’am Yerusalem. Kristakɔma wa san bɔta nyɔvore, la nari ti ba basɛ ba yɛa, la ba leebego. Paul yuun tɔɣɛ Yerusalem tiŋa yele ti: “Teŋa ka boe teŋa wa zuo bo to te to bɔna bini wuuha.” A le yeti: “To kelom behera la teŋsɛka n bo saazuo ha te to ta yete to bɔna bini ba’ahegɔ la.”—Heb. 13:14.
3. ‘Tinsɛka ɛ̃berɛ n ani soŋa la’ dela bem ge beni n sɔi ti to kɔ’ɔn gura dɛ?
3 Kristakɔma la n yuun kɔ’ɛ ba puti’irɛ ti ba yese Yerusalem, la Yudea la, daanse’ere nɛreba zo’e zo’e n yuun ɛ̃regeri ba. Ge ban yuun kɔ’ɛ ba puti’irɛ se’em la yuun faaɛ ba basɛ mɛ. Zina beere wa, nɛreba zɛregeri to mɛ la ton ka dekɛ tomea delum asaala gɔmɛt ge me ka ba’ɛ ɛɛra taresum la. Beni n sɔi ti to kɔ’ɛ to puti’irɛ bala? To mi ti la kan yue, Naayinɛ Na’am la wan sa’am tingɔŋɔ be’o wa. To ‘guri la tinsɛka ɛ̃berɛ n ani soŋa la.’ Bala pa’alɛ ti “teŋsɛka n bo saazuo ha te to ta yete to bɔna bini ba’ahegɔ la,” n de Naayinɛ Na’am la.a (Heb. 11:10; Mt. 6:33) Zaseŋɔ wa zupika woo poan, to wan sɔsɛ: (1) Paul ka’aŋɔ la n yuun soŋɛ yuun kɔbesɛka n diŋɛ nɛŋa Kristakɔma la se’em ti ba gura “teŋsɛka n bo saazuo ha te to ta yete to bɔna bini ba’ahegɔ la,” (2) Paul n yuun soŋɛ ba se’em ti ba maasum bamea yese Yerusalem, la (3) Paul ka’aŋɔ la n wan ta’an soŋɛ tomam me zina beere wa se’em.
DEKƐ HOMEA DELUM YEHOWA, SE’ERE N SƆI LA A KAN MALUM BASƐ HƆ
4. Beni n sɔi ti Yerusalem yuun dɛna tinsoŋa bɔ’ɔra Kristakɔma la?
4 Yerusalem yuun dela tinsoŋa bɔ’ɔra Kristakɔma la. Bilam ti ba yuun yu’ɛ yia Kristakɔma tansugere la yuun 33 Y.B. Tigere zuo bisegadoma la me yuun boi la bilam. Leyɛ’ɛsa, Kristakɔma la yuun tari la bamea yɛa, la taresum zo’e zo’e tiŋa la poan. Hali la bala za’a, Yezu yuun ka’am a podɔleba la ti ba yese Yerusalem la Yudea.—Mt. 24:16.
5. Paul yuun soŋɛ Kristakɔma la wani ti ba bɔkɛ sɛla n wan paɛ Yerusalem?
5 Paul n yuun boti a soŋɛ Kristakɔma la ti ba maasum bamea ta’an yese Yerusalem la, a yuun soŋɛ ba mɛ ti ba bɔkɛ Yehowa n geele Yerusalem tiŋa se’em. Paul yuun basɛ ti ba baŋɛ ti Yehowa ka le bɔta malemadoma la pu’usegɔ bii kaabegɔ la ti ba yuun ita pu’usegɔ yire la poan la. (Heb. 8:13) Leyɛ’ɛsa, tiŋa la nɛreba zo’e zo’e yuun zaɣesɛ Mɛzaaya la mɛ. Bala la, Yerusalem pu’usegɔ yire la yuun ka le dɛna zɛ’an ti nɛreba wan kena pu’usa Yehowa ge ti sa’aŋɔ me wan paɛ ka.—Lu. 13:34, 35.
6. Beni n sɔi ti Paul ka’aŋɔ la n boi Hebru 13:5, 6 la yuun makɛ bo Kristakɔma la?
6 Se’em ma’a ti Paul yuun gulesɛ gɔŋɔ ta bo Hebru Kristakɔma la, Yerusalem yuun dela tinsoŋa ti nɛreba zo’e zo’e kena bim. Arom gɔngulesa ayima n yuun boi sankaŋa yeti Yerusalem tiŋa “n yuun tari yu’urɛ bilam bɔba.” Yuunɛ woo, Yudadoma yuun ni ze’ele la tisi zo’e zo’e poan wa’an bilam na pu’usɛ. Ba me yuun ni da’ara la lɔɣɔrɔ tiŋa la poan. Wana wa yuun basɛ ti Kristakɔma basɛba n boi tiŋa la poan nyɛta la ligeri zo’e zo’e. Daanse’ere bala n sɔi ti Paul yuun yele ba yeti: “Da ba kɔ’ɔn tɛn’ɛhe ya la ligiri ma’an yele. Tare ya popeelom la sɛla te ya nyɛ.” A yuun nyaa pa’alɛ ba la Yehowa n wan eŋɛ sɛla bo a yamesi ayima ayima woo. Yehowa yuun yeti: “N kan malom bahɛ ho, bii n zagahɛ ho.” (Kaalɛ Hebru 13:5, 6; Tɛɛ. 31:6; Ym. 118:6) Kristakɔma la n yuun kɛ̃’ɛri Yerusalem la Yudea la yuun nari ti ba tɛ̃ra bala. Beni n sɔi? Se’ere n sɔi la, la kan yue, la wan nara ti ba yese tiŋa la poan ge basɛ ba yɛa la ba lɔɣɔrɔ ge nyaa ta kɛ̃’ɛra zɛsɛka bɔŋa n wan kpe’em bo ba.
7. Beni n sɔi ti nara ti to tara sakerɛ bɔ’ɔra Yehowa nananawa?
7 Ton zamesɛ sɛla: La kan yue bem n wan eŋɛ? ‘Mɛlesekãtɛ’ la wan pɔsɛ ge ti ba nyaa sa’am tingɔŋɔ be’o wa. (Mt. 24:21) Wuu Kristakɔma la n yuun boi Yerusalem la, tomam me nari ti to tara sakerɛ nananawa ge maasum gura sankaŋa. (Lu. 21:34-36) Mɛlesekãtɛ la poan, daanse’ere la wan nara ti to basɛ to yɛa la to lɔɣɔrɔ. Sankaŋa la, la wan nara ti to tara sakerɛ ti Yehowa kan malum basɛ tɔ. Mɛlesekãtɛ la n nan ka pɔsɛ la, to tari la yɔ’ɔ ti to eŋɛ pa’alɛ ti to tari sakerɛ bɔ’ɔra Yehowa. Soke homea yeti, ‘Mam n iti n yɛla se’em la pa’alɛ ti mam ka dekɛ n mea delum ligeri ge me tara sakerɛ ti Yehowa wan bisa mam?’ (1 Tim. 6:17) Sɛla n yuun paɛ yuun kɔbesɛka n diŋɛ nɛŋa Kristakɔma la wan ta’an soŋɛ tɔ ti to ta tara sakerɛ ‘mɛlesekãtɛ’ la poan. Ge yelese’a n wan ta eŋɛ ‘mɛlesekãtɛ’ la poan la wan kpe’em gana sɛla n yuun paɛ Kristakɔma la. Bala la, mɛlesekãtɛ la san ta pɔsɛ, to wan eŋɛ la wani baŋɛ sɛla n nari ti to eŋɛ?
NANA SƐBA N BOI NƐŊA LA
8. Yezu yuun dekɛ la bem pa’alegɔ bo a podɔleba la?
8 Hebru Kristakɔma n yuun to’e Paul gɔŋɔ la ba’asɛ la, yuuma fii pooren ti Arom pɛɛntɛɛreba wa’ana kaɛ Yerusalem tiŋa mum. Bala n yuun basɛ ti ba baŋɛ ti saŋa la paɛ ya ti ba zɔ yese Yerusalem ge ti ba me wan sa’am ka. (Mt. 24:3; Lu. 21:20, 24) Ge ba wan zɔ keŋɛ la bɛ? Yezu yuun yeti: “La sontii, sɛba n boe Yudea teŋa poan la zɔ keŋɛ zɔya bɔba ha.” (Lu. 21:21) Zɔa zo’e zo’e n yuun boi bilam bɔba. Bala la, ba wan zɔ keŋɛ la zoore kuni?
9. Daanse’ere beni n sɔi ti Kristakɔma la yuun ka mina zoore sɛka ti ba wan zɔ keŋɛ? (Bisɛ map la.)
9 To geele ya zɔa ase’a ti Kristakɔma la yuun wan ta’an keŋɛ bim: Samaria zɔa, Galilee zɔa, Hermon Zoore, Lebanon zɔa la zɔa se’a n yuun boi Yordan kolaa yakenɛ bɔba la. (Bisɛ map la.) Tisi yuun boi zɔa ana wa zuo mɛ ti nɛreba yuun ti’isa ti ba wan ta’an kɛ̃’ɛra bim ge nyɛ te’elego. Makerɛ, Gamla tiŋa yuun boi la zowoko zuo ti la wan kpe’em ti nɛra paɛ bim. Yudadoma basɛba yuun ti’isɛ ti tiŋa wa wan ta’an dɛna ba suka zɛ’an. Ge bilam ti Arom pɛɛntɛɛreba yuun zabɛ la tiŋa la nɛreba ge ku ba zo’e zo’e.b
Zɔa zo’e zo’e n yuun boi ti yuun kɔbesɛka n deŋɛ nɛŋa Kristakɔma la wan ta’an zɔ keŋɛ bim ge daɣɛ ba za’a n yuun de suka zɛ’ɛsi bɔ’ɔra ba (Bisɛ kaalegɔ zɛ’an 9)
10-11. (a) Daanse’ere Yehowa yuun pa’alɛ Kristakɔma la, la wani? (Hebru 13:7, 17) (b) Kristakɔma la n yuun nam sɛba n boi nɛŋa la, ba yuun nyɛ la bem nyuurɔ? (Bisɛ foote la.)
10 Daanse’ere Yehowa yuun doli la sɛba n boi nɛŋa la poan tara pa’alegɔ bɔ’ɔra Kristakɔma la. Eusebius n de gɔnmi’ila gulesɛ yeti: “Naayinɛ yuun lilige pa’alɛ Kristakɔma buraasi basɛba n yuun boi Yerusalem la ti Kristakɔma la za’a yese tiŋa la poan keŋɛ Pella n boi Perea tiŋa poan.” Pella yuun dela tinsɛka n kɔ’ɔn nara ti Kristakɔma la keŋɛ bim. La yuun ka zaaɛ la Yerusalem. Bala la, la yuun kan kpe’em bo ba ti ba keŋɛ bim. Leyɛ’ɛsa, nɛresɛba n yuun kɛ̃’ɛri Pella la yuun daɣɛ Yudadoma, bala la ba yuun ka zaberi la Aromdoma la.—Bisɛ map la.
11 Kristakɔma la n yuun zɔ keŋɛ zɔa la zuto la yuun dekɛ Paul ka’aŋɔ wa tum tuuma mɛ. A yuun yeti: “Nana ya kpɛ’ɛndoma [n boi tansugere la poan la] ge eta sɛla te ba yele ya te ya eŋɛ” la. (Kaalɛ Hebru 13:7, 17.) Ban yuun nam la zuo, ba yuun nyɛ faarɛ mɛ. Diimi yɛla pa’alɛ ti Naayinɛ yuun ka basɛ sɛba n yuun ‘guri tinsɛka ɛ̃berɛ n ani soŋa la,’ n de Naayinɛ Na’am la.—Heb. 11:10.
Pella yuun dela fai zɛ’an ti Kristakɔma la yuun zɔ keŋɛ ta suɣɛ (Bisɛ kaalegɔ zɛ’ɛsi 10-11)
12-13. Yehowa yuun soŋɛ a nɛreba la wani biɣi biɣi saŋa poan?
12 Ton zamesɛ sɛla: Yehowa tari a pa’alegɔ bɔ’ɔra la sɛba n boi nɛŋa la ti ba soŋera a nɛreba. Baabule la poan, yɛla zo’e zo’e boi bim pa’alɛ Yehowa n dekɛ buraasi n tari sakerɛ soŋɛ a nɛreba se’em biɣi biɣi saŋa poan. (Tɛɛ. 31:23; Ym. 77:20) Zina beere wa, tomea nyɛ Yehowa n dekɛ sɛba n boi to nɛŋa la tum tuuma se’em mɛ.
13 Makerɛ, COVID-19 bã’a la n yuun pɔsɛ la, ‘sɛba n boi nɛŋa la’ n yuun dekɛ pa’alegɔ bo tansuga. Mabiisi wa n yuun pa’alɛ keendoma la tansugere zamesegɔ n nari ti la ana se’em ti to ta’an kelum pu’usa Yehowa. Ŋmaresi fii pooren bã’a wa poan, to yuun doose la Intanɛt, TV, la walesi poan eŋɛ laɣesegɔ, yetɔɣum n gaŋɛ 500 tingɔŋɔ wa za’a poan. Bã’a la yuun ka nyaŋɛ gu vo’osum poan dia wa ti la kan paɛ zɛ’an woo. Bala n yuun basɛ ti to kelum tara nɔyinɛ pu’usa Yehowa. To tari suure lua ti yeledaaŋɔ seko woo n wan ta paɛ tɔ beere sa’am, Yehowa wan kelum soŋera sɛba n boi to nɛŋa la ti ba mina ban wan dekɛ yɛm tum tuuma se’em. Ton dekɛ tomea delum Yehowa ge nana a pa’alegɔ la, bem hala n wan le soŋɛ tɔ ti to ta’an maasum tomea gura mɛlesekãtɛ la ge me ta tara tomea soŋa sankaŋa?
TARA NƆŊERƐ GE ME TƆ’ƆSA SAAMA
14. Wuu Hebru 13:1-3 n pa’alɛ se’em la, hala ani ti Kristakɔma yuun nara ti ba tara ge ti Yerusalem sa’aŋɔ nyaa paɛ?
14 Mɛlesekãtɛ la san ta pɔsɛ, la wan nara ti to nɔŋɛ taaba malum pa’asɛ. Sankaŋa la, la nari ti to tɔɣesa Kristakɔma la n yuun kɛ̃’ɛri Yerusalem, la Yudea la. Ba yuun kɔ’ɔn tara la nɔŋerɛ bɔ’ɔra taaba. (Heb. 10:32-34) Lan yuun gee yuuma fii ti ba sa’am Yerusalem la, Kristakɔma wa yuun nari ti ba “tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra taaba” ti la gaŋɛ bala.c (Kaalɛ Hebru 13:1-3.) Tomam me wan nara ti to kɔ’ɔn nɔŋɛ to mabiisi la mɛlesekãtɛ la san ta paɛ.
15. Beni n sɔi ti Hebru Kristakɔma la yuun nara ti ba eŋɛ pa’alɛ ti ba nɔŋɛ taaba ge me tɔ’ɔsa taaba soŋa?
15 Arom pɛɛntɛɛreba yuun wa’ana kaɛ la Yerusalem mum ge fɔregɛ. Wana wa yuun bo Kristakɔma wa la yɔ’ɔ ti ba yese tiŋa la poan. Ge ba yuun kan ta’an dekɛ lɔɣɔrɔ zo’e zo’e keŋɛ. (Mt. 24:17, 18) Ba yuun nari ti ba soŋera taaba sore la zuo. Ban yuun paɛ Pella la, ba yuun kelum nara ti ba soŋera taaba ta’an bɔna bim. Nɔkpe’ene kai ti ba yuun ka nyɛti “sɛla woo te ba bɔta.” Wana wa yuun dela yɔ’ɔ bɔ’ɔra Kristakɔma la ti ba eŋɛ pa’alɛ ban tari nɔŋerɛ se’em bɔ’ɔra taaba ge me tɔ’ɔsa taaba soŋa.—Titus 3:14.
16. To wan eŋɛ la wani tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra to mabiisi sɛba n eeri soŋerɛ la? (Bisɛ foote la.)
16 Ton zamesɛ sɛla: Nɔŋerɛ n basɛ ti to bɔta ti to soŋera to mabiisi ge bɔ’ɔra ba yelese’a n pakɛ ba. Naayinɛ yamesi zo’e zo’e kɔ’ɔn bɔta la ba soŋera ba mabiisi n zɔ loŋe tiŋa zaberɛ zuo. Ba ni bɔ’ɔra ba la yelese’a n pakɛ ba ge me kpɛmesa ba giila ti ba kelum pu’usa Yehowa. Mabipɔka ayima n ze’ele Ukraine ti zaberɛ la zuo ti a loŋe tiŋa yeti: “To baŋɛ ti Yehowa doli la to mabiisi la poan pa’ala ge soŋera tɔ. Ba to’e to la soŋa Ukraine, Hungary, la Germany tisi poan.” To ni naɛ la Yehowa tuna, to san to’e to mabiisi la soŋa ge me bɔ’ɔra ba yelese’a n pakɛ ba.—Mag. 19:17; 2 Ko. 1:3, 4.
Zina beere wa, Kristakɔma n zɔ loŋe tisi eeri la to soŋɛ ba (Bisɛ kaalegɔ zɛ’an 16)
17. Beni n sɔi ti la yele pakɛ ti to tara nɔŋerɛ ge me tɔ’ɔsa taaba soŋa nananawa?
17 Mɛlesekãtɛ la poan, la wan nara ti to soŋera taaba ti la gana ton puɣum ita se’em nananawa la. (Hab. 3:16-18) Yehowa kumeseri to mɛ nananawa ti to tara nɔŋerɛ ge me tɔ’ɔsa taaba soŋa. La yele wan ta pakɛ ti to tara hala ana wa sankaŋa.
BEM N WAN TA EŊƐ BEERE SA’AM?
18. To wan eŋɛ la wani ta’an tɔɣesa Kristakɔma sɛba n yuun zɔ yese Yerusalem la?
18 Diimi yɛla pa’alɛ ti, Kristakɔma sɛba n yuun zɔ keŋɛ zɔa la zuto la yuun nyɛ la faarɛ. Ba yuun basɛ tiŋa la mɛ ge Yehowa yuun ka malum basɛ ba. To wan ta’an zamesɛ la bem? To ka mi sɛla woo n wan ta ita beere sa’am. Ge Yezu ka’am tɔ ti to kɔ’ɔn nana. (Lu. 12:40) To me wan ta’an ti’isɛ taɣesɛ ka’aŋɔ la ti Paul yuun gulesɛ bo Hebru Kristakɔma la ge dekɛ a tum tuuma. Yehowa me pu’ulum biŋe ti a kan malum basɛ tɔ bii a zaɣesɛ tɔ. (Heb. 13:5, 6) Basɛ ya ti to kɔ’ɔn gura tinsɛka n wan bɔna wuusa n de Naayinɛ Na’am la. To san eŋɛ bala, to wan nyɛ kã’a zo’e zo’e.—Mt. 25:34.
YUUNƐ 157 Peace at Last! (Suma’asum Wan Bɔna!)
b La eŋɛ la yuun 67 Y.B., ti la yuun ka yue ti Kristakɔma la zɔ yese Yudea la Yerusalem.
c Yelebire la ti ba lerege ti “tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra taaba” la ta’an dɛna hon tari nɔŋerɛ bɔ’ɔra ho suurɔ. Ge Paul yuun tɔɣeri la ton nari ti to tara nɔŋerɛ se’ere taaba tansugere la poan.