¿Wiˈix mbäät jotkujk nyajpatëm mä nguentëˈäjtëmë jëëky mëguˈuk?

1, 2. ¿Wiˈixë Jyobaa tˈixy ko mijts xyˈijxˈity xykyuentëˈaty tuˈugë päˈäm jäˈäy o ja mëdiˈibë të myëjjäˈäyënë? (Proverbios 19:17; ix nanduˈunë dibujë).

TUˈUGË nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Jin-yeol ets tsyëënë Corea del Sur, duˈun jyënaˈany: “Jaajëts kujk ngasäädëˈattë 32 jëmëjt, per naa mëgoxk jëmëjtënëts kujk nguentëˈaty ja ngudëjk mët ko yëˈë myëdäjtypyë tsëyuyë päˈäm ets kyaj mbäät ti tnekytyuny. Mëkëts njantsy tsyoky ets nguentëˈataambyëts. Koogoots nmanäjxnëdë, tajëts ngëˈëmëmatsë, oy abëky ja wyëëty myabajn mä myaˈay”.

² ¿Jam mijts xykyuentëˈaty tuˈugë mjëëky mmëguˈuk, mdääk mdeety, tuˈugë mˈuˈunk, mëmëjjäˈäy, mgujëën ngudëjk o tuˈugë mëtnaymyaayëbë? Pën duˈun, seguurë ko tsuj yajxon xykyuentëˈaty mët ko xytsyoky ets nanduˈun mët ko xytsyokyë Jyobaa (1 Tim. 5:​4, 8; Sant. 1:27). Per seguurë ko nan mwinguwäˈkëbë amay jotmay mëdiˈibë kyaj pën tpëkyë kuentë o mbäät axtë mnayjyawëty ko mijts naytyuˈuk duˈun mjäjtp. Mbäädë jäˈäy mˈixyëty ko agujk jotkujk myajpääty, per mëdiˈibë kyaj tnijawëdë, yëˈë ko näˈäty mëk mon mëk tuk mnayjyawëty, ets mdëkë jëëy yaxpë ko naytyuˈuk myajpääty (Sal. 6:6). Per oy pën tkanijawët wiˈix mjaty mgëbety, Jyobaa nyijäˈäwëp ets jyaygyujkëp wiˈix mnayjyawëty (ijxkijpxyë mëdë Éxodo 3:7). Yëˈë mëjwiin kajaa dyajtsobääty tukëˈëyë tijaty mijts ndukmëduumpy ja mëdiˈibë mˈijxˈijty mguentëˈäjtypy. Yˈijxypy ko mjëˈëy mˈyaˈaxy ets mëk mtsokyëty (Sal. 56:8; 126:5). Jyobaa duˈun tjawë ko mënuˈkxyˈäjtëp ets yëˈë wyandakypy ko mëgëbatanëp (käjpxë Proverbios 19:17).

3. ¿Tiko ojts nyimëjääwdakxëdë Abrahán mëdë Sara tkuentëˈattëdë Taré?

³ Mä Biiblyë yajnimaytyakp niganäägë yeˈeytyëjk toˈoxytyëjkëty mëdiˈibë yˈijxˈijt kyuentëˈäjttë tuˈugë päˈäm jäˈäy o ja mëdiˈibë të myëjjäˈäyënë. Ixtëm nˈokpëjktakëm, ko Abrahán mëdë Sara tsyoˈondë Ur, ta nanduˈun pyatsoˈonëdë Taré, ja Abrahángë tyeety, mëdiˈibë netyë jyëmëjt naa 200. Oyë netyë Taré të myëjjäˈäyënë, tsoˈon ets tuˈuyeˈey kanääk sëmään parë jyäjttë Harán (Gén. 11:​31, 32). Abrahán mëdë Sara mëkë nety ttsoktë Taré, per ojts tsyiptakxëdë tˈijxˈit tkuentëˈattët mä ojts nyëˈëyeˈey tyuˈuyeˈeytyë. Waˈan ttukˈunyaaytyë kameyë o burrë, ets seguurë ko Taré nimëjääw ojts jam tyuˈuyeˈey. Abrahán mëdë Sara yˈijxˈijt kyuentëˈäjttë Taré, pääty seguurë ko ojts tmëˈanuˈkxëdë. Perë Jyobaa mooyëdë ja jot mëjääw, ets nanduˈun mijts mmëjääwmoˈoyaˈanyëty mët (Sal. 55:22).

4. ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

⁴ Mbäät kyaj nëgoo xymyëkjawë mä jam xyˈijxˈity xykyuentëˈaty ja mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy pën agujk jotkujk myajpääty (Prov. 15:13). Jamyats ko mbäät myajpääty agujk jotkujk oy nuˈun xypyäädëdë amay jotmay (Sant. 1:​2, 3). ¿Per ti mbäät mbudëkëty? Tuk pëky, yëˈë ko xymyënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa ets xyˈamdowët parë mdukˈixëdët tiko mbäät mnayjyawëty agujk jotkujk. Mä yäˈädë artikulo nnijawëyäˈänëm tijaty mbäät mbudëkëty parë duˈunyëm myajpäädët agujk jotkujk. Nanduˈun nˈixäˈänëm tijaty mbäät ttundë ja nmëguˈukˈäjtëm parë mbudëkëdët. Per min jawyiin nˈokˈijxëm tiko jyëjpˈamëty ets duˈunyëm myajpäädët agujk jotkujk ets tijaty mbäät mbëjkxëty ja jotkujkˈäjtën.

¿TIKO TSYIPTAˈAKY ETS DUˈUNYËM YAJPÄÄTTËT AGUJK JOTKUJK?

5. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets duˈunyëm yajpäättët agujk jotkujk pënaty yˈijxˈijt kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy?

⁵ Ko kyanekynyayjyawëdët agujk jotkujk ja mëdiˈibë yˈijxˈijty kyuentëˈäjtypy tuˈugë mëjjäˈäy o päˈäm jäˈäy, mbäädë net yˈanuˈkxë (Prov. 24:10). Ets pën të yˈanuˈkxë, mbäät kyaj tsuj yajxon tnekyˈijxˈity tnekykyuentˈaty. Pääty, min nˈokˈijxëm tijaty mbäät pyëjkxëty ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën.

6. ¿Tiko näägë nmëguˈukˈäjtëm jyantsy yˈanuˈkxëdë mä tˈijxˈit tkuentëˈattë ja mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy?

⁶ Pënaty yˈijxˈijt kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy, mbäät jyantsy yˈanuˈkxëdë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Leah duˈun tnimaytyaˈaky: “Näˈäty, ko tsyuˈujënë duˈunyëmëts njantsy yˈanuˈkxë oyëts kyaj ti amay jotmay të xymyoˈoy ja mëdiˈibëts nˈijxˈijty nguentëˈäjtypy. Ets ni jeˈeyëts ja jot mëjääw nganekymyëdaty parëts nˈatsoowëmbitët tuˈugë mensaje”. Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj tjuuttë tiempë parë pyoˈkxtët oy nuˈun tjayajtëgoyˈattë. Inés, duˈun jyënaˈany: “Kyajëts oy nmäˈäy nboˈkxy, pes win majtsk oorëts nwijy kojëts nˈixy ja nxakxy. Tam nyëjkxnë kanääk jëmëjt mäjëts kyaj nˈoknëjkxnëdë bakasyonkˈäjtpë”. Ta nanduˈun näägë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj mbäät mä nyëjkxtë mët ja myëtnaymyaayëbëty o kyaj mbäät tkupëktë ja tuunk mëdiˈibë Diosë kyäjpn jamooyëdëp mët ko kyaj mbäät tmäjtstuˈuttë ja pyumäˈäy. Ets mët ko kyaj mbäät ttundë ti jyatsojkënyëˈäjttëp, ta net nyayjyawëdë mon tuk.

7. ¿Tiko nyayjyawëdë mon tuk ets nyaybyokyˈixëdë pënaty kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy?

⁷ Ja mëdiˈibë kyuentëˈäjtypy tuˈugë mëjjäˈäy o päˈäm jäˈäy, mbäät nyayjyawëty mon tuk o këˈëm nyaybyokyˈixyëty. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Jessica, duˈun jyënaˈany: “Axëëgëts xyajnayjyawëty ko kyajëts mbäät niˈigyë nbudëkë ja ndeetyëts. Näˈäty, japoˈkxäämbëts, per kojëts nboˈkxy tajëtsë net axëëk nayjyawëty ets këˈëmëts naybyokyˈixyëty”. Nääk duˈun nyayjyawëdë ko kyaj yajxon tkuentëˈattë ja päˈäm jäˈäy o ja mëjjäˈäy ets ko kyaj yˈokmadäˈäganëdë parë tkuentëˈattët. Ko duˈun yˈanuˈkxëndë, ta net dyajpëtsëëmnëdë ääw ayuk o ttuunëdë mëdiˈibë axëëk yajnayjyawëdëp ja mëdiˈibë jam kyuentëˈäjttëp (Sant. 3:2). Ets nan ta mëdiˈibë mon tuk nayjyäˈäwëdëp ko tˈijxnëdë wiˈix niˈigyë myëjtaknë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Bárbara jyënaˈany: “Mëdiˈibëts axëëk xyajnayjyäˈäwëp, yëˈë kojëts nˈixy wiˈix niˈigyë ja nmëtnaymyaayëbëts myëjtaknë”.

8. Pënaty kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy, ¿wiˈix nyayjyawëdë ko yajkuˈëw yajkukäjpxë tijaty tyuundëp?

⁸ Ja mëdiˈibë kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy, duˈun nyayjyawëdë ko kyaj tsyobääty mëdiˈibë tyuundëbën. ¿Tiko? Yëˈko näˈäty kyaj pën tmëjjawë tijaty tyuundëp ets kyaj pën myoˈoyëdë dyoskujuyëm. Per oy nyayjyawëyäˈänëdë ko nmoˈoyëmë dyoskujuyëm o ko nmëjjäˈäwëm tijaty tyuundëp (1 Tes. 5:18). Ixtëm nˈokpëjktakëm, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Melissa, jyënaˈany: “Näˈäty, axëëgëts njantsy nyayjyawëty etsëts ndëkë jëëy yaxpë, per ko ja mëdiˈibëts nˈijxˈijty nguentëˈäjtypy xyˈanëëmëts: Dyoskujuyëm kojëts xykyuentëˈaty, mëjwiin kajaajëts xypyudëkë ets yëˈëts jatëgok xymyëjääwmoopy parëts jakumbom nˈakkuentëˈatët”. Ahmadu, jatuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tnimaytyaˈaky nuˈunën pyudëkëty ko yajmoˈoyë dyoskujuyëm. Yëˈë mëdë kyudëjk, yˈijxˈijt kyuentëˈäjttëp tuˈugë tsyojknëëx mëdiˈibë moˈtp. Ahmadu duˈun jyënaˈany: “Ja ntsojknëëxëts kyaj tjaygyukë nuˈunëts ndundë mëjääw parëts nguentëˈattë, per mëdiˈibëts jotkujk xyajnayjyäˈäwëdëp, yëˈë kojëts xyˈanëëmëdë: Dyoskujuyëm o ko tkëxjäˈäy oywiˈix mä tuˈugë neky ets jyënaˈany: Mëk ntsoktë”.

¿TIJATY MBÄÄT XYTYUNY PARË DUˈUNYËM MYAJPÄÄDËT AGUJK JOTKUJK?

9. Pënaty yˈijxˈijt kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy, ¿wiˈix dyajnigëxëˈëktë ko yujy tudaˈaky jyaˈayˈattë?

⁹ Jäˈäyˈat yujy tudaˈaky (Prov. 11:2). Niˈamukë nˈanuˈkxëm ets kyaj nëgoo tiempë nmëdäjtëm. Pääty, tsojkëp nˈijxëm ti nmëmadäˈägäˈänëm ets ti kyaj. Ets kyaj net wyiˈixëty ko njënäˈänëm ko kyaj nmadäˈägäˈänëm, pes yëˈë nety nyajnigëxëˈkëm ko yujy tudaˈaky njäˈäyˈäjtëm. Pääty ko pën xyˈawäˈänëmë naybyudëkë, nˈokkupëjkëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Juan, jyënaˈany: “Tsip nduˈundäˈäyëm tijaty njatsojkënyëˈäjtëm, pääty parë duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk, tsojkëp nnijäˈäwëm tijaty nmëmadakëm ets tijaty kyaj”.

10. Pënaty yˈijxˈijt kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy, ¿ti tsojkëp tjaygyukëdët? (Proverbios 19:11).

¹⁰ Jaygyukë tiko duˈun ja jäˈäy tijaty ttuny o yˈëy kyajpxy (käjpxë Proverbios 19:11). Ko duˈun xytyunët, yëˈë mbudëkëyanëp parë xymyëmaˈkxtukët ja mëdiˈibë mˈijxˈijty mguentëˈäjtypy. Yuu päˈämën duˈun tuunëp ja jäˈäy, pes kyajxyëp duˈun jyaˈayˈaty koxyëp yˈoyˈaty myëkˈaty (Ecl. 7:7). Ixtëm nˈokpëjktakëm, mbäät tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë nety jantsy oyjyaˈay ets ajëëky amëguˈuk jeˈeyë yˈawäˈändaknë, kyaj ti tˈoktukjotkëdaknë ets jeˈeyë tsyiptunanë. Pääty ko xypyayeˈeyët wanaty wiˈix ja yuu päˈäm yˈixët mëdiˈibë ja jäˈäy myëdäjtypy, yëˈë mbudëkëyanëp parë xyjyaygyukët tiko duˈun jyaˈayˈaty o tiko duˈun tijaty ttuny. Pes yëˈëjën ja yuu päˈäm mëdiˈibë duˈun tuunëp (Prov. 14:29).

11. Pënaty yˈijxˈijt kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy, ¿tiijën tsojkëp dyajnibäädëdët tuˈuk tuˈugë xëëw? (Salmo 132:​4, 5).

¹¹ Juudë tiempë parë niˈigyë Jyobaa xymyëwingonët. Näˈäty, tsojkëp xymyäjtstuˈudët tijaty jam nduumpy parë xytyunët mëdiˈibë “niˈigyë jëjpˈam”, ixtëm ko niˈigyë Jyobaa xymyëwingonët (Filip. 1:​10, TNM). Ja rey David mëk ijty jyantsy tyuny, per yajnigëxëˈk ko mëdiˈibë mas jëjpˈam pyëjktak mä jyukyˈäjtën, yëˈë Jyobaa (käjpxë Salmo 132:​4, 5). Nanduˈun mijts, oy mëk mjantsy tyuny, jëjpˈam ets xyjyuudëdë tiempë tuˈuk tuˈugë xëëw parë xykyäjpxëdë Biiblyë ets mnuˈkxtäˈägët. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Elisha, jyënaˈany: “Kojëts nnuˈkxtaˈaky ets kojëts ngajpxyë Salmos, yëˈë mëdiˈibëts xyˈagujkmoopy xyjyotkujkmoopy. Kojëts nmëgajpxyë Jyobaa, yëˈëjëts mëdiˈibë xywyijtsˈijtp. Nuˈun ja xëëw nyaxy, nmëgajpxypyëts kanäkˈokë Jyobaa parëts xypyudëkët etsëts nyajpäädët agujk jotkujk”.

12. Pënaty yˈijxˈijt kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy, ¿tiko yˈoyëty ets tjuuttëdë tiempë parë nanduˈun këˈëm nyayˈijxˈit nyaygyuentëˈatëdët?

¹² Juudë tiempë parë mnayˈijxˈit mnaygyuentëˈatëdët ets oy mëk myajpäädët. Kom mëk mjantsy tyuny mä jam xyˈijxˈity xykyuentëˈaty ja mjëëky mmëguˈuk, waˈanë net kyaj ja tiempë xyˈokmëdäjnë parë nëjkx xyjyuy ja mjëˈkxy mbëky ets xyaˈoyët ja mgäˈäy mˈukën. Per jamyats ko pën mgaapy mˈukp yajxon ets pën mduumbyë ejersisyë, ta mˈoyˈatäˈäny mmëkˈätääny. Pääty yajtun yajxon ja tiempë mëdiˈibë mmëdäjtypy parë xyaˈoyët ja mgäˈäy mˈukën ets xytyunët bom bomë ejersisyë (Efes. 5:​15, 16). Oy ko nanduˈun mboˈkxët yajxon (Ecl. 4:6). Mëjwiin kajaa xypyudëjkëm ko nboˈkxëm yajxon, pesë doktoortëjk jyënäˈändë ko tuˈugë jäˈäy myaˈay pyoˈkxy tsuj yajxon pudëjkëp parë kyaj nëgoo tijaty tmëmay tmëdäjy ets poˈkxp ja nyiniˈkx kyëbäjk ets ja jyot wyinmäˈäny (Ecl. 8:15). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tnimaytyaˈaky ti pudëjkëp parë duˈunyëm yajpääty agujk jotkujk, yëˈë jyënaˈany: “Ko yˈäändaˈaky, tajëts nbëtsëmy parëts nëjkx nxëëwjokxpëky. Ets naa tëgokën mä tuˈukpë poˈo, tajëts ntsoony mëdëts tuˈugë nmëtnaymyaayëbë parëts nëjkx muum njëdittë etsëts nxiˈik nxondë”.

13. ¿Tiko yˈoyëty nxik nxoˈonëm? (Proverbios 17:22).

¹³ Xiˈik xon (käjpxë Proverbios 17:22; Ecl. 3:​1, 4). Ko nxik nxoˈonëm, pyudëjkëp ja niniˈkx këbäjk ets ja jot winmäˈäny. Näˈäty, mä jam pën nguentëˈäjtëm, mbäät kyaj ti pyëtsëmy ixtëmë nety njaˈˈawijxëm. Per ko mijts xytyukxiˈigët wiˈix mjaty mgëbety, mbäät mbudëkëty parë xymyëmadäˈägët. Ko nanduˈun mxiˈik mxonët mët ja jäˈäy mëdiˈibë jam mˈijxˈijty mguentëˈäjtypy, ta niˈigyë mnaymyëyujjäˈänëdë.

14. ¿Tiko yˈoyëty xymyëtmaytyäˈägët tuˈugë mmëtnaymyaayëbë mëdiˈibë mdukjotkujkˈäjtypy?

¹⁴ Mmëtmaytyäˈäk tuˈugë mmëtnaymyaayëbë mëdiˈibë mdukjotkujkˈäjtypy. Oy xyjyatunyë mëjääw parë duˈunyëm myajpääty agujk jotkujk, mwinguwäˈägëyaambyë amay jotmay mä xyjyawëyaˈany ko kyaj mˈokmadäˈäganë ets ko tsojkëp xytyukmëtmaytyäˈägët tuˈugë mëtnaymyaayëbë mëdiˈibë kyaj tëgatsy wyinmayët (Prov. 17:17). Yäˈädë mëtnaymyaayëbë mëdoowˈitanëp maˈkxtujkën myëët, mˈagujkˈmoˈoyan mjotkujkmoˈoyanëp ets mbudëkëyanëp parë duˈunyëm myajpäädët agujk jotkujk (Prov. 12:25).

15. ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nigäjpx nnimaytyakëm tijaty ndunäˈänëm mä ja it lugäärë tsujpë?

¹⁵ Naybyawinmayëdë tijaty mdunandëp mä ja jembyë jukyˈäjtën mët ja jäˈäy mëdiˈibë tyam mˈijxˈijty mguentëˈäjtypy. Ko Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy, kyaj ttuknibëjktakë ets nˈijxˈijt nguentëˈäjtëm ja mëjjäˈäytyëjkëty ets ni ja yuumëët päˈäm mëëtpë. Päätyë yäˈädë tuunk këxäämp naxäämp (2 Cor. 4:​16-18). Mä ja tiempë myiny kyëdaky nˈëwxijt njëjpˈijxëm “ja jikyˈäjtën diˈibë tëyˈäjtënbë” (1 Tim. 6:19). Pääty ko xynyigäjpx xynyimaytyäˈäktët tijaty mdunandëp mä ja it lugäärë tsujpë, ta mnaymyëjääwmoˈoyäˈänëdë (Is. 33:24; 65:21). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Heather duˈun jyënaˈany: “Nnigäjpx nnimaytyaktëbëts tijatyëts ndunandëp mä ja jembyë jukyˈäjtën, ixtëm wiˈixëts nxuyäˈän njëëbäˈändë, nbëyëˈëgäˈändë, nyajbisikletëyeˈeyäˈändë, nyajtsäjpkaakykyëˈëwäˈändë etsëts nyaˈoyëyäˈändë kaaky tojkx parëts ja njëëky nmëguˈugëty mëdiˈibë nety të jyukypyëktë. Ets xëmëts nmoˈoytyë dyoskujuyëbë Jyobaa ko duˈun ja jukyˈäjtën yaˈˈawixy yajjëjpˈixy”.

¿WIˈIX MBÄÄT NBUDËJKËM PËNATY KYUENTËˈÄJTTËBË JYËËKY MYËGUˈUK?

16. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëm pënaty kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o tuˈugë päˈäm jäˈäy? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁶ Nˈokpudëjkëm parë pyoˈkxët ja mëdiˈibë yˈijxˈijty kyuentëˈäjtypy tuˈugë mëjjäˈäy o päˈäm jäˈäy. Mbäät nnayˈawäˈänëm ets nguentëˈäjtëm ja mëjjäˈäy o ja päˈäm jäˈäy mëdiˈibë jam kyuentëˈäjtypy ja nmëguˈukˈäjtëm parë mbäät nëjkx ttuny tijaty tyunaampy o dyajwij dyajkajët ja jyot wyinmäˈäny (Gál. 6:2). Näägë nmëguˈukˈäjtëm të ttukniwitsëdë parë tpudëkëdë sëmään sëmään. Natalya, mëdiˈibë myëmëjjäˈäy kyaj mbäät yeˈey ets tkuentëˈaty, jyënaˈany: “Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm miimp mäjëtsë ndëjk tëgok o majtskˈok tuˈukpë sëmään parë yajpääty mëdëtsë nmëmëjjäˈäy, ëwäˈkx käjpxwäˈkxp mëët ets axtë yˈijxtëbë pelikula. Nmëmëjjäˈäyëts kyuˈëˈëw kyukäjpxëp ko duˈunë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm nyiminyëty, ets ëjts tajëts waanë nboˈkxy o ndunyëts tijatyëts ntsojkënyëˈajtypy, ixtëm nëjkxkojˈyëts mumaty”. Mbäät nanduˈun nnayˈawäˈänëm parë nëjkx nwinmäˈäjëm ja jäˈäy mëdiˈibë pëjkëp, duˈuntsoow pyoˈkxët yajxon ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jam kyuentëˈäjtypy.

17. Ko tyunyëty ja reunyonk, ¿wiˈix mbäät nbudëjkëm ja mëdiˈibë yˈijxˈijty kyuentëˈäjtypy tuˈugë mëjjäˈäy o päˈäm jäˈäy?

¹⁷ Nˈokpudëjkëm ja mëdiˈibë kyuentëˈäjtypy tuˈugë mëjjäˈäy o päˈäm jäˈäy ko tyunyëtyë reunyonk. Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëmëty kyaj yajxon tˈijxkuk tjaygyukëdë tijaty näjxp mä reunyonk o mä asamblee mët ko jam tˈijxˈit tkuentëˈattë ja jyëëky myëguˈuk. Pääty, mbäät nnayˈawäˈänëm parë nguentëˈäjtëm tuk ratë o nuˈun ja reunyonk tyunyëty. Pën ja mëdiˈibë yajkuentëˈäjtp kyaj mbäät yˈoktsoˈonë mä jyëën tyëjk, mbäät nëjkxëm ets naygyonektaräjtëm mëët mä reunyonk parë mbäät nyijkxy ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë ijxˈijt kuentëˈäjtëp.

18. ¿Wixaty mbäät nˈakpudëjkëm pënaty kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o päˈäm jäˈäy?

¹⁸ Nˈokmëjääwmoˈoyëm ets nˈokninuˈkxtakëm pënaty kyuentëˈäjttëbë mëjjäˈäytyëjk o päˈäm jäˈäy. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsojkëp xëmë tninëjkxtëdë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëmëty (Prov. 27:23). Per oy ko nanduˈun niˈamukë nmëjääwmoˈoyëmë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëmëty ets ndukˈijxëm ko ntsojkëm. Oy ko nanduˈun nˈanëmäˈäyëmë Jyobaa parë duˈunyëm tmoˈoyët ja jot mëjääw ets tpudëkëdë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëmëty parë yajpäättët agujk jotkujk (2 Cor. 1:11).

19. ¿Ti nˈëwxijt njëjpˈijxëm ets tyun jyatëdët tim tsojk?

¹⁹ Tim tsojkë Jyobaa dyajjëwäˈägäˈäny tijaty xyaˈˈayoˈowëm ets xyajjëˈëy xyajˈyaxëm. Ja okën ets ja yuu päˈäm kyaj nyekyjyaˈˈatäˈäny (Apoc. 21:​3, 4). ‘Ja tekymyäˈät këjxmëty nëjkx pyujtëˈëktë’ (Is. 35:​5, 6, TY). Ets ‘mëdiˈibë të nyaxyën të ja kyixy ets käˈäp mbäät yˈëkˈyajjamyajtsnë’. Tuk pëky mëdiˈibë kyaj nyekyyajjamyatsäˈäny, yëˈë wiˈix tyam xyaˈˈayoˈowëm ja mëjjäˈäyˈat ets ja jäj jëmuˈumën mëdiˈibë njäˈäwëm ko nguentëˈäjtëm tuˈugë jëëky mëguˈuk mëdiˈibë pëjk ijxëp (Is. 65:​17, TY). Per nnijäˈäwëm ko Jyobaa kyaj xymyäjtstuˈudäˈänëm mientrës jyaˈty ja tiempë mä tkuytyunäˈäny tijaty të twandaˈaky. Pën nˈamëdoowˈadëtsëm ja jot mëjääw, ta xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëm ‘amëk jotmëk, agujk jotkujk ets mët ja maˈkxtujkën’ (Col. 1:​11, TY).