BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • w25 Novembro ya matsa. 10-15
  • Munakhala Tani Wakutsandzaya mu Ndzidzi Unatsalakana Imwe Munthu?

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • Munakhala Tani Wakutsandzaya mu Ndzidzi Unatsalakana Imwe Munthu?
  • Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2025
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • THANGWI YANJI PISANENTSA KUTSANDZAYA PAKUTSALAKANA MUNTHU ANAFUNA IFE?
  • MUNAPITIRIZA TANI KUKHALA WAKUTSANDZAYA?
  • ANANGO ANAPHEDZA TANI?
  • Abale na Alongo Akukalamba, Pitirizani Kukhala Akutsandzaya
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2025
  • Yahova ‘Asaticitisa Kukhala Akutsandzaya’
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2025
  • Kutsalakana Anyakugwesera
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2014
  • Munacitanji Toera Kuthimizira Kutsandzaya Kwanu m’Basa Yakumwaza Mphangwa?
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2024
Onani Mphangwa Zinango
Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2025
w25 Novembro ya matsa. 10-15

NSOLO WA PFUNDZIRO 45

NYIMBO 111 Tiri na Mathangwi Toera Kutsandzaya

Munakhala Tani Wakutsandzaya mu Ndzidzi Unatsalakana Imwe Munthu?

“ Ale anabzwala mbakalira anadzabvuna na mikhuwo yakutsandzaya.”—Mas. 126:5.

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA

Tinaona kuti ale anatsalakana anthu akukalamba na akuduwala anapitiriza tani kupirira mbakhala akutsandzaya.

1-2. Yahova asaona tani ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala? (Misangani 19:17) (Onanimbo mafoto.)

M’BALE wa ku Koreya anacemerwa Jin-yeol, alonga: “Ine na nkazanga tiri na pyaka 32 pyakumanga banja. Nkazanga ali na utenda wakuti usancimwanisa kufamba, kutomera mu pyaka pixanu nduli. Natenepa, ine ndisakomerwa na kuntsalakana, thangwi ndisanfuna kakamwe. Namasiku, iye asagona pakama ya ku xipitari yakuti iri n’nyumba mwathu. Ine ndisagona dhuzi na iye, pontho mu ndzidzi unagona ife tisaphatana manja.”

2 Kodi imwe mukutsalakana munthu anafuna imwe ninga nyakubalanu, mamunanu, nkazanu, mwananu peno xamwali wanu? Khala ndi tenepo, imwe musakomerwa na kucita pyenepi, thangwi musanfuna. Kutsalakana kwanu munthu anafuna imwe kusapangizambo kuti musafuna Yahova. (1 Tim. 5:4, 8; Tiya. 1:27) Mbwenye midzidzi inango musakhala na pinentso pyakuti anango nkhabe kupidziwa, mbamunyerezera kuti ndimwe basi anatamba nyatwa ineyi. Anthu panango anakuonani mbamuseka, mbwenye iwo nkhabe dziwa kuti midzidzi inango musakhala wakutsukwala kakamwe. (Mas. 6:6) Maseze anthu anango akhonde dziwa nyatwa zinatamba imwe, Yahova asazidziwa. (Onani Eksodho 3:7.) Yahova asaona kulira kwanu, pontho iye asakomerwa kakamwe angaona kuwangisira kunacita imwe. (Mas. 56:8; 126:5) Iye asaona pyonsene pinacita imwe toera kutsalakana munthu anafuna imwe. Pisakhala ninga muli kunfiyarisi; na thangwi ineyi, iye anadzakupasani nkhombo.—Lerini Misangani 19:17.

Mafoto: Njira zakusiyana-siyana zakutsalakana munthu. 1. Mulongo ali kudyesa mai wace wakuti ali pa kama ku xipitari. 2. Mulongo ali kubvazika mamunace ntsapato wakuti ali pa njinga ya anyakulamala. 3. Mai ali kubvazika kapaseti mwanace, toera akagwe bhola mwakusidzikidzika na pai wace. 4. M’bale aenda kaona m’bale wakukalamba, pontho ali kucita phembero pabodzi.

Kodi imwe mukutsalakana munthu wakukalamba peno wakuduwala? (Onani ndima 2)


3. Ndi pinentso pipi pidakhala na Abhrahamu na Sara pikhatsalakana iwo Tera?

3 Bhibhlya isalonga pya amuna na akazi akuti akhatsalakana anthu akukalamba na akuduwala. Onani pidacita Abhrahamu na Sara. Pidabuluka iwo ku Uri, pai wace Abhrahamu akhacemerwa Tera, akhali na pyaka 200 pyakubalwa. Ngakhale tenepo, iwo aenda naye pabodzi. Iwo acita ulendo wa makilometru 960 mpaka ku Arani. (Gen. 11:31, 32) Mwakukhonda penula, Abhrahamu na Sara akhafuna kakamwe Tera. Nyerezerani kuwangisira kukhacita iwo toera kuntsalakana, makamaka mu ndzidzi ukhacita iwo ulendo. Pisaoneka kuti iwo akhacita ulendo na makamelo, peno na maburu. Panango pikhali pyakunentsa kuna Tera wakuti akhadakalamba. Midzidzi inango, panango Abhrahamu na Sara akhaneta kakamwe. Ngakhale tenepo, Yahova aapasa mphambvu toera akwanise kutsalakana Tera. Ninga mudaphedza Yahova Abhrahamu na Sara, iye anakuphedzanimbo.—Mas. 55:22.

4. Tinapfundzanji mu nsolo uno?

4 Kutsandzaya kunakuphedzani toera kupirira mu ndzidzi unatsalakana imwe nyakukalamba peno nyakuduwala. (Mis. 15:13) Dziwani kuti imwe munakwanisa kukhala wakutsandzaya mwakukhonda tsalakana pinentso. (Tiya. 1:2, 3) Munacitanji toera mukhale wakutsandzaya? Cinthu cibodzi ndi kuphemba Yahova toera akuphedzeni kuti mukhale na manyerezero adidi. Mu nsolo uno tinapfundza pinthu pinango, pyakuti pinaphedza ale anatsalakana anthu akukalamba peno akuduwala toera apitirize kukhala akutsandzaya. Tinapfundzambo kuti anthu anango anaphedzera tani. Pakutoma, tinapfundza kuti thangwi yanji ale anatsalakana anyakukalamba na anyakuduwala asafunika kukhala akutsandzaya, pontho thangwi yanji pyenepi ndi pyakunentsa.

THANGWI YANJI PISANENTSA KUTSANDZAYA PAKUTSALAKANA MUNTHU ANAFUNA IFE?

5. Thangwi yanji ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala asafunika kupitiriza kukhala akutsandzaya?

5 Tinganyerezera kakamwe nyatwa zinatamba ife pakutsalakana munthu, panango tinaluza kutsandzaya kwathu mbatineta. (Mis. 24:10) Tinganeta, panango nee tinalonga mafala adidi. Pyenepi pingacitika nee tinakwanisa kutsalakana mwadidi munthu wakukalamba peno wakuduwala. Ndi nyatwa zipi zinacitisa ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala kutsukwala?

6. Thangwi yanji anango anatsalakana munthu asaneta kakamwe?

6 Ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala panango ananeta kakamwe. Mulongo Lea, alonga: “Maseze pinthu pifambe mwadidi, kazinji kene, kunja kungadoka ndisaneta kakamwe, pontho nee ndisakhalabve na mphambvu yakucita pinthu pinango. Midzidzi inango, ndisacimwana na kutawira kwene mphangwa mu ntokodzi.” Anango asacimwana kugona namasiku peno asacimwana kukhala na ndzidzi wakucita pinthu pinango pyakufunika. Mulongo unango anacemerwa Inés, alonga: “Ndisanentseka kakamwe toera ndigone mwakukwana. Namasiku ndisalamuka kazinji kene toera nditsalakane mebzwalanga. Mu pyaka pizinji, ine na mamunanga nee tisakwanisa kubulusa maferya.” Anthu anango anatsalakana munthu wakukalamba peno wakuduwala nee asakwanisa kuenda ku maphwando, pontho asakhonda kucita mabasa anango mu gulu ya Yahova, thangwi munthu anatsalakana iwo ndzidzi onsene asafuna ciphedzo cawo. Na thangwi ineyi, panango iwo ananyerezera kuti ali okhene, pontho nkhabe munthu wakuaphedza.

7. Thangwi yanji anthu anango anatsalakana munthu asatsukwala peno kupasika mulando?

7 Ale anatsalakana munthu, panango anatsukwala thangwi ya utenda wa munthu anatsalakana iwo, peno ananyerezera kuti nee akucita pizinji. Mulongo Jessica, alonga: “Ine ndisatsukwala thangwi ya pinthu pinacimwana ine kucita. Ndingaphatisira ndzidzi pang’ono toera nditsalakanike, ndisapasika mulando mbandinyerezera kuti ndisacita pinthu pinafuna ine basi.” Anthu anango anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala asapasika mulando thangwi midzidzi inango asanyerezera kakamwe nyatwa zawo. Anango asadzudzumika mbanyerezera kuti pinacita iwo nee pyakwana toera kuphedza munthu anatsalakana iwo. Anangombo asapasika mulando thangwi mu ndzidzi unatsukwala iwo, asalonga mafala akuti asatsukwalisa munthu anatsalakana iwo. (Tiya. 3:2) Anango asatsukwala angaona kuti utenda wa munthu anafuna iwo, ukupitiriza kutekera. Mulongo Barbara, alonga: “Cinthu cinanditsukwalisa kakamwe ndi kuona utenda wa munthu anafuna ine mbukatekera.”

8. Anango alonganji thangwi ya kusimbwa?

8 Anango anatsalakana munthu asaona kuti nee asasimbwa na pinacita iwo. Thangwi yanji? Thangwi kazinji kene iwo nee asasimbwa peno kuperekerwa takhuta thangwi ya kuwangisira kwawo. Iwo asatsandzaya kakamwe angasimbwa . (1 Ates. 5:18) Mulongo Melissa alonga: “Midzidzi inango ndikhalira thangwi yakutsukwala. Mbwenye m’bodzi na m’bodzi wa ale akhatsalakana ine pikhandipanga iwo kuti: ‘Takhuta kakamwe thangwi ya pyonsene pinacita iwe kuna ine,’ pyenepi pikhanditsandzayisa kakamwe! Pikhandiphedza toera mangwana mwace namacibese ndilamuke na mphambvu yakupitiriza kuatsalakana.” M’bale Ahmadu alonga kuti mafala akupereka takhuta am’phedza tani. Iye na nkazace akhatsalakana mwana wa m’bale wace wakuti akhathabuka na utenda wa njiri-njiri. Iye alonga: “Ngakhale kuti iye nee asabvesesa pyonsene pinacita ife toera kuntsalakana, tisatsandzaya kakamwe, iye angapereka takhuta kuna ife peno angatipanga kuti ‘asatifuna.’”

MUNAPITIRIZA TANI KUKHALA WAKUTSANDZAYA?

9. Ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala, anakhala tani akucepeseka?

9 Khalani wakucepeseka. (Mis. 11:2) Midzidzi inango nee munakwanisa kucita pinthu pyonsene pinafuna imwe. Natenepa, musafunika kudzindikira pinthu pinakwanisa imwe kucita na pinacimwana imwe. Midzidzi inango, mungaona kuti nee munakwanisa kucita cinthu, khondani; pyenepi mphyadidi thangwi pinapangiza kuti ndimwe wakucepeseka. Anthu anango angaperekeka toera kukuphedzani, perekani takhuta, pontho tawirani ciphedzo cawo. M’bale anacemerwa Jay, alonga: “Ife tinakwanisa kucita pinthu pizinji mu ndzidzi ubodzi ene. Mbwenye kubvesesa kuti pinthu pinango nee tinakwanisa kupicita kunatiphedza toera tipitirize kukhala akutsandzaya.”

10. Thangwi yanji ale anatsalakana anyakuduwala asafunika kubvesesa utenda wa munthu anatsalakana iwo? (Misangani 19:11)

10 Sakani kubvesesa kuti thangwi yanji munthu anatsalakana imwe asacita pinthu munjira ineyi. (Lerini Misangani 19:11.) Mungacita pyenepi, imwe munakhala wakukhurudzika angacita pinthu pyakuti nee pisakukomerani. Munthu waudziwisi asasaka kubvesesa kuti thangwi yanji munthu unango ali kucita pinthu munjira yakusiyana. Mautenda anango akukhonda wanga, asacitisa munthu kukhonda kunyerezera mwadidi. (Ekle. 7:7) Munthu wakuti kazinji kene akhalonga na imwe munjira yadidi na mwakukoma ntima, panango anatoma kukupwekerani, kudungunya, kukhonda pereka takhuta peno kuipirwa na imwe. Khala mukutsalakana munthu wakuti ali na utenda wakugopswa, panango pinakhala mwadidi kudziwa pizinji thangwi ya utenda wace. Mungadziwa pizinji thangwi ya utenda wace, munadzindikira kuti iye nee asacita pinthu mwakufuna.—Mis. 14:29.

11. Ndi pinthu pipi pyakuti ale anatsalakana anyakuduwala asafunika kupicita? (Masalmo 132:4, 5)

11 Khalani na ndzidzi wakuwangisa uxamwali wanu na Yahova. Midzidzi inango, imwe munafunika kusiya mabasa anango toera ‘mucite pinthu pyakufunika kakamwe.’ (Afil. 1:10) Cinthu cakufunika kakamwe kupiringana pyonsene ndi kuwangisa uxamwali wathu na Yahova. Mambo Dhavidhi akhaona kuti kulambira Yahova ndi kwakufunika kakamwe. (Lerini Masalmo 132:4, 5.) Munjira ibodzi ene, ndi pyakufunika kakamwe kuna ife kuleri Bhibhlya ntsiku zonsene na kucita phembero. Mulongo Elisha, alonga: “Ndisapitiriza kukhala wakutsandzaya thangwi yakucita phembero na kunyerezera nyimbo zakuti zisandibalangaza. Kucita phembero kusandiphedza kakamwe. Pa ntsiku, ndisaphemba Yahova kazinji kene toera andiphedze kukhala wakukhurudzika.”

12. Thangwi yanji ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala asafunikambo kutsalakana ungumi wawo?

12 Khalani na ndzidzi wakutsalakana ungumi wanu. Panango pinakhala pyakunentsa kuna ale anatsalakana anyakukalamba na anyakuduwala, kudya pyakudya pyakupasa ungumi, thangwi nee asakhala na ndzidzi wakukwana wakuenda kubazari kagula pyakudya toera apiphike. Kudya pyakudya pyakupasa ungumi na kuthamula manungo, pinakuphedzani toera mukhale na ungumi wadidi na manyerezero adidi. Phatisirani mwadidi ndzidzi wanu toera kudya pyakudya pyakupasa ungumi na kuthamula manungo. (Aef. 5:15, 16) Kusiyapo pyenepi, gonani mwakukwana. (Ekle. 4:6) Anyakudziwisa asalonga kuti kugona kusaphedza toera kutsuka ongo. Nsolo wakuti “Como o sono pode afectar o estresse,” udabuluswa na Banner Health, usapangiza kuti kugona mwakukwana kusaphedzambo munthu toera akhonde kudzudzumika kakamwe, mbakhonda kukundwa na kutsukwala. Imwe musafunikambo kukhala na ndzidzi wakusendzeka. (Ekle. 8:15) Mulongo unango alonga cinthu cinam’phedza toera apitirize kukhala wakutsandzaya. Iye alonga: “Kunja kungakhala mwadidi, ndisabuluka toera kuothera dzuwa. Kabodzi pa mwezi ndisasendzeka na axamwali anga.”

13. Thangwi yanji kuseka ndi kwakufunika? (Misangani 17:22.)

13 Sakani pinthu pyakuti pinakucitisani kuseka. (Lerini Misangani 17:22; Ekle. 3:1, 4) Kuseka kunakuphedzani toera mukhale na ungumi wadidi na manyerezero adidi. Khala mukutsalakana munthu wakukalamba peno wakuduwala, panango pinthu pinango nee pinacitika ninga munapifunira imwe. Mbwenye mungagumana pinthu pyakusekesa mu pinthu pyakuti nee pyafamba mwadidi, panango pinakuphedzani toera mukwanise kupirira. Kuseka na munthu anatsalakana imwe panango kunaphedza toera mubverane mwadidi.

14. Kupanga xamwali ananyindira imwe pinthu pinakudzudzumisani, kunakuphedzani tani?

14 Pangani xamwali wanu ananyindira imwe pinthu pinakudzudzumisani. Maseze mucite pyonsene pinakwanisa imwe, midzidzi inango munadzudzumika. Pyenepi pingacitika, panango munaona kuti mphyadidi kupanga xamwali wanu ananyindira imwe pinthu pinakudzudzumisani toera akubalangazeni. (Mis. 17:17) Angakubveserani mwadidi mbakubalangazani, pinakuphedzani toera mupitirize kukhala wakutsandzaya.—Mis. 12:25.

15. Kucedza thangwi ya pinthu pinafuna imwe kucita m’Paraizu kunakuphedzani tani toera mukhale wakutsandzaya?

15 Nyerezerani umaso unafuna kukhala na imwe m’Paraizu pabodzi na munthu anatsalakana imwe. Kumbukani kuti basa yakutsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala ndi ya ndzidzi wakucepa. Nee ndi basa ineyi ikhafuna Mulungu toera anthu aicite pidaacita iye. (2 Akor. 4:16-18) M’Paraizu tinadzakhala na “umaso wandimomwene.” (1 Tim. 6:19) Imwe munakomerwa kakamwe mungacedza na munthu anatsalakana imwe thangwi ya pinthu pinafuna kucita imwe pabodzi m’Paraizu. (Iza. 33:24; 65:21) Mulongo unango anacemerwa Heather, alonga: “Kazinji kene ine ndisapanga munthu anatsalakana ine kuti thimize pano tinasona nguwo pabodzi, tinathamanga pabodzi, pontho tinatcova njinga pabodzi. Tinaotca mapau, pontho tinaphikira cakudya anthu anafuna kulamuswa muli akufa. Buluka penepo, ife tisapereka takhuta thangwi ya cidikhiro cidatipasa Yahova.”

ANANGO ANAPHEDZA TANI?

16. Tinaphedza tani abale na alongo anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala? (Onanimbo foto.)

16 Phedzani ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala toera akhalembo na ndzidzi wakucita pinthu pinango. Abale na alongo athu mu mpingo, anakwanisa kuperekeka toera kutsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala toera ule anantsalakana akhalembo na ndzidzi wakucita pinthu pinango. Tingacita pyenepi, ule anantsalakana, anakwanisa kupuma, mbacitambo pinthu pinafuna iye. (Agal. 6:2) Amwazi mphangwa anango asalemba madzina a anthu anafuna kuphedzera pasumana. Mulongo anacemerwa Natalya, anatsalakana mamunace wakuti nkhabe famba, alonga: “M’bale m’bodzi mu mpingo mwathu asabwera kabodzi peno kawiri pasumana toera kukhala na mamunanga. Iwo asamwaza mphangwa pabodzi, asacedza, pontho asaona mavidhyu. Pyenepi pisaphedza kakamwe mamunanga, pontho pisandipasambo ndzidzi wakucita pinthu pinango ninga kupasiyari.” Midzidzi inango, panango munaperekeka toera kutsalakana nyakukalamba peno nyakuduwala namasiku toera ule anantsalakana akwanisembo kugona mwadidi.

Alongo awiri aenda kaona mulongo wakukalamba. Munthu anantsalakana ali kuenda khundu ya nsuwo mwakutsandzaya.

Munaphedza tani ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala mu mpingo mwanu? (Onani ndima 16)a


17. Tinacitanji toera ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala agumanikembo pa misonkhano?

17 Phedzani ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala angagumanika pa misonkhano. Ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala, panango nee anaphedzeka maka angagumanika pa misonkhano ya mpingo, ya cisa na ya gawo, thangwi yakuphedza munthu wakuti asafuna citsalakano cawo. Abale na alongo, anakwanisa kuperekeka toera kukhala na anthu anewa toera ale anaatsalakana akwanisembo kuphedzeka na misonkhano ineyi. Khala munthu anatsalakanwa nee asakwanisa kubuluka panyumba, imwe munakwanisa kuenda kunyumba kwa m’bale peno mulongo anantsalakana toera iye akwanisembo kuenda ku misonkhano.

18. Tinacitanji pontho toera kuphedza ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala?

18 Simbani ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala, pontho citani phembero thangwi ya iwo. Akulu a mpingo kazinji kene, asafunika kuenda kaona ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala toera kuabalangaza. (Mis. 27:23) Mwakukhonda tsalakana makhaliro athu, tonsene mu mpingo tinakwanisa kusimba ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala. Pontho tisafunikambo kuphemba Yahova kuti apitirize kuabalangaza na kuaphedza toera akhale akutsandzaya.—2 Akor. 1:11.

19. Tisafunika kudikhiranji?

19 Thimize pano, Yahova anamalisa nyatwa zonsene zinatsukwalisa anthu. Nkhabe kudzaonekabve mautenda na kufa. (Apok. 21:3, 4) “Anthu akulamala anadzanumpha ninga mbawala.” (Iza. 35:5, 6) Kuthabuka thangwi yakukalamba na basa yakutsalakana anyakuduwala pinadzakhala “pinthu pyakale [pyakuti] nee pinadzakumbukirwabve.” (Iza. 65:17) Ngakhale cincino, mu ndzidzi unadikhira ife pinthu pyenepi, Yahova anapitiriza kutiphedza. Tingapitiriza kunyindira Yahova toera atipase mphambvu, iye anatiphedza toera tikwanise “kupirira mwadidi, mwakukhurudzika na mwakukomerwa.”—Akol. 1:11.

MUNATAWIRA TANI?

  • Ninji cinacitisa ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala kutsukwala?

  • Ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala anapitiriza tani kukhala akutsandzaya?

  • Munacitanji toera kuphedza ale anatsalakana anyakukalamba peno anyakuduwala mu mpingo mwanu?

NYIMBO 155 Kutsandzaya Kwakukhonda Mala

a MAFALA ANAFOKOTOZA FOTO: Alongo awiri akucedza na mulongo wakukalamba toera ule anantsalakana acitembo pinthu pinango.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango