DISOLO DI NDONGOKOLO 32
NKUNGA 44 Libondeli ya moto ya komikitisa
Yehova katidi ti batu boso babalula mavanga
“Yehova . . . kakadi zola ti wumosi kabungana. Vayi wuntomba ti baboso babalula mavanga.”—2 PI. 3:9.
MAMBU MO MADI MU KHATI DISOLO DIADI
Mu disolo diadi, tueka nsudika tsundu yi balula mavanga, bila mbi kuididi mfunu ayi bue Yehova kasadisila batu ba mintindu mioso babalula mavanga.
1. Mutu nioni tidi balula mavanga, mambu mbi kafueti vanga?
MU THANGU tuvengi diambu dimbimbi, yidi diambu dimfunu wombo tubalula mavanga. Mu Bibila, mutu nioni baludi mavanga, weta lembo bifu bimbimbi, lembo bue zingila mu phila yimbimbi ayi ka bue vutukilanga ko mambu mambimbi.—Mat. 3:8; Mav. 3:19; 2 Pi. 3:9.
2. Bila mbi beto boso tufueti longukila balula mavanga? (Nehemia 8:9-11)
2 Mutu nioso widi mu luzingu kafueti longuka balula mavanga. Bila mbi? Bila beto boso tueta vanga masumu kadika lumbu. Bo tuidi bana ba Adamu ayi Eva, beto boso tutambakana disumu ayi lufua. (Lom. 3:23; 5:12) Kuisi ko mutu nioni ka kasumukanga ko. Buba batu bobo bazabakana ti baba na minu, banga thumu Polo, banuanisa disumu. (Lom. 7:21-24) Yawu yinsundula ti tufueti ba kiunda kiunda thangu zioso mu bila ki masumu meto? Nana, bila Yehova widi Nzambi yi ntima kiadi ayi katidi ti tuba mu zikhini. Tutadila kifuani ki Bayuda bobo baba mu thangu Nehemia. (Tanga Nehemia 8:9-11.) Yehova kasi tia ko ti bakitatikisa mu masumu momo bavanga mu thama, vayi wutia ti bayangalala mu tsambudulu’awu mu diambu di niandi. Yehova zebi ti balula mavanga kueta nata mayangi. Diawu keta kutulongisila balula mavanga. Enati tubaludi mavanga mu lembo bue vanga masumu meto, tulenda ba sikididi ti Disa dieto di ntima kiadi wela kutulemvukila.
3. Mbi tueka ntadila mu disolo diadi?
3 Tuluta longuka diambu ditedi balula mavanga. Mu disolo diadi, tueka ntadila mambu matatu. Ditheti theti, tueka mmona mambu momo Yehova kalonga kuidi bana ba Iseli mu diambu ditedi balula mavanga. Dimmuadi, matu luta tula mayindu meto mu phila yoyi Yehova kasadisila minsumuki babalula mavanga. Dintatu, matu longuka phila yoyi balonguki ba Yesu balongukila diambu ditedi balula mavanga.
MAMBU MOMO YEHOVA KALONGA BANA BA ISELI MU DIAMBU DITEDI BALULA MAVANGA
4. Mambu mbi Yehova kalonga bana ba Iseli mu diambu ditedi balula mavanga?
4 Mu thangu Yehova kakubika dikanda di Iseli, wutula luwawanu, nguizani yikiedika ayi bawu. Bedi tumukina minsiku miandi, nginu wubatanina ayi nginu wubasakumuna. Mu tadila minsiku beni, wubavana sikididi ti: “Bila minsiku miomi ndikuvana lumbu kiaki, misi ko phasi mu diambu di ngeyo ayi misi ko phe thama.” (5 Mo. 30:11, 16) Vayi enati bantombukila—mu kifuani sambila zinzambi zinkaka—nginu yawu yitula ti kababotula lusakumunu luandi ayi nginu bayiza mona ziphasi. Buba buawu, nginu babaka diaka nlemvo wu Nzambi. Ayi nginu yawu yitula ti, “bavutukila Yehova Nzambi’awu ayi bawa mbembo’andi.” (5 Mo. 30:1-3, 17-20) Mu thubulu yinkaka, yawu yimonisa ti baba na diluaku di balula mavanga. Enati ti babutudila, nginu Yehova wubafikama ayi nginu wubasakumuna diaka.
5. Bue Yehova kamonisina ti kasi sundula ko dikanda diandi? (2 Mtn. 17:13, 14)
5 Dikanda di Yehova dintombukila mu zikhumbu ziwombo. Beba sambilanga bitumba ayi beba monisanga mavanga mankaka makheni. Yawu yitula ti bamona ziphasi. Vayi Yehova kasi sundula ko dikanda diandi diodi divambuka. Mu khumbu ziwombo katindila mim’bikudi muingi mibalubula babalula mavanga ayi muingi bamvutukila.—Tanga 2 Mintinu 17:13, 14.
6. Bue Yehova kasadila mim’bikudi miandi mu diambu di longa dikanda diandi mfunu wubalula mavanga? (Tala phe foto.)
6 Yehova mu khumbu ziwombo kasadila mim’bikudi miandi mu diambu di lubula ayi ludika dikanda diandi. Mu kifuani, Nzambi wutuba mu nzila Yelemia ti: “Vutuka, O Iseli nketo wukambulu wukuikama . . . Ndiela sie kutadila ko mu nganzi, bila ndidi wukuikama . . . Ndiela sie kukangila ko nganzi mvimba mvimba. Kikinina kaka nzimbal’aku, bila wutombukila Yehova Nzambi’aku.” (Yel. 3:12, 13) Mu nzila Yoeli Yehova wutuba ti: “Luphutukila mu ntim’eno woso.” (Yoe. 2:12, 13) Wukamba Yesaya katuba ti: “Lukivedisa, lubotula mambu mambimbi ma mavanga meno mu meso mama; lulembo vanga mambu mambimbi.” (Yes. 1:16-19) Ayi mu nzila yi Yehezekieli Yehova wutuba ti: “Lufua lu mutu mbimbi lueta kundiangidika? . . . A bue ndiyangalalanga ko ti kabalula mavanga ayi katatamana zinga? Ndiyangalalanga ko kadi fifioti lufua lu mutu, . . . diawu, baluleno mavanga ayi luzinga.” (Yeh. 18:23, 32) Yehova weta yangalala mu thangu keta mona batu balembo balula mavanga, bila tidi ti batatamana zinga mvu ka mvu! Diawu Yehova kavingilanga ko kaka ti minsumuki miketa balula mavanga muingi kabasadisa. Tutala diaka bifuani binkaka biobi bilembo monisa diambu beni.
Mu khumbu ziwombo Yehova kasadila mim’bikudi mu diambu di balubula dikanda di Iseli diodi dieba kuntombukilanga dibalula mavanga (Tala paragrafi 6-7)
7. Mu tadila disolo di m’bikudi Hosea ayi nketo’andi, mambu mbi Yehova kalonga kuidi dikanda diandi?
7 Tutala phila yoyi Yehova kalongila dikanda diandi mu nzila yi kifuani kikiedika—kioki ki Ngomeli, nketo m’bikudi Hosea. Kumanima matula kiphinga, wubotuka va dikuela di Hosea mu diambu di babakala bankaka. Kasi fuana ko balula mavanga? Yehova nioni weta mona madi mu khati ntima wukamba Hosea ti: “Bue zodi diaka nketo nioni bazodidi kuidi dibakala dinkaka ayi nioni wulembo tudi kiphinga, banga kuandi phila Yehova keta zodila dikanda di Iseli, kadiambu ko dieta sambila zinzambi zinkaka.” (Hos. 3:1; Zin. 16:2) Kadi zimbakana ti nketo Hosea, wutatamana vanga masumu manneni. Kadiambu ko Yehova wukamba Hosea kasolula ayi niandi, kanlemvukila ayi bavutula nguizani.a Bobuawu phe, Yehova kasi sundula ko dikanda diandi diodi diba ntu ngolo. Kadiambu ko batatamana vanga masumu manneni, weba kubazolanga kaka ayi weba tatamananga kubalemvukila ayi kubasadisa babalula mavanga ayi bifu biawu bimbimbi. Kifuani beni kioki, kilembo monisa ti Yehova nioni “weta tala madi mu khati ntima,” maka lemvukila mutu nioni wukhidi vangi disumu dinneni, ayi maka meka kunsadisa kabalula mavanga? (Zin. 17:3) Bika tutadila diambu beni.
BUE YEHOVA KETA SADISILA MINSUMUKI MIBALULA MAVANGA
8. Bue Yehova kedika sadisila Kaini kabalula mavanga? (1 Mo. 4:3-7) (Tala phe foto.)
8 Kaini wuba muana wutheti wu Adamu ayi Eva. Wutambakana disumu di bambuta ziandi. Mu buela, Bibila kitubidi mu diambu di niandi ti: ‘Mavanga mandi maba mambimbi.’ (1 Yow. 3:12) Bulendakana kiawu bila Yehova “kasi kikinina ko Kaini ayi nkayilu’andi.” Va buangu kibalula mavanga mandi, “Kaini wufuema buwombo ayi zizi kiandi kiba kikangama.” Yehova mbi katula? Wusolula ayi Kaini. (Tanga 1 Mose 4:3-7.) Tuzaba ti Yehova wusolula ayi Kaini mu buphombo, mu kumvana vuvu ayi mu kunkebisa mu zaba vonza kioki disumu dieta nata. Diambu dikiadi, Kaini wumanga kuandi wa. Wumanga ti Yehova kansadisa kabalula mavanga. Kumanima ma kondu kuwa ku Kaini, Yehova wuyiza vonga kuandi bue sadisanga batu babalula mintima? Nana, kadi khumbu Yehova kabutudila!
Yehova wusolula ayi Kaini mu buphombo, mu kumvana vuvu, ayi mu kunkebisa mu vonza ki disumu (Tala paragrafi 8)
9. Bue Yehova kasadisila Davidi kabalula mavanga?
9 Yehova wuzola buwombo Ntinu Davidi. Kutu wuntedila ‘mutu wunyangidikanga ntim’andi.’ (Mav. 13:22) Vayi Davidi wuyiza kivana mu vanga masumu manneni banga, kiphinga ayi vonda. Mu landakana minsiku mi Mose, Davidi wufuana vondu. (3 Mo. 20:10; 4 Mo. 35:31) Vayi, Yehova wutomba sadisa Davidi kabalula mavanga.b Wuntumina m’bikudi Natani kesolula yandi, kadiambu ko Davidi kasi monisa ko dimbu ki balula mavanga. Natani, wusadila kifuani kimosi mu diambu di simba ntima Davidi. Wumona phasi ziwombo mu ntima ayi wubalula mavanga. (2 Sa. 12:1-14) Wusonika nkunga wukiedika wowo wumonisa phevi’andi yibalula mavanga. (Nku. 51, ayi ziphova zithonono) Nkunga beni, weta kindisa minsumuki miwombo ayi weta kubatuma babalula mavanga. Tuisi ko mu zikhini mu mona ti Yehova wusadisa mu luzolo luandi loso nkundi’andi wu luzolo Davidi kabalula mavanga?
10. Bue weta muena mvibudulu wu Yehova ayi nlemvo’andi va ntuala batu ba masumu?
10 Yehova weta lenda disumu ayi kakikininanga ko kadi ntindu mosi wu disumu. (Nku. 5:4, 5) Kadiambu ko buawu, zebi ti beto boso tuidi minsumuki, mu luzolo lolo kadi kuidi beto boso, weta kutusadisa tunuanisa disumu. Kutu, weta tomba sadisa ayi minsumuki minneni mibalula mavanga ayi weta tomba ba pfika pfika kuidi bawu. Zaba diambu beni diodi, luidi lukindusu lunneni! Mu yindudila mu mvibudulu ayi nlemvo wu Yehova, tuidi bakubama mu tatamamana ba bakuikama kuidi niandi ayi mu fika balula mavanga beto vanga disumu. Tutala buabu, phila yoyi kimvuka ki Bukristu kilongulu mu diambu ditedi balula mavanga.
MAMBU MOMO BALONGUKI BA YESU BALONGUKA MU DIAMBU DITEDI BALULA MAVANGA
11-12. Diambu mbi Yesu kalonga kuidi batu bobo beba kun’wanga mu diambu ditedi ntindu wu nlemvo wu Siandi? (Tala phe foto.)
11 Mu tandu kitheti ki thangu‘eto, thangu yiyiza fuana mu diambu di Mesiya kamonika. Banga phila tudimuenini mu disolo diodi diviokidi, Yehova wusadila Yowani M’botiki ayi Yesu Kristu mu diambu di longa batu mfunu wubalula mavanga.—Mat. 3:1, 2; 4:17.
12 Mu thangu yoso yoyi kaviokisa mu kisalu kiandi, wulonga batu bobo beba kun’wanga ntindu wu nlemvo wu Siandi. Yesu wubutudila mu phila yoyi yi yintukisa mu thangu kavana kifuani ki muana zimbala. Mu thangu mosi plina, ntueni beni wubakala wusobula landakana nzingulu yi vanga masumu. Vayi, mu thangu “mayindu mamboti mamvutukila,” wuvutuka ku nzo. Bue disa diandi kanyambila? Yesu wutuba ti muana beni ‘muna wukhidi kielo, siandi wummona ayi kiadi kingolo kim’buila, buna wuye kun’dengana mu nsualu woso, wunyamba ayi wumvana bibesi.’ Muana beni wuba na diyindu diba sadi ku nzo siandi, vayi siandi wuntedila “muan’ama” ayi wumvutula va buangu kiandi mu dikanda. Siandi wutuba ti: “Wubedi wuzimbala ayi monikini.” (Luka 15:11-32) Mu thangu Yesu kaba ku diyilu tuamina kiza va mbata ntoto, mu kondo finda phaka wumona Siandi mu thangu kamonisa ntima kiadi wuphila yoyi kuidi minsumuki miwombo miomi mibalula mavanga. Disolo beni diodi Yesu katubudila, bukiedika didi dilukindusu ayi dilembo monisa phila yoyi Disa dieto di mazulu Yehova, kadidi ntima kiadi!
Disa mu kifuani ki muana zimbala kioki Yesu katubila wulembo yambi mu nsualu woso muan’andi nioni wuzimbala, nioni vutukidi ku nzo’andi (Tala paragrafi 11-12)
13-14. Dilongi mbi thumu Piela kabaka mu diambu ditedi balula mavanga ayi kifuani kiandi mbi kikutulonga mu diambu beni? (Tala phe foto.)
13 Thumu Piela mambu mawombo kalonguka kuidi Yesu mu diambu ditedi balula mavanga ayi lemvukila. Khumbu ziwombo yitombinina ti balemvukila Piela, ayi Yesu mu luzolo loso wunlemvukila. Mu kifuani, kumanima mamana kala Pfumu’andi mu khumbu zitatu, wukitatikisa buwombo mu mayindu. (Mat. 26:34, 35, 69-75) Vayi kumanima ma pfulukulu’andi, Yesu wumonikina Piela—yiba banga va bawu veka. (Luka 24:33, 34; 1 Ko. 15:3-5) Mu kondo finda phaka, mu khumbu beni yina, Yesu wunlemvukila ayi mu luzolo loso wuvana thumu’andi nioni wubalula mavanga sikididi.—Tala noti yindongokolo “et à Pierre” mu Bibila kindongokolo ki kifalisi mu Malako 16:7.
14 Piela wusudika tsundu yi balula mavanga ayi tsundu yi lemvukulu. Diawu kabela wufuana mu longisa kuidi batu bankaka mambu momo kalonguka. Mua ndambu zithangu kumanima ma feti yi Pantekoti, Piela wutula diskur va ntuala Bayuda bawombo bobo basi ba ko minkuikisi, wubasudikisa phila yoyi bavondila Mesiya. Vayi, wubalubula mu luzolo loso ti: “Lubalula mavanga meno ayi luvutuka kuidi Nzambi muingi masumu meno malemvukulu, buna Yehova wela kuluvana zithangu zivundila.” (Mav. 3:14, 15, 17, 19) Buawu Piela kamonisina ti balula mavanga kueta tuma nsumuki kavutuka, kabalula phil’andi yi yindudila ayi yivangila mambu, ayi landakana nzila yimona yoyi yidi yimboti va meso ma Nzambi. Thumu Piela wumonisa phe ti Yehova wela kubula voti wela zimbisa masumu mawu. Ayi mu mimvu miomi milandakana kuntuala, Piela wuvana sikididi kuidi Bakristu ti: “Yehova . . . wulembo kuluvibidila bila kakadi zola ti wumosi kabungana vayi wuntomba ti baboso babalula mavanga.” (2 Pi. 3:9) Mu thangu tubaludi mavanga mu diambu di masumu meto, buba momo manneni, didi diambu di lukindusu mu zaba ti Yehova weta kutulemvukila mvimba mvimba!
Yesu wulemvukila ayi wukindisa mu luzolo thumu’andi nioni wubalula mavanga (Tala paragrafi 13-14)
15-16. a) Dilongi mbi thumu Polo kabaka mu diambu ditedi nlemvo? (1 Timote 1:12-15) b) Mbi tuela tadila mu disolo dinkuiza?
15 Kuisi ba ko batu bawombo batomba balula mavanga ayi tomba nlemvo viokila Polo nioni beba tedilanga Sawuli. Wuzoma mu kingolo balonguki ba luzolo ba Kristu. Bakristu bawombo bamona ti banga kedi bue balula ko mavanga. Vayi Yesu wuzaba ti Sawuli kalenda balula mavanga. Niandi ayi Siandi bamona bikadulu bimboti kuidi niandi. Yesu wutuba ti: ‘Dibakala diodi tsobudi.’ (Mav. 9:15) Yesu wuvanga phe diambu dingitukulu mu diambu di sadisa Sawuli kabalula mavanga. (Mav. 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20) Kumanima maba Mukristu, Sawuli, nioni wuyiza zabakana mu dizina di thumu Polo, mu khumbu ziwombo kamonisina phutudulu matondo mu diambu di zanti ayi ntima kiadi wowo bammonisina. (Tanga 1 Timote 1:12-15.) Polo wutuba ti: “Mamboti ma Nzambi malembo tumi mu diambu di wubalula mavanga.”—Lom. 2:4.
16 Mu thangu Polo kawa diambu ditsoni mu diambu ditedi kitsuza kioki kisalama mu kimvuka ki Bukristu ki Kolinto, bue katadila diambu beni? Wuditadila mu phila yoyi yinluta kutulonga mu diambu ditedi tsembolo yi luzolo yi Yehova ayi mu diambu ditedi mfunu wumonisanga ntima kiadi. Tuela luta tadila diambu beni mu disolo diodi dilandikini.
NKUNGA 33 Bwakelá Yehova mokumba na yo
a Diambu beni diodi diba diphila nkaka. Mu lumbu kiphila yayi, Yehova kakuikanga ko mu kingolo mutu nioni nnuni’andi voti nketo’andi tudidi kiphinga katatamana kaka ba yandi mu dikuela. Diawu, Yehova wukamba muan’andi kabaka zikhubukulu mu diambu di batu bobo balenda dengana diambu beni bavonda dikuela enati batidi kubutudila.—Mat. 5:32; 19:9.