Dirava Ia Ura Aniani Ania Lasi Karana Ita Badinaia, A?
DIRAVA ena Taravatu, Mose amo ia henia gauna, be dina tamona sibona aniani ania lasi taravatuna ia gwauraia—unai be Kara Dika ena Davana Karaia Dinana lalonai. Taravatu ia gwau unai dina lalonai Israela taudia ese “aniani do idia ania lasi.” (Levitiko 16:29-31; 23:27; Salamo 35:13) To, unai neganai aniani idia ania lasi be karaia kava gauna lasi. Kara Dika ena Davana Karaia Dinana lalonai idia karaia gaudia ese Israela taudia edia lalona ia kehoa edia kara dika dekenai bona idia lalo-parara ta ese edia kara dika amo ia hamauridia be namo. Unai dina ai aniani idia ania lasi ena badina ma ta be edia kara dika dainai edia lalohisihisi bona edia helalo-kerehai ena toana be Dirava vairanai idia hahedinaraia.
Ena be Mose ena Taravatu ese unai aniani ania lasi taravatuna sibona ia gwauraia, to nega ma haida lalodiai danu Israela taudia ese aniani ania lasi karana idia badinaia. (Esodo 34:28; 1 Samuela 7:6; 2 Sivarai 20:3; Esera 8:21; Eseta 4:3, 16) Unai aniani ania lasi karadia haida be sibona edia ura dainai idia karaia edia helalo-kerehai ena toana idia hahedinaraia totona. Iehova ese kerere taudia Iuda dekenai ia hagoadaia: “Emui lalona do umui giroa momokani, bona lau dekenai do umui giroa mai lou. Bona umui ese aniani lasi taravatu do umui karaia, bona mai lalohisihisi momokani do umui tai, lau dekenai do umui giroa mai totona.” Unai be taunimanima idia itaia totona lasi, badina Dirava be ma ia gwau: “Emui kudouna do umui makohia, emui lalohisihisi toana hedinaraia totona!”—Ioela 2:12-15.
Dokonai, momo be aniani ania lasi karana idia badinaia kava ma haida ese idia itaia totona. Iehova ese unai bamona momokani lasi aniani ania lasi karana ia badu henia, bona unai dainai idia kara koikoi Israela taudia ia nanadaia: “Aniani ania lasi taravatu umui karaia noho neganai, umui sibona umui hahisia bamona, bona emui kwarana umui atoa diho, rei manokana bamona, ma puse dabua, mai kahu danu edia latanai umui hekure diho. Inai bamona kara umui gwauraia, be aniani ania lasi taravatu, a? Umui laloa inai kara umui karaia neganai lau moale, a?” (Isaia 58:5) Aniani ania lasi karana be taunimanima ese idia itaia totona idia badinaia be namo lasi, to ia gwau namona be unai kerere taudia ese helalo-kerehai ena kara idia karaia.
Iuda taudia ese aniani ania lasi taravatu haida idia karaia be matamana amo Dirava ese ia lalo-namo henia lasi. Haheitalai ta be, guna Iuda taudia ese aniani ania lasi taravatuna be nega hani idia badinaia lagani ta ta ai, Babulonia taudia ese Ierusalema idia hagegea bona idia hadikaia momokani ena nega dikana lagani 607 B.C.E ai, idia laloatao totona. (2 King Taudia 25:1-4, 8, 9, 22-26; Sekaraia 8:19) Iuda taudia be Babulonia amo idia ruhaia murinai, Iehova be peroveta tauna Sekaraia amo ia gwau: “Unai lagani 70 lalonai, . . . aniani lasi taravatu umui karaia neganai, unai be lau hanamoa totona umui karaia, a? Lasi momokani.” Dirava ese unai aniani lasi negadia ia abia dae lasi badina Iuda taudia be Iehova ena amo idia mai hahemaoro dainai idia karaia bona unai idia lalohisihisilaia. Idia ese aniani ania lasi taravatuna idia badinaia be nega aukana idia davaria dainai, unai nega aukana ena badina be sibona edia kara dika dainai lasi. Edia tano dekenai idia giroa murinai, namona be idia moale, guna gaudia idia lalohisihisilaia be anina lasi.—Sekaraia 7:5.
Aniani Ania Lasi Karana be Keristani Taudia Totona, A?
Ena be Iesu Keriso ese ena hahediba taudia ia hagania lasi aniani ania lasi karana idia badinaia, to ia bona ia murinai idia raka taudia ese Kara Dika ena Davana Karaia Dinana dekenai idia aniani lasi badina idia be Mose ena Taravatu henunai idia noho. Ma danu, ena hahediba taudia haida be sibona edia ura dainai nega haida idia aniani lasi, badina Iesu be ia gwau lasi unai kara idia rakatania vaitani. (Kara 13:2, 3; 14:23) To, namona be nega ta lasi “edia vairana dekenai lalohisihisi toana idia atoa, idia hitolo bamona, taunimanima do idia itaia totona.” (Mataio 6:16) Unai bamona taunimanima idia itaia dalanai tomadiho karana idia badinaia dainai, reana taunimanima ese idia laloa bada bona idia lalo-namo henidia. To, Dirava ese unai bamona heagi karana ia lalo-namo henia lasi.—Mataio 6:17, 18.
Iesu ese ena mase negana ia herevalaia, ia gwau unai neganai ia murinai idia raka taudia be aniani do idia ania lasi. Unai amo ia ese do idia karaia loulou karana ia gwauraia lasi. To idau, ia ese idia dekenai do ia vara lalohisihisi badana dainai do idia mamia gauna ia herevalaia. Ia toreisi lou murinai, ia be idia danu do ia noho lou, bona do idia aniani lasi ena badina be lasi.—Luka 5:34, 35.
Mose ena Taravatu be ia ore, “Keriso ese nega tamona sibona iena mauri Dirava dekenai ia henia, taunimanima momo edia kara dika kokia totona” neganai. (Heberu 9:24-28) Bona Taravatu ia ore neganai, Kara Dika ena Davana Karaia Dinana ena aniani ania lasi taravatuna ia ore danu. Vadaeni, unai ese Baibel lalonai ia noho aniani ania lasi taravatuna tamona ia kokia.
Lent be Edena Bamona?
Kerisendom ena kara, Lent lalonai aniani idia ania lasi karana, ena badina be dahaka? Katolik bona Protestan dubudia ese Lent idia karaia, ena be dubu ta ta dekenai idia karaia dalana be idauidau. Haida be Ista vairana dinadia 40 lalonai, dina ta ta ai nega tamona aniani idia ania. Haida be Ash Wednesday bona Good Friday lalonai sibona aniani idia dadaraia momokani. Haida be, Lent idia badinaia neganai vamu, gwarume, gatoi, bona rata amo idia karaia gaudia idia ania lasi.
Idia gwau Lent idia karaia badina be Iesu be ena bapatiso murinai dina 40 lalonai aniani ia ania lasi. Unai neganai ia ese lagani ta ta ai do idia karaia loulou karana ia hamatamaia, a? Lasi vaitani. Unai ita diba badina Baibel ese Keristani taudia ginigunadia be unai bamona idia karaia ia gwauraia lasi. Lent be lagani 300 Keriso murinai, nega ginigunana idia karaia. Kerisendom ena hadibaia herevadia momo bamona, ia danu be dirava koikoi idia tomadiho henia taudia amo idia abia.
Bema Lent be Iesu ese iena bapatiso murinai taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai ia aniani lasi dainai idia karaia, dahaka dainai Ista—idia gwau ena toreisi lou ena negana unai—ia do mai lasi pura lalodiai idia karaia? Dina haida lalonai ela bona ena mase, Iesu be aniani ania lasi karana ia badinaia lasi. Evanelia bukadia idia hahedinaraia dina haida ia do mase lasi lalonai, Betania dekenai ia bona ena hahediba taudia ese ruma idia vadivadi henidia bona idia aniani. Bona ia do mase lasi hanuaboina lalonai Pasova ia ania.—Mataio 26:6, 7; Luka 22:15; Ioane 12:2.
Iesu ese ena bapatiso murinai aniani ia ania lasi karana amo gau ta ita diba. Ia ese mai anina bada gaukarana ia hamatamaia gwauraia. Unai gaukara lalonai, Iehova ena lohia siahuna hamomokania karana bona taunimanima ibounai edia mauri be gau badana. Unai be laloa dobu karana ena nega bona mai guriguri ida Iehova ese do ia durua bona hakaua totona ia noinoi ena nega. Unai nega lalonai, Iesu ia aniani lasi be maoro. Unai ese ia hahedinaraia aniani ania lasi karana ese namo ia havaraia diba bema badina maorona bona nega namona ai ita badinaia.—Kolose 2:20-23 itaia.
Aniani Ania Lasi Karana ese Namo Ia Havaraia Negadia
Mani ita laloa edena negadiai hari Dirava ia tomadiho henia tauna reana ia aniani lasi. Kara dika ia karaia tauna ena mamina be reana nega sisina lalonai ia ura lasi aniani. Unai ia karaia lasi ma haida ese ia idia laloa bada totona eiava sisiba ia badulaia dainai. Bona, momokani, aniani ania lasi karana sibona ese kara dika ia hanamoa lasi Dirava vairanai. To, ia helalo-kerehai momokani tauna ese Iehova bona reana ena turadia bona famili taudia ia hahisia dainai ia lalohisihisi bada. Gwauatao totona mai lalohisihisi bona mai goada ida ia guriguri ese reana ena ura aniani totona ia koua.
Israela ena Pavapava Davida dekenai unai bamona ia vara. Bataseba amo ia abia merona ia mase gwauraia neganai, ena goada ibounai ida ia guriguri Iehova ese ena mero ia hebogahisi henia totona. Iena lalona bona goada ibounai be ena guriguri dekenai ia atoa dainai, ia aniani lasi. Unai hegeregerena, hari inai negai danu lalohisihisi lalodiai reana mamina ita abia ita ura lasi aniani.—2 Samuela 12:15-17.
Danu reana nega haida Dirava ia gari henia tauna ia ura lauma gauna ta ia laloa bada. Reana Baibel bona Keristani buka idauidau ia tahua be namo. Reana nega sisina lalonai do ia laloa dobu danu. Unai bamona ia stadi goadagoada neganai, reana ta ia ura lasi aniani ese ena lalona ia veria.—Ieremia 36:8-10 itaia.
Baibel lalonai Dirava ena hesiai taudia be mai anina bada gaudia dekenai edia lalona idia hadaia gwauraia negadiai, idia aniani lasi taudia edia haheitalai idia noho. Nehemia ena nega lalonai Iuda taudia ese Iehova dekenai gwauhamata aukana do idia karaia, bona bema unai gwauhamata idia makohia dika do idia davaria. Idia ese gwauhamata idia karaia edia idau bese adavadia idia siaia lou bona idia badinai idia noho hegege besedia amo do idia gini siri. Unai gwauhamata aukana idia do karaia lasi neganai bona edia dika idia gwauraia hedinarai lalonai, kongregesen ibounai be aniani idia ania lasi. (Nehemia 9:1, 38; 10:29, 30) Mai anina gaudia dekenai lalona ia hadaia gwauraia neganai, reana Keristani tauna be nega kwadogina lalonai ia ura lasi ia aniani.
Keristani kongregesen ginigunana ena elda oreadia ese gau ta dekenai edia lalona idia hadaia neganai, nega haida aniani idia ania lasi. Hari inai negai, kongregesen elda taudia ese hekwakwanai aukana ta, reana hahemaoro komiti ena gaukara idia karaia neganai, idia ese aniani reana idia ania lasi unai gauna idia lalohadailaia neganai.
Ta ese nega haida ia abia hidi aniani ania lasi karana ia badinaia be ia sibona ena ura. Unai gauna dekenai ta ese ma ta ia gwauraia dika be maoro lasi. Ita ura lasi ita be ‘taunimanima ese ita idia itaia kara maoromaoro taudia’; to danu namo lasi aniani ita laloa bada bena iseda mai anina bada maduna huaia dalana ia hadikaia. (Mataio 23:28; Luka 12:22, 23) Bona Baibel ese ia hahedinaraia aniani ania lasi karana ita badinaia be Dirava ese ia noia lasi bona ia koua lasi.
[Picture on page 7]
Iesu ena bapatiso murinai dina 40 lalonai ia aniani lasi ena badina oi diba, a?