XNAQʼTZBʼIL 11
BʼITZ 57 In qo pakbʼan kye kykyaqil xjal
Qkanoʼmil tiʼj Jesús aj qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil
«E jaw t-skʼoʼn Qajaw [ . . . ] t-xnaqʼtzbʼentl, e jeʼx t-samaʼn tuʼn kyxiʼ nej twitz, te kabʼchaq kybʼet, e jeʼx t-samaʼn kyuj kykyaqil tnam ex lugar jatum attoq tponel» (LUC. 10:1).
¿TIʼ KʼELEL QNIKʼ TIʼJ?
Kʼelel qnikʼ tiʼj kyaje tumel tzeʼn jaku tzʼonin techel kyaj tqʼoʼn Jesús qiʼj tuʼn qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil.
1. ¿Tiquʼn junxitl qe testigo de Jehová kywitz nya ax tok okslal?
IN KUBʼ kynaʼn tmajen Jehová nimxix tzalajbʼil aj kypakbʼan ex kukx in nok tilil kyuʼn. Tuʼntzunju, junxitl qe kywitz nya ax tok okslal (Tito 2:14). Pero atlo junjun qe mintiʼxix in tzalaj aj tpakbʼan. Jakulo kubʼ qnaʼn aju kubʼ tnaʼn jun ansyan. Tqʼama jlu: «At maj mintiʼxix ngane tuʼn npakbʼane».
2. ¿Tiquʼn at maj kwest tuʼn qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil?
2 Bʼalo at maj mas qgan junjuntl oklenj twitzju tuʼn qpakbʼan. ¿Tiquʼn? Tuʼnju, jurat in nok qqʼoʼn qwitz tiʼjju tbʼanel in bʼant quʼn ex in qo tzalaj. Ik tzeʼn aj qonin tuʼn kyjaw bʼinchet moqa tuʼn kybʼaj bʼinchet chʼintl qe Ja te Chmabʼil, aj qonin kyiʼj erman jatumel in tzaj xitbʼil moqa aj t-xi qqʼuqbʼan kykʼuʼj erman. Ax ikx, aj qaqʼunan kyukʼil erman, in qo tzalaj tuʼnju in ten kʼujlabʼil ex mujbʼabʼil qxol, ex in kubʼ qnaʼn bʼaʼn tuʼnju in tzaj kyqʼoʼn erman chjonte tiʼj aqʼuntl in bʼant quʼn. Noqtzun tuʼnj, bʼalo o tzikʼ nim ambʼil in qo pakbʼan toj ax territorio ex nya nim xjal in xi kybʼiʼn tbʼanel tqanil atzun junjuntl nya kyaj tuʼn qpakbʼan kye. Mintiʼ in qo jaw labʼin tiʼj jlu tuʼnju ojtzqiʼn quʼn qa akux in nul laqʼeʼ mankbʼil tqʼijlalil, mas qo okel weʼ twitz ikʼbʼil (Mat. 10:22). ¿Tiʼ kʼonil qiʼj tuʼn kukx tkubʼ qnaʼn tzalajbʼil aj qpakbʼan?
3. ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn Lucas 13:6 a 9 qe tiʼj Jesús?
3 Qa ma qo xnaqʼtzaʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús, kʼonil qiʼj tuʼn kukx qtzalaj toj pakbʼabʼil. Tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, kukx chʼiy tgan tuʼn tpakbʼan kye xjal tukʼil tzalajbʼil (kjawil uʼjit Lucas 13:6-9). Toj jun techel, ok tmojbʼan tibʼ Jesús tukʼil jun xjal kuʼx tawan jun wiʼ higo ex xqʼuqin tiʼj toj oxe abʼqʼi pero mintiʼ el twitz. Chʼixme ax jlu bʼaj tiʼj Jesús, kukx pakbʼan kye judiy toj oxe abʼqʼi, pero noq junjun e ok te t-xnaqʼtzbʼen. Maske ikju, mintiʼ kyaj tkolin Jesús tuʼn tpakbʼan. Ik tzeʼn aju xjal kuʼx tawan higo, kukx ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa kpol jun qʼij kʼelel twitz. Tuʼntzunju, kukx ok tilil tuʼn Jesús tuʼn tpakbʼan kye judiy tuʼn tonin kyiʼj tuʼn t-xi kynimen tbʼanel tqanil.
4. ¿Alkye kyaje punto qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?
4 Toj xnaqʼtzbʼil lu, qo yolil tiʼj tiquʼn tzalaj Jesús tej tpakbʼan, mas kyoj qeju mankbʼil qaq xjaw tej naʼmxtoq tkubʼ bʼyoʼn (Luc. 10:1). Qo xnaqʼtzal tiʼj kyaje tten tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús qwitz: Tnejel, ok tilil tuʼn tuʼn tbʼant tvoluntad Jehová tuʼn. Tkabʼin, ok tqʼoʼn twiʼ kyiʼj profecía. Toxin, ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa kʼonil Jehová tiʼj. Ex tkyajin, ten tbʼanel t-ximbʼetz ex ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa kʼokel bʼiʼn kyuʼn xjal.
OK TQʼOʼN TWIʼ TIʼJ TVOLUNTAD JEHOVÁ
5. ¿Tzeʼn kubʼ tyekʼin Jesús qa ok tilil tuʼn tuʼn t-xi tbʼinchaʼn tvoluntad Jehová?
5 Pakbʼan Jesús tukʼil tzalajbʼil kyiʼj «tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios» tuʼnju ojtzqiʼntoq tuʼn qa atzun tvoluntad Dios (Luc. 4:43). Kubʼ tqʼoʼn pakbʼabʼil tnejel toj tanqʼibʼil. Axpe ikx kyoj mankbʼil qʼij tej tten tzalu twitz Txʼotxʼ, pakbʼan «Jesús kyuj qe tnam ex qe aldey, in tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye xjal» (Luc. 13:22). Ax ikx, xi tqʼoʼn Jesús xnaqʼtzbʼil kye tdiscípulo tuʼn tbʼant kypakbʼan ik tzeʼn te (Luc. 10:1).
6. ¿Tiʼ toklen junjun aqʼuntl in bʼant quʼn toj qajbʼebʼil te Jehová tukʼil pakbʼabʼil? (Ax ikx qʼonka twitza kyiʼj tilbʼilal).
6 Ax ikx toj ambʼil jaʼlo, nim toklen toj twitz Jehová ex Jesús tuʼn kukx qpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil (Mat. 24:14; 28:19, 20). Tkyaqil aqʼuntl in bʼant quʼn te Jehová at toklen tukʼil pakbʼabʼil. Jun techel, in che bʼaj bʼinchaʼn Ja te Chmabʼil tuʼntzun kypon xjal kʼulil te Jehová, aʼyeju in qo pakbʼaʼn kye. Ax ikx aju aqʼuntl in bʼant toj Betel ex kyoj junjuntl lugar, in nonin tiʼj pakbʼabʼil. Ex in xi qʼet onbʼil kye erman aj ttzaj xitbʼil, nya oʼkx tuʼn tten aju at tajbʼen kye sino ax ikx tuʼn t-xi tzyet juntl maj tuʼn kypakbʼan. Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa nimxix toklen pakbʼabʼil toj twitz Jehová. Qa ma tzaj qnaʼn jlu, mas ktel qgan tuʼn qpakbʼan. In tzaj tqʼama jun ansyan te Hungría jlu, aju János tbʼi: «Kukx in tzaj nnaʼne qa mintiʼ juntl aqʼuntl jaku tzʼok te t-xel qpakbʼabʼil. Ex atzun aqʼuntl lu mas nim toklen tuʼn tbʼant quʼn».
Aju aqʼuntl mas nim toklen taj Jehová ex Jesús tuʼn tbʼant quʼn, aju tuʼn qpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 6).
7. ¿Tiquʼn taj Jehová tuʼn kukx qpakbʼan? (1 Timoteo 2:3, 4).
7 Qa ma ten tbʼanel qximbʼetz kyiʼj xjal ik tzeʼn te Jehová, kʼonil jlu qiʼj tuʼn qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil. Taj Jehová tuʼn tok kybʼiʼn ex tuʼn tel kynikʼ chʼixme kykyaqil xjal tiʼj tbʼanel tqanil (kjawil uʼjit 1 Timoteo 2:3, 4). Tuʼntzunju, in qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn tuʼn qok te jun tbʼanel pakbʼal tuʼntzun kyklet xjal. Jun techel, toj folleto Qyekʼinx qkʼujlabʼil in tzaj yekʼin junjun tumel tzeʼn tuʼn t-xi tzyet tuʼn qpakbʼan tuʼntzun kyok te t-xnaqʼtzbʼen Jesús. Qa nya kyaj xjal tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil toj ambʼil jaʼlo, bʼalo jaku txi kybʼiʼn naʼmxtoq tbʼaj ambʼil te nimxix kʼixbʼisabʼil. Ex aju tqanil in xi qpakbʼaʼn kye toj ambʼil jaʼlo, bʼalo jaku tzaj kynaʼn toj ambʼil tzul ex jakulo txi tzyet tuʼn kyajbʼen te Jehová. Tuʼntzunju, il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn kukx qpakbʼan.
OK TQʼOʼN TWIʼ KYIʼJ PROFECÍA
8. ¿Tzeʼn onin qe profecía tiʼj Jesús tej tpakbʼan?
8 Ojtzqiʼntoq tuʼn Jesús tzeʼn ok kjapunel kywiʼ qe profecía, tuʼntzunju ojtzqiʼntoq tuʼn qa oʼkx kpakbʼal oxe abʼqʼi tukʼil mij (Dan. 9:26, 27). Ax ikx ojtzqiʼntoq tuʼn tzeʼn ex jtoj tuʼn tkyim, tuʼnju ya otoq kyaj qʼamaʼn kyoj profecía (Luc. 18:31-34). Ex tuʼnju ojtzqiʼn qe profecía tuʼn Jesús, onin tiʼj tuʼn tajbʼen ambʼil tuʼn toj tumel tuʼn tpakbʼan tukʼil tzalajbʼil tuʼntzun tjapun bʼaj aqʼuntl otoq txi tqʼoʼn Dios te.
9. ¿Tiquʼn in nonin qe profecía qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil?
9 Aj tel qnikʼ tiʼj qa in japun kywiʼ profecía toj ambʼil jaʼlo ex qa kjapunel kywiʼ toj ambʼil tzul, jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil. Aj tok qqʼoʼn qwitz tiʼjju in bʼaj toj ambʼil jaʼlo ex tiʼj nya bʼaʼn kymod xjal, in nel qnikʼ tiʼj qa in japun aju kyaj tqʼamaʼn Biblia tuʼn tbʼaj toj mankbʼil tqʼijlalil. Tuʼntzunju, ojtzqiʼn quʼn qa ya chʼix tul xitbʼil. Ax ikx, in nel qnikʼ tiʼj tzeʼn in japun kywiʼ profecía tiʼj qʼoj kbʼajel toj «mankbʼil tqʼijlalil» kyxol aj kawil te kubʼni (moqa, Reino Unido ex Estados Unidos) ex kyxol aj kawil te jawni (moqa, Rusia ex qe tukʼil) (Dan. 11:40). Ax ikx in nel qnikʼ qa a Reino Unido ex Estados Unidos in nok te tqan tilbʼilal, aju in yolin profecía te Daniel 2:43 a 45 tiʼj. Aj qxnaqʼtzan tiʼj profecía lu, in nonin qiʼj tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj qa chʼix tpon ambʼil tuʼn tkubʼ t-xitin Tkawbʼil Dios kykyaqil aj kawil te twitz Txʼotxʼ. Tkyaqil jlu in tzaj tyekʼin qe qa in qo anqʼin toj mankbʼil tqʼijlalil ex in nonin qiʼj tuʼn tajbʼen ambʼil quʼn toj tumel tuʼn kukx qpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil.
10. ¿Alkye junjuntl tumel in che onin profecía qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil?
10 Ax ikx, in tzaj kyqʼamaʼn profecía qe tbʼanel tqanil, aju qajbʼil tuʼn t-xi qqʼamaʼn kye xjal. In tzaj tqʼamaʼn ermana Carrie jlu, aju in najbʼen toj República Dominicana: «Aj nximane tiʼj tbʼanel ttziybʼil Jehová tiʼj ambʼil tzul, ax ikx waje tuʼn t-xi nqʼamaʼne kye txqantl. Aj tok nkeʼyine kykyaqil nya bʼaʼn in che ok weʼ xjal twitz, jurat naj in kubʼ nximane qa nya oʼkx te weye o tzaj tqʼoʼn Jehová qe tziybʼil lu sino ax ikx kye txqantl». Ax ikx in che onin profecía qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan, tuʼnju in tzaj kynaʼn qe qa in nonin Jehová qiʼj tuʼn tjapun aqʼuntl lu quʼn. In tzaj tqʼamaʼn jun ermana te tnam Hungría jlu, aju Leila tbʼi: «In tzaj t-xnaqʼtzan Isaías 11:6 a 9 weye qa jaku tzʼonin Jehová tiʼj alkyexku xjal tuʼn tbʼant chʼixpubʼil tuʼn toj tanqʼibʼil. Ax ikx in nonin wiʼje tuʼn npakbʼane kye xjal in kubʼ nximane qa nya kyaj tuʼn tok kybʼin tbʼanel tqanil». Ax ikx in tzaj tchikʼbʼaʼn ermano Christopher jlu, te tnam Zambia: «Ik tzeʼn kyaj qʼamaʼn toj Marcos 13:10, in xi pakbʼet tbʼanel tqanil twitz tkyaqil Txʼotxʼ ex jun tbʼanel oklenj te weye tuʼn wonine tuʼn tjapun twiʼ profecía lu». Yajtzun teya, ¿alkyeqe profecía in nonin tiʼja tuʼn kukx tpakbʼana?
OK QEʼ TKʼUʼJ TIʼJ QA KʼONIL JEHOVÁ TIʼJ
11. ¿Tiquʼn iltoq tiʼj tuʼn tok qeʼ tkʼuʼj Jesús tiʼj Jehová tuʼn kukx tpakbʼan tukʼil tzalajbʼil? (Lucas 12:49, 53).
11 Ok qeʼ tkʼuʼj Jesús tiʼj qa kʼoniltoq Jehová tiʼj tuʼn kukx tpakbʼan tukʼil tzalajbʼil. Maske kubʼ tyekʼin Jesús tbʼanel tmod tej tpakbʼan, ojtzqiʼntoq tuʼn qa tzultoq kyqʼoj xjal aj tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil ex qa kʼeleltoq ikʼun kyuʼn (kjawil uʼjit Lucas 12:49, 53). Ax ikx nya bʼaʼn ela toj kywitz nejenel kye okslabʼil tej tpakbʼan Jesús, tuʼntzunju nimku maj xi kyjyoʼn tumel tuʼn tkubʼ kybʼyoʼn (Juan 8:59; 10:31, 39). Maske ok weʼ Jesús twitz tkyaqil jlu, mintiʼ kyaj tkolin tuʼn tpakbʼan tuʼnju ojtzqiʼntoq tuʼn qa kukxtoq kʼonil Jehová tiʼj. Tqʼama jlu: «Mya njunalxwe [ . . . ], tukʼix te Nmane at wukʼile, aju tzaj samante weye» (Juan 8:16). Ax ikx tqʼama Jesús jlu: «Mintiʼ ma chin kyaj koline tuʼn Nmane, tuʼnju kukx in nbʼinchaʼne aju bʼaʼn nneʼla tuj twitz» (Juan 8:29).
12. ¿Tzeʼn onin Jesús kyiʼj tdiscípulo tuʼn kukx kypakbʼan aj kyok weʼ twitz ikʼbʼil?
12 Xi tnaʼn Jesús kye tdiscípulo tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa kʼonil Jehová kyiʼj. Ex tuʼnju ojtzqiʼntoq tuʼn qa che okel weʼ twitz ikʼbʼil, nimku maj xi tqʼamaʼn kye qa ktel Jehová kyukʼil (Mat. 10:18-20; Luc. 12:11, 12). Ax ikx xi tqʼamaʼn kye tuʼn tten kynabʼil (Mat. 10:16; Luc. 10:3). Ex tqʼama Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn miʼn tok k-obligarin qe xjal tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil (Luc. 10:10, 11). Ax ikx, xi tqʼamaʼn kye tuʼn kyel oq aj kyok weʼ twitz ikʼbʼil (Mat. 10:23). Maske ok qeʼ tkʼuʼj Jesús tiʼj Jehová ex kukx pakbʼan tukʼil tzalajbʼil, ok tilil tuʼn tuʼn tok t-xqʼuqin tibʼ tiʼj ikʼbʼil (Juan 11:53, 54).
13. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa kʼonil Jehová tiʼja?
13 Ax ikx toj ambʼil jaʼlo in qo ok weʼ twitz ikʼbʼil, tuʼntzunju, il tiʼj tuʼn tonin Jehová qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil (Apoc. 12:17). ¿Tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼonil Jehová tiʼj teyele junjun qe? Toj naʼj Dios kubʼ tbʼinchaʼn Jesús, aju in kanet quʼn toj capítulo 17 te Juan, xi tqanin te Ttat tuʼn tok t-xqʼuqin qe t-apóstol ex tzaj tbʼiʼn Jehová tnaʼj Dios. In tzaj tqʼamaʼn uʼj te Hechos qa onin Jehová kyiʼj apóstol tuʼn kytzalaj toj pakbʼabʼil maske e ok weʼ twitz ikʼbʼil. Ax ikx xi tqanin Jesús te Jehová toj naʼj Dios tuʼn tok t-xqʼuqin qe xjal kʼokel qeʼ kykʼuʼj tiʼj tbʼanel tqanil xi kypakbʼaʼn t-apóstol. Ex at toklen jlu tukʼil teyele junjun qe. Tuʼntzunju, jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kukx tzul ttzaqʼweʼn Jehová tnaʼj Dios Jesús ex kʼonil qiʼj ik tzeʼn onin kyiʼj apóstol toj ambʼil ojtxe (Juan 17:11, 15, 20).
14. ¿Jakupe qo tzalaj aj qpakbʼan toj ambʼil jaʼlo? (Ax ikx qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal).
14 Akux in nul laqʼeʼ mankbʼil tqʼijlalil, bʼalo mas kwest kʼelel te qe tuʼn qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil. Pero tzaj ttziyen Jesús qa tzultoq tqʼoʼn onbʼil at tajbʼen qe (Luc. 21:12-15). Ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús ex kyuʼn tdiscípulo, mintiʼ in nok q-obligarin qe xjal tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil ex mintiʼ in qo ok ten qʼojil kyukʼil. Axpe ikx kyoj junjun tnam jatumel mintiʼ in xi qʼoʼn ambʼil kye erman tuʼn kypakbʼan, o tzʼok tilil kyuʼn tuʼn tkanet junjuntl tumel tuʼn kypakbʼan tuʼnju in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Jehová ex nya tiʼj kyex kyipumal. Ik tzeʼn bʼaj toj tnejel syent abʼqʼi, xi tqʼoʼn Jehová kyipumal tmajen tuʼn kypakbʼan. Ax ikx toj ambʼil jaʼlo, in tzaj tqʼoʼn Jehová qipumal tuʼn kukx qpakbʼan akux in pon qʼij jatumel ya mlay bʼant quʼn (2 Tim. 4:17). Qa ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová, kʼonil qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil.
Maske mintiʼ in xi qʼoʼn ambʼil kye erman tuʼn kypakbʼan, o tzʼok tilil kyuʼn tuʼn tkanet junjuntl tumel tuʼntzun kukx kypakbʼan tukʼil tzalajbʼil. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 14).a
TEN TBʼANEL T-XIMBʼETZ
15. ¿Tzeʼn ojtzqiʼn quʼn qa ten tbʼanel t-xim Jesús tiʼj pakbʼabʼil?
15 Qʼuqlitoq tkʼuʼj Jesús qa ateʼqe xjal kʼokeltoq kybʼiʼn tbʼanel tqanil ex onin jlu tiʼj tuʼn kukx tpakbʼan tukʼil tzalajbʼil. Tej tkubʼaj abʼqʼi 30, ok tqʼoʼn Jesús twitz kyiʼj nimku xjal kyajbʼil tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil ex ok tmojbʼaʼn jlu tukʼil awal otoq tzqij, aju otoq bʼant tten tuʼn tjaw (Juan 4:35). Ex tej tikʼ jun abʼqʼi, tqʼama jlu kye tdiscípulo: «Nimxix twitz awal» (Mat. 9:37, 38). Ex yajxitl tqʼama jlu: «Nimxix twitz awal [ . . . ] che kubʼsane twitz Tajaw awal tuʼn kyxi t-samaʼn aqʼnal» (Luc. 10:2). Kukx ok qeʼ tkʼuʼj Jesús tiʼj qa ateʼ nimku xjal kʼokel kybʼin tbʼanel tqanil ex kubʼ tnaʼn nim tzalajbʼil tuʼn jlu (Luc. 10:21).
16. ¿Alkyeqe techel ajbʼen tuʼn Jesús tuʼn tonin kyiʼj txqantl tuʼn kypakbʼan tukʼil tzalajbʼil? (Lucas 13:18-21; ax ikx qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal).
16 Onin Jesús kyiʼj tdiscípulo tuʼn tten tbʼanel kyximbʼetz tuʼntzun kytzalaj toj pakbʼabʼil. Qo xnaqʼtzan tiʼj kabʼe techel ajbʼen tuʼn (kjawil uʼjit Lucas 13:18-21). Tnejel, tqʼama qa in nok tbʼanel tqanil tij Tkawbʼil Dios ik tzeʼn jun twitz mostaza aju kukx in chʼiy ex in nok ik tzeʼn jun nimaq tzeʼ. Tukʼil jlu tqʼama qa nim xjal kʼokeltoq kybʼiʼn tbʼanel tqanil. Ax ikx tqʼama qa kʼokeltoq tbʼanel tqanil ik tzeʼn levadura. Tukʼil jlu in nel qnikʼ tiʼj qa kxel pakbʼet tbʼanel tqanil twitz tkyaqil Txʼotxʼ ex kʼonil kyiʼj xjal tuʼn tbʼant chʼixpubʼil kyuʼn, maske mlay tzʼok kyqʼoʼn txqantl naj kywitz tiʼj. Kyukʼil techel lu, onin kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa nim xjal kʼokeltoq kybʼiʼn tbʼanel tqanil.
Ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús, bʼaʼn tuʼn kukx tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa ateʼ junjun xjal kʼokel kybʼiʼn tbʼanel tqanil. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 16).
17. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn kukx tten tbʼanel qximbʼetz tiʼj pakbʼabʼil?
17 Aj tok qqʼoʼn qwitz tiʼj tzeʼn in nonin tbʼanel tqanil kyiʼj xjal toj ambʼil jaʼlo, in nonin qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan tukʼil tzalajbʼil. Tkyaqil abʼqʼi nim millón xjal in che pon toj Conmemoración ex in che xnaqʼtzan tiʼj Biblia. Ax ikx nim qe in xi tzyet tuʼn kypakbʼan ex in che bautisarin. Mintiʼ ojtzqiʼn quʼn jniʼ xjal naʼmx tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil. Pero ojtzqiʼn quʼn qa in nok tchmoʼn Jehová nim xjal tuʼn kykyaj anqʼin aj tul nimxix yajbʼil (Apoc. 7:9, 14). Tuʼnju a Jehová Tajaw aqʼuntl, ojtzqiʼn tuʼn qa atx nim xjal naʼmx tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil. Tuʼntzunju, il tiʼj tuʼn kukx tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan.
18. ¿Tiʼ qajbʼil tuʼn tok kyqʼoʼn xjal kywitz tiʼj?
18 In nel nikʼbʼaj kyiʼj axix tok t-xnaqʼtzbʼen Jesús tuʼnju kukx in che pakbʼan tukʼil tzalajbʼil. Tej tok kyqʼoʼn xjal kywitz tiʼj qa ten kyipumal t-xnaqʼtzbʼen Jesús ex qa e pakbʼaʼn tukʼil tzalajbʼil «el kynikʼ kyiʼj qa otoq che ten tukʼil Jesús» (Hech. 4:13). Ax ikx qe qaj tuʼn tok kyqʼoʼn xjal kywitz tiʼj qa in qo tzalaj aj qpakbʼan, ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús.
BʼITZ 58 Chin jyole kyiʼj qeju kyaj tuʼn kyten toj tzalajbʼil
a TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: In ten tnabʼil jun ermano aj tpakbʼan te jun xjal toj gasolinera.