Agosto

Kay p’unchaypaq texton iskay yachachikuymanta rimashan: Juj, chanin runakunaqa imaymana ñak’ariykunapi tarikusqankumanta. Iskaypitaq, chay ñak’ariykunamanta Jehová Diosqa serviqninkunata librasqanmanta. ¿Imaynatan chayta ruwan? Ñaupaqtaqa serviqninkunatan yanapawanchis kay pachapi kausayta allin yuyaywan qhawarinanchispaq. Sasachakuykunaqa kallanqapunin, chhaynaña kaqtinpas Jehová Diosta servisun chayqa kusisqan kausasun, chaytan payqa prometewanchis (Isa. 66:14). Diosqa munanmi jamuq tiempopi sumaq kausaypi allinta piensananchista (2 Cor. 4:​16-18). Chay p’unchay chayamunankaman ichaqa tukuy tiempo yanapawasun (Lam. 3:​22-24). Chhaynaqa, ¿imatan yachasunman ñaupa tiempopipas kay tiempopipas tukuy sonqowan Diosta serviqkunamanta? Qonqayllan ima llakipipas tarikusunman, ichaqa sichus Jehová Diospi confiasunchis chayqa, payqa yanapawasunpunin aguantananchispaq (Sal. 55:22). w23.04 14, 15 párrs. 3, 4

Josepas Mariapas sasaña karqan chaypas kasukurqankun gobiernoq kamachikusqanta (Luc. 2:​1-6). Juj kutinmi Roma rey César Augusto kamachikurqan llapa runakuna padronasqa kanankupaq. Chay kamachikuyta kasukunankupaqqa Josepas Mariapas Belén llaqtamanmi kutipunanku karqan. Chay tiempopaqqa Mariaqa yaqa isqon killañan onqoq kasharqan. Junt’a onqoqñataq kasharqan chayqa, manachá paypaqqa facilchu karqan viajayqa. ¿Ñanpi imapas dolor jap’inman karqan chayri? Chaymantapas, ¡Mariaqa Mesiastan wijsanpi apasharqan! Paykunaqa maytachá piensasharqanku chay wawapiqa. Chhaynaqa ninkumanmi karqan “sasan kashan, amaña aswan risunchu” nispa. Ichaqa manan chaytachu ruwarqanku, aswanmi kasukurqanku. Jehová Diosqa bendecirqanmi paykunataqa. Mariaqa allillanmi Belén llaqtakama chayarqan (Miq. 5:2). w23.10 8 párr. 9; 9 párrs. 11, 12

Juñunakuykunapi comentayta manchakunchis chayqa, allintan preparakunanchis (Prov. 21:5). Allinta preparakuspaqa facil-llatan makinchista comentananchispaq oqarisun. Chaymantapas pisi simikunallawanmi kutichisun (Prov. 15:23; 17:27). Pisi simikunallawan kutichispaqa manan manchakusunchu. Sichus sonqomanta imachus entiendesqanchista comentasun chayqa, hermanonchiskunaqa allinta preparakusqanchistan reparanqaku. Sichus chay yuyaychaykunaman jina ruwashaspa manchakushanchisraq comentayta chayqa, ¿imatan yuyarinanchis? Iskay kinsa kutillataña comentanki chaypas, Jehová Diosqa llapa kallpachakusqaykitan valoran (Luc. 21:​1-4). Jehová Diosqa imachus atisqallanchistan mañawanchis (Filip. 4:5). Chhaynaqa maykamalla ruway atisqanchistan qhawarikunanchis, kallpachakunanchistaqmi chayman jina ruwananchispaq. Chaymantataq Jehová Diospa thaj kaynintan mañakunanchis. Chhaynaqa, ¿manachu kallpachakuwaq pisi rimaykunallawan comentanaykipaq? w23.04 21 párrs. 6-8

Guerra tiempopiqa soldadokunaqa allin preparasqa listollapunin kashananku. Chhaynan noqanchispas kashananchis. Chaypaqmi qhasqo jark’anawan jina iñiywan churakunanchis; churakunanchismi suyakuyninchis cascotapas. Qhasqo jark’anaqa soldadokunaq sonqontan waqaychaq, chhaynatan iñiypas munakuypas sonqonchista waqaychan. Chaykunan yanapawasun Jehová Diosllata servinanchispaq, Jesustapas qatikushanallanchispaq. Iñisqanchisraykun noqanchisqa allinta yachanchis Jehová Diosqa maskhaqninkunaman premiota qoq kasqanta (Heb. 11:6). Iñisqanchisraykun umallinchis Jesustapas qatikushallanchis. Ichaqa iñiyninchis aswan fuerte kananpaqqa juj hermanokunaq ejemplontan qhawarinanchis. Wakinqa atinkumanña qolqesapa kayta chaypas Diospa gobiernontan ñaupaqman churanku, paykunaq ejemplonta qatikusun chayqa manan qolqe sonqomanchu tukusun. w23.06 10 párrs. 8, 9

Cuerpo kamachiq runaqa manan usqhaychu phiñakun, ni comuntachu imatapas ruwan. Aswanpas ima ruway munasqanchisman aypananchispaqmi yanapawanchis, astawanqa yanapawanchis sasa ruway kaqtin, ruway ganasninchis mana kaqtin iman. Chaymantapas sichus Jehová Diospa yanapayninta mañakusunchis chayqa, santo espiritunwanmi payqa yanapachiwasun cuerponchista kamachinanchispaq (Luc. 11:13; Gál. 5:​22, 23). Mayninpiqa yaqapaschá ruway ganasninchis mana kanmanchu imachus ruway munasqanchis sasa ruway kasqanrayku. Chhayna kaqtinqa fácil ruway kaqkunamantan qallariwaq. Sichus munashanki munakuq khuyapayakuq kayta chayqa, yaqapaschá imallatapas jujkunaman qospa qallariwaq. Chaymantapas sichus Bibliata leeyta munashanki chayqa, pisi-pisimantan leeyta qallariwaq. w23.05 29 párrs. 11-13

Kay tukukuy p’unchaykunapiqa llaqtanwanmi Jehová Diosqa yanapawanchis iñiyninchispi allillan kananchispaq, chhaynapi “Ch’uya Ñannillanta” purinanchispaq (Isa. 35:8; 48:17; 60:17). Pipas Biblia estudiayta qallarispaqa chay “Ch’uya Ñannintan” puriyta qallarin. ¿Maymanmi chay ñan apawanchis? Wakin Dios sonqo runakunaqa janaq pachapi tiyanankupaq suyakuyniyoqmi kanku, chaymi paykunataqa chay “Ch’uya Ñanqa” janaq pachapi “Diospa paraisonman” apashan (Apo. 2:7). Wakin runakunan ichaqa kay pachapi tiyanankupaq suyakuyniyoq kanku, chaymi paykunataqa chay ñanqa mosoq pachapi Jesuspa kamachikusqan waranqa wata tukukuyninman apashan. Chay tiempopaqqa ch’uya runakunañan kapusunchis. Sichus chay ñanninta purishanki chayqa, qhepata ama qhawarikuspa ñaupaqllaman puriy, mosoq pachaman chayanaykikama. w23.05 17 párr. 15; 19 párrs. 16-18

Piensay imakunatas Jehová Dios qanpaq ruwarqan chaykunapi, chaymi tanqasunki qanllamanta payman entregakunaykipaq (Sal. 116:​12-14). Bibliapin willashan imaynas “tukuy allin kaqkunapas, tukuy junt’asqa kaqkunapas” Jehová Diosmanta jamun chayta (Sant. 1:17). Jehová Diospa ima regalonmantapas aswan jatun regaloqa kashan wawan Jesusta noqanchisrayku wañunanpaq kachamusqanmi. Chayta ruwasqanraykun llapanchispas atisunman paypa amigon kayta wiñaypaq kausaytapas (1 Juan 4:​9, 10). ¿Imatan qan ruwawaq payta munakusqaykita rikuchinaykipaq? Vidaykitan payman entreganayki (Deut. 16:17; 2 Cor. 5:15). w24.03 5 párr. 8

Lotqa janaq pacha Dios jinan millay ruwaykunataqa rikuq, chaymi “payqa mayta llakikuq millay kausaq runakunaq mana p’enqarikuspa juchallikusqankuta rikuspa” (2 Ped. 2:​7, 8). Lotqa sonqomantan Jehová Diosta munakurqan, respetarqanmi payta, chaymi payqa millakuq chay tiempopi qhelli kausayta. Kay tiempopipas Lotpa tiemponpi jinan kausashanchis. Runakunaqa manan respetankuchu Diosta ni ima kamachisqantapas. Chhaynaña kausay kashan chaypas, sichus Diosninchista munakusun respetasuntaq kanpas chayqa, manan kay pacha runakuna jinachu imatapas qhawarisun. Jehová Diosmi Proverbios libropi allin consejokunata qowarqanchis. Chay yanapaykunawanqa llapanchispas atillasunmi Diospa munayninman jina kausaytaqa. Diosta manchakuq runaqa manan pisi ruwaykunata jinachu qhawarin mana allin ruwaykunata, ni mana allin runakunawan juñukuytapas. w23.06 20 párrs. 1, 2; 21 párr. 5

Bibliata estudiasqaykiman jinaqa yaqapaschá familiaykiqa imaymanapi jark’akurqasunki, chaymantapas imakunatapaschá saqenayki karqan Diosta servinaykipaq (Mat. 6:33). Jehová Diosqa yachanmi payrayku tukuy ima ruwasqaykita (Heb. 6:10). Jesusmi nirqan: “Pipas wasintapas, wayqenkunatapas, panankunatapas, mamantapas, taytantapas, wawankunatapas, chajrankunatapas, noqarayku allin willakuykunarayku ima saqeqqa qatikachasqan kanqa; ichaqa pachaj kutitawanraqmi kay tiempopi chaskinqa wasikunata, wayqekunata, panakunata, mamakunata, wawakunata, chajrakunata ima; jamuq tiempopitaq wiñay kausayta chaskinqa”, nispa (Mar. 10:​29, 30). Bendicionkuna chaskisqaykiqa manan igualakunmanchu imapas saqesqaykiwanqa (Sal. 37:4). w24.03 9 párr. 5

Judea llaqtapi iñiqkunan juj tiempo yarqaypi tarikurqanku. Chayta yacharuspan Antioquiapi iñiqkunaqa “rimanakurqanku imankuchus kasqanman jina Judeapi tiyaq iñiqkunaman yanapayta apachinankupaq” (Hech. 11:​27-30). Chhaynapin paykunaqa khuyapayakuq kasqankuta rikuchirqanku (1 Juan 3:​17, 18). Noqanchispas khuyapayananchismi llakipi ñak’ariykunapi tarikuq iñiqmasinchiskunataqa. Liston kashana jujkunata yanapanapaq umalliqkunaq kamachisqanta ruwanapaq; atikusqanman jinan qolqechanchista churana Diospa llaqtanpi yanapaykuna aparikunanpaq; chaymantapas ñak’ariq hermanokunapaqmi Jehová Diosmanta mañapunanchis. Jujkunata yanapashaqta khuyapayashaqta reyninchis Jesús tariwasun chayqa, “gobiernota herenciapaq chaskiychis” niwasunmi (Mat. 25:​34-40). w23.07 4 párrs. 9, 10; 6 párr. 12

Jesusqa Jehová Dios jinan entiendewanchis. Payqa “Israelpi chinkasqa ovejakunallaman kachamusqa” karqan chaypas, payqa yanaparqanmi juj runakunatapas. Juj kutinmi juj llaqtayoq warmi valekurqan ususinta qhaliyachinanpaq. Jesusqa khuyapayarqanmi chay warmita, jinan ususinta qhaliyachipurqan (Mat. 15:​21-28). Chaymantapas Jesusqa munakuq perdonakuq iman karqan. Juj kutinmi payqa nirqan: “Pipas runakunaq ñaupanpi negawaqniytaqa […] noqapas negallasaqtaqmi”, nispa (Mat. 10:33). Yachasqanchis jina Pedroqa kinsa kutitan Jesusta negarqan. Ichaqa, Jesusqa allintan yacharqan Pedroqa arrepientesqa kasqanta, Dios sonqo runa kasqantapas. Chaymi kausarimpusqan qhepamanqa Pedroman rijurispa willarqan payta perdonapusqanta munakusqantapas (Luc. 24:​33, 34). Jehová Diosqa entiendeq kananchistan munan. w23.07 21 párrs. 6, 7

¿Imaynatan jujkunata yanapasunman chay promesapi tukuy sonqo confianankupaq? Juj, chay promesataqa kikin Jehová Diosmi prometewanchis. Jehová Diosqa munashanpunin promesanta junt’ayta, chaymantapas payqa atiyniyoqmi, yachayniyoqmi chayta junt’ananpaq. Iskay, Jehová Diosqa ñapas ruwasqaña kanman jinatan riman chay promesamanta rimaspaqa. Kinsa, Jehová Diosqa imachus qallarisqantaqa tukunpunin, imayna “noqan kani alfapas omegapas, arí, noqan kani qallariypas tukukuypas” nisqanman jina (Apo. 21:6). Pisi tiempollamantan Jehová Diosqa sut’ita rikuchinqa Satanasqa llulla kasqanta, ima ruwasqanpas fracasoman jaykusqanta. Sichus pipasnisunkiman “¿pasanmanchu chay?” nispa chayqa, 5 versiculotan leepuwaq, chaytataq explicariwaq. Chaypin sut’ita willashan Jehová Diosqa junt’anqapuni promesankunata chayta (Isa. 65:16). w23.11 7 párrs. 18, 19

Jehová Diosmi Abrahanman juj promesata ruwarqan 75 watanpi kashaqtin. Ichaqa 25 wata qhepamanraqmi wawayoq karqan. 60 wata qhepamantaq nietonkuna nacerqan: Esauwan Jacobwan (Heb. 6:15). Abrahanqa manan rikurqanchu paymanta jamuq runakuna jatun nacionman tukusqantaqa, ni prometesqan jallp’aman jaykusqankutapas. Chaywanpas Abrahanqa allin amigontinmi Dioswan karqanku (Sant. 2:23). Kaypi piensasun: Abrahanqa may kusisqachá kausarimpuspaqa kanqa, chaypiraqmi yachanqa iñisqanrayku llapa nacionkuna bendecisqa kasqanta (Gén. 22:18). ¿Imatan Abrahanmanta yachasunman? Manapaschá Diospa llapa promesankuna junt’akusqantachu rikusun, ichaqa Abrahán jina pacienciakuq kasun chayqa Jehová Diosmi kay tiempopi bendeciwasun, jamuq tiempopipas askha bendicionkunatan chaskisun (Mar. 10:​29, 30). w23.08 24 párr. 14

Wayna kashaspaqa k’umuykukuqmi karqan Uziasqa, Jehová Diostapas manchakurqanmi. Yaqa llapa kausasqan tiempon Jehová Diosqa imaymana bendicionta payman qorqan (2 Crón. 26:​1-4). Payqa askha nacionkunatan atiparqan, Jerusalén llaqtapas allin waqaychasqan kasharqan (2 Crón. 26:​6-15). Uziasqa kusisqachá kasharqan Jehová Diospa yanapasqanwan (Ecl. 3:​12, 13). Juj kutinmi payqa Jehová Diospa wasinman jaykuspa inciensota q’apachirqan, chayqa manan reykunaq ruwananchu karqan (2 Crón. 26:​16-18). Jark’arqanña uma sacerdote Azarías chaypas, manan uyarikurqanchu phiñakurqanmi. Chhaynapin lepra onqoywan castigasqa karqan (2 Crón. 26:​19-21). K’umuykukuq kaspaqa manan chhaynapi tarikunmanchu karqan. w23.09 10 párrs. 9, 10

Santo espirituwan ajllasqaña Pedro karqan chaypas, kallpachakunanmi karqan ama ima mana allintapas ruwananpaq. Payqa rikurqanmi Cornelio sutiyoq mana judío runa Diospa espiritunta chaskisqanta. Chaypin yacharqan imaynas Diosqa judiotapas mana judío runatapas igualta chaskin chayta (Hech. 10:​34, 44, 45). Chaymantapachan Pedroqa mijullaq mana judío runakunawan. Ichaqa wakin judío iñiqkunaqa manan allinpaqchu chayta qhawariqku. Juj kutinmi chhayna piensaq judío iñiqkuna Antioquía llaqtaman chayarqanku, chaymi Pedroqa manchakuspa mana judío iñiqkunamanta t’aqakapurqan. Chhayna iskay uya kasqanta reparaspan apóstol Pabloqa Pedrota anyarqan (Gál. 2:​13, 14). Chhaynapiña Pedro tarikurqan chaypas, manan pisiparqanchu; ñaupaqllamanmi purisharqan. w23.09 22 párr. 8

Umalliq kanki chayqa, ¿munawaqchu Diospa ovejankunata tukuy sonqowan allinta michiyta? Allinyanaykiraq kashan chayqa, ama llakikuychu. Amataq qonqaychu “may sumaq sonqochus Señorqa kasqanta”, paymi yanapasunki (1 Ped. 2:3). Chaymantapas Pedron nirqan: “Diosqa pay kikinmi entrenayta tukusunkichis. Paymi qaqata sayachisunkichis”, nispa. Juj kutinmi Pedroqa Jesusta nirqan: “Ayqeriy noqamanta, juchasapa runan kani”, nispa (Luc. 5:8). Ichaqa Jehová Diospa, Jesuspa yanapasqanwan iman Pedroqa Diospaq junt’aq sonqo karqan; chhaynapitaq “salvawaqninchis Señor Jesucristoq wiñay-wiñaypaq gobiernonman jaykurqan” (2 Ped. 1:11). Sichus qanpas Pedro jina kallpachakunki, Jehová Dioswanpas entrenachikunki chayqa, wiñay kausaytan chaskinki (1 Ped. 1:9). w23.09 31 párrs. 16, 17

Yupaychana karpata ruwashaspaqa ruwallarqankutaqmi juj patiotapas. Chaypin kasharqan cobremanta ruwasqa juj jatun puruña, chaypi unuwanmi sacerdotekunaqa maqchikuqku imachus ruwanankuta junt’anankupaq (Éx. 30:​17-20; 40:​6-8). Kay pachapiraq kashaq janaq pachapaq ajllasqa cristianokunaqa Jehová Diospa espiritual templonpi kaq ukhu kaq patiopin servishanku. Cobre puruñaqa imaynas iñiyninkupipas kausasqankupipas ch’uya kananku chaytan yuyarichin. Ancha askha runakunamanta kaq iñiqkunari, ¿maypitaq Diosta adorashanku? Apóstol Juan chay runakunata rikurqan “tronoq ñaupanpi” kashaqta. Chhaynaqa paykunaqa espiritual templopi kaq jawa kaq patiopin Jehová Diosta servishanku (Apo. 7:​9, 13-15). May munaymi Jehová Diosta espiritual templonpi adorasqanchisqa. w23.10 28, 29 párrs. 15, 16

Umalliqkunawanpas Jehová Diosqa yanapachisunkimanmi (Isa. 32:​1, 2). Chhaynaqa llakisqa kashanki chayqa, paykunawan parlariy. Jehová Diosqa paykunawanmi kallpasapaman tukuchisunki. Chaymantapas Bibliaq willasqan promesakunapas kallpatan qowasun (Rom. 4:​3, 18-19). Diosta serviqkunaqa llapanchismi wiñaypaq kausasunchis, wakinqa janaq pachamanmi ripunqaku, wakintaq kay pachapi tiyasunchis. Chaypi piensaymi kallpata qowasun Diosmanta willananchispaq, Diospa llaqtanpi ima ruwanatapas junt’ananchispas (1 Tes. 1:3). Apóstol Pablotaqa Diospi suyakusqanmi yanaparqan imaymana llakikuykunata aguantanapaq (2 Cor. 4:​8-10). Pabloqa janaq pachaman ripunanpin yuyayta churaq, chay suyakusqanpin yuyaymanaq, chhaynapin sonqonqa “p’unchaymanta p’unchayman” aswan fuerte kasharqan (2 Cor. 4:​16-18). w23.10 15, 16 párrs. 14-17

Mayninqa yaqapaschá munasunman Jehová Diosqa ima mañakusqanchistapas kasqan ratu qowananchista. Ichaqa Jehová Diosqa allintan yachan imay ratus qowasunman chayta (Heb. 4:16). Chaymantapas ima mañakusqanchistapas mana apuraychu Jehová Dios qowasun chayqa, yaqapaschá nisunman: “Manachá munanchu”, nispa. Ichaqa payqa “manaraqmi tiempochu” nishanpaschá. Ejemplopaq sichus milagrota ruwaspa Jehová Dios juj onqosqa waynata qhaliyachinman chayqa, Satanaschá ninman: “Qhaliyasqanraykullan payqa Diosta servishan”, nispa (Job 1:​9-11; 2:4). Chaymantapas Diosqa ñan tiempota churanña onqoykunata chinkachinanpaq (Isa. 33:24; Apo. 21:​3, 4). Diosqa manan milagrota ruwaspaqa pitapas qhaliyachinmanchu, chhaynaqa chay onqosqa waynaqa Jehová Diosmantan aguantanapaq kallpata mañakunan, Dios sonqollapuni kashananpaqpas. w23.11 24 párr. 13

Sansonqa pantarqanmi, ichaqa manan chaywanchu pisipapurqan. Payqa munasharqanmi Jehová Diospa kamachisqanta junt’ayta (Juec. 16:​28-30). Jinan Sansonqa Jehová Diosta valekurqan: “Diosnilláy, [ . . . ] kallpaykita qoykuway. [ . . . ] Kay Filistea runakunamanta vengarukusaq”, nispa. Diosqa uyarirqanmi jinan kallpanta jujmanta qopurqan. Chay kutipin Sansonqa aswan askhatapuni Filistea runakunata wañuchirqan. Pay jinan noqanchispas kananchis. Imapiña pantaspapas, chaymanta anyasqa kaspapas, manan pisipananchischu. Jehová Diosqa manan pantasqanraykuchu pitapas mana valeqpaq jina qhawarin (Sal. 103:​8-9). Sichus Sansón jina Jehová Diospi confiasun chayqa, imaymana ruwaymanmi payqa churawasun. w23.09 6 párrs. 15, 16

Aguantaq kasun chayqa, “Diospa sumaq qhawarisqanmi kasun”, chhaynaqa imapiña tarikuspapas tukuy sonqo Diosta servisun chayqa, kusikunqan payqa (Sal. 5:12). Abrahantaqa imaymanakunata aguantasqanraykun Diosqa amigonta, chanin runata jina qhawarirqan (Gén. 15:6; Rom. 4:​13, 22). Diosqa allinpaqqa qhawariwasun manan payta servishanchis chayraykuchu, nitaq imakunatas llaqtanpi ruwashanchis chayraykuchu, aswanpas pay sonqollapuni, aguantaq kasqanchisrayku iman. Chhaynaqa kuraqña, onqosqaña, ima ruwaytaña yachanchis manaña chaypas, paytaqa kusichisunmanmi. Ima sasachakuypiña tarikuspapas junt’aq sonqollapuni kanki chayqa, Diosqa allinpaqmi qhawarisunki. Chaymi yanapasunki suyakuyniykipas aswan fuerte kananpaq. w23.12 11 párrs. 13, 14

Jujkunawan allinta rimanakuyta yachay. Chaypaqqa yachanaykin jujkuna uyariyta, entiendenaykin imatas piensashanku chayta (Prov. 20:5). Allintan reparanayki imayna kunkawansi pipas rimashan chayta, llakisqachus kusisqachus kashan chaytapas. Chaykunata reparanaykipaqqa tiempotan t’aqanayki jujkunawan kanaykipaq. Sichus celularllapi parlanki mensajekunallata apachinki chayqa, aswan sasan kanqa jujkunawan uya-uyapura rimayqa (2 Juan 12). Iñiyninpi allin poqosqa cristianoqa yachananmi pay kikinta familiantapas allinta uywayta (1 Tim. 5:8). Chhaynaqa allinpunin imallatapas ruwayta yachayqa, chhaynapi vida pasayta yachanaykipaq (Hech. 18:​2, 3; 20:34; Efes. 4:28). Wayna, allin llank’aq kay, amataq ima ruwasqaykitapas kuskanta ruwaruspaqa saqeychu, chhaynapin sumaq qhawarisqa kanki, llank’anatapas usqhayllan tarinki. w23.12 27 párrs. 12, 13

Bibliapi “Jehová Diospa p’unchaynin” nispaqa rimashan Jehová Dios enemigon runakunata ch’usaqman tukuchisqanmantan, llaqtantapas librasqanmanta (Isa. 13:​1, 6; Ezeq. 13:5; Sof. 1:8). “Jehová Diospa p’unchaynin” chayamuqtinqa jatun Babilonian ñaupaqtaqa chinkachisqa kanqa, chaytaq Armagedón nisqa guerrawan tukunqa. Chay “manchay ñak’ariy” p’unchaypaqqa “rijch’ashaqllan kashananchis”. Chayqa manan juj ratulla atento kaychu, tukuy tiempon atento kashananchis (Mat. 24:21; Luc. 12:40). Apóstol Pabloqa allintan yacharqan Diospa p’unchaynin chayamunanpaq unayraq faltashasqanta (2 Tes. 2:​1-3). Chaywanpas payqa allintan iñiqkunata yuyaycharqan chay p’unchayqa cercallapiñapas kashanman jinata rikunankupaq. Noqanchispas chay yuyaychayman jinan imatapas ruwananchis. w23.06 8 párrs. 1, 2

Japón nacionpin Tokio llaqtapi 1980 wata qayllata jina juj jatun wasita ruwarqanku, chayqa soqta chunka pison karqan. Chay wasiqa allin ruwasqan karqan chhaynapi qaqata sayananpaq; chaymantapas kuyukachananpaq jinan ruwasqa karqan, chhaynapin mana kumpakurqanchu terremotokuna jamuqtinpas. Noqanchispas chay wasi jinan kanchis. ¿Imaynapi? Diospa kamachikuynintaqa manan imaraykupas p’akinanchischu, qaqan sayananchis. Usqhayllan kasukunanchis Diospa kamachikuyninkunataqa, manataqmi chaykuna contraqa imatapas ruwananchischu. Ichaqa mayninqa yaqapaschá juj chhikanta imatapas piensarina kanman, chhaynapi “yá” ninapaq “manan” ninapaqpas (Sant. 3:17). Chayta ruwasun chayqa, manan mana uyakuq jinachu qhawarisqa kasun nitaqmi imatapas “yá” nisunpachachu. w23.07 14 párrs. 1, 2

Imaymana formapin Satanasqa Jesusta pantachiyta munarqan, chhaynapi runakunata ama librananpaq (Mat. 4:​1-11). Kay pachapi kashaspaqa, imaymana pruebakunapin tarikurqan. Payta cheqnikuq runakunan qatikacharqanku, wañuchiyta iman munarqanku (Luc. 4:​28, 29; 13:31). Qatikuqninkunaq mana allinkuna ruwasqankutapas aguantananmi karqan (Mar. 9:​33, 34). Wañunanpaq sentenciaqtinkupas ñak’arichirqanku, asipayarqanku, suwata jinan wañuchirqanku (Heb. 12:​1-3). Wañunan patapi kashaqtinpas, sapallantan Jehová Diosqa saqerparirqan, chhaynaqa Jesusqa sapallanñan imatapas aguantanan karqan (Mat. 27:46). Jesusqa jatun preciotan pagarqan librawananchispaq, chaykunapi piensaqtinchisqa, ¿manachu sonqonchis tanqawanchis astawanraq payta munakunanchispaq? w24.01 10, 11 párrs. 7-9

Pacienciakuq kasun chayqa allintan jujkunawan apanakusun, pacienciawanmi ima niwasqanchistapas uyarisun (Sant. 1:19). Chhaynapin thaj kausay kananpaq yanapakusun, manataq comuntachu imatapas rimasun. Piña sintichiwasun otaq ofendewasun chaypas manan phiñakusunchu, “paciencianakusun perdonanakusun” iman (Col. 3:​12, 13). Pacienciakuq kaspaqa manan comuntachu imatapas ruwasun, aswanmi allintaraq piensarisun, allintan tanteasun mayqensi allin kanman mayqensi mana chayta. Ejemplopaq, mana llank’anayoqchus kashanchis chayqa yaqapaschá comunta ima llank’anamanpas jaykusunman. Ichaqa pacienciakuqchus kasun chayqa allintan qhawarisun maypis, ima horaskamas, imaynas familianchiswan Jehová Dioswanpas kasunchis chaykunata. w23.08 22 párrs. 8, 9

Mayninqa yaqapaschá chay mana allinkuna contra sayasqaykipi sayk’usqa jina kashanki. Ichaqa Diosman promesa ruwasqaykipichus piensanki chayqa, kallpachakunkin chay tentacionkunaman ama urmanaykipaq. Pipas Jehová Diosman entregakuqqa pay kikintan negakushan, ¿imaninantaq chayri? Chaywanmi ima munaynintapas “mana” nishan, Diospa cheqnisqan tukuy imatan “mana” nishan (Mat. 16:24). Chhaynaqa ima pruebapiña tarikuspapas manan tapukunanchisraqchu “¿imatan ruwasaq?” nispaqa. Noqanchispaqqa Jehová Diospa sonqonta kusichiyllan imamantapas ñaupaqpi kanqa. Mana iskayaspan Diospa sonqollantapuni kusichisunchis, Job jinataqmi kasunchispas (Job 27:5). w24.03 9 párrs. 6, 7

Diosninchisqa “ancha munakuq Diosmi” (2 Cor. 13:11). Payqa sapankanchismantan llakikun. Sapankanchismanmi rikuchiwansunchis “mana tukukuq munakuynintapas” (Sal. 32:10). Chhaynaqa ima llakipiña tarikushanchis chaypas, payman sonqonchista kicharisun, willakusuntaq munakuyninta necesitasqanchista. Payqa entiendewasunmi, yanapawasuntaqmi kanpas (Sal. 145:19). Jehová Diospa munakuyninqa sinchi chiri tutapi nina rauray jinan. Chaymi kallpachakunanchis paypa ladollanpi kananchispaq. Chaymantapas paypa munakuyninqa may jatunpunin. ¡May kusikunapaqmi Jehová Dios tukuy sonqo munakuwasqanchista yachayqa ¿riki?! Noqanchispas llapallanchis nisun: “Munakunin Jehová Diostaqa”, nispa (Sal. 116:1). w24.01 31 párrs. 19, 20

Jesusqa manan runakunamanqa Jehová Diospa sutillantachu yachachirqan. Chay tiempopi Judío runakunaqa yacharqankuñan Diospa sutintaqa. Chaymi payqa imaynachus Jehová Dios chayta yachachirqan (Juan 1:​17, 18). Hebreo rimay qelqakunapiqa willashanmi Jehová Dios khuyapayakuq, sumaq sonqo kasqanmanta (Éx. 34:​5-7). Chhaynapuni Taytan kasqanta rikuchinanpaqmi Jesusqa chinkakuq waynamanta willarqan, chay waynaq “taytanqa karullapiraq kashaqtinmi payta rikurqan, jinaspa mayta khuyapayaspa payman phawarirqan, abrazaykuspataq much’aykurqan”. Chaypin sut’ita reparanchis Jehová Diosqa khuyapayakuq, sumaq sonqo kasqanta (Luc. 15:​11-32). Chhaynatan Jesusqa runakunaman yachachirqan imayna Jehová Dios kasqanta. w24.02 10 párrs. 8, 9

Jehová Diosqa llakisqa sonqoyoqkunatan khuyapayan. ¿Imatan ruwasunman Jehová Dios jina khuyapayakuq kananchispaq, sonqochakuq kananchispaqpas? (1 Tes. 4:18). Chaypaqqa yachanan khuyapayakuq kayta, wayqe-panantin jinan munanakuna, sumaq sonqotaqmi kanapas (Col. 3:12; 1 Ped. 3:8). Chhayna khuyapayakuqchus, munakuqchus kasun chayqa, sonqonchismi tanqawasun llakipi tarikuqkunata sonqochananchispaq. Jesusmi nirqan: “Simiqa riman imachus sonqopi junt’a kashan chaytan. Allin runaqa sonqonpi allin kaqkuna kasqanraykun allin kaqkunata riman”, nispa (Mat. 12:​34, 35). Chhaynaqa iñiqmasinchiskunata sonqochasun kallpachasun chayqa, paykuna munakusqanchistan rikuchisun. w23.11 10 párrs. 10, 11

Kaypi piensasun: Juj mana reqsisqayki llaqtapis kashanki, ichaqa manas sapaykichu kashanki. Chay llaqtata allinta reqsiq amigos qanwan kashan, payqa allintas yachan maypis kashankichis, ima callepis kashankichis chayta. Chay amigo jinan Jehová Diospas. Payqa allintan yachan ima tiempopis kashanchis, maypiñas kashanchis, imakunaraqsi pasanqa chayta. Chaymi Bibliapi kaq profeciakunata entiendenapaqqa humilde sonqowan paypa yanapayninta mañakunanchis (Dan. 2:28; 2 Ped. 1:​19, 20). Imaynan tayta-mamakunaqa wawanku qhepa tiempokunapi allin kanankuta munan, chhaynatan Jehová Diospas kamachinkuna qhepa tiempokunapi allin kanankuta munan (Jer. 29:11). Chaymi payqa simin qelqapi qelqachirqan qhepa tiempokunamanta, jamuq tiempokunamanta willaq imaymana profeciakunata (Isa. 46:10). w23.08 8 párrs. 3, 4