Julio

Li Jesús kixkʼam re rikʼin li Xyuwaʼ rikʼin chanru nakʼoxlak, ut li narekʼa saʼ chixjunil li kixbʼaanu. Aʼin kikʼutunk rikʼin li kixye ut li kixbʼaanu joʼ ajwiʼ saʼebʼ li sachbʼachʼoolej (Juan 14:9). Kʼaru tooruuq xtzolbʼal rikʼin li sachbʼachʼoolej li kixbʼaanu li Jesús ut li naxkawresi li qapaabʼal? Li Jesús ut li Xyuwaʼ nokooʼeʼxra. Naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, li Jesús kixkʼutbʼesi naq kʼajoʼ naxrahebʼ li kristiʼaan naq kiroksi li xwankilal re xbʼaanunkil li sachbʼachʼoolej re xtenqʼankil li wankebʼ saʼ rahilal. Saʼ jun kutan wiibʼ li mutzʼ xeʼxtzʼaama li xtenqʼ (Mat. 20:​30-34). Li Santil Hu naxye naq li Jesús «kixtoqʼobʼa ruhebʼ» ut kixbʼaanu naq teʼruuq wiʼ chik chi ilok. Li aatin «kixtoqʼobʼa ruhebʼ» saʼ griego naraj xyeebʼal li narekʼa saʼ li xjunxaqalil. Aʼin naxkʼutbʼesi naq li Jesús kʼajoʼ naxrahebʼ li kristiʼaan ut aʼin kiʼekʼasink re chi xkʼebʼal chi waʼak ut xkʼirtasinkil li saqlep rix (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa, li Yos li nim «ruxtaan», ut li Ralal nokooʼeʼxra ut nekeʼrahoʼk saʼ xchʼool naq naqakʼul li rahilal (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). Chi anchalebʼ xchʼool nekeʼraj xsachbʼal ru li rahilal li nokooʼeʼxrahobʼtesi. w23.04 3 raqal 4, 5

Tento tqayal qaqʼe re xtzʼeqtaanankil li yibʼru aj naʼlebʼ li wank saʼ li qasutam. Re naq chaabʼilaq li qakʼaʼuxl, aajel ru naq tqatzol li Santil Hu, xik saʼebʼ li chʼutam ut tzʼaqonk saʼ li puktesink. Li Jehobʼa naxye naq maajunwa tixkanabʼ naq tqakʼul junaq li rahilal li inkʼaʼ tooruuq xkuybʼal (1 Cor. 10:​12, 13). Re naq tiikaq qachʼool anaqwan naq wanko saʼ rosoʼjik li kutan tento naq tqayal qaqʼe chi tijok. Li Jehobʼa naraj naq tqate «[qa]chʼool chiru» (Sal. 62:9). Loqʼoni ru li Jehobʼa ut bʼanyoxi chiru xbʼaan chixjunil li xchaabʼilal. Tzʼaama chiru naq tatxtenqʼa saʼ li puktesink, re xtzʼeqtaanankil li maak ut re xqʼaxbʼal ru chixjunil li chʼaʼajkilal li taanumsi. Maakanabʼ naq kʼaruhaq malaj anihaq tixram chaawu tijok. w23.05 7 raqal 17, 18

Kʼaʼut naq nokooxik saʼebʼ li chʼutam? Li xyaalal aʼan naq naqaj xloqʼoninkil ru li Jehobʼa (Sal. 26:12; 111:1). Nokooxik ajwiʼ saʼebʼ li chʼutam re xwaklesinkil qachʼool chiqibʼil qibʼ usta chʼaʼaj ebʼ li kutan aʼin (1 Tes. 5:11). Naq nokootzʼaqonk saʼebʼ li chʼutam yooko xbʼaanunkil li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin. Naq nokoosumenk naqakʼul li chʼaʼajkilal joʼ aʼin: nachalk qaxiw, ut naq naqaj tzʼaqonk chi anchal qachʼool abʼan inkʼaʼ nekeʼxkʼe qasumenk. Li apóstol Pablo kixye chirix kʼaru tento tqakʼe qachʼool: «Qawaklesihaq […] qachʼool chiqibʼil qibʼ». Wi chʼolchʼo chiqu naq naru naqawaklesihebʼ xchʼool li junchʼol usta yal wiibʼ oxibʼ li aatin tqaye tqakʼutbʼesi li qapaabʼal, chi kamaʼan inkʼaʼ tchalq qaxiw naq tqataqsi li quqʼ. Ut wi inkʼaʼ nokooruuk chi sumenk joʼ chanru naqaj, sahaq saʼ qachʼool naq ebʼ li junchʼol teʼruuq xbʼaanunkil (1 Ped. 3:8). w23.04 20 raqal 1-3

Li awabʼej kixkʼe li esil. Laj judiiy li wankebʼ rubʼel xwankil Babilonia chiru 70 chihabʼ naru nekeʼsutqʼiik Israel (Esd. 1:​2-4). Kaʼajwiʼ li Jehobʼa kiruuk xbʼaanunkil aʼin. Ebʼ laj Babilonia inkʼaʼ nekeʼxkolebʼ li preex (Is. 14:​4, 17). Abʼan, li tenamit Babilonia kiqʼaxeʼk ru ut li akʼ awabʼej kixye naq ebʼ laj judiiy naru teʼelq. Ebʼ laj judiiy li nekeʼjolomink re li junkabʼal tento naq teʼxkʼoxla kʼaru teʼxbʼaanu: ma teʼxik malaj teʼkanaaq Babilonia. Abʼan chiru wiibʼ oxibʼ, kichʼaʼajkoʼk xbʼaanunkil aʼin. Naabʼalebʼ cheekebʼ chik, joʼkan naq tchʼaʼajkoʼq chiruhebʼ xbʼaanunkil li bʼihaaj aʼin. Naabʼalebʼ laj judiiy xeʼyolaak chaq Babilonia, joʼkan naq kaʼajwiʼ li tenamit aʼan nekeʼxnaw. Choʼq rehebʼ, Israel aʼan li xtenamit li xnaʼ xyuwaʼ. Joʼkan ajwiʼ, chanchan naq wankebʼ laj judiiy xeʼbʼihomoʼk saʼ li tenamit Babilonia. Joʼkan naq, kichʼaʼajkoʼk chiruhebʼ xkanabʼankil li rochoch ut ebʼ li xkʼay, ut wank saʼ junaq li naʼajej li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru. w23.05 14 raqal 1, 2

Li Santil Hu naxjultika chiqu naq aajel ru naq qʼaxal wanq wiʼ chik qakuyum, tootoqʼobʼanq u ut toorahoq. Saʼ Lucas 21:19 naxye: «Rikʼin xkawubʼ eechʼool teekol leeyuʼam». Saʼ Colosenses 3:12 naxjultika: «Tiqibʼomaq bʼiʼ eeribʼ rikʼin xnimal uxtaanal». Ut saʼ 1 Tesalonicenses 4:​9, 10 naxye: «Tzolbʼilex xbʼaan li Yos re xraabʼal eeribʼ cheribʼil eeribʼ […]. Abʼanan, ex qas qiitzʼin, naqatzʼaama cheru naq qʼaxal wiʼ chik chexrahoq». Chixjunil li aatin aʼin choʼq rehebʼ li ak yookebʼ xkʼutbʼal li kuyum, li toqʼobʼank u ut li rahok. Abʼan tento naq inkʼaʼ teʼxkanabʼ xbʼaanunkil. Ut joʼkan ajwiʼ tqabʼaanu laaʼo. Kʼaru ttenqʼanq aawe? Taatzʼil rix chanru xeʼxyuʼami li naʼlebʼ aʼin ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel ut chanru taakʼam aawe rikʼinebʼ ut chi joʼkan kawresinbʼilat choʼq re li nimla rahilal. Naq ttiklaaq li nimla rahilal, ak nakaanaw xkuybʼal ebʼ li rahilal ut maajunwa taakanabʼ xbʼaanunkil. w23.07 3 raqal 4, 8

Maakʼaʼ naxye ma sikʼbʼil qu malaj wanko saʼ xyanqebʼ li jalan chik karneer tento tookanaaq saʼ li «Loqʼlaj Bʼe», li tooxtenqʼa re naq tqaloqʼoni ru li Jehobʼa anaqwan ut saʼ li kutan chalk re, naq li Xʼawabʼejilal tixkʼam chaq li osobʼtesihom saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ (Juan 10:16). Chalen li chihabʼ 1919, chi miyon li winq, ixq ut kokʼal xeʼxkanabʼ li Nimla Tenamit Babilonia, li bʼalaqʼil paabʼal ut xeʼok saʼ li «Loqʼlaj Bʼe». Li Jehobʼa kixbʼaanu naq t-isiiq li chʼaʼajkilal li tixram chiruhebʼ laj judiiy naq xeʼelk chaq Babilonia (Is. 57:14). Ma joʼkan ajwiʼ kixbʼaanu choʼq re li «Loqʼlaj Bʼe» saʼebʼ li qakutan? Joʼkan tzʼaqal. Naabʼal siʼeent chihabʼ rubʼelaj li chihabʼ 1919, li Jehobʼa kiroksihebʼ li winq li tiikebʼ xchʼool chiru, re xchaabʼilobʼresinkil li bʼe (juntaqʼeeta rikʼin Isaías 40:3). Aʼanebʼ xeʼxbʼaanu «li kʼanjel» malaj xeʼxbʼaanu naq naabʼalebʼ li kristiʼaan li nekeʼraj xloqʼoninkil ru li Jehobʼa, teʼelq Babilonia li Nimla Tenamit ut teʼxloqʼoni ru saʼ xyanq li xtenamit. w23.05 15, 16 raqal 8, 9

Li Jehobʼa naraj naq chi sa ut chi anchal qachʼool tookʼanjelaq chiru (2 Cor. 9:7). Joʼkan bʼiʼ, kʼaʼut naq tento tqayal qaqʼe chi xkʼebʼal xtzʼaqobʼ li qakʼanjel chiru li Jehobʼa wi moko naqaj ta xbʼaanunkil? Qilaq li kixkʼul li apóstol Pablo. Kixye: «Ninsakʼ bʼan linjunxaqalil ut ninnumtaak saʼ xbʼeen» (1 Cor. 9:​25-27). Usta laj Pablo inkʼaʼ naʼalaak saʼ xchʼool xbʼaanunkil li kiraj li Jehobʼa choʼq re, kixpuʼersi ribʼ chi xbʼaanunkil. Ma nasahoʼk saʼ xchʼool li Jehobʼa rikʼin li kixbʼaanu li apóstol Pablo? Joʼkan tzʼaqal. Ut kirosobʼtesi xbʼaan naq kixyal xqʼe (2 Tim. 4:​7, 8). Li Jehobʼa nasahoʼk saʼ xchʼool naq naril naq naqayal qaqʼe chi xbʼaanunkil li xqasikʼ saʼ li qayuʼam, usta moko naʼalaak ta saʼ qachʼool. Kʼaʼut? Xbʼaan naq naqara usta moko junelik ta nawulak chiqu li xqakʼoxla xbʼaanunkil. Li Jehobʼa kirosobʼtesi laj Pablo ut toorosobʼtesi ajwiʼ wi naqayal qaqʼe (Sal. 126:5). Rilbʼal naq li Jehobʼa nokoorosobʼtesi naq naqayal qaqʼe, maare aʼin tixbʼaanu naq chi anchal qachʼool tqabʼaanu li xqayal xbʼaanunkil. w23.05 29 raqal 9, 10

Li apóstol Pablo kixye naq li inkʼaʼ teʼkoleʼq saʼ xkutankil li Jehobʼa, chanchan naq yooqebʼ chi wark. Naq jun li kristiʼaan yook chi wark, inkʼaʼ naxkʼe reetal li nakʼulmank saʼ xsutam, chi moko naxkʼe reetal naq yook chi numeʼk li hoonal. Inkʼaʼ naxkʼe xchʼool chirix li yook chi kʼulmank saʼ li xsutam chi moko chʼolchʼo chiru kʼaru tixbʼaanu. Aʼan ajwiʼ nakʼulmank saʼ li qapaabʼal: naabʼalebʼ li kristiʼaan yookebʼ chi wark (Rom. 11:8). Inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq wanko chik «saʼ rosoʼjikebʼ li kutan» ut naq li nimla rahilal yook chaq chi nachʼok (2 Ped. 3:​3, 4). Abʼan laaʼo naqanaw naq jwal aajel ru naq ajʼooq qu, saʼ xkʼabʼaʼ naq yook chaq chi nachʼok li xnimal li rahilal (1 Tes. 5:6). Joʼkan naq, aajel ru naq ajʼajaq qu ut wanq qatuqtuukilal. Kʼaʼut? Xbʼaan naq moko chʼaʼaj ta naq naru nokooʼokenk chirix li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ aʼin. Abʼanan, naq yooq chaq chi nachʼok li xkutankil li Jehobʼa, qʼaxal tchʼaʼajkoʼq wiʼ chik chiqu xnumsinkil ebʼ li naʼlebʼ aʼin. Abʼan, inkʼaʼ txik qachʼool chirix chanru toonaʼlebʼaq naq tkʼulmanq aʼin, xbʼaan naq li Yos tixkʼe qe li xsantil musiqʼej li tixkʼe xtuqtuukilal qachʼool ut tooxtenqʼa re naq tqasikʼ xbʼaanunkil li us (Luc. 12:​11, 12). w23.06 10 raqal 6, 7

Kʼaru nakaakʼoxla naq nakaawabʼi li xkʼabʼaʼ laj Sansón? Maare nakaakʼoxla naq qʼaxal kaw ribʼ. Yaal naq aʼan jun li winq li kaw ribʼ. Abʼan, kixbʼaanu jun li naʼlebʼ li kixkʼam chaq naabʼal rahilal saʼ xbʼeen. Usta joʼkan, li Jehobʼa kixkʼe xchʼool chirix li chaabʼil naʼlebʼ li kixbʼaanu laj Sansón re kʼanjelak chiru ut li Yos kixkʼe li eetalil chirix laj Sansón saʼ li Santil Hu re naq tqatzol qanaʼlebʼ chirix. Li Jehobʼa kiroksi laj Sansón re xbʼaanunkil li xninqal ru naʼlebʼ choʼq re li tenamit Israel. Naabʼal chihabʼ chirix li xkamik, li Jehobʼa kiroksi li apóstol Pablo re naq tixtzʼiibʼa li xkʼabʼaʼ laj Sansón saʼ xyanqebʼ li wankebʼ xpaabʼal (Heb. 11:​32-34). Laj Sansón kixkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa, naq kixnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal. Tento tqil chanru naxwaklesi qachʼool li kixbʼaanu ut kʼaru naru naqatzol rikʼin. w23.09 2 raqal 1, 2

Jun li naʼlebʼ li tixbʼaanu naq wanq qakuyum aʼan xteebʼal qachʼool chiru li Jehobʼa (1 Tes. 5:17). Maare moko yookat ta xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal saʼ li hoonal aʼin. Abʼan, kʼaru nakaabʼaanu naq yook aajosqʼil ut naq inkʼaʼ nakaanaw kʼaru xbʼaanunkil? Ma nakaasikʼ xnaʼlebʼ li Jehobʼa? Wi junelik nakaasikʼ xtenqʼ li Jehobʼa re xqʼaxbʼal ru ebʼ li chʼaʼajkilal, joʼkan ajwiʼ taabʼaanu saʼ li kutan chalk re naq taanumsi ebʼ li xninqal ru chʼaʼajkilal. Chʼolchʼooq chaawu naq aʼan naxnaw joqʼe ut chanru tatxtenqʼa (Sal. 27:​1, 3). Tooruuq xkuybʼal li nimla rahilal wi naqakuy li yalbʼaʼix anaqwan (Rom. 5:3). Kʼaʼut naqaye aʼin? Naabʼalebʼ li hermaan xeʼxkʼe reetal naq nekeʼxqʼax ru jun li yalbʼaʼix, aʼin natenqʼank rehebʼ re naq teʼruuq xqʼaxbʼal jun chik. Naq nekeʼxkuy li yalbʼaʼix rikʼin xtenqʼ li Jehobʼa nakawuuk li xpaabʼal chirix, naq aʼan naraj xtenqʼankilebʼ. Ut xbʼaan aʼin nekeʼruuk xkuybʼal jalan chik li yalbʼaʼix (Sant. 1:​2-4). w23.07 3 raqal 7, 8

Li Jehobʼa nanaʼlebʼak chiʼus xbʼaan naq naxkubʼsi ribʼ ut naʼuxtaanank u. Jun eetalil, kixkʼutbʼesi naq naxkubʼsi ribʼ naq jayeʼq kixsachebʼ li kristiʼaan li wankebʼ Sodoma. Kiroksi ebʼ li ánjel re xyeebʼal re laj Lot naq t-elq saʼ li tenamit aʼan. Abʼan laj Lot naxuwak chi xik. Joʼkan naq kixtzʼaama re li Jehobʼa naq aʼan ut li xjunkabʼal teʼxik Zóar, jun li tenamit li tixsach ajwiʼ li Yos, moko naabʼalebʼ ta kristiʼaan wankebʼ aran. Li Jehobʼa kiruuk raj xminbʼal ru laj Lot re abʼink chiru abʼan inkʼaʼ kixbʼaanu. Kixkʼulubʼa li kipatzʼeʼk re usta aʼin naraj xyeebʼal naq inkʼaʼ tixsach li tenamit Zóar (Gén. 19:​18-22). Naabʼal siʼeent chihabʼ chirix aʼin, li Jehobʼa kixtoqʼobʼa ru li tenamit Nínive. Kixtaqla li propeet Jonás re xyeebʼal rehebʼ naq teʼsacheʼq saʼ xkʼabʼaʼ li xmaaʼusilalebʼ. Abʼan naq ebʼ li kristiʼaan xeʼxyotʼ xchʼool, li Jehobʼa kixtoqʼobʼa ruhebʼ ut kixkuyebʼ xmaak (Jon. 3:​1, 10; 4:​10, 11). w23.07 21 raqal 5

Kʼaru naqatzol rikʼin li kixkʼul laj Jehoás? Laj Jehoás chanchan jun li cheʼ li moko cham ta xikenaq li xxeʼ; re naq inkʼaʼ ttaneʼq naʼajmank jun xkuut, aʼ laj Jehoiadá li xyuwaʼil aj tij. Abʼan, naq kikamk laj Jehoiadá, laj Jehoás kiʼok rabʼinkilebʼ li xeʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa, kixqʼet xchaqʼrabʼ. Aʼin naxkʼut chiqu jun xnimal ru naʼlebʼ: inkʼaʼ naru naq tqaxuwa ru li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ naq jalanebʼ chik li hermaan malaj ebʼ li qakomon teʼxbʼaanu aʼin ut yookebʼ qatenqʼankil. Re naq kawaqo saʼ li qapaabʼal, tento naq tnimanq li qarahom ut naq naqoxloqʼi li Jehobʼa, aʼin naqabʼaanu naq nokootzolok, naq naqakʼoxla rix li naqatzol ut naq nokootijok rajlal kutan (Jer. 17:​7, 8; Col. 2:​6, 7). Li Jehobʼa inkʼaʼ naxpatzʼ qe li inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil. Li naraj naq tqabʼaanu naxchʼolobʼ saʼ Eclesiastés 12:​13, Wy: «Cheexuwaaq ru li Dios ut cheebʼaanuhaq li kʼaru naxye saʼ li xchaqʼrabʼ xbʼaan naq aʼin li qʼaxal tento xbʼaanunkil». Wi naqaxuwa ru li Jehobʼa joʼ naraj, tooruuq xqʼaxbʼal yalaq kʼaru chi chʼaʼajkilal ut kawaq qachʼool. Li qamiiwil rikʼin li Jehobʼa maajunwa t-osoʼq. w23.06 18, 19 raqal 17-19

Li xyaalal li naxkʼe li Yos natiklaak rikʼin xyeebʼal: «Li chunchu saʼ li kʼojaribʼaal kixye» (Apoc. 21:5a). Ebʼ li aatin aʼin qʼaxal loqʼ xbʼaan naq naʼoksimank re xtikibʼankil aatinak saʼ jun sut re li oxibʼ sut naq li Jehobʼa naʼaatinak saʼebʼ li moy u re li hu Apocalipsis. Joʼkan naq li Jehobʼa yook chi keʼok re li yeechiʼom aʼin, moko jun ta li ánjel li kaw ribʼ chi moko li Jesús. Aʼin naxkawresi li xkʼojobʼankil qachʼool chirix ebʼ li aatin li natawmank moqon, xbʼaan naq li Jehobʼa «inkʼaʼ naru natikʼtiʼik» (Tito 1:2). Chʼolchʼo naq naru naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li naxye Apocalipsis 21:​5, 6. Aatinaqo chirix li aatin «Kʼe reetal». Li aatin saʼ griego li najalmank ru joʼ «Kʼe reetal» natawmank naabʼal sut saʼ li hu Apocalipsis. Ut kʼaru nayeemank moqon? Li Yos naxye: «Yookin xʼakʼobʼresinkil chixjunil». Usta li Jehobʼa yook chi aatinak chirix li tixjal saʼebʼ li kutan chalk re, chʼolchʼo chiru naq li yeechiʼom aʼin ttzʼaqloq ru, naq naʼaatinak chirix li tixjal chanchan tawiʼ ak yook xbʼaanunkil (Is. 46:10). w23.11 3, 4 raqal 7, 8

Li apóstol Pedro maajunwa kixkanabʼ xyalbʼal xqʼe re xkanabʼankil li xpaltil. Qilaq wiibʼ oxibʼ li eetalil. Naq li Jesús kixchʼolobʼ naq tento tixkʼul li rahilal ut tkamq re naq teʼtzʼaqloq ru ebʼ li propesiiy, laj Pedro kixqʼus (Mar. 8:​31-33). Naabʼal sut xeʼpleetik laj Pedro ut li junchʼol chik chi apóstol chirix ani nim xwankil saʼ xyanqebʼ (Mar. 9:​33, 34). Jun qʼoqyink chik ma nakamk li Jesús, laj Pedro kijosqʼoʼk ut kixchʼot xxik jun li winq (Juan 18:10). Ut chiru li qʼoqyink ajwiʼ, aʼan kixuwak ut oxibʼ sut kixye naq inkʼaʼ naxnaw ru li ramiiw, aʼ li Jesús (Mar. 14:​66-72). Aʼin kixbʼaanu naq tyotʼeʼq xchʼool ut tyaabʼaq. Li Jesús moko kixtzʼeqtaana ta laj Pedro, li ra xchʼool. Naq kiwakliik chi yoʼyo li Jesús, kixkanabʼ naq laj Pedro tixkʼutbʼesi chiru naq naxra. Kixye re naq tixchʼolani li xkarneer (Juan 21:​15-17). Kʼajoʼ naq kisahoʼk saʼ xchʼool laj Pedro. Joʼkan naq wank chaq Jerusalén saʼ li Pentecostés ut aʼan jun rehebʼ li xbʼeen li xeʼyuʼleʼk rikʼin santil musiqʼej. w23.09 21, 22 raqal 6, 7

Li apóstol Pedro kixye rehebʼ li junchʼol chi cheekel winq: «Cheberesihebʼ li xkarneer li Yos» (1 Ped. 5:​1-4). Li cheekel winq nekeʼxra ebʼ li rechpaabʼanelil ut nekeʼraj chʼolaninkilebʼ saʼ li xpaabʼal. Abʼan maare teerekʼa naq inkʼaʼ teʼruuq xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin xbʼaan naq jwal laatzʼebʼ ru malaj lubʼlukebʼ. Wi joʼkan nakaawekʼa aawibʼ, kʼaru tatruuq xbʼaanunkil? Ye re li Jehobʼa li nakaawekʼa. Laj Pedro kixtzʼiibʼa: «Wi wank ani xkʼulum junaq kʼanjel, chixbʼaanuuq rikʼin li xwankilal nakʼeheʼk re xbʼaan li Yos» (1 Ped. 4:11). Maare ebʼ laawechpaabʼanel yookebʼ xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal li inkʼaʼ naru xtuqubʼankil ru saʼ li qakutan. Abʼan jultika naq li Jesukriist aʼan «tzʼaqal laj ilol qe», qʼaxal truuq xtenqʼankilebʼ chaawu laaʼat, anaqwan ut saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ. Li naraj li Jehobʼa naq teʼxbʼaanu ebʼ li cheekel winq aʼan naq teʼxra li rechpaabʼanel, teʼxkʼaakʼale saʼ li xpaabʼal ut teʼxkʼe jun chaabʼil eetalil saʼ li chʼuut. w23.09 30 raqal 13, 14

Tento tqakol qibʼ chiru xsikʼbʼal li nekeʼxkʼoxla ebʼ li kristiʼaan. Wi nokooʼok chi kʼoxlak joʼebʼ li qas qiitzʼin li wank saʼ li qasutam naru naq tqatzʼeqtaana li Jehobʼa ut inkʼaʼ chik tqaj xyuʼaminkil li xnaʼlebʼ (1 Cor. 3:19). Ak re naq «li xnimal xkʼaʼuxl li ruuchichʼochʼ aʼin» naxbʼaanu naq tqasikʼ li naqarahi ru. Qilaq li kikʼulmank saʼ li chʼuut Pérgamo ut Tiatira. Wiibʼ oxibʼ laj paabʼanel xeʼok chi naʼlebʼak joʼebʼ li qas qiitzʼin li wankebʼ saʼ li xsutam, li nekeʼxmux ribʼ ut nekeʼxloqʼoni ebʼ li pechʼbʼil yos. Li Jesús kixqʼusebʼ li wiibʼ chi chʼuut aʼin xbʼaan naq nekeʼxkʼulubʼa li muxuk ibʼ (Apoc. 2:​14, 20). Saʼ li qakutan ebʼ li kristiʼaan li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru li Jehobʼa, nekeʼxyal xbʼaanunkil naq toonaʼlebʼaq joʼebʼ aʼan. Maare li qajunkabʼal malaj li naqanawebʼ ru nekeʼraj naq tqabʼaanu li naqaj ut tqaqʼet li xnaʼlebʼ li Jehobʼa. Maare teʼxye naq moko maak ta naq laaʼo tqabʼaanu li narataw li qajunxaqalil ut li naxye li Santil Hu moko nakʼanjelak ta chiqu. Maare wank sut naqakʼoxla naq li naʼlebʼ li naxkʼe qe li Jehobʼa us raj naq chʼolchʼooq ru. Maare naru naq tooʼoq xqʼaxbʼal ru «li ak tzʼiibʼanbʼil» (1 Cor. 4:6). w23.07 16 raqal 10, 11

Kiʼajmank chiru li xMaría, li xnaʼ li Jesús, naq twanq xmetzʼew re xbʼaanunkil li rajom li Jehobʼa. Tkanaaq saʼ yuʼam chi moko sumsu ta. Maakʼaʼ xnawom joʼ naʼbʼej abʼan tento tixkiresi li twanq joʼ li Mesiiy. Toj maajiʼ nawank rikʼin junaq li winq ut anaqwan tento tixchʼolobʼ chiru laj José naq wank saʼ yuʼam (Luc. 1:​26-33). Chanru kixkʼul li xMaría li metzʼew? Naq kixsikʼ xtenqʼ rikʼinebʼ li junchʼol. Jun eetalil, kixpatzʼ re laj Gabriel naq tixchʼolobʼ chiru xkomon li naʼlebʼ chirix li kʼanjel kʼebʼil re xbʼaan li Jehobʼa (Luc. 1:34). Moqon chik, kibʼihajik saʼ li teep, tzuul ru, re Judá re rulaʼaninkil jun xkomon, li xʼElisabet. Li xʼElisabet kixwaklesi xchʼool li xMaría ut saʼ xkʼabʼaʼ li xsantil musiqʼej li Yos, kixye jun li propesiiy li jwal chaabʼil chirix li kʼuulaʼal li twanq re li xMaría (Luc. 1:​39-45). Joʼkan naq li xMaría kixye naq li Jehobʼa «kixkʼut xwankilal li xtel» (Luc. 1:​46-51). Li Jehobʼa kiroksi laj Gabriel ut li xʼElisabet re xkawubʼresinkil xchʼool li xMaría. w23.10 14, 15 raqal 10-12

Ebʼ li 144,000 aʼan jun chʼuut aj paabʼanel li yulbʼilebʼ ru rikʼin santil musiqʼej ut wankebʼ saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa. Aʼanebʼ teʼkʼanjelaq joʼ xyuwaʼil aj tij saʼ choxa rochbʼeen li Jesús (Apoc. 14:1). Naq toj wankebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ, li Yos naxyulebʼ rikʼin santil musiqʼej ut naxsikʼebʼ joʼ ralal xkʼajol. Li Santil Naʼaj re li loqʼlaj naʼajej naxkʼutbʼesi naq wankebʼ saʼ amiiwil rikʼin li Yos (Rom. 8:​15-17). Li Qʼaxal Saant re li loqʼlaj naʼajej aʼan reetalil li choxa, bʼarwiʼ wank li Jehobʼa. «Li tʼikr» li naxjach li Santil Naʼaj rikʼin li Qʼaxal Saant aʼan reetalil li xtibʼel li Jesús. Li xtibʼel aʼan jun li naʼlebʼ li naxram chiru ok saʼ choxa joʼ li xnimal ru Xyuwaʼil aj Tij re li rochoch li Jehobʼa. Naq kixqʼaxtesi li xtibʼel joʼ mayej choʼq re li ruuchichʼochʼ, li Jesús kixte li bʼe re naq li yulbʼilebʼ ru teʼruuq xtawbʼal li yuʼam saʼ choxa. Re naq teʼruuq xtawbʼal, ebʼ li yulbʼilebʼ ru tento naq teʼxkanabʼ li xtzʼejwal li wank xtibʼel ut xbʼaqel (Heb. 10:​19, 20; 1 Cor. 15:50). w23.10 28 raqal 13

Laj Gedeón inkʼaʼ kijosqʼoʼk naq ebʼ li winq aj Efraín xeʼxwechʼ rix (Juec. 8:​1-3). Kixkʼe bʼan xchʼool chi xkubʼsinkil ribʼ ut kirabʼihebʼ, saʼ qʼunil kixbʼaanu naq teʼchʼanaaq xjosqʼil. Ebʼ li cheekel winq li wankebʼ xnaʼlebʼ nekeʼxkʼam re rikʼin laj Gedeón. Naq nekeʼwechʼeek, nekeʼxkʼe xchʼool chi abʼink ut moqon chik nekeʼsumenk saʼ qʼunil (Sant. 3:13). Naq nekeʼxbʼaanu aʼin, nekeʼxbʼaanu naq twanq tuqtuukilal saʼ li chʼuut. Naq xeʼxkʼe xloqʼal laj Gedeón saʼ xkʼabʼaʼ naq kixqʼax ru laj Madián, kixbʼaanu naq li tenamit tixkʼe xloqʼal li Jehobʼa (Juec. 8:​22, 23). Chankiru ebʼ li cheekel winq teʼxkʼam re rikʼin? Naq chaabʼil naʼelk junaq li kʼanjel li nekeʼxbʼaanu, nekeʼxkʼe xloqʼal li Jehobʼa (1 Cor. 4:​6, 7). Jun eetalil, naq jun li cheekel winq teʼxkʼe xloqʼal saʼ xkʼabʼaʼ chanru nakʼutuk, naru tixye naq chixjunil li kixye chalenaq saʼ li Raatin li Yos ut chiqajunilo naqatzol naabʼal qanaʼlebʼ rikʼin li kʼutum li naxkʼe qe li xmolam li Jehobʼa. Us raj naq ebʼ li cheekel winq teʼxkʼoxla, ma naxkʼe xloqʼal li Jehobʼa joʼ chanru nekeʼkʼutuk malaj nekeʼxsikʼ xloqʼal choʼq rehebʼ. w23.06 4 raqal 7, 8

Wi inkʼaʼ naqakʼul li xqapatzʼ re li Jehobʼa naru naqakʼoxla: «Li yookin xpatzʼbʼal, ma aʼan li aajel chiwu?». Kʼaynaqo xkʼoxlankil kʼaru li us choʼq qe. Abʼan, wank sut naq li naqatzʼaama moko aajel ta chiqu. Maare yooko chi tijok chirix jun li chʼaʼajkilal li ttuqlaaq joʼ naqaj laaʼo, abʼan maare wank jun chik xyaalal chanru xtuqubʼankil ru chi chaabʼil. Maare wank wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naqapatzʼ li inkʼaʼ naxchap ribʼ rikʼin li rajom li Jehobʼa (1 Juan 5:14). Jun eetalil, qakʼoxlaq rix ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej li keʼxtzʼaama re li Jehobʼa naq li ralal inkʼaʼ tixkanabʼ li yaal. Naru tqakʼoxla naq chaabʼil li yookebʼ xtzʼaamankil. Abʼan li Jehobʼa maaʼani naxmin ru re naq tkʼanjelaq chiru. Aʼan naraj naq chiqajunilo, saʼ xyanq aʼin ebʼ li qalal qakʼajol, tqaloqʼoni ru xbʼaan naq naqaj xbʼaanunkil (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Joʼkan bʼiʼ, kʼaru teʼruuq xpatzʼbʼal re li Jehobʼa ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej aʼin? Naq tixtenqʼahebʼ re wulak saʼ xchʼool li ralal re naq tixra li Jehobʼa ut traj wank choʼq ramiiw (Prov. 22:6; Efes. 6:4). w23.11 21 raqal 5; 23 raqal 12

Kʼaʼut naqaye naq xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li junchʼol aʼan jun li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq naqarahebʼ? Jun li tasal hu li naxtzʼil rix li Santil Hu naxchʼolobʼ naq li aatin li wank saʼ griego li kiroksi laj Pablo choʼq «kʼojobʼank chʼoolej» naraj xyeebʼal «wank chi xaqxo chixkʼatq jun li kristiʼaan re xwaklesinkil xchʼool naq naxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal». Joʼkan naq, naq naqakʼojobʼ xchʼool jun li hermaan li yook xnumsinkil chʼaʼajkilal, naqatenqʼa re naq twanq saʼ li bʼe li nakʼamok saʼ li yuʼam. Rajlal sut naq junaq li hermaan naraj yaabʼak ut wanko aran chixkʼatq, yooko xyeebʼal re naq naqara (2 Cor. 7:​6, 7, 13). Li toqʼobʼank u ut li kʼojobʼank chʼoolej naxchap ribʼ. Kʼaʼut naqaye? Xbʼaan naq, naq junaq naril xtoqʼobʼaal ru li yook xnumsinkil rahilal, naraj xkʼojobʼankil xchʼool ut xtenqʼankil. Joʼkan naq xbʼeenwa naqatoqʼobʼa ru ut moqon aʼin nokoorekʼasi xkʼojobʼankil xchʼool. Aʼan ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li Jehobʼa. Laj Pablo kixchʼolobʼ naq li toqʼobʼank u li narekʼa li Yos chirixebʼ li kristiʼaan narekʼasi re xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ. Kixye naq li Jehobʼa aʼan «li Yuwaʼbʼej li qʼaxal narahok ut naʼuxtaanank u, ut li Yos, li qʼaxal nakʼojobʼank chʼool» (2 Cor. 1:3). w23.11 9,10 raqal 8-10

Joʼ aj paabʼanel naqanaw naq tqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal. Qakʼoxlaq li kixye li apóstol Pablo rehebʼ laj paabʼanel re Tesalónica: «Naq wanko chaq eerikʼin rajlal naqaye chaq eere naq tqakʼul ebʼ li chʼaʼajkilal. Ut joʼ ak nekeenaw, joʼkan kikʼulmank» (1 Tes. 3:4). Ut rehebʼ laj paabʼanel re Corinto kixtzʼiibʼa: «Naqaj xyeebʼal eere ebʼ li chʼaʼajkilal li xqakʼul [ . . . ] ut xqekʼa naq tookamq» (2 Cor. 1:8; 11:​23-27). Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank saʼebʼ li qakutan. Joʼ aj paabʼanel naqanaw naq tqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal (2 Tim. 3:12). Chalen naq xat-ok xpaabʼankil ut xtaqenkil li Jesús maare ebʼ laawamiiw malaj ebʼ laakomon xikʼ xateʼril. Ma xaataw aachʼaʼajkilal saʼ laakʼanjel saʼ xkʼabʼaʼ naq chaabʼil nakatnaʼlebʼak saʼ chixjunil? (Heb. 13:18). Ma xatxrahobʼtesi li awabʼej saʼ xkʼabʼaʼ naq nakat-aatinak chirix laawoybʼenihom? Aʼ yalaq kʼaru li chʼaʼajkilal naqanumsi, laj Pablo naxye naq tento naq sahaq qachʼool. w23.12 10, 11 raqal 9, 10

Naabʼal li chʼaʼajkilal kixnumsi laj Jacob. Laj Simeón ut laj Leví, wiibʼ li xkokʼal laj Jacob, xeʼxtzʼajni xkʼabʼaʼ li Jehobʼa ut li xjunkabʼal. Li xRaquel li raaro xbʼaan, xkamk naq yook chi usaak rikʼin li xkabʼ ralal. Laj Jacob xkoho Egipto naq ak cheek chik saʼ xkʼabʼaʼ li nimla weʼej li xwank saʼ li xtenamit (Gén. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28). Usta naabʼal li chʼaʼajkilal kixkʼul, laj Jacob maajunwa kixtzʼeqtaana xpaabʼal chirix li Jehobʼa chi moko chirix li xyeechiʼom. Ut li Jehobʼa kixkʼutbʼesi naq sa saʼ xchʼool rikʼin. Jun eetalil, naabʼal li kʼaru re xkʼeheʼk xbʼaan li Jehobʼa. Chʼolchʼo naq laj Jacob kixbʼanyoxi chixjunil aʼin chiru li Yos naq kixtaw wiʼ chik laj José, li kixkʼoxla naq kamenaq. Laj Jacob kiruuk xnumsinkil chixjunil aʼin saʼ xkʼabʼaʼ li ramiiwil rikʼin li Jehobʼa (Gén. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30). Laaʼo ajwiʼ tooruuq xnumsinkil chixjunil li chʼaʼajkilal wi wanko saʼ amiiwil rikʼin li Yos. w23.04 15 raqal 6, 7

Saʼ li Salmo 23, laj David kixye naq naraheʼk ut naʼileʼk xbʼaan li Jehobʼa. Aran kixye naq li Jehobʼa aʼan laj Kʼaakʼalenel re ut kiʼaatinak chirix li ramiiwil rikʼin li Jehobʼa. Laj David maakʼaʼ naxxuwa xbʼaan naq naxnaw naq li Jehobʼa nabʼeresink re. Junelik naxsikʼ xtenqʼ rikʼin. Naxnaw naq li xrahom li Jehobʼa junelik twanq rikʼin. Qilaq kʼaʼut naq qʼaxal kixkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Yos. Laj David narekʼa naq chaabʼil naʼileʼk xbʼaan li Jehobʼa xbʼaan naq junelik xkʼeheʼk re li naʼajmank chiru. Naxnaw ajwiʼ naq wank saʼ amiiwil rikʼin ut naq narusila ru. Joʼkan naq chʼolchʼo chiru laj David naq maakʼaʼ naxye li tixkʼul, li Jehobʼa tixbʼaanu naq maakʼaʼ tmajeloʼq chiru. Kʼojkʼo xchʼool naq qʼaxal nim li xrahom li Jehobʼa chiru chixjunil li xkʼaʼuxl ut aʼin naxbʼaanu naq sa trekʼa ribʼ ut naq sahaq saʼ xchʼool (Sal. 16:11). w24.01 28, 29 raqal 12, 13

Chalen naq kiraqeʼk li xkabʼ nimla yalok u, ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa nekeʼruuk puktesink chi maakʼaʼ naramok chiruhebʼ saʼ naabʼal li naʼajej. Aʼin naxbʼaanu naq naabʼalebʼ li kristiʼaan teʼxnaw ru li Jehobʼa ut anaqwan naʼuxmank puktesink saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ. Saʼ li qakutan, ebʼ li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa nekeʼxsikʼ li xtenqʼ li Kriist. Nekeʼxbʼaanu chixjunil li wankebʼ saʼ ruqʼ re naq li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe tixchap ribʼ rikʼin li naxkʼoxla li Jehobʼa ut li Jesús. Ut nekeʼroksi ebʼ li cheekel winq li nekeʼulaʼanink chʼuut ut ebʼ li cheekel winq re xkʼebʼal chi naweʼk li naʼlebʼ re li chʼuut. Ebʼ li cheekel winq li yulbʼilebʼ wankebʼ «saʼ xnim ruqʼ» li Kriist (Apoc. 2:1). Xbʼaan naq moko tzʼaqalebʼ ta re ru li xyuʼam, nekeʼpaltoʼk joʼ kikʼulmank rikʼin laj Moisés, laj Josué ut ebʼ li apóstol (Núm. 20:12; Jos. 9:​14, 15; Rom. 3:23). Abʼanan, naqanaw naq li Jesús yook xbʼeresinkil li moos li paabʼajel ut ebʼ li cheekel winq, ut toj tixbʼaanu aʼin saʼ li kutan chalk re. Joʼkan naq wank xyaalal re xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe ebʼ li hermaan aʼin. w24.02 23, 24 raqal 13, 14

Naru xkʼebʼal xloqʼal li Jehobʼa naq nokooʼaatinak chirix rikʼin rahok ut bʼanyoxink. Li naqaj naq nokoopuktesink aʼan naq ebʼ li kristiʼaan teʼraj jilok chixkʼatq li Jehobʼa ut naq teʼxra joʼ naqabʼaanu laaʼo (Sant. 4:8). Nawulak chiqu xkʼutbʼal rikʼin li Santil Hu li xchaabʼil naʼlebʼ li Jehobʼa, joʼ li xrahom, li xtiikilal, li xchoxahil naʼlebʼ ut li xwankil. Naru ajwiʼ xkʼebʼal xloqʼal li Jehobʼa ut xsahobʼresinkil xchʼool naq naqakʼam qe rikʼin. Naq naqabʼaanu aʼin, ebʼ li kristiʼaan nekeʼxkʼe reetal naq jalano chiruhebʼ li junchʼol ut nekeʼraj xnawbʼal kʼaʼut (Mat. 5:​14-16). Maare twulaq li hoonal bʼarwiʼ tooruuq xyeebʼal rehebʼ li xyaalal kʼaʼut naq jalano. Chi joʼkan, ebʼ li chaabʼilebʼ xchʼool teʼraj jilok chixkʼatq li Qayos. Naq naqakʼe xloqʼal li Jehobʼa chi joʼkaʼin, naqasahobʼresi xchʼool (1 Tim. 2:​3, 4). w24.02 10 raqal 7

Re naq tatkawuuq saʼ laapaabʼal, naʼajmank naq taatzol junjunq ebʼ li naʼlebʼ li tatxtenqʼa. Aʼin tatxtenqʼa re naq taakʼulubʼa ebʼ li kʼanjel saʼ li chʼuut, re naq taataw junaq li kʼanjel li tatxwenteni malaj tixwenteni laajunkabʼal ut re naq taakʼam aawibʼ saʼ usilal rikʼinebʼ li junchʼol. Jun eetalil, tzol ilok ru hu ut tzʼiibʼak chi chaabʼil. Li Santil Hu naxye naq li winq li sa xchʼool ut us naʼelk naxyaabʼasi li Santil Hu wulaj wulaj ut naxnaʼlebʼa rix (Sal. 1:​1-3). Chi joʼkan, naxnaw chanru nakʼoxlak li Jehobʼa ut aʼin naxtenqʼa re naq tkʼoxlaq chiʼus (Prov. 1:​3, 4). Ebʼ li hermaan winq ut ixq naʼajmank naq teʼkʼuteʼq ut teʼkʼeheʼq re li chaabʼil naʼlebʼ rikʼin li Santil Hu xbʼaanebʼ li hermaan winq. Wi nakaanaw ilok ru hu ut tzʼiibʼak chi chaabʼil tatruuq xkawresinkil ebʼ li seeraqʼ ut ebʼ li chaabʼil sumenk li tixkawubʼresi xpaabʼalebʼ li junchʼol. Joʼkan ajwiʼ, tatruuq xtzʼiibʼankil ebʼ li chaabʼil naʼlebʼ li tatxtenqʼa re xkawubʼresinkil laapaabʼal ut xwaklesinkil xchʼoolebʼ li hermaan. w23.12 26,27 raqal 9-11

Naq t-oq aaxiw, naʼlebʼa rix li tixbʼaanu li Jehobʼa saʼ li kutan chalk re naq maaʼanihaq chik laj Tza. Saʼ li nimla chʼutam re oxibʼ kutan re 2014 kiwank jun li kʼutbʼesink bʼarwiʼ jun li hermaan naʼaatinak rikʼin li xjunkabʼal chirix li tixye raj 2 Timoteo 3:​1-5 wi aʼin raj jun li propesiiy chirix li Chʼinaʼusil Naʼajej: «Saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ twanq li sahil chʼoolejil. Xbʼaan naq ebʼ li kristiʼaan teʼxra li ras riitzʼin, teʼxra li xkʼutum li Yos, chʼolchʼooq chiruhebʼ li nekeʼruuk ut li inkʼaʼ nekeʼruuk xbʼaanunkil, teʼxkubʼsi ribʼ ut teʼroxloqʼi ru li Yos, teʼabʼinq chiru li xnaʼ xyuwaʼ, teʼbʼanyoxinq ut inkʼaʼ teʼxtzʼeqtaana li Yos, makachʼin naq teʼxra li xjunkabʼal, teʼruuq xkʼambʼal ribʼ saʼ usilal, junelik teʼxye chaabʼil aatin chirix li junchʼol, teʼxkuy ribʼ, qʼunaqebʼ xchʼool, teʼxra li chaabʼilal, paabʼajelaq raatinebʼ ut wanqebʼ xnaʼlebʼ, moko teʼxqʼetqʼeti ta ribʼ, teʼxra li Yos chiru xraabʼal li narataw li tibʼelej ut chi anchalebʼ xchʼool teʼxloqʼoni ru li Yos. Junelik wankat rikʼinebʼ». Ma nokooʼaatinak rikʼin li qajunkabʼal malaj rikʼinebʼ li hermaan chirix chanruhaq li yuʼam saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ? w24.01 6 raqal 13, 14

Qʼaxal us xnawbʼal naq «li Qaawaʼ naxra li xtenamit»! (Sal. 149:4). Abʼanan, maare wank sut wankebʼ nekeʼchʼinaak xchʼool ut nekeʼxkʼoxla: «Yaal naq li Jehobʼa sa xchʼool rikʼin ebʼ laj kʼanjel chiru joʼ chʼuut abʼan, ma sa tawiʼ xchʼool wikʼin?». Naabʼal re laj kʼanjel chiru li Yos re najter qʼe kutan wank sut keʼchʼaʼajkoʼk chiru xpaabʼankil naq li Yos narusila ruhebʼ (1 Sam. 1:​6-10; Job 29:​2, 4; Sal. 51:13). Li Santil Hu chi chʼolchʼo ru naxye naq usta laaʼo aj maak, li Jehobʼa truuq rusilankil qu. Kʼaru tento tqabʼaanu? Xkʼutbʼesinkil naq naqapaabʼ li Jesukriist ut naq tkubʼeeq qahaʼ (Juan 3:16). Chi joʼkan tqakʼutbʼesi rehebʼ li junchʼol naq ak xqayotʼ qachʼool ut naq xqayeechiʼi re li Yos naq tqabʼaanu li rajom (Hech. 2:38; 3:19). Jwal nasahoʼk saʼ xchʼool li Jehobʼa naq naqabʼaanu aʼin re wank choʼq ramiiw. Wi naqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil li xqayeechiʼi re naq xqaqʼaxtesi li qayuʼam chiru, li Jehobʼa trusila qu ut twanq choʼq qamiiw (Sal. 25:14). w24.03 26 raqal 1, 2

Naru tqakʼam qe rikʼinebʼ li apóstol usta ebʼ li awabʼej teʼxye qe naq tqakanabʼ puktesink. Chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa tooxtenqʼa chi xbʼaanunkil li qakʼanjel. Joʼkan naq, tqatzʼaama chiru li Jehobʼa li xkawilal qachʼool ut li qanaʼlebʼ, ut joʼkan ajwiʼ re naq tooxtenqʼa xqʼaxbʼal ruhebʼ li chʼaʼajkilal. Naabʼal qe yooko xnumsinkil li rahilal xbʼaan naq kikamk junaq li qakomon malaj qamiiw, li rahobʼtesiik malaj li chʼaʼajkilal saʼ li qajunxaqalil, qakʼaʼuxl ut li qajunkabʼal. Ut aʼin kinumtaak saʼ xkʼabʼaʼ li nimla yajel ut ebʼ li yalok u. Joʼkan naq ye re li Jehobʼa chixjunil li nakaawekʼa. Te laachʼool chiru joʼ taabʼaanu raj rikʼin junaq laawamiiw. Chʼolchʼooq chaawu naq li Jehobʼa tatxtenqʼa (Sal. 37:​3, 5). Li tijok naru nokooxtenqʼa naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal (Rom. 12:12). Li Jehobʼa naxnaw li rahilal li nekeʼxnumsi ebʼ laj kʼanjel chiru ut «narabʼi li xyaabʼ xkuxebʼ» (Sal. 145:​18, 19). w23.05 5, 6 raqal 12-15

Naq tqasikʼ li naʼlebʼ li jwal wank xwankil saʼ li qayuʼam, tento tqatzʼil rix «bʼar wank li rajom li Jehobʼa» ut xyuʼaminkil (Efes. 5:17). Naq naqasikʼ ebʼ li naʼlebʼ li wank saʼ li Santil Hu, yooko xsikʼbʼal kʼaru naxkʼoxla li Yos chirix li naʼlebʼ aʼan. Naq naqayuʼami ebʼ li naʼlebʼ aʼin, naru naq us li tqasikʼ xbʼaanunkil. «Li Maaʼus», aʼ laj Tza, twulaq raj chiru rilbʼal naq laatzʼaq qu chi xbʼaanunkil li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ ut naq maakʼaʼaq qahoonal re kʼanjelak chiru li Yos (1 Juan 5:19). Naru naq saʼ junpaat taaxik qachʼool chirix li tumin, li tzolok malaj li kʼanjel ut inkʼaʼ tqasikʼ xkʼebʼal xkomon qakʼanjel chiru li Jehobʼa. Wi tqakʼul raj aʼin, aweʼ tixkʼutbʼesi naq yooko chi kʼoxlak joʼ li ruuchichʼochʼ. Yaal naq moko maak ta xbʼaanunkil ebʼ li naʼlebʼ aʼin, abʼan maajunwa tqakʼe xbʼeenwa saʼ li qayuʼam. w24.03 24 raqal 16, 17