E Mafai o Tumau Tou Loto Talitonu i Taimi Faiga‵ta

1-2. (a) E tai ‵pau pefea ‵tou tulaga i aso nei mo tino Iutaia kolā ne toe ‵foki atu ki Ielusalema? (e) Talu mai nisi mea faiga‵ta ne fe‵paki mo tino Iutaia. (Onoono ki te pokisi “Aso o Hakai, Sakalia mo Esela.”)

E MATA, e manavase koe i nisi taimi ki te olaga i aso mai mua? Kāti ko seai sau galuega kae ko manavase koe ki te tausiga o tou kāiga. E mafai o manavase koe ki te ‵lei o tou kāiga ona ko tulaga sē toka i mea fakapolitiki, fakasauaga, io me ko ‵tekemaiga ki te galuega talai. E mata, e fepaki koe mo se tasi o fakalavelave konei? Kafai e penā loa, ka aoga eiloa ki a koe a te mafaufau ‵loto ki te auala ne fesoasoani atu a Ieova ki tino Isalaelu i aso mua i te taimi ne fakafesagai latou ki fakalavelave tai ‵pau penā.

² Ne manakogina ne tino Iutaia kolā ne ‵nofo i Papelonia a te fakatuanaki ke tiakina ne latou te lotou olaga ‵lei i konā kae olo atu o ‵nofo i se fenua telā e se lasi te iloa a latou e uiga ki ei. I te lotou okoatuga, se leva kae kamata o pokotia latou i te tulaga sē toka i mea tau tupe mo mea fakapolitiki penā foki a ‵tekemaiga. Ona ko fakalavelave konā, ne faigata ki nisi tino ke ‵saga tonu atu ki te ‵toe faitega o te faletapu o Ieova. Tela la, kāti i te 520 T.L.M., ne uga atu ne Ieova a pelofeta e tokolua, ko Hakai mo Sakalia ke toe fakamalosi aka te loto finafinau o tino. (Hakai 1:1; Saka. 1:1) E pelā mo mea ka suke‵suke tatou ki ei, ne lavea atu a te aoga malosi o fakamalosiga ne tuku atu ne pelofeta konei. Kae i tausaga toeitiiti ko kātoa te 50 fakamuli ifo, ne kamata o toe loto vāi‵vai a tino Iutaia kolā ne toe ‵foki atu ki Ielusalema. Tenā ne fanatu ei a Esela, se tino ‵laga tusi atamai mai Papelonia ki Ielusalema o fakamalosi aka a tino o te Atua ke fakamuamua a te tapuakiga tonu.—Esela 7:​1, 6.

3. Ne a fesili ka sau‵tala tatou ki ei? (Faataoto 22:19)

³ E pelā mo te fesoasoani o valoaga a Hakai mo Sakalia ki tino o te Atua i aso mua ke tumau i te tali‵tonu ki a Ieova i taimi o ‵tekemaiga, e mafai o fesoasoani mai a mea konā ke tumau tatou i te loto tali‵tonu ki te fesoasoani a Ieova faitalia mea faiga‵ta e fe‵paki mo tatou i te olaga. (Faitau te Faataoto 22:19.) I te taimi e sau‵tala tatou ki te fekau a te Atua telā ne fakaoko atu ne Hakai mo Sakalia kae suke‵suke ki te fakaakoakoga a Esela, ka tali aka ei ne tatou a fesili konei: Ne pokotia pefea a tino Iutaia kolā ne ‵foki ki Ielusalema i mea faiga‵ta? Kaia e ‵tau ei o ‵saga tonu atu tatou ki te faiga o te loto o te Atua i taimi faiga‵ta konei? Kae e mafai pefea o fakamalosi aka ‵tou loto tali‵tonu ki a Ieova i taimi faiga‵ta?

TE AUALA NE POKOTIA A TINO IUTAIA KOLĀ NE ‵FOKI I MEA FAIGA‵TA

4-5. Ne a mea kāti ne fai ei ke vāi‵vai te loto finafinau o tino Iutaia ki te faitega o te faletapu?

⁴ I te okoatuga a tino Iutaia kolā ne ‵foki ki Ielusalema, e uke ‵ki a galuega ne ‵tau o fai ne latou. Ne faite fakavave ne latou te fatafaitaulaga a Ieova kae fakatakato te fakavae o te faletapu. (Esela 3:​1-3, 10) Kae se leva, gasolo ei o vāivāi te lotou loto finafinau. Kaia? Me e se gata fua i te faitega o te faletapu, ne ‵tau o faite olotou fale, ‵toki olotou fatoaga, kae fagai olotou kāiga. (Esela 2:​68, 70) E se gata i ei, ne fe‵paki latou mo ‵tekemaiga mai i olotou fili, kolā ne fai olotou palani ke taofi te ‵toe faitega o te faletapu.—Esela 4:​1-5.

⁵ Ne pokotia foki a pagota Iutaia kolā ne toe ‵foki ki te lotou fenua i tulaga sē toka i mea tau tupe mo mea fakapolitiki. A te loto fenua ko fai mo vaega o te Emupaea o Pelesia. Mai tua o te matega o te tupu o Pelesia ko Kulesa i te 530 T.L.M., ne faima‵laga atu a te suā tupu, ko Cambyses, i se vakatau mo tena kautau o fakatakavale a Aikupito. I te lotou auala ki Aikupito, ne ‵faomālō ne ana sotia a mea‵kai, vai mo koga nofo mai te kau Isalaelu, telā ne fai ei ke na faigata aka loa a te lotou olaga. I te kamataga o te pulega a te sui tupu o Cambyses ko Taliu I, kae koi uke eiloa a fakalavelave e ‵tupu, pelā mo ‵tekemaiga mo taua i mea fakapolitiki. E mautinoa eiloa me ne fai ne fakalavelave ko tino Iutaia kolā ne toe ‵foki ki te lotou fenua ke manava‵se ki te auala ka tausi atu ei latou ki olotou kāiga. Ona ko mea faiga‵ta katoa ne fe‵paki mo latou, ne mafau‵fau a nisi tino Iutaia me e se tenā te taimi tonu ke toe faite a te faletapu o Ieova.—Hakai 1:2.

6. E ‵tusa mo te Sakalia 4:​6, 7, ne a nisi mea faiga‵ta ne fe‵paki mo tino Iutaia, kae se a te mea ne fakamautinoa atu ne Sakalia ki a latou?

⁶ Faitau te Sakalia 4:​6, 7. E se gata i te fakafesagai atu ki fakalavelave i mea tupe mo mea fakapolitiki, ne ‵tau o fakafesagai atu te kau Iutaia ki fakasauaga. I te 522 T.L.M., ne manuia a taumafaiga a olotou fili ke taofi te ‵toe faitega o te faletapu o Ieova. Kae ne fakamautinoa atu ne Sakalia ki tino Iutaia me ka fakaaoga ne Ieova a Tena agaga tapu malosi ke tapale kea‵tea so se mea telā e fakalavelave atu ki a latou. I te 520 T.L.M., ne fakasaoloto ne te tupu ko Taliu te galuega ki te faletapu kae ne fesoasoani atu foki ki tino Iutaia i mea tau tupe, kae fakatonu a ofisa ma‵luga ke fesoasoani atu.—Esela 6:​1, 6-10.

7. I te taimi ne fakamuamua ne tino Iutaia a te faiga o te loto o te Atua, ne a fakamanuiaga ne maua ne latou?

⁷ E auala i a Hakai mo Sakalia, ne tauto atu a Ieova ki ana tino me ka ‵lago atu a ia māfai e fakamuamua ne latou a te ‵toe faitega o te faletapu. (Hakai 1:​8, 13, 14; Saka. 1:​3, 16) E auala i fakamalosiga a pelofeta, ne toe faka‵soko te galuega a tino Iutaia ki te faletapu i te 520 T.L.M. kae seki kātoa te lima tausaga kae ko oti. Ona ko te mea ne fakamuamua ne tino Iutaia kolā ne toe ‵foki ki te lotou fenua a te faiga o te loto o te Atua faitalia mea faiga‵ta, ne maua ne latou te fesoasoani o Ieova e se fua i te feitu faka-te-foitino kae penā foki i te feitu faka-te-agaga. Ona ko te mea tenā, ne tapuaki atu latou ki a Ieova mo te fia‵fia.—Esela 6:​14-16, 22.

TUMAU I TE ‵SAGA TONU ATU KI TE FAIGA O TE LOTO O TE ATUA

8. E fesoasoani mai pefea a pati i te Hakai 2:4 ke tumau tatou i te ‵saga tonu atu ki te faiga o te loto o te Atua? (Onoono foki ki te fakamatalaga mai lalo.)

⁸ Ona ko te pili mai o te fakalavelave lasi, ko sili atu nei i te tāua ke faka‵logo fakavave tatou ki te fakatonuga ke ‵kau atu ki te faiga o te galuega talai. (Male. 13:10) Kae kāti e faigata ki a tatou ke ‵saga tonu ki te ‵tou galuega talai māfai e pokotia tatou i mea tau tupe io me fakafesagai atu ki ‵tekemaiga ki te ‵tou galuega talai. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke fakamuamua ne tatou a manakoga o te Malo? Ko te tumau i te talitonu me i a “Ieova o kautau”b e fakatasi mai ki a tatou. Ka ‵lago mai a ia māfai e tumau i te fakamuamua ne tatou a manakoga o te Malo i lō ‵tu manakoga. Tela la, e seai se mea e ‵tau o ma‵taku tatou ki ei.—Faitau te Hakai 2:4.

9-10. Ne fakamaoni aka pefea ne se tauavaga a te ‵tonu o pati a Iesu i te Mataio 6:33?

⁹ Mafaufau ki te fakaakoakoga a Oleg mo Irina,c se tauavaga kolā e tavini atu pelā me ne paenia. Mai tua o te lā ga‵suega o fesoasoani atu ki se suā fakapotopotoga i te suā koga, ne galo atu te alaga sene mautinoa ne maua ne lāua mai lā galuega ona ko te tulaga sē ‵lei o mea tau tupe i te lā fenua. E tiga eiloa ne seki maua ne lā galuega ‵togi tumau kāti mō se tausaga, ne lavea faeloa ne lāua te fesoasoani alofa o Ieova mo taina mo tuagane. Ne mafai pefea o fakafesagai atu lāua ki mea faiga‵ta konā? Ne fai mai a Oleg, telā ne mafatia i te taimi muamua, penei, “Ne fesoasoani mai a te fakalave‵lave faeloa i te galuega talai ke ‵saga tonu atu māua ki mea kolā e sili atu i te tāua i te olaga.” E tiga ne salasala faeloa ki se galuega ‵togi, kae ne tumau eiloa lāua i te fakalave‵lave i te faiga o te galuega talai.

¹⁰ I te aso e tasi ne ‵foki atu lāua ki te fale mai te galuega talai, ne iloa aka ne lāua me ne faimalaga atu se lā taugasoa pili kāti i se ‵mao e nofo ki te 160 kilomita (100 mai) ke avatu a taga mea‵kai e lua. Ne fai mai a Oleg: “I te aso tenā, ne toe lavea ne māua te lasi o te atafai o Ieova kae penā foki mo te fakapotopotoga. Ne loto tali‵tonu māua me e se mafai o puli i a Ieova ana tavini, faitalia me mafau‵fau latou me ka foliga sē ‵lei a te tulaga o latou.”—Mata. 6:33.

11. Ne a mea e mafai o fakamoe‵moe tatou ki ei māfai e ‵saga tonu atu ki te faiga o te loto o te Atua?

¹¹ A Ieova e manako ke ‵saga tonu tatou ki te galuega faka‵sao ola tenei ko te faiga o soko. E pelā mo te mea ne fakasae mai i te fuaiupu e 7, ne fakamalosi ne Hakai a tino o Ieova ke kamata o fai te lotou taviniga tapu, e pelā eiloa mo te kamataga o toe faite te fakavae o te faletapu. Kafai e fai latou penā, e tauto atu a Ieova me ka “avatu ne [ia] se fakamanuiaga.” (Hakai 2:​18, 19) E mafai foki o tali‵tonu tatou me ka fakamanuia ne Ieova ‵tou taumafaiga māfai e fakamuamua a te galuega ne tuku mai ne ia ke fai ne tatou.

TE AUALA KE ATI AKA TE LOTO TALITONU KI A IEOVA

12. Kaia ne manakogina ei ne Esela mo ana taina Iutaia a te fakatuanaki malosi?

¹² I te 468 T.L.M., ne faima‵laga atu a Esela mo te potukau i te lua o tino Iutaia mai Papelonia ki Ielusalema. Ke fai te malaga tenei, ne manakogina ne Esela mo latou konā a te fakatuanaki malosi. Ka faima‵laga atu latou i auala fakama‵taku, kae ave ne latou se aofaki lasi o aulo mo siliva kolā ne fakameaalofa ki te faletapu. E mafai eiloa o puke latou ne tino kai‵soa. (Esela 7:​12-16; 8:31) E se gata i ei, ne fatoa iloa aka ne latou me e se mafai o puipui latou i Ielusalema. Ko se tokouke a tino e ‵nofo i te fakai kae seki toe faite a ‵pui mo mataloa o ia. Ne a mea e tauloto ne tatou mai i a Esela e uiga ki te loto talitonu ki a Ieova?

13. Ne ati aka pefea ne Esela tena loto talitonu ki a Ieova? (Onoono foki ki te fakamatalaga mai lalo.)

¹³ Ne lavea ne Esela te auala ne fesoasoani atu a Ieova ki Ana tino i taimi o tofotofoga. I tausaga mai mua o te 484 T.L.M., kāti koi nofo atu a Esela i Papelonia i te taimi ne avatu te fakatonuga a te tupu ko Asuelu ke fakaseai atu a tino Iutaia kolā e ‵nofo i te Emupaea o Pelesia. (Eseta 3:7, 13-15) Ne tu atu te ola o Esela i se tulaga fakamataku! I te lotou ‵logoga, ne fanoa‵noa malosi kae fakaliki‵liki a tino Iutaia i “kogā fenua katoa” kae seai se fakalotolotolua me ne ‵fuli atu o ‵talo ki a Ieova mō se takitakiga. (Eseta 4:3) Mafaufau aka la ki lagonaga o Esela mo ana taina Iutaia i te taimi ne tamate ei ne tino Iutaia a latou kolā ne palani ke ‵ta latou! (Eseta 9:​1, 2) A mea kolā ne fe‵paki mo Esela i taimi faiga‵ta konā kāti ne fai ei ke toka a ia mō tofotofoga i aso mai mua kae kāti ne fakamalosi aka ei tena loto talitonu ki te mafai ne Ieova o puipui Ana tino.d

14. Se a te akoakoga ne tauloto ne se tuagane mai te tausiga a Ieova ki a ia i taimi faiga‵ta?

¹⁴ Kafai e lavea ne tatou te tausiga a Ieova ki a tatou i taimi faiga‵ta, ka gasolo aka eiloa o malosi te ‵tou loto tali‵tonu ki a ia. Mafaufau ki te tala o Anastasia, telā e nofo i te feitu ki Saegala o Eulopa. Ne tiakina ne ia tena galuega ko te mea ke tumau i te sē kau atu ki se feitu. Ne fai mai a ia: “Ne seki ai ne aku tupe.” Kae ne toe fai mai a ia: “Ne tuku ne au te fakalavelave tenā ki a Ieova kae ne lavea ne au te auala ne atafai mai a ia ki a au. Kafai e se toe ai saku galuega ‵togi, ka sē mataku eiloa au. Kafai e tausi au ne toku Tamana i te lagi i te aso nei, ka tausi eiloa ne ia au i te aso taeao.”

15. Se a te mea ne fesoasoani ki a Esela ke tumau tena loto talitonu ki a Ieova? (Esela 7:​27, 28)

¹⁵ Ne lavea ne Esela te lima o Ieova i tena olaga kātoa. E mautinoa eiloa me i te mafaufau ‵loto ki taimi ne fesoasoani atu a Ieova ne fakamalosi aka ei a Esela ke fakatumau tena loto talitonu ki a Ia. Mafaufau ki te tugapati “te lima o Ieova toku Atua e i luga i a au.” (Faitau te Esela 7:​27, 28.) Ne fakaaoga ne Esela a fakamunaga tai ‵pau fakaono taimi i te tusi telā e tusi ki tena igoa.—Esela 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31.

16. I tulaga fea e mafai o lavea ‵lei ne tatou te lima o te Atua e fesoasoani mai ki ‵tou olaga? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁶ E mafai o fesoasoani mai a Ieova māfai e fe‵paki tatou mo se tofotofoga. E pelā māfai e fakamolemole atu koe ki tou pule ke malōlō ko te mea ke mafai o kau koe ki se fono io me fakamolemole atu ke ‵fuli ou taimi ga‵lue ko te mea ke mafai o kau ki ‵tou fakatasiga, ko ‵sala ne tatou se avanoaga ke lavea ne tatou te lima o Ieova e fesoasoani mai ki ‵tou olaga. Kāti ka ‵poi tatou māfai e maua a ikuga fakafiafia mai ei. Kafai i ei ke gasolo aka o malosi a te ‵tou loto tali‵tonu ki a Ieova.

17. Ne fakaasi atu pefea ne Esela te loto maulalo i taimi faiga‵ta? (Onoono ki te ata i te ‵kava.)

¹⁷ Ne saga atu a Esela mo te loto maulalo ki a Ieova mō se fesoasoani. I taimi takitasi e manavase ei a ia ki ana tiute, ne ‵talo faeloa a Esela mo te loto maulalo ki a Ieova. (Esela 8:​21-23; 9:​3-5) Ona ko te fakalagolago o Esela ki a Ieova, ne mafai foki ne nisi tino o fakaakoako ki tena fakatuanaki. (Esela 10:​1-4) Kafai e manava‵se tatou ki ‵tou manakoga faka-te-foitino io me ko te ‵lei o ‵tou kāiga, e ‵tau o ‵fuli atu tatou ki a Ieova mo te loto tali‵tonu e auala i ‵talo.

18. Ne a mea e mafai o fesoasoani mai ke gasolo aka o lasi ‵tou loto tali‵tonu ki a Ieova?

¹⁸ Kafai e ‵sala atu tatou mo te loto maulalo ki te fesoasoani o Ieova kae talia te fesoasoani o ‵tou taina tali‵tonu, ka gasolo aka o lasi te ‵tou loto tali‵tonu ki te Atua. Ne fakatumau ne Erika, se mātua e tokotolu ana tama a tena loto talitonu ki a Ieova i taimi e fepaki a ia mo fakalavelave faiga‵ta. Ne logo‵mae a ia i se vaitaimi i te mate atu o tena pepe seki fanau mai mo tena avaga pele. Ne fai mai a ia e uiga ki mea katoa ne ‵tupu ki a ia: “E se mafai o iloa muamua ne koe te auala ka fesoasoani atu ei a Ieova ki a koe. E mafai o maua te fesoasoani i auala fakaofoofogia. Ne iloa aka ne au me ne tali ne Ieova te ukega o aku ‵talo e auala i pati mo faifaiga a oku taugasoa. Kafai e fakaasi atu ne au ki oku taugasoa mea ‵tupu ki toku olaga, e toka eiloa latou o fesoasoani mai ki a au.”

TUMAU I TE LOTO TALITONU KI A IEOVA KE OKO KI TE GATAGA

19-20. Ne a mea e tauloto ne tatou mai tino Iutaia kolā ne seki mafai o toe ‵foki ki Ielusalema?

¹⁹ E mafai foki o tauloto ne tatou se akoakoga tāua mai tino Iutaia kolā ne seki mafai o ‵foki atu ki Ielusalema. Nisi kāti ko se uke olotou mea e mafai o fai ona ko te tulaga matua, ma‵saki malosi, io me ko tiute i te kāiga. E ui i ei, ne ‵lago katoatoa atu latou i te feitu faka-te-foitino ki a latou kolā ne toe ‵foki ki Ielusalema. (Esela 1:​5, 6) E foliga mai me i se 19 tausaga mai tua o te okoatuga te potukau muamua kolā ne toe ‵foki ki Ielusalema, ne tumau eiloa a latou kolā e ‵nofo i Papelonia i te avatu o meaalofa ki Ielusalema.—Saka. 6:10.

²⁰ Kafai foki loa ko se uke ‵tou mea e mafai o fai i te taviniga a te Atua, e tali‵tonu eiloa tatou me fiafia a Ieova ki ‵tou taumafaiga mo te loto kātoa ke fakafiafia a ia. E iloa pefea ne tatou? I aso o Sakalia, ne fakamolemole atu a Ieova ki tena pelofeta ke faite se foualiki e faite ki aulo mo siliva kae ke ‵foki mo tino kolā ne ‵nofo fakapagota i Papelonia. (Saka. 6:11) A te “foualiki” tenei ka fai pelā me se “fakamasauaga” o olotou meaalofa kolā e fai mo te kaima‵lie. (Saka. 6:14) E mafai foki o loto tali‵tonu tatou me ka sē puli i a Ieova ‵tou taumafaiga mo te loto kātoa ke tavini atu ki a ia i taimi faiga‵ta konei.—Epe. 6:10.

21. Se a te mea ka fesoasoani mai ke fakafesagai atu tatou mo te loto talitonu ki aso mai mua?

²¹ E mautinoa eiloa me ka tumau tatou i te fakafetai ki mea faiga‵ta i aso fakaoti konei, kae ka gasolo aka eiloa a fakalavelave mai te masei ki te masei atu i aso mai mua. (2 Timo. 3:​1, 13) Kae e se ‵tau o sōna manava‵se tatou. Masaua a pati a Ieova ki ana tino i aso o Hakai: “Au e fakatasi atu ki a koutou . . . Sa ma‵taku.” (Hakai 2:​4, 5) E mafai foki o mautinoa i a tatou me ka fakatasi mai a Ieova māfai e fai ne tatou te ‵toe mea ‵lei ke fai tena loto. Mai te fakagalue aka a akoakoga ne tauloto ne tatou mai valoaga a Hakai mo Sakalia mo te fakaakoakoga a Esela, ka fakatumau eiloa ne tatou te loto talitonu ki a Ieova faitalia mea faiga‵ta e fe‵paki mo tatou i aso mai mua.