DANUM

Ti likido a kangrunaan a sangkap ti isuamin a sibibiag a banag. Ni Jehova ti Gubuayan daytoy a likido (Apo 14:7) a nakapatpateg iti biag ti tao, an-animal, ken mulmula ditoy daga. (Ex 17:2, 3; Job 8:11; 14:7-9; Sal 105:29; Isa 1:30) Ipapaayna dayta ken kabaelanna a kontrolen. (Ex 14:21-29; Job 5:10; 26:8; 28:25; 37:10; Sal 107:35) Ti Dios inabastuanna dagiti Israelita iti danum, uray iti namilagruan a pamay-an no kasapulan (Ex 17:1-7; Ne 9:15, 20; Sal 78:16, 20; Isa 35:6, 7; 43:20; 48:21); inikkanna ida iti daga nga aglaplapusanan iti danum (De 8:7); ket inkarina a bendisionanna ti abastoda a danum no la ket agtulnogda kenkuana (Ex 23:25).

Gapuanan ni Jehova ti damo a pannakapadanum ti rabaw ti daga babaen iti angep a nagpangato manipud iti daga, ket impasdekna dagiti linteg mainaig iti panagalibungubong ti danum ken iti panagtinnagna kas tudo. (Ge 2:5, 6; Job 36:27; Am 5:8; kitaenyo ti ANGEP; TUDO; ULEP.) Iti maikadua nga aldaw ti panagparsua, ti Dios nangaramid iti maysa a tangatang babaen ti panangipangatona iti nakaad-adu a danum iti ngatuen ti globo idinto ta pinagtalinaedna ti sumagmamano a danum iti daga. Awan duadua a ti dandanum iti ngatuen dayta a tangatang ti nagtaudan idi agangay ti danum a nangdadael kadagiti nadangkes a tattao iti Layus ti kaaldawan ni Noe.​—Ge 1:6-8; 7:11, 17-24; Isa 54:9.

Ti Linteg a naited idiay Bantay Sinai imparitna ti panagaramid iti ladawan ti bambanag nga “adda iti dandanum iti uneg ti daga,” a nalawag a tumukoy kadagiti parsua iti dandanum ditoy daga, nga adda iti baba ti patas ti daga. Daytoy ramanenna dagiti karayan, danaw, baybay, ken dandanum iti uneg ti daga.​—Ex 20:4; De 4:15-18; 5:8.

Mangiladawan ken Piguratibo nga Usar. Iti Kasuratan, adu ti mangiladawan ken piguratibo a pannakatukoy ti danum. Ti dandanum insimbolona dagiti tattao, nangnangruna ti nagulo a reprep a tattao a naisina iti Dios. Gapu ta domdominaranna ti intero a daga, naikuna a situtugaw ti Babilonia a Dakkel “iti adu a danum.” Iti sirmata ni Juan maipapan iti dakkel a balangkantis, nailawlawag a dagitoy a danum “kaipapananda dagiti ili ken dagiti bunggoy ken dagiti nasion ken dagiti pagsasao.”​—Apo 17:1, 15; idiligyo ti Isa 57:20.

Masansan a naaramat ti danum kas simbolo ti naranggas a puersa gapu iti bilegna a mangdadael (pakaigapuan ti pannakalmes, pannakayanud, wenno dagiti umasping a pagbanagan). (Sal 69:1, 2, 14, 15; 144:7, 8) Nausar dayta mainaig iti maysa a puersa militar iti Jeremias 47:2.

Naaramat ti danum idiay tabernakulo maipaay iti panagdalus iti pisikal ken iti simboliko a pamay-an. Idi maisaad ti kinapadi, nabugguan iti danum dagiti papadi, ket iti simboliko a pamay-an, nawarsian dagiti Levita iti “mangdalus-basol a danum.” (Ex 29:4; Nu 8:6, 7) Nagbuggo dagiti papadi sakbay nga agserbida iti santuario ni Jehova ken sakbay nga umadanida iti altar ti daton a mapuoran. (Ex 40:30-32) Danum ti naaramat a pangbuggo kadagiti sakripisio (Le 1:9) ken kadagiti seremonial a panaggugor. (Le 14:5-9, 50-52; 15:4-27; 17:15; Nu 19:1-22; kitaenyo ti NADALUS, KINADALUS.) Ti “nasantuan a danum” a naaramat iti pannakarisut ti kaso ti panagimon (nga iti dayta napagatapan a makikamkamalala ti asawa a babai) ket nabatad a nasin-aw ken nadalus, a naikkan dayta iti tapok manipud iti tabernakulo sakbay nga inumen ti babai.​—Nu 5:17-24.

Mangted-biag a danum. Ni Jehova ti “ubbog ti sibibiag a danum.” Umawat dagiti tattao iti agnanayon a biag manipud laeng kenkuana ken babaen iti Anakna, ni Jesu-Kristo, ti Kangrunaan nga Ahente ti biag. (Jer 2:13; Jn 17:1, 3) Iti maysa a bubon iti asideg ti Sicar, kinuna ni Jesus iti babai a Samaritana a ti danum nga itedna agbalin nga “ubbog ti danum nga agburburayok a mangipaay iti agnanayon a biag” iti umawat iti dayta.​—Jn 4:7-15.

Inrekord ni apostol Juan ti sirmatana maipapan iti “maysa a baro a langit ken maysa a baro a daga” nga iti dayta nakitana nga agay-ayus ti “maysa a karayan ti danum ti biag” manipud iti trono ti Dios. Iti agsumbangir nga igid daytoy a karayan, adda kaykayo a mangpatpataud iti bunga, a ti bulbulong dagita nausar iti pannakaagas dagiti nasion. (Apo 21:1; 22:1, 2) Kalpasan a nakompleto daytoy a paset ti sirmata, ni Jesus dinakamatna ken Juan no apay nga imbaonna ti anghelna buyogen dayta a sirmata. Kalpasanna nangngeg ni Juan daytoy a waragawag: “Ket ti espiritu ken ti nobia agtultuloy a kunaenda: ‘Umayka!’ Ket ti asinoman a dumdumngeg kunaenna koma: ‘Umayka!’ Ket ti asinoman a mawaw umay koma; ti asinoman a mayat awatenna koma ti danum ti biag nga awan bayadna.” Nabatad a daytoy nga awis ti idanon dagiti adipen ti Dios kadagidiay mawaw tapno mangrugida nga uminum kadagiti probision ti Dios maipaay iti pananggun-od iti agnanayon a biag babaen iti Kordero ti Dios. (Jn 1:29) Mabalinda a gun-oden itan ti maalan a paspaset daytoy a danum ti biag. Daytoy nga awis ket masapul a mayallatiw iti tunggal maysa a mabalin a danonen, saan a tapno agganansia iti panangilako iti dayta a danum, no di ket tapno ipaay nga awan bayadna kadagiti amin nga agtarigagay iti dayta.​—Apo 22:17.

Sakbay ti ipapatay ken panagungar ni Jesus, kinunana nga umawatto dagiti pasurotna iti nasantuan nga espiritu, mangrugi iti Pentecostes 33 K.P., a kinunana a manipud kadagiti kaunggan a pasetda “agayusto dagiti waig ti nabiag a danum.” (Jn 7:37-39) Ti rekord iti Kristiano a Griego a Kasuratan ket aglaon iti nawadwad a pammaneknek a dagiti apostol ken dagiti adalan (a nagutugot iti makatignay a puersa ti espiritu ti Dios) nakaaramidda iti nakaskasdaaw a bambanag idi inyegda ti makaited-biag a dandanum iti sabali a tattao, nangrugi idiay Jerusalem ken nagsaknap iti intero a pagaammo idi a lubong.

Panangtaraon iti naimula a sao. Iti panagsuratna iti kongregasion idiay Corinto, nagaramat ni apostol Pablo iti sabali pay a panangiladawan; ti trabaho ti Kristiano a ministro inyarigna iti trabaho ti maysa a mannalon, nga umuna nga imulana ti bin-i, sibugan ken sukayenna dayta, kalpasanna urayenna a ti Dios ti mangpadakkel iti mula. Inyeg ni Pablo ti naimbag a damag ti Pagarian kadagiti taga Corinto, a nangimula iti bin-i iti “talon” ti Corinto. Kalpasanna dimteng ni Apolos, ket babaen ti kanayonan a panangisurona nataraonan ken nasukay ti bin-i a naimula, ngem ti Dios, babaen iti espirituna, ti nangyeg iti idadakkel. Inusar ni Pablo daytoy nga ilustrasion tapno ipaganetgetna ti kinapudno nga awan ti indibidual a tao a maibilang nga isu laeng ti napateg, no di ket ministroda amin, nga agtartrabaho a sangsangkamaysa kas trabahador ti Dios. Ti Dios isu ti kapatgan, ket bendisionanna ti kasta a di agimbubukodan, nagkaykaysa a panagtrabaho.​—1Co 3:5-9.

Kinapudno a sao ti Dios. Ti kinapudno a sao ti Dios nayarig iti danum a mangdalus. Ti kongregasion Kristiano ket nadalus iti imatang ti Dios, kas iti awanan tulaw a nobia agpaay ken Kristo, a nangdalus iti dayta iti panangaramatna ‘iti pagbuggo a danum babaen iti sao.’ (Efe 5:25-27) Umasping iti dayta a pannakausarna, nagsao ni Pablo kadagiti padana a Kristiano nga addaan iti namnama nga agbalin a papadi a katulongan ni Kristo iti langlangit. Kas panangtukoyna iti daydi tabernakulo ken iti makalikaguman a panagbuggo dagiti papadi iti danum sakbay a sumrekda nga agserbi iti santuario, kinunana: “Yantangay addaantayo iti naindaklan a padi [ni Jesu-Kristo] iti balay ti Dios, umadanitayo koma buyogen ti napudno a puspuso iti naan-anay a pammasiguro ti pammati, a . . . ti bagbagitayo nadigus iti nadalus a danum.” (Heb 10:21, 22) Daytoy a pannakadalus saanna laeng a ramanen ti pannakaammo iti sao ti Dios no di pay ket ti pannakayaplikar dayta iti inaldaw a panagbiagda.

Ti danum iti bautismo. Inlawlawag ni Jesus ken Nicodemo: “Malaksid no ti asinoman mayanak manipud danum ken espiritu, saanna a mabalin ti sumrek iti pagarian ti Dios.” (Jn 3:5) Nalawag a tuktukoyen idi ni Jesus ti danum iti bautismo, no ti maysa a tao pagbabawyanna ti basbasolna ken pagtallikudanna ti sigud a dana ti panagbiagna, nga idatagna ti bagina iti Dios babaen iti bautismo iti nagan ni Jesu-Kristo.​—Idiligyo ti Efe 4:4, 5, a mangtuktukoy iti “maysa a bautismo.”

Idi agangay insurat ni apostol Juan: “Isu daytoy daydiay immay babaen ti danum ken dara, ni Jesu-Kristo . . . Ta adda tallo a manangsaksi, ti espiritu ken ti danum ken ti dara, ket dagitoy a tallo sangsangkatunosda.” (1Jn 5:5-8) Idi immay ni Jesus “iti lubong,” kayatna a sawen, idi inyussuatna ti ministeriona kas Mesias ti Dios ken inrugina ti dana ti panagbiag a nagbanag iti panangisakripisiona iti dayta idi agangay, napan ken Juan a Manangbautisar tapno maitaneb iti danum (saan a kas panagbabawi iti basbasol, no di ket kas panangidatagna iti bagina iti Dios, tapno tungpalenna ti pagayatan ti Dios maipaay kenkuana). (Heb 10:5-7) Kalpasan daytoy, bimmaba kenkuana ti espiritu ti Dios, maysa a pammaneknek nga isu Anak ti Dios ken isu ti Mesias. (Lu 3:21, 22) Ti danum iti bautismona ket tumunos iti dara ti sakripisiona ken iti espiritu ti Dios, a dagitoy sangsangkamaysa a patalgedanda daytoy a naindaklan a kinapudno mainaig iti Mesias.

Dadduma pay a piguratibo nga usar. Kinuna ni David maipapan kadagiti nadangkes: “Marunawda koma kas iti dandanum nga agayus.” (Sal 58:7) Mabalin a dagiti naapres a ginget a gagangay idiay Palestina ti pampanunoten idi ni David, nga adu kadagitoy ti napno iti agliplippias ken napeggad nga ayus bayat ti dumaruros a layus. Ngem sidadaras met laeng nga agayus ken agpukaw ti danum, iti kasta agbalin a namaga ti ginget.

Idi rautenda ti siudad ti Ai, nangibaon dagiti Israelita iti bassit a puersa ngem naabak dagita. Daytoy ti namagkapuy iti pakinakem dagiti Israelita, ta kunaen ti salaysay a ti puspuso dagiti umili ti Israel “nangrugi a marunaw . . . ket nagbalin a kas danum,” kayatna a sawen, nariknada a napagrurodda ni Jehova ken awan kadakuada ti pannaranayna. Nasnaayan unay ni Josue, nabatad a gapu ta sibubuteng a nagtalaw ti Israel, ti buyot ni Jehova, manipud iti sanguanan dagiti kabusorda, iti kasta nangyeg iti umsi iti nagan ni Jehova.​—Jos 7:5-9.