Manda ye na lege ti ‘kozo tâ tënë’
“[Mo yeke na] kozo hingango ye nga na tâ tënë so ayeke na yâ ti Ndia.”—AROM. 2:20.
1. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti hinga ye so Paul atene na ndo ti Ndia ti Moïse?
AYE so bazengele Paul asû na yâ ti Bible amû maboko na e ti hinga nene ti ambeni ye mingi so ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse. Na tapande, na yâ ti lettre so Paul atokua na aHébreu lo tene so Jésus ayeke mbeni ‘kota prêtre so ayeke be-ta-zo’ so amû gi fani oko awe “sandaga so amû lege ti leke songo na popo ti zo na Nzapa”. Nga sandaga so amû lege ti ‘zi teti lakue lakue’ azo so amä na bê na ni (aHéb. 2:17; 9:11, 12). Paul afa lani so tabernacle ayeke “gbede ti aye ti yayu” nga so Jésus ayeke Walekengo-songo ti “mbeni mbele so ayeke nzoni ahon” ti so Moïse ayeke lani walekengo-songo ni (aHéb. 7:22; 8:1-5). Afango ye so amû lani maboko mingi na aChrétien ti ngoi ti Paul na angbâ lakue ti mû maboko na e. A yeke mû maboko na e ti bâ na nene ni aye kue so Jéhovah asara ndali ti e.
2. Nyen la aChrétien so a dü ala aJuif ahinga me aChrétien so ayeke aGentil ahinga pëpe?
2 Na yâ ti mbeti so Paul atokua na aChrétien ti Rome, lo sara ambeni tënë ni na amembre ti congrégation ni so a dü ala aJuif na so a fa na ala Ndia ti Moïse. Lo tene so, teti so ala hinga Ndia ti Moïse, ala yeke na pasa ti duti na “kozo hingango ye nga na tâ tënë” na ndo ti Jéhovah nga na anzoni sarango ye so lo hunda. A-Chrétien so a dü ala aJuif agbu nda ti ‘kozo tâ tënë’ nga ala bâ ni na nene ni. Tongaso, legeoko tongana aJuif so abâ gigi kozo na ala, ala lingbi ti mû maboko na azo ti hinga Ndia so Jéhovah amû na awakua ti lo na lege so ala yeke fa ye na ndo ni na ala nga ala yeke fa ndani na ala.—Diko aRomain 2:17-20.
GBEDE TI SANDAGA TI JÉSUS
3. Na lege wa mandango ye na ndo ti asandaga so aJuif amû amû maboko na e?
3 Kozo tâ tënë so Paul asara tënë ni angbâ lakue kota ye so ayeke mû lege na e ti gbu nda ti ye so Jéhovah aleke ti sara. Afango ye so ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse angbâ lakue na ngangu. Tongaso, zia e bâ tongana nyen asandaga nga na a-offrande nde nde, so ayeke mbeni ye so Ndia ti Moïse ahunda, ague na aJuif so asara tere ti ala kete na Christ nga amû maboko na ala ti gbu nda ti ye so Jéhovah ahunda na ala. Teti so akota ye so Jéhovah ahunda na awakua ti lo ayeke changé ka pëpe, andia so Nzapa amû na azo ti Israël na ndo ti asandaga nga na a-offrande alingbi nga ti mû maboko na e ti bâ nzoni kusala so e yeke sara na Nzapa.—Mal. 3:6.
4, 5. (a) Ndia ti Moïse adabe ti azo ti Nzapa lani na ndo ti nyen? (b) Asandaga so Ndia ahunda ayeke gbede ti ye wa?
4 Aye mingi so ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse adabe ti aJuif ti giriri so ala yeke awasiokpari. Na tapande, tongana mbeni zo andu kuâ ti mbeni zo, a hunda ti tene a sukula lo si lo ga nzoni. Ti sara ni, lo yeke mû bengba mama ti bagara so ayeke nzoni, a fâ ni na a zö ni. A yeke bata mburu ti wâ ti bagara ni teti “ngu ti sukula ye ti sioni” so a yeke sukula na zo ni na lango ota ni nga na lango mbasambala ni, na peko ti so lo ga sioni, ti tene lo ga nzoni (Nom. 19:1-13). Nga ti tene aJuif agirisa pëpe so azo kue so a dü ala alingbi kue pëpe nga ayeke awasiokpari, na lege ti Ndia mbeni wali so adü ayeke ga sioni teti ambeni lango, na a hunda na lo ti mû mbeni sandaga ti tene a pardone siokpari ti lo.—Lév. 12:1-8.
5 A hunda na aJuif ti mû asandaga ti nyama na yâ ti aye mingi so ala yeke sara lâ oko oko ti tene a pardone siokpari ti ala. Atâa ala hinga wala pëpe, asandaga so ala mû (nga na ati so na pekoni a mû na yâ ti temple ti Jéhovah) ayeke lani “gbede” ti sandaga ti Jésus so alingbi kue.—aHéb. 10:1-10.
NZONI BIBE NA NDO TI ASANDAGA
6, 7. (a) A lingbi azo ti Israël adabe ti ala na nyen na ngoi so ala ye ti soro mbeni ye ti mû na sandaga, na ye so afa nyen? (b) Ahundango ndo wa a lingbi e hunda na tere ti e?
6 A hunda ti tene nyama so a yeke mû na sandaga na Jéhovah aduti nyama so ayeke “nzoni kue”, so ti tene lê ti lo abuba pëpe, kä ayeke na tere ti lo pëpe, mbeni ye ti lo abuba pëpe nga lo yeke na kobela pëpe (Lév. 22:20-22). Tongana azo ti Israël aye ti mû alê ti keke wala ti lê kobe na Jéhovah, a lingbi ala mû “kozo le-kobe”, “atâ ye ti nzoni-kue” so ala fâ na yaka (Nom. 18:12, 29). Tongana ala mû na Jéhovah tâ nzoni ye so ahon atanga ni kue pëpe, lo yeke yeda na ni pëpe. Kpengba ye so a hunda so andu mungo sandaga ti anyama, a fa so sandaga ti Jésus ayeke duti na sioni wala na saleté oko pëpe. A fa nga so ye so Jéhovah ayeke mû ti zi na azo ayeke ye so ayeke tâ nzoni ahon atanga ni kue nga ye so lo ye ni mingi.—1 Pi. 1:18, 19.
7 Tongana zo so amû sandaga ni akiri singila na Jéhovah ndali ti anzoni ye kue so lo sara, a yeke nzere na lo ti soro tâ ye ti lo so ayeke nzoni mingi ahon atanga ni ti mû na lo. Zo oko oko la ayeke soro ye so lo ye ti mû na sandaga. Ye oko, lo hinga so tongana mbeni zo amû ye so ayeke nzoni pëpe na sandaga na Nzapa, lo yeke yeda na ni pëpe ndali ti so a fa so zo ni abâ sandaga ni na nene ni pëpe, wala lo bâ so Jéhovah ahunda na lo ye ahon ndo ni. (Diko Malachie 1:6-8, 13.) Ye so apusu e ti gbu li ti e na ndo ti kusala so e yeke sara na Jéhovah. E lingbi ti hunda tere ti e: ‘Nyen la apusu mbi ti sara na Jéhovah? A lingbi mbi kiri mbi bâ kusala so mbi yeke sara na Jéhovah nzoni nga mbi bâ ye so apusu mbi ti sara na lo?’
8, 9. Nyen la e lingbi ti manda na ndo ti bibe so apusu azo ti Israël ti mû asandaga?
8 Tongana a yeke mbeni zo ti Israël la amû sandaga na bê ti lo wani ti kiri singila na Jéhovah, wala lo mû offrande so a-zo-na-wa na bê ti lo wani ti tene lo nzere na lê ti Jéhovah, a yeke ngangu pëpe ti soro mbeni nyama so ayeke tâ nzoni. A yeke nzere na lo ti mû na Jéhovah ye ti lo so ayeke nzoni ahon atanga ni kue. Laso aChrétien ayeke mû pëpe asandaga tongana ti so Ndia ti Moïse afa, me ala yeke mû asandaga na lege so ala yeke mû ngoi ti ala, ngangu ti ala nga amosoro ti ala ti sara na kusala ti Jéhovah. Bazengele Paul atene so ti ‘fa na lê ti azo dandara’ beku ti aChrétien na “ti sara ye ti nzoni nga ti kangbi ye na zo” ayeke asandaga so anzere na Nzapa (aHéb. 13:15, 16). Bibe so apusu awakua ti Jéhovah ti bi tere ti ala na yâ ti akusala so afa tongana nyen la ala kiri singila ndali ti aye kue so Nzapa amû na ala. Tongaso, kamba ayeke na popo ti bibe nga na ye so apusu azo so ayeke bi tere ti ala na yâ ti kusala ti aChrétien laso na ala so amû sandaga na bê ti ala wani na ngoi ti giriri.
9 Ye oko, tongana mbeni zo ti Israël asara siokpari, na yâ ti ambeni ye, Ndia ti Moïse ahunda na lo ti mû sandaga teti siokpari wala ti mû offrande ti kengo-ndia. So a hunda na lo hundango ti mû asacrifice ni so, a yeke lani ngangu na lo ti mû ni na bê ti lo kue? (Lév. 4:27, 28). A yeke duti lani ngangu na lo pëpe ti sara ni tongana lo ye biani ti ngbâ ti duti na nzoni songo na Jéhovah.
10. Tongana e sara mbeni ye na lege ni pëpe, ye wa a lingbi e sara so ayeke tongana mungo sandaga?
10 Laso, e lingbi ti son bê ti mbeni ita ti e na lege ti mbeni tënë so e tene na mbana pëpe, wala sân ti gbu li. Yingo-ti-hinga ti e alingbi ti fa na e so e sara ye na lege ni pëpe. Tongana e ye biani ti nzere na Jéhovah, e yeke sara ye kue so e lingbi ti sara ti leke kpale ni. Ye so alingbi peut-être ti tene so a lingbi e hunda pardon na bê ti e kue na ita ti e so e son bê ti lo. Wala tongana e sara mbeni kota siokpari, a lingbi e gi mungo maboko ti a-ancien (Mat. 5:23, 24; Jacq. 5:14, 15). Tongaso, tongana e sara mbeni siokpari na tere ti ita ti e wala na tere ti Nzapa, a lingbi e sara mbeni ye si e leke kpale ni. A yeke tongana mungo mbeni sandaga. Tongana e sara ni na bê ti e kue, e lingbi ti duti na nzoni songo na Jéhovah nga na ita ti e, nga e yeke duti na nzoni yingo-ti-hinga. Nga ye so ayeke fa na e biani so alege ti Jéhovah la ayeke tâ nzoni ahon atanga ni kue.
11, 12. (a) A yeke mû a-offrande ti siriri tongana nyen? (b) A-offrande ti siriri afa na e nyen?
11 Ambeni sandaga so Ndia ti Moïse ahunda ayeke a-offrande ti siriri. A-offrande so afa so zo ni ayeke na siriri na Jéhovah. Zo so amû sandaga ni so nga na sewa ti lo ayeke te mi ti nyama ti sandaga ni so, peut-être na mbeni oko ti ando ti tengo kobe ti temple ni. Prêtre so asara kusala ni nga na ambeni prêtre so asara kua na yâ ti temple ni ayeke wara nga mbeni mbage ti nyama ni (Lév. 3:1; 7:31-33). Zo so amû sandaga ni so asara ni ti duti na nzoni songo na Nzapa. A yeke mo bâ mo tene zo so amû sandaga ni so, azo ti sewa ti lo, aprêtre, nga na Jéhovah ate kobe place oko, na yâ ti siriri.
12 Tongaso, mungo offrande ti siriri ayeke lani tongana tisango Jéhovah ti te mbeni kobe. A yeke lani mbeni kota pasa la mbeni zo ti Israël ayeke na ni tongana Jéhovah ayeda na tisango ndo ti lo. Kite ayeke pëpe so lo yeke mû tâ ye so ayeke nzoni ahon atanga ni kue. A-offrande ti siriri so, so ayeke mbage ti ‘kozo tâ tënë’ so ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse, afa so azo so ayeda alingbi ti duti na nzoni songo na Wasarango ala na lege ti sandaga ti Jésus so ayeke kota mingi. Laso, e lingbi ti duti akamarade ti Jéhovah tongana e mû na bê ti e wani aye ti e nga na ngangu ti e ti sara na kusala ti lo.
ASANDAGA SO NZAPA AYEDA NA NI PËPE
13, 14. Ngbanga ti nyen Jéhovah ayeda lani pëpe na sandaga so Gbia Saül aye ti mû na lo?
13 Biani, ti tene Jéhovah ayeda lani na asandaga so Ndia ti Moïse ahunda, a lingbi zo ni amû ni na nzoni bibe nga na nzoni bê. Me, Bible asara tënë ti ambeni sandaga so Nzapa ayeda na ni pëpe. Lo yeda na ni pëpe ngbanga ti nyen? Zia e bâ ambeni ye use so asi.
14 Prophète Samuel atene na Gbia Saül so ngoi asi awe ti tene Jéhovah asara ye alingbi na ngbanga so lo fâ na ndo ti azo ti Amalek. Tongaso, a tokua Saül ti gue ti hunzi awato so na anyama ti ala kue. Ye oko, na peko ti so Saül asö benda, lo hunda na aturugu ti lo ti fâ pëpe Agag, gbia ti azo ti Amalek. Saül abata nga apendere nyama ni ti mû na sandaga na Jéhovah (1 Sam. 15:2, 3, 21). Jéhovah abâ ye so lo sara so tongana nyen? Ndali ti so lo ke yanga ti Jéhovah, Jéhovah ake ti tene lo ngbâ gbia. (1 Samuel 15:22, 23.) Ye so afa nyen na e? A fa na e so ti tene Nzapa ayeda na sandaga ti mbeni zo a lingbi zo ni asara ye alingbi na acommandement ti Nzapa.
15. Sioni sarango ye ti ambeni zo ti Israël so amû lani asandaga na ngoi ti Ésaïe afa na e nyen?
15 E yeke wara mbeni tapande ni nde na yâ ti mbeti ti Ésaïe. Na ngoi ti Ésaïe, azo ti Israël ayeke mû na Jéhovah asandaga ti tene lo pardone ala. Me na oko ngoi ni ala ngbâ lani ti sara ye ti sioni. Ye so asara si Jéhovah ayeda na asandaga ti ala pëpe. Jéhovah atene: “Sandaga ti i so ayeke mingi asara nyen na Mbi? . . . Bê ti Mbi asi awe na offrande so a-zo-na-wa ti akoli ngasangbaga na ti mafuta ti anyama so a bata ala na kobe; Mbi wara ngia na mênë ti akoli bagara pëpe, wala ti amolenge ti ngasangbaga pëpe, wala ti akoli ngasa pëpe. . . . I ga na offrande senge senge mbeni pëpe; yombo ayeke ye ti sioni mingi na lê ti Mbi.” Kpale ni ayeke so wa? Nzapa atene na ala lo tene: “Biani, tongana i sambela lege mingi mingi, fade Mbi mä pëpe; maboko ti i asi na mênë. I sukula, i sara si i vuru; i lungula sioye so i sara na gbele Mbi; i zia ti sara sioni.”—És. 1:11-16.
16. Asandaga wa la Nzapa ayeda na ni?
16 Azo ti Israël so asara siokpari na ake ti changé bê ti ala, Jéhovah ayeda na asandaga ti ala pëpe. Ye oko, Nzapa amä sambela ti ala so na bê kue ayeke sara ngangu ti sara ye alingbi na acommandement ti lo nga lo yeda na a-offrande ti ala. Kozo tâ tënë so ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse afa na azo ti Israël oko oko kue so ala yeke awasiokpari na ala yeke na bezoin ti tene a pardone ala (aGal. 3:19). Tongana mbeni zo ti Israël ahinga ye so Ndia aye ti fa na lo, lo yeke duti na vundu ndali ti asiokpari ti lo nga lo yeke ye ti tene Jéhovah apardone lo. Legeoko nga laso, a lingbi e hinga so a yeke gi na lege ti sandaga ti Christ la Jéhovah alingbi ti pardone asiokpari ti e. Tongana e gbu nda ni na e bâ ni na nene ni, Jéhovah ayeke “wara ngia” na yâ ti aye kue so e yeke sara na yâ ti kusala ti lo.—Diko Psaume 51:19, 21.
MÄ NA BÊ NA SANDAGA TI JÉSUS
17-19. (a) Nyen la e lingbi ti sara ti fa na Jéhovah so e kiri singila ndali ti ngere so Jésus afuta ti zi e? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article ti peko?
17 Azo ti Israël abâ gi “gbede” ti ye so Nzapa aleke ti sara. Me ti e e bâ tâ ye ni (aHéb. 10:1). Andia so andu asandaga afa na azo ti Israël ye so a lingbi ala sara ti duti na nzoni songo na Nzapa. A lingbi ala fa so ala kiri singila na lo, ala mû na lo ye ti ala so ayeke nzoni ahon atanga ni kue, nga ala hinga so ala yeke na bezoin ti tene lo pardone ala. Grâce na zingo nda ti ye so ayeke na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so aChrétien asû ândö na Grec, e hinga so na lege ti ngere so a futa ti zi na azo, Jéhovah ayeke zi ande biani biani aye so aga na peko ti siokpari nga lo mû même lege na e laso ti duti na nzoni yingo-ti-hinga na gbele lo. Ngere so Jésus afuta ti zi na azo ayeke mbeni pendere matabisi so alondo na Jéhovah.—aGal. 3:13; aHéb. 9:9, 14.
18 Me, ti bâ nzoni na lege ti ngere so a futa ti zi na azo, a lingbi e sara aye mingi ahon gi ti hinga ndani. Bazengele Paul atene: “Ndia aga zo ti bango ndo na ndo ti e ti gue na e na Christ, si a diko e tongana azo ti mbilimbili ngbanga ti mabe.” (aGal. 3:24). A lingbi e fa mabe ti e na lege ti akusala ni (Jacq. 2:26). Ni la Paul awa akozo Chrétien so ayeke na kozo hingango ye so ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse ti sara ye alingbi na ni. Na sarango ni, tambela ti ala ayeke gue oko na afango ye ti Bible so ala yeke fa.—Diko aRomain 2:21-23.
19 Atâa so laso aChrétien ayeke na gbe ti Ndia ti Moïse pëpe, ala ngbâ lakue ti mû asandaga so anzere na Jéhovah. Article ti peko ayeke fa na e tongana nyen la e lingbi ti sara ni.
[Encadré na lembeti 17]
Akota ye so Jéhovah ahunda na awakua ti lo achangé ka pëpe
[Foto na lembeti 18]
Nyama ti so wa la mo yeke mû na sandaga na Jéhovah?
[Foto na lembeti 19]
Azo so amû na Jéhovah asandaga so lo yeda na ni, ala yeke nzere na lê ti lo