Julio

Jesusqa Taytan jinapunin yuyaykuqpas imatapas ruwaq (Juan 14:9). Jesusqa anchatan runakunata munakurqan, chaymi payqa kay pachapi kashaspa milagrokunata ruwaspa askha runakunata yanaparqan ama nishuta ñak’arinankupaq. Juj kutinmi iskay ñausa runakuna kallpawan Jesuspa yanapayninta mañakurqanku (Mat. 20:​30-34). Jinan Jesusqa paykunata “anchata khuyapayaspa” ñawinkuta kicharirqan. Chhayna khuyapayakuq kasqanpin reparanchis Jesusqa anchata runakunata munakusqanta. Chayraykun payqa runakunatapas mijuchirqan, juj lepra onqoyniyoq runatapas jampirqan (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Chhaynaqa, “ancha khuyapayakuq” Jehová Diospas Churinpas anchatapunin munakuwanchis, paykunaqa maytan llakikunku ñak’arisqanchista rikuspaqa (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). ¡Maytan munashanku kay pachapi llapa ñak’ariykunata tukuchiyta! w23.04 3 párrs. 4, 5

Tukuy atisqanchistan ruwananchis ama ima mana allintapas ruwananchispaq. Allinkunapi piensananchispaqqa Bibliatan leenanchis, juñunakuykunaman rinanchis, Diosmanta willaq ima rinanchis. Diosqa manan jinallatachu qhawanqa mana aguantananchiskama tentasqa kananchistaqa (1 Cor. 10:​12, 13). Diosqa “sonqonchista payman kicharinanchistan” munan (Sal. 62:8). Chayrayku sapa p’unchay tiempota t’aqay Jehová Diosmanta tukuy sonqowan mañakunaykipaq. Chaymantapas Jehová Diosta jatunchay, payta “gracias” niy tukuy imaymana ruwasqanmanta. Jehová Diosmanta mañakuy paymanta willaq rinaykipaq, ima sasachakuytapas sumaqllata allichanaykipaq, tentacionkunaman ama urmanaykipaq. Amapuni saqeychu Diosmanta mañakuytaqa. w23.05 7 párrs. 17, 18

¿Imaraykun juñunakuykunaman rinchis? Jehová Diosta alabananchispaqmi rinchis (Sal. 26:12; 111:1). Chaymantapas juñunakuykunapin kay sasa tiempokunapi hermanonchiskunawan kallpachanakunchis (1 Tes. 5:11). Arí, juñunakuykunapi comentaspaqa Jehová Diostan jatunchanchis, hermanonchiskunawan iman kallpachanakunchis. Mayninpin ichaqa chay ruwayqa sasa kanman. ¿Imarayku? Comentayta manchakusqanchisrayku. Otaq, askha kutitaña makinchista oqarishaspapas mana llapa munasqanchistachu comentayta atisqanchisrayku. ¿Iman yanapawasunman ama pisikallpayananchispaq? Apóstol Pablon nirqan: “Jujkuna-jujkunawan kallpachanakuychis”, nispa. Chhaynaqa, manchakunchisña chaypas pisi simillawan comentaspaqa iñiqmasinchiskunatan kallpachanchis. Chaymantapas jujkunaq comentasqankuwanmi kusikunanchis manaña noqanchis llapa munasqanchistachu comentasunman chaypas (1 Ped. 3:8). w23.04 20 párrs. 1-3

Judío runakunaqa 70 wata jinañan Babiloniapi preso kasharqanku, chay qhepamanmi ichaqa Israelman kutipuyta atirqanku (Esd. 1:​2-4). Jehová Diospa yanapaynillanwanmi paykunaqa libre ripuyta atirqanku (Isa. 14:​4, 17). Llapa judío runakunan qhawarinanku karqan ripunqakuchus Israelman icha Babiloniapichus qhepakunqaku chayta. Ichaqa wakinpaqqa manachá chay ruwayqa facilchu karqan. Wakin judío runakunaqa nishu kuraqñan kapurqanku karuta purinankupaqqa, chaymantapas wakinqa Babiloniapiñan nacerqanku, chaymi paykunapaqqa sasa karqan Babiloniamanta ripuyqa. Chaymantapas wakinqa qhapaqmi Babiloniapiqa kapurqanku, chaymi paykunapaqqa sasa kallarqantaq imaymana kaqninkuta saqespa mana reqsisqanku jallp’aman ripuyqa. w23.05 14 párrs. 1, 2

Lucas 21:19 textopin nin: “Allinta aguantaspan vidaykichistapas salvankichis”, nispa. Colosenses 3:12 textopitaq nin: “P’achakuychis sumaq khuyapayakuq kaywan”, nispa. 1 Tesalonicenses 4:​9, 10 textopitaq nin: “Diosmi imaynachus qankunapura munanakunaykichistaqa yachachishasunkichis. […] Chaywanpas valekuykikun, wayqeykuna, astawanraq chayta ruwashanaykichispaq”, nispa. Chay simikunaqa aguantaq, khuyapayakuq, munakuq runakunapaqñan kasharqan. Chaywanpas astawanraqmi paykunaqa chayta rikuchinanku karqan. Noqanchispas astawanraqmi chaykunata rikuchinanchis, chaymi allinta piensananchis imaynatas ñaupa tiempo iñiqkuna paykunapi chaykunata wiñachirqanku chaypi, imaynatas paykunata qatikusunman chaypipas. Chaytaqmi yanapawasunchis manchay ñak’ariy p’unchaypaq preparasqa listo kashananchispaq. w23.07 2 párr. 4; 3 párr. 8

Noqanchisqa “Ch’uya Ñanninta” purispan kay tukukuy p’unchaykunapi Jehová Diosta munasqanman jina yupaychashanchis, jamuq tiempopitaq imaymana bendicionkunata chaskisunchis. Chayraykun janaq pachaman riqkunapas “waj ovejakunapas” kallpachakunanchis chay ñanmanta ama lloqsinanchispaq (Juan 10:16). 1919 watamantapachan millonninpi runakuna pantasqa religionkunamanta lloqsispa “Ch’uya Ñanninta” puriyta qallarirqanku. Jehová Diosqa nirqanmi Babiloniamanta lloqsipuq judiokunapaq ñanta allichachinanta (Isa. 57:14). ¿Chhaynatachu Jehová Dios kay tiempokunapipas “Ch’uya Ñanta” allichachirqan? Arí. Manaraq 1919 wata chayamushaqtin Jehová Diosqa pay sonqo runakunawan chay “Ch’uya Ñanta” allichachirqan (tupanachiy Isaías 40:3 textowan). Chay runakunaqa tukuy atisqankutan kallpachakurqanku chay ñanta allichanankupaq, chhaynapi allin sonqoyoq runakuna pantasqa religionkunamanta lloqsispa Diospa llaqtanman jaykunankupaq. w23.05 16 párrs. 8, 9

Jehová Diosqa kusisqa tukuy sonqomanta servinanchistan munan (2 Cor. 9:7). Chhaynaqa, ¿imaraykun manaña ganasninchis kanmanchu chaypas kallpachakunanchis imachus ruway munasqanchisman aypananchispaq? Apóstol Pabloqa manaña ruway ganasnin karqanchu chaypas, pay kikinmi Jehová Diospa munayninta ruwananpaq obligakuq (1 Cor. 9:​25-27). Jehová Diosqa allinpaqmi chay ruwasqanta qhawariq, chaymi payqa tukuy kallpachakusqanmanta premiota qorqan (2 Tim. 4:​7, 8). Jehová Diosqa anchatan kusikun payta servinanchispaq kallpachakusqanchista rikumuspaqa, mayninpi manaña chayta ruwananchispaq ganasninchis kanmanchu chaypas, kallpachakuqtinchisqa bendeciwasun (Sal. 126:5). Jehová Diospa bendicionninta rikuspaqa yaqapaschá astawanraq imatapas ruwayta munasun. w23.05 29 párrs. 9, 10

Pipas puñushan chayqa, manan reparanchu ladonpi imakunas pasashan chayta ni ima horañas kashan chaytapas; manataqmi apurayqa imamanpas cuentataqa churanmanchu. Chhaynan yaqa llapa runapas kashan Dios serviypiqa (Rom. 11:8). Paykunaqa manan reparankuchu “tukukuy p’unchaykunapiña” kashasqanchista. Manan reparankuchu manchay ñak’ariy tiempopas cercapiña kashasqanta (2 Ped. 3:​3, 4). Ichaqa, noqanchisqa allintan yachanchis rijch’asqalla kashananchista. P’unchaykunaq pasasqanman jinan Diospa p’unchayninqa astawanraq qayllaykamushan (1 Tes. 5:6). Chay p’unchay chayamunankamaqa astawanraqmi llaqtakuna jatarinqa, chhayna imaymana ruwaykunapas pasanqa, ichaqa manan mancharikunanchischu chaykuna kaqtinqa. Jehová Diosmi espiritunta qowasun, paymi sonqonchista tiyaykachinqa piensayninchistapas allinyachinqa, chhaynapitaq allin yuyaywan imatapas ruwasunchis (Luc. 12:​11, 12). w23.06 10 párrs. 6, 7

¿Imakunapin piensanki Sansón sutita uyarispa? Yaqapaschá yuyarinki kallpasapa kasqanta. Arí, chhaynan karqan, ichaqa runa kaypin paypas juchallikurqan, chay jawan imaymana llakipi tarikurqan. Juchallikurqanña chaypas Sansonqa allin iñiyniyoqmi karqan, Jehová Diospin confiarqan. Chhayna iñiyniyoq kasqantan Jehová Diosqa anchata valorarqan, chaymi Bibliapipas paymanta qelqachirqan ejemplon yanapawananchispaq. Jehová Diosmi Sansontaqa ajllakurqan llaqtanrayku imaymana allinkunata ruwananpaq. Unay watakuna qhepamantaq apóstol Pablota yuyaycharqan Sansonpa sutintapas allin iñiyniyoq runakunamanta qelqasqan listapi qelqananpaq (Heb. 11:​32-34). w23.09 2 párrs. 1, 2

Aguantananchispaqqa Jehová Diosmanmi tukuy imata willakunanchis, imay ratupas paymanqa willakullasunmanmi llakikuyninchista (1 Tes. 5:17). ¿Imatan ruwanki ima llakipas ima nanaypas chayamuqtin? ¿Jehová Diospa yanapaynintachu maskhanki, icha qanllapichu confianki? Kunanmantapachan yachananchis Jehová Dioswan puriyta, paypa yanapaynin maskhayta; chayta ruwasun chayqa, jamuq tiempopipas payman jap’ipasqan kasun. Allintan yachasun payqa maskhaqninkunata yanapaq kasqantapas (Sal. 27:​1, 3). Kunanchus ima sasachakuytapas aguantasun chayqa, faciltan aguantasun manchay ñak’ariy tiempo chayamuqtinpas (Rom. 5:3). Ima pruebatapas sasachakuytapas aguantanki chayqa, aswan fuerten kanki jamuq pruebapaq. Jehová Diospa yanapayninwanchus chaykunata aguantanki chayqa, astawanmi paypi confianki; chhaynapitaq iñiyniykiqa aswan fuerte kapun (Sant. 1:​2-4). w23.07 3 párrs. 7, 8

Jehová Diosqa juch’uyaykukuq khuyapayakuq iman. Juch’uyaykukuq kasqantan rikuchirqan Sodoma llaqtata thunipunan kashaqtin. Chay kutipin Jehová Diosqa angelninkunawan Lotman willachirqan orqo-orqo wichayman ripunankupaq, Lotmi ichaqa sinchita manchakurqan chay wichayman riyta. Chaymi Jehová Diosta rogakurqan Zóar llaqtaman ripunankupaq; chaytapas thunipuytan Diosqa munasharqan. Diosqa Lotpa imachus mañakusqanman jinan ruwarqan, manataqmi Zóar llaqtataqa thunirqanchu (Gén. 19:​18-22). Khuyapayakuq kasqantan Jehová Diosqa rikuchirqan Nínive llaqta runakunawan imachus ruwasqanpi. Chay runakunaqa sinchi millaymi karqanku. Ichaqa profeta Jonaspa willasqanta uyarispan chay runakunaqa juchankumanta pesapakurqanku. Jinan Jehová Diosqa paykunata khuyapayarqan, manataqmi imanarqanpaschu (Jon. 3:​1, 10; 4:​10, 11). w23.07 21 párr. 5

Imaynan mana allin saphichasqa sach’aqa estacaq yanapaynillanwan allinta sayan, chhaynan Jehoaspas Jehoiadapa yanapaynillanwan allin karqan. Jehoiadá wañupuqtinmi ichaqa Diosta mana kasukuqkunaq siminta uyarispa Diosmanta karunchakurqan. ¿Imatan chaymanta yachasunman? Jehová Diostaqa manan jujkunaraykullachu ni familianchisraykullachu munakunanchis. Sapankanchismi yachananchis Jehová Dios manchakuyta, pay munakuyta, respetaytapas. Chaypaqmi ichaqa sapa p’unchay Bibliata estudiananchis, chaypin yuyaymanananchis, sapa kutillanmi mañakunanchispas (Jer. 17:​7, 8; Col. 2:​6, 7). Jehová Diosqa manan imatapas mana atinanchistachu mañawanchis. Imatachus pay munan chaytan Eclesiastés 12:13 textopi sut’ita willashan. Jehová Diosta manchakusun chayqa, imaña chayamuwasun chaypas qaqatan sayasun. Manan Jehová Diostaqa saqerparisunchu, payllawanpunin kashasun. w23.06 19 párrs. 17-19

Apocalipsis 21:5 textopiqa khaynatan willayta qallarin: “Tronopi tiyaqpas [ . . . ] nispan nimun”, nispa. Apocalipsis libropiqa kinsa kutitan rijurishan Jehová Dios kikinpa rimasqan, kaymi kashan juj kaq kuti rimasqan. Chaywanmi yachanchis imaynas Jehová Dios kikinpuni promesan junt’akunanmantaqa willashan chayta, chaytaqa manan juj angelchu willarqan ni Jesuspaschu. Tito 1:2 textopas ninmi: “Chaytaqa mana jayk’aq llullakuq Diosmi prometerqan”, nispa. Chayrayku allinta t’aqwirisun Apocalipsis 21:​5, 6 textopi Jehová Diospa imakunachus nisqanta. “¡Qhawariy!” nispa nisqanpi piensasun. Apocalipsis libropiqa askha kutitan rijurin “¡qhawariy!” nisqa simiqa. Chay qhepamantaq nin: “Tukuy imatan mosoqta ruwashani”, nispa. Jehová Diosqa jamuq tiempopiña tukuy imata cambianqa chaypas, ruwashanmanñapas jinan payqa rimarqan. Chaywanmi rikuchisharqan imaynas promesanqa junt’akunqapuni chayta (Isaías 46:10). w23.11 3, 4 párrs. 7, 8

Pedroqa kallpachakushanallanmi karqan juchasapa kayninpi ama pantananpaq. Juj kutinmi Jesús willakurqan imaynas ñak’arispa wañunan karqan chayta, jinan Pedroqa payta phiñarikurqan (Mar. 8:​31-33). Chaymantapas askha kutitan Pedroqa juj apostolkunawan discutirqan mayqenninkuchus kuraq karqanku chaymanta (Mar. 9:​33, 34). Jesusta jap’ishaqtinkupas coleranpa atipasqanmi juj runaq ninrinta qhorurqan (Juan 18:10). Manchakuypin kinsa kutita Jesusta negarqan (Mar. 14:​66-72). Jesusqa manan mana valeqpaq jinachu Pedrotaqa qhawarirqan. Chaymi kausarimpuspaqa ovejachankunata michinanpaq kamachirqan (Juan 21:​15-17). Pedroqa kusisqan kasharqan chaywanqa. Chaychá Pentecostés Fiesta p’unchaypas paymi santo espirituta chaskiqkunamanta jujnin karqan. w23.09 22 párrs. 6, 7

Tiempowanmi apóstol Pedropas juj umalliqkunata nirqan: “Diospa ovejankunata allinta michiychis”, nispa (1 Pedro 5:​1-4). Umalliq kashanki chayqa, maytachá munakunki iñiqmasikunataqa, paykuna michiytachá munashankipas. Ichaqa tiempoq mana kasqanraykupaschá mana atishankichu. Chhaynapi tarikushanki chayqa Jehová Diosman willakuy. Apóstol Pedron nillarqantaq: “Pipas jujkunata serviqqa Diospa qosqan kallpawan chayta ruwachun”, nispa (1 Ped. 4:11). Wakin hermanokunaq sasachakuyninkunaqa manan allichayta atikunchu. Ichaqa Jesucriston “uma kaq michiqqa”, paymi chay hermanotaqa yanapanqa. Jehová Diosqa munashan hermanokuna munakunaykitan, paykunapaq ejemplo kanaykitan. w23.09 30 párrs. 13, 14

Diosta mana serviq runakuna jinachus piensayta qallarisunman chayqa, faciltan Diosmanta t’aqakusunman, kamachikuyninkunatapas saqepusunmanmi (1 Cor. 3:19). Arí, “kay pachaq yachayninwanchus” apachikusunman chayqa, munaynillanchistan imatapas ruwayta munasunman. Tiatira, Pérgamo iñiqkunatan Jesusqa anyarqan qhelli jucha ruwayta jinallata qhawasqankumanta (Apo. 2:​14, 20). Kay tiempopipas yaqapaschá runakunaqa munankuman paykuna jina piensananchista. Familianchiskuna, reqsisqanchis runakuna imapaschá niwasunman sonqonchispa nisqanta kasukunanchispaq, Diospa kamachikuyninkunatataq juj ladoman churananchispaq. Yaqapaschá mayninqa nisunman: “¿Imaraykutaq Jehová Diosri kaykunamanta mana sut’itachu imatapas willan?”, nispa. Chhaynapi tarikuspaqa yaqapaschá “imachus qelqasqa kashan chaykunaman” imatapas yapayta munasunman (1 Cor. 4:6). w23.07 16 párrs. 10, 11

Diosmi ángel Gabrielwan Mariaman willachirqan onqoq rijurinanta, chaywanqa admirasqa mancharisqa imachá Mariaqa kasharqan. Payqa manan yacharqanchu wawa uywaytapas, chaywanpas ajllasqa Mesiastan onqokunan karqan (Luc. 1:​26-33). ¿Imaynatan María kallpatapas fuerzatapas chaskinman karqan? Jujkunaq yanapaynintan maskharqan, willaqnin Gabrieltan tapukurqan imachus nisqanmanta astawan willarinanpaq (Luc. 1:34). Chay qhepamantaq rirqan familian Elisabet-ta watukuq. Wasinman jaykuspa napaykuqtin jinan Elisabetqa Diospa espiritunpa junt’aykusqa kaspa imaymana profeciata willarqan Mariaq wijsanpi apasqan wawamanta (Luc. 1:​39-45). Chaymi Mariaqa Diosmanta nirqan: “Ancha jatun ruwaykunatan makinwan ruwan”, nispa (Luc. 1:​46-51). Jehová Diosqa Gabrielwan Elisabetwan iman Mariata kallpacharqan. w23.10 14, 15 párrs. 10-12

144.000 iñiqkunan santo espirituwan t’aqasqa karqanku, paykunaqa Jehová Diospa wawankuna jinan kanku, sacerdotekuna jinataq Jesuswan kuska janaq pachapi servinqaku (Apo. 14:1). Yupaychana karpapi ch’uya cuarto nisqaqa tupan, kay pachapiraq kashaq ajllasqa iñiqkunawanmi (Rom. 8:​15-17). Ch’uyay-ch’uya cuartotaq tupan Jehová Diospa tiyasqan janaq pachawan. T’aqaq “cortinataq” Jesuspa aycha cuerponwan tupan. Chay aycha cuerponmi jark’arqan jatun uma sacerdote jina espiritual temploman jaykunanta. Ichaqa runakunarayku wañusqanwanmi Jesusqa punkuta jina kicharirqan ajllasqa cristianokuna janaq pachaman jaykunankupaq. Paykunapas janaq pachaman jaykunankupaqqa aycha cuerponkutan saqepunanku karqan (Heb. 10:​19, 20; 1 Cor. 15:50). w23.10 28 párr. 13

Gedeontaqa Efraín runakunan sinchita k’amirqanku, ichaqa payqa manan phiñakurqanchu (Juec. 8:​1-3). Aswanmi munayllata paykunata uyarirqan rimapayarqanpas. Umalliqkunapas Gedeón jinan pipas paykunamanta mana allinta rimaqtinqa manan phiñakunkuchu, aswanpas sumaqllatan paykunataqa uyarinku, sumaq simikunawantaqmi rimapayankupas (Sant. 3:13). Chayta ruwaspan umalliqkunaqa yanapakunku iñiq t’aqapi thaj kay kananpaq. Wakin runakunaqa Gedeontan jatuncharqanku Madián runakunata atipasqankumanta, paymi ichaqa nirqan Diosta jatunchanankupaq (Juec. 8:​22, 23). Umalliqkunapas Gedeón jinan Jehová Diosta ima ruwasqankuwanpas jatunchananku (1 Cor. 4:​6, 7). Chaymantapas umalliqkunaqa tapukunankun yachachisqankuwan Jehová Diostachus jatunchashanku icha paykunachus jatunchasqa kashanku chayta. w23.06 4 párrs. 7, 8

Manachus chaskishanchis Diosmanta imachus mañakusqanchista chayqa, kay tapuytan ruwakusunman: “Chay mañakusqay, ¿noqapaq jinapunichu kashanman?”, nisqa. Ima llakipipas tarikuspaqa Diosmantan mañakusunman chayta imaynata allichanapaq. Ichaqa jujniraymantapaschá Diosqa yanapawasunman. Chaymantapas manapaschá munayninman jinachu mañakusqanchisqa kashan (1 Juan 5:14). Yaqapaschá tayta mamakunaqa wawanku Diospa ñannillanpi purinanpaq mañakunkuman, chay mañakusqankuqa allinmi, ichaqa Jehová Diosqa manan munanchu obligasqa servinanchista, payqa munan sonqomanta servinanchistan (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Chhaynaqa tayta-mamakunaqa mañakunanku wawankuq sonqonman chayanankupaq, payllamanta Diosta munakunanpaq, paypa amigon kanankupaq (Prov. 22:6; Efes. 6:4). w23.11 21 párr. 5; 23 párr. 12

¿Imaraykun nisunman “jujkunata sonqochayqa paykunata munakuymi” nispa? Juj libropin griego rimaypi “sonqochay” nisqa simimanta nin: “Chay simiqa piqpa ima llakikuyninpipas ima nanayninpipas paywan kuska kay ninantan nin”, nispa. Chhaynaqa mayqen hermanonchispas hermananchispas llakipi tarikushaqtiqa paywan kuskan kashananchis, yanaparinanchis iman, chhaynapin pay munakusqanchista rikuchishanchis (2 Cor. 7:​6, 7, 13). Pitapas sonqochanapaqqa kallpachanapaqqa khuyapayakuqmi kana. ¿Imaraykun chayta ninchis? Pipas khuyapayakuqqa llakipi tarikuq runata rikuspaqa sonqocharinmi kallpacharinmi. Chaytan reparasunman imatachus apóstol Pablo Jehová Diosmanta nisqanpi. Paymi Jehová Diosmanta nirqan: “Paymi may khuyapayakuq Taytaqa, tukuy ima llakipi kallpachaq Diospas”, nispa (2 Cor. 1:3). w23.11 9, 10 párrs. 8-10

Llapa iñiqkunamanmi imaymana sasachakuykuna chayamuwanchis. Tesalónica llaqtapi iñiqkunata apóstol Pablo nirqan: “Qankunawan kashaspaykuqa “imaymana sasachakuykunatan pasasun” niqmá kaykichis riki”, nispa (1 Tes. 3:4). Corinto llaqtapi iñiqkunatapas nirqanmi: “Asia provinciapi ñak’arisqaykumantaqa yachanaykichistan munayku; [ . . . ] “kunanqa wañupullasunñachá” nisharqaykuraqmi”, nispa (2 Cor. 1:8; 11:​23-27). Kay tiempopipas llapa iñiqkunan imaymana sasachakuykunapi tarikusun (2 Tim. 3:12). Yaqapaschá amigoykikuna familiaykikuna k’amirqasunkiku. Llank’anapipas honrado kasqaykirayku imaymana sasachakuypi tarikurqanki (Heb. 13:18). Autoridadkunapas qan contra jatarirqanku. Apóstol Pabloq nisqanman jinaqa kusikunanchismi chaykunapi tarikusqanchismanta. w23.12 10, 11 párrs. 9, 10

Jacobmi askha llakikunapi tarikurqan. Simeonwan Leviwanmi familianta llakiman churarqanku, Jehová Diospa sutintapas pisicharqankun. Ancha munakusqan esposan Raquelpas iskay kaq wawanta onqokushaspan wañukapurqan. Chaymantapas tiyasqan llaqtapi sinchi yarqay kaqtinmi Jacobqa Egipto llaqtaman tiyaq ripurqan sinchi kuraqña kashaspa (Gén. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28). Chhayna sasachakuykunapiña tarikushaspapas Jacobqa Jehová Diospin iñirqan, promesankunapipas confiashallarqanmi. Chay ruwasqanqa anchatan Jehová Diosta kusichirqan. Chaymi Jacobqa imaymanayoq kapurqan Jehová Dios yanapasqanrayku. Chaymantapas Jacobqa anchatachá Diosta agradecekurqan askha watakuna qhepaman wawan Josewan tupasqanmanta, Jacobqa wañupunanpaqmi piensarqan. Jacobqa tukuy chay llakikunataqa aguantarqan Jehová Dioswan allin amigontin kasqanraykun (Gén. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30). Sichus noqanchispas Jehová Dioswan allin amigontin kasun chayqa atillasunmi ima llakitapas aguantayta. w23.04 15 párrs. 6, 7

Davidmi willakurqan Salmos 23 capitulopi, imaynas payqa Jehová Diosta michiqninta jina rikurqan chayta, paywan ancha allin amigontin kasqantapas. Chaymantapas Davidqa allintan yacharqan Jehová Dios pusashasqanta, chaymi mana imatapas manchakuqchu. Jehová Diospin payqa tukuy sonqo confiaq. ¿Imaraykun confiarqan? Davidqa allintan repararqan Jehová Diosqa paywan kashasqanta. Chaymantapas Davidqa yacharqanmi Diosqa payta munakusqanta, sumaqta qhawarisqantapas, imanña faltaqtinpas yanapananta. Chaymantapas yacharqanmi Diospa munakuynin ima llakimantapas nanaymantapas aswan jatun kasqanta, chaywanmi payqa thaj kaq, kusisqataq kaqpas (Sal. 16:11). w24.01 29 párrs. 12, 13

Kay tiempopi Umalliq T’aqa imatapas ruwananpaqqa Cristoq yanapaynintan ñaupaqtaqa maskhan. Paykunaqa munanku ima kamachikuypas Diospa munayninman, Cristoq munayninman jina kananta. Ima willakuytapas watukuq umalliqkunawan, iñiq t’aqakunapi umalliqkunawan iman paykunaqa llapa iñiqkunaman chayachinku. Umalliqkunaqa Cristoq “paña makinpin” kashanku (Apo. 2:1). Ichaqa chay umalliqkunaqa, Moisés jina Josué jina apostolkuna jinan pantaq runakuna kanku (Núm. 20:12; Jos. 9:​14, 15; Rom. 3:23). Chaywanpas Jesusqa paykunallawanpunin Diospa llaqtantaqa pusanqa. Chhaynaqa, askha razonkunan kan chay hermanokunapi confiananchispaq. w24.02 24 párrs. 13, 14

Jehová Diostaqa alabasunman paymanta sumaqta rimaspan. Chaymantapas runakunaman Diosmanta willaspaqa paykunapas Diosman qayllaykunankuta munaspan chaytaqa ruwanchis (Sant. 4:8). May kusikunapaqmi Jehová Diosqa munakuq, chanin Dios, ancha yachayniyoq, tukuy atiyniyoq kasqanta Bibliawan yachachiyqa. Chaymantapas Jehová Diostaqa alabasunman, sonqontapas kusichisunman paypa ejemplonta qatikuspan. Chayta ruwasun chayqa runakunaqa reparanqakun jujniray kasqanchista, tapukunqakun imarayku chhayna kasqanchistapas (Mat. 5:​14-16). Jinaspa allin sonqoyoq runakunaqa Diosta reqsiytapuni munanqaku. Chaykunata ruwaspan Jehová Diosta alabasun, sonqontapas kusichisun (1 Tim. 2:​3, 4). w24.02 10 párr. 7

Iñiyniykipi allin poqosqa kanaykipaqqa imaymana ruwaytan yachanayki. Chaymi yanapasunki iñiq t’aqapi ima llank’aytapas junt’anaykipaq, familiaykita uywanaykipaq, jujkunawan allinta apanakunaykipaqpas. Leeyta qelqaytapas allinta yachay. Chaymantapas kusisqa kanapaqqa ima ruwasqanchispas allinkama lloqsinanpaqqa Diospa palabrantan sapa p’unchay leenanchis, chaypitaq yuyaymanananchis (Sal. 1:​1-3). Chaymi yanapawasun allinta yuyaykunanchispaq (Prov. 1:​3, 4). Sichus allinta leeytapas qelqaytapas yachanki chayqa allintan iñiqmasikunatapas yachachinki, juñunakuykunapi participaspapas allintan hermanokunata iñiyninkupi yanapanki. Chaymantapas imachus yachasqaykitapas faciltan qelqanki, chaymi yanapasunki allin iñiyniyoq kanaykipaq juj hermanokunata yanapanaykipaqpas. w23.12 26, 27 párrs. 9-11

Imamantapas manchasqa kaspaqa, piensay imaynas kausay kanqa Saqra chinkachisqa kapuqtin chaypi. Juj Asambleapin demostracionta qhawakurqan. Chaypi juj hermano familianwan rimarqan imatas ninman 2 Timoteo 3:​1-5 texto sichus mosoq pachapaq profecía kaqtin. Chaypin ninman: “Mosoq pachapiqa kusikuy tiempokunallan jamunqa. Runakunan kanqa runamasinta munakuqkuna, [ . . . ] juch’uyaykukuq llamp’u sonqokuna, Jehová Diosta jatunchaqkuna, tayta-mamankuta kasukuqkuna, agradecekuqkuna, [ . . . ] cuerponkuta kamachiqkuna, llamp’u sonqokuna, allin kaqta munakuqkuna, confianapaq jina kaqkuna, mana jatunchakuqkuna, [ . . . ] Dios sonqo runakuna. Qanqa chhayna runakunawan juñukuy”, nispa. Noqanchisri, ¿rimashanchischu familianchiswan hermanonchiskunawan mosoq pachapi kausaymanta? w24.01 6 párrs. 13, 14

Jehová Diosqa may kusisqan llaqtanwan kashan (Sal. 149:4). Chaywanpas yaqapaschá wakinqa ninkuman: “Arí, Jehová Diosqa kusisqan llaqtanwan kashan. Ichaqa, ¿noqawan pay kusikunmanchu?”, nispa. Ñaupa tiempopipas Diosta wakin serviqkunaqa chhaynatan piensaqku (1 Sam. 1:​6-10; Job 29:​2, 4; Sal. 51:11). Juchasapa runakunaña kanchis chaypas, atisunmanmi Diospa amigon kaytaqa. Chaypaqqa Jesuspi iñisqanchistan rikuchinanchis, bautizakunanchistaqmi kanpas (Juan 3:16). Chayta ruwaspan rikuchisunchis juchanchiskuna saqepusqanchista, Diospa munayninta ruwananchispaq payman entregakusqanchistapas (Hech. 2:38; 3:19). Chayta ruwaspan Jehová Diosta kusichisunchis, amigonta jinataqmi chaskiwasun. Astawanqa kusichisun munaynin ruwananchispaq promesa ruwasqanchista junt’ananchispaq kallpachakuspan (Sal. 25:14). w24.03 26 párrs. 1, 2

Sichus noqanchistapas autoridadkuna Diosmanta willananchista jark’awasunman chayqa, Jesuspa discipulonkunaq ruwasqantan ruwasunman. Jehová Diosmantan mañakusunman kallpatapas yachaytapas paymanta willashanallanchispaq. Sasachakuykunata atipananchispaqmi yanapayta mañakunanchis. Kay tiempopiqa imaymana sasachakuykunapin tarikushanchis. Chayrayku sonqoykita Jehová Diosman kichariy, juj amigomanpas willashawaq jina payman willakuy. Jehová Diosqa yanapasunkipunin imachus necesitasqaykipiqa (Sal. 37:​3, 5). Diosmanta sapa kutilla mañakuyqa maytan yanapawanchis ima sasachakuytapas aguantananchispaq (Rom. 12:12). Jehová Diosqa yachanmi sapanka serviqninkuna imapichus tarikusqankuta, chaymi “auxilio mañakusqankuta uyarin” (Sal. 145:​18, 19). w23.05 5, 6 párrs. 12-15

Imatapas decidinapaqqa allintan qhawarinanchis imachus Jehová Diospa munaynin chayta (Efes. 5:17). ¿Imaynatan chayta ruwasunman? Bibliapin maskhananchis chaymanta rimaq textokunata. Chaypin kashan Jehová Diospa imachus piensasqan. Chay textokunaq yanapayninwanqa allin yuyaywanmi imatapas ruwasunchis. Satanasqa maytachá munanman Dios serviyman tiempota qonanchismantaqa yanqa ruwaykunapi tiemponchista usuchinanchista (1 Juan 5:19). Mayninqa faciltan qokusunman qolqe maskhayman, estudiayman, llank’ayman ima. Chaykunamanchus qokusunman chayqa manañan Jehová Diosta servinanchispaq tiemponchis kapunmanchu. Chaykunaman tiempota qoyqa manan juchachu, ichaqa sichus chaykunallamanña masta yuyayta churasunman chayqa manan allinchu kanman. w24.03 24 párrs. 16, 17