Wiñaypaq kaq llaqtata maskhasun

1. ¿Jerusalén llaqtata ima pasananmantan Jesús willarqanña?

MANARAQ wañupushaspan Jesusqa juj profeciata qatikuqnin runakunaman willarqan. Chay profecia willasqanqa ñaupaqtaqa apostolkunaq tiemponpin junt’akurqan, chay tiempopin Jerusalén llaqtata chay llaqtapi kaq templotawan thunipurqanku. Jesusqa ñaupaqmantañan willarqan imaynas “Jerusalén llaqtata soldadokuna muyuykunan” karqan chayta (Luc. 21:20). Chay pasaqtinqa llapa qatikuqnin runakunan ayqekunanku karqan. Jesuspa willasqanqa junt’akurqan Roma soldadokuna Jerusalén llaqtata muyuykuqtinkun (Luc. 21:​21, 22).

2. ¿Imanirqanmi apóstol Pablo Judeapi Jerusalenpi kaq iñiqkunata?

² Pisillañan faltasharqan Roma soldadokuna Jerusalén llaqtata muyuykunankupaq, chay tiempopin apóstol Pabloqa chay llaqtapi iñiqkunaman, llapa Judeapi iñiqkunamanwan juj jatun willakuyta apachirqan. Chay willakuytan sutichakun Hebreo iñiqkunapaq carta nispa. Chaypin chay iñiqkunata yuyaycharqan llapa imachus jamunqa chaypaq listo kashanankupaq. Jerusalén llaqtan thunisqaña kashanan karqan, chaymantapas kausanankupaqqa saqepunankun karqan wasinkuta, negocionkutapas. Chay llaqtamanta rimashaspan Apóstol Pabloqa nirqan: “Manan kaypiqa kanchu wiñaypaq kaq llaqtaqa, chaymi noqanchisqa qhepa tiempoman jamuq llaqtata tukuy sonqowan maskhashananchis”, nispa (Heb. 13:14).

3. ¿Imatan nikun “cheqaq cimentacionniyoq llaqta”, nispa? ¿imaraykun chay llaqtata maskhananchis?

³ Wakin runakunaqa asipayarankuchá Jerusalenmanta lloqsispa Judeapi kaq orqo wichaykunaman ripuq iñiqkunataqa, ichaqa chayta ruwaspan chay iñiqkunaqa wañuymanta librakurqanku. Kay tiempopipas wakin runakunaqa burlakunkun noqanchismanta. Manataq paykuna jinachu qolqepi, ni juj runakunapipas confianchis chayraykun asipayawanchis. Ichaqa, ¿imaraykun noqanchis mana chaykunapi confianchischu? Yachasqanchis jinapas tukuy kay tiempopi kaqkunaqa juj tiempollapaqmi. Chaymantapas noqanchisqa “cheqaq cimentacionniyoq llaqtatan suyakushanchis”, chay llaqtaqa Diospa gobiernonmi (Heb. 11:10; Mat. 6:33). Kaypin yachasunchis imanispachus Apóstol Pablo yuyaycharqan hebreo iñiqkunata chayta. Sapanka yuyaychasqanta qhawarispan yachasun imaynatas ñaupa tiempo iñiqkunata yanaparqan Diospa gobiernonta maskhanankupaq chayta. Imaynatas paykunata yanaparqan Jerusalén llaqta thunisqa kananpaq preparasqa kanankupaq chaytapas. Yachallasuntaqmi imatas noqanchis chaykunamanta yachasunman chaytapas.

JEHOVÁ DIOSQA MANAN JAYK’AQPAS SAQEWASUNCHU

4. ¿Imaraykun ñaupa tiempo iñiqkuna Jerusalén llaqtata ancha allinpaq qhawariqku?

⁴ Ñaupa tiempo iñiqkunaqa ancha allinpaqmi qhawariqku Jerusalén llaqtataqa. ¿Imarayku? Chay llaqtapin ñaupaq iñiq t’aqaqa jatarirqan, chayqa pasarqan 33 watapin. Chay llaqtapin kasharqan Diospa llaqtanta qhawariq umalliq t’aqapas. Chaymantapas chay llaqtapi wakin iñiqkunaqa wasikunayoq, negociokunayoq imaymana kaqniyoq iman karqanku. Ichaqa Jesuspa nisqanman jinaqa, paykunaqa ayqekunankun karqan Jerusalén llaqtamantapas Judeamantapas (Mat. 24:16).

5. ¿Imatan apóstol Pablo ruwarqan Jerusalenpi iñiqkuna listo kashanankupaq?

⁵ Apóstol Pabloqa munasharqan llapa iñiqkuna Jerusalenmanta ayqekunankupaq listo kashanankutan. Chaymi paykunata yanaparqan chay llaqtata Jehová Dios jina qhawarinankupaq. Jehová Diospaqqa chay llaqtapas, templopas sacerdotekunaq ima ruwasqanpas, sacrificio jaywasqankupas manañan imapaschu karqan (Heb. 8:13). Chaymantapas chay llaqtapi runakunaqa yaqa llapankun mana allintachu Diospa kachamusqan Mesiasta chaskirqanku. Chaymantapas manañan chay llaqtapi kaq templopichu Diostaqa adorakunan karqan, chaymi thunisqa kapunan karqan (Luc. 13:​34, 35).

6. ¿Imaraykun Apóstol Pabloq Hebreos 13:​5, 6 textopi imachus nisqan allinpuni karqan?

⁶ Apóstol Pablo hebreo iñiqkunapaq cartata apachisqan tiempopiqa Jerusalenqa allin reqsisqa llaqtan karqan. Chay tiempopi juj Roma llaqtayoq runaq qelqasqan jina, Jerusalén llaqtaqa chay tiempopi chayneqpi kaq wakin llaqtakunamanta aswan reqsisqan karqan. Chay llaqtapin Diospa kamachisqanman jina imaymana fiestakuna aparikuq, chaymi judío runakunaqa lliu ladomanta jamuqku chay fiestakunaman. Chaywantaq chay llaqtaqa allinta qolqechakuq. Chhaynataq karqan chayqa wakin iñiqkunapas allintachá chaypiqa qolqeta ganaqku, chaypaschá Apóstol Pabloqa paykunata nirqan: “Aman qolqe sonqoqa kankichischu, aswanpas imaykichischus kan chayllawan contento kausaychis”, nispa. Chaymantataq Jehová Dios imatachus ñaupa tiempopi nirqan chayta paykunaman yuyarichirqan. Paykunatan nirqan: “Diosmi nin: Manan jayk’aqpas saqesaykichu, manan jayk’aqpas wijch’usaykichu”, nispa (leey Hebreos 13:​5, 6; Deut. 31:6; Sal. 118:6). Pabloq chay yuyaychasqanqa allinpunin karqan Jerusalenpi iñiqkunapaqpas Judeapi iñiqkunapaqpas. ¿Imarayku? Chay cartata chaskisqanku qhepallamanmi paykunaqa saqepunanku karqan wasinkuta, negocionkuta, llapa imankutapas. Juj ladomanmi ripunanku karqan, chaypiñataqmi imayna kausayta yachananku karqan; paykunapaqqa manachá facilchu chayqa kanan karqan.

7. ¿Imaraykun kunanmantapacha Jehová Diospi confiananchis?

⁷ ¿Imatan yachasunman? Ñaupa tiempo iñiqkuna jinan noqanchispas rijch’asqalla kashananchis, listotaqmi kashananchispas (Luc. 21:​34-36). Ichaqa, ¿imapaqmi listo kashananchis? “Manchay ñak’ariy” tiempo chayamunanpaqmi, chay tiempopin kay millay kausayqa tukupunqa (Mat. 24:21). Chay manchay ñak’ariy tiempo chayamuqtinqa yaqapaschá imaymananchista saqepunanchis kanqa, llapa imanchistapaschá saqepunanchis kanqa. Chaypaqqa Jehová Diospin tukuy sonqo confiananchis kanqa. Ichaqa kunanmantapachan rikuchinanchis confianchischus Jehová Diospi icha manachus chayta. Chaypaqqa yaqapaschá tapukusunman: “¿Imapin masta confiashani? ¿Imapin yuyayniy kashan qolqepichu icha Diospa cuidawananpichu?”, nispa (1 Tim. 6:17). Rikusqanchis jina, ñaupa tiempopi imachus pasasqanqa allintan yuyayta qowanchis allinta piensaspa imatapas ruwananchispaq. Chaywanpas manchay ñak’ariy tiempopiqa mana jayk’aq pasasqantan pasasunchis, sinchi manchakuymi kanqa. Ichaqa, ¿imatan ruwasunchis chay tiempo qallariqtin? ¿Imaynatan imapas aparikunqa? Qatiqpi chayta yachasunchis.

UMALLIQKUNATA KASUKUSUN

8. ¿Imanispan Jesús nisqa qatikuqnin runakunataqa?

⁸ Apóstol Pablo Judeapi iñiqkunaman cartata apachisqan qhepallamanmi Roma soldadokunaqa Jerusalén llaqtata muyuykurqanku. Chayta rikuspaqa iñiqkunaqa allintachá repararqanku imaynas ayqekunanku karqan chayta. Jerusalenqa ñan thunisqaña kapunan karqan (Mat. 24:3; Luc. 21:​20, 24). Ichaqa, ¿maymanmi rinkuman karqan? Jesusqa “Judeapi kaqkunaqa orqokunaman ayqekuchunku” nispallan nirqan (Luc. 21:21). Chay ladokunapiqa askhan orqokunaqa karqan. Chhaynaqa, ¿maymanmi ayqekunkuman karqan?

9. ¿Imaraykun iñiqkunapaq mana facilchu kanman karqan maymanpas ayqekuy? (Qhaway mapata).

⁹ Nimusqanchis jina, chay ladopiqa askhan orqokunaqa karqan, mayqenmanpas ayqellankumanmi karqan iñiqkunaqa. Chaypin kasharqan Samaria ladopi orqokuna, Galilea orqokuna, Hermón orqo, Líbano wichaypi orqokuna, Jordán mayu chimpapi orqokunapas (mapata qhaway). Chay orqo wichaykunapi wakin llaqtakunaqa allin waqaychasqan karqan. Chay llaqtakunamanta jujninmi karqan Gamala. Chay llaqtaman chayanapaqqa sasan karqan, chaymantapas orqo wichaypin chay llaqtaqa kasharqan. Chaychá wakin judiokunaqa chay llaqtataqa pakakunapaq allin llaqtata jina qhawarirqanku. Ichaqa chay llaqtatapas thunipurqankun Roma soldadokunaqa, askhatan runakunatapas chaypiqa wañuchipurqanku.a

10, 11. a) ¿Imaynatan Jehová Dios ñaupaqpi llaqtanta pusarinman karqan? (Hebreos 13:​7, 17). b) ¿Imaynan tarikurqanku kasukuq iñiqkuna? (Qhaway kay parrafokunapaq dibujota).

¹⁰ Chhaynaqa, ¿imaynatan iñiqkuna yachankuman karqan maymanchus ayqekunqaku chayta? Yaqachus jina paykunataqa Jehová Diosqa yanapanman karqan iñiq t’aqapi umalliqkunawan. Chay tiempo qhepamanmi Eusebio sutiyoq runa willarqan imaynas Jerusalén llaqtapi iñiq t’aqaqa manaraq guerra chayamushaqtin “Perea llaqtaman rinankupaq kamachikuyta chaskirqanku” chayta. Imaynas “ajllasqa runakuna juj rijuriypi” chay kamachikuyta chaskirqanku chayta. Chay llaqtaman riyqa allinpunin karqan, ¿imaraykun chayta ninchis? Chay llaqtaqa Jerusalenmantaqa manan ñishu karupichu kasharqan, chaymantapas chay llaqtapi tiyaqkunaqa yaqa llapankupas manan judiochu karqanku, manataqmi judío runakuna jinachu Roma reymanta librakuyta munasharqanku (qhaway mapata).

¹¹ Apóstol Pabloqa ñan iñiqkunataqa nisqaña: “Kasukuychis pikunachus umallishasunkichis paykunata”, nispa (leey Hebreos 13:​7, 17). Pabloq chay nisqanta kasukuqkunaqa chay orqo-orqo wichaymanmi ayqekurqanku, chhaynapin paykunaqa librakurqanku wañuymanta. Yachasqanchis jinapas Jehová Diosqa manan qonqarqanchu chay iñiqkunataqa, manan saqerqanchu chay “cheqaq cimentacionniyoq llaqtata suyakuqkunataqa” (Heb. 11:10).

12, 13. ¿Imaynatan Jehová Dios llaqtanta pusarirqan sasa tiempokunapi?

¹² ¿Imatan yachasunman? Jehová Diosqa kay tiempopipas umalliqkunawanmi imaymana kamachikuyta chayachimuwanchis. Bibliapipas askha partepin willashan imaynas Jehová Diosqa wakin runakunawan llaqtanta pusarirqan chayta (Deut. 31:23; Sal. 77:20). Kay tiempopipas sut’ipunin chayqa kashan. Jehová Diosqa umalliqkunawanmi pusawashanchis.

¹³ Coronavirus onqoy chayamusqan tiempopi imachus pasarqan chayta yuyarisunchis. Chay tiempopiqa Diospa llaqtanta pusariqkunan imaymana kamachikuyta chayachimuwarqanchis. Umalliqkunapas imaymana willakuytan chaskirqanku llapa hermanokunata iñiyninkupi yanapanankupaq. Chay tiempopiqa kinsa p’unchay asambleapas jujniraymantan aparikurqan. Mana jayk’aq aparikusqanta jinan chayqa aparikurqan. Chay asambleatan qhawarqanchis internetpa chaupinta, televisionpi ima, wakinqa radiopin chayta uyarirqanku. Llapanpiqa 500 simi rimay maspin karqan chayqa. Chay onqoypa kasqan tiempopiqa allintan Jehová Diosqa iñiypiqa cuidawarqanchis, chayraykun tukuy tiempo juj sonqolla karqanchis. Qhepaman imaña chayamunqa chaypas Jehová Diosqa yanapawallasunpunin. Umalliqkunamanmi yachayta qonqa allin yuyaywan pusariwananchispaq. Chhaynaqa, kaypi yachasqanchis jina tukukuy tiempopaqqa kunanmantapachan Jehová Diospi confiananchis, yachananchistaqmi kasukuq kaytapas. Ichaqa, ¿imatawanmi ruwananchis chay manchay ñak’ariy tiempopaq allin preparasqa kananchispaq? Chaymanta qatiqpi yachasunchis.

MUNANAKUSUN, SUMAQTATAQ CHASKINAKUSUNPAS

14. Hebreos 13:​1-3 textopi nisqan jina, ¿imatan rikuchinanku karqan ñaupa iñiqkuna Jerusalén llaqta thunisqa kanan tiempo chayamunankamaqa?

¹⁴ Manchay ñak’ariy qallariqtinqa astawanraqmi rikuchinanchis kanqa iñiqmasinchiskuna munakusqanchista. Jerusalenpi Judeapi tiyaq iñiqkunatan qatikunanchis kanqa. Paykunaqa tukuy tiempon munanakuqku (Heb. 10:​32-34). Jerusalén llaqta thunisqa kanan tiempo chayamunankaman ichaqa astawanraq “paykunaqa munanakunanku” yanapanakunanku karqan (leey Hebreos 13:​1-3). Paykuna jinan noqanchispas ruwananchis kanqa manchay ñak’ariy tiempo chayamuqtinqa.

15. ¿Imaraykun hebreo iñiqkuna sumaqta qhawarinakunanku karqan?

¹⁵ Roma soldadokuna Jerusalén llaqtata muyuykushaspankuqa juj tiempoqa ripurqankun chaymanta, chaykaman Jerusalenpi iñiqkunaqa ayqekurqanku chay llaqtamanta. Ichaqa pisillatan imankutapas aparqanku (Mat. 24:​17, 18). Orqo-orqo wichaymantaq ripusharqanku chayqa, jujpaq wasinpitaq tiyananku karqan chayqa paykunapuran yanapanakunanku karqan. Wakinqa “urgentechá imatapas necesitaqku”, chhaynakunapi tarikuspan paykunaqa rikuchinanku karqan may tukuytas munanakurqanku chayta. Arí paykunaqa paykunapuran yanapanakunanku karqan (Tito 3:14).

16. ¿Imaynatan rikuchisunman hermanonchiskuna munakusqanchista? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹⁶ ¿Imatan yachasunman? Munakuq kasun chayqa yanapasunmi iñiqmasinchiskunata. Askha hermanokunan chaytaqa rikuchirqanku. Wakin hermanokuna guerraq kasqanrayku, ima desgraciapas kasqanrayku llaqtankumanta juj llaqtaman ripuqtinkun chay llaqtayoq hermanokunaqa sumaqta chaskirqanku paykunata, iñiyninkupipas allintan yanaparqanku. Guerraq kausanpi Ucraniamanta ripuq hermanan nirqan: “Jehová Diosqa manan jayk’aqpas saqewarqankuchu, payqa hermanokunawanmi allinta yanapachiwarqanku. Ucraniapi kaq hermanokunapas, Hungría nacionpi kaq hermanokunapas sumaqtan yanapawarqanku. ¡Kay Alemania nacionpipas munaytan yanapawashanku!”, nispa. Juj iñiqmasinchiskunata sumaqta chaskisunchis chayqa Diospa makinpipas juj herramienta kasunman jinan kasunchis, noqanchiswanmi Diosqa paykunata sumaqta cuidanqa (Prov. 19:17; 2 Cor. 1:​3, 4).

17. ¿Imaraykun kunanmantapacha yachananchis jujkunawan sumaqta kausayta, sumaqta chaskinakuytapas?

¹⁷ Hermanonchiskunawanqa sumaqtan yanapanakunanchis, ichaqa qhepa tiempopiqa astawanraqmi chaytaqa ruwananchis kanqa (Hab. 3:​16-18). Chaymi kunanmantapacha Jehová Diosqa yanapawashanchis noqanchispura munanakunanchispaq, sumaqta chaskinakunanchispaqpas. Kunanmantapachachus chayta ruwasun chayqa allin preparasqan kasunchis manchay nak’ariy tiempopaqqa.

¿IMAN JAMUQ TIEMPOPI PASANQA?

18. ¿Imaynatan qatikusunman ñaupa tiempo iñiqkunaq ejemplonta?

¹⁸ Kaypi yachasqanchis jina, ñaupa tiempo iñiqkunaqa orqo wichaykunaman ripuspan wañuymanta librakurqanku; paykunaqa ripurqankun Jerusalén llaqtamanta. Jehová Diosqa manan jayk’aqpas paykunataqa saqerparirqanchu. ¿Imanisunmanmi kay tiemponchismanta? Noqanchispas ñaupa tiempopi iñiqkuna jinan mana allintapunichu yachanchis imaynapunis imapas kanqa chayta. Chaywanpas paykunata Jesuspa imachus nisqanqa noqanchispaq iman kashan. Arí, llapa imapaqmi allin preparasqa kashananchis (Luc. 12:40). Apóstol Pabloq qelqasqan cartapas noqanchispaq iman kashan, tukuy yuyaymi chayta leenanchis. Chaymantapas Jehová Diosqa manapunin jayk’aqpas saqewasunchu (Heb. 13:​5, 6). Chhaynaqa tukuy atisqanchista kallpachakusun wiñaypaq kaq llaqtata maskhananchispaq. Arí, Diospa gobiernonta ñaupaqtaqa maskhasun, chaytachus ruwasun chayqa wiñay-wiñaypaqmi bendecisqa kasunchis (Mat. 25:34).