Julio

Ja Jesús toj lek snocho ja jastal wa xyabʼ sok ja jastal wa spensaran ja sTati, sok chiknaji ja bʼa jas yala sok ja jas skʼulani, bʼa tini chʼikan ja milagroʼik (Juan 14:9). ¿Jasa wa xnebʼatik ja milagroʼik skʼulan ja Jesús? Ja Jesús sok ja sTat jelni syajtayotik. Yajni ja Jesús ti ajyi bʼa Luʼum, sjeʼa janekʼto wa syajtay ja kristyano yajni ya makunuk ja yip bʼa skʼulajel milagroʼik bʼa ya lamxuk ja swokole. Bʼa jun ekʼele, chawane maʼ mi xyilawe kʼinal awaniye skʼanjelyi skoltajel (Mat. 20:​30-34). Ja loʼili wa xyala ke ja Jesús «syatsʼa sbʼaj ja skʼujoli» sok tsaʼan ya jamxuk ja sateʼi. Ja bʼa yajlel griego ja «syatsʼa sbʼaj ja skʼujoli» wa stojolan bʼa jun jasunuk jel snikawotik. Ja jastal snaʼa yajulal, wani xchiktes ja yajalkʼujol yiʼoj ja Jesús sok jani ja jas nikji bʼa yajelyi swaʼel ja matik ayiʼoj waʼin sok stojbʼesel june maʼ ayiʼoj lepra (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Ja yuj wani xkʼuʼantik lek ke ja Jyoba, ja Dyos bʼa ‹yajulal kʼujol›, sok ja Yunin jelni syajtayotike, sok jelni yaj xyabʼye yajni wa xyilawe wantik yijel wokol (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). Wani skʼanawe sok spetsanil skʼujole oj xchʼaye snajel ja wokolik wan ekʼel sbʼaje ja kristyano. w23.04 3 par. 4, 5

Tʼilani oj kaʼ bʼa jpartetik sok mi oj kʼumuktik sok smaklajel pensarik mi stojoluk jel naʼubʼal sbʼaj ja bʼa sluʼumkʼinal ja Satanás. Bʼa stalnajel ja jpensartik sok yajel ajyuk jastik bʼa lek, tʼilani oj kʼumuktik sok skʼulajel estudiar ja Biblia, wajel ja bʼa reunionik sok elel xcholjel. Ja Jyoba wa skʼapa mini oj yakan oj ekʼ jbʼajtik mas prebaʼik bʼa mixa oj kuchkujtik (1 Cor. 10:​12, 13). Bʼa oj ajyukotik toj ja bʼa tsaʼanikxta kʼakʼu it jel wokol, tʼilani mok katikan yajelyi orasyon. Ja Jyoba wani skʼana oj ‹jamtikyi yibʼanal ja jkʼujoltik› (Sal. 62:8). Ja yuj, kada kʼakʼu pila tyempo yajelyi orasyon yajel el man bʼa wa kʼujol. Ayi stoyjel sok ayi tsʼakatal bʼa spetsanil ja jas wa skʼulan. Kʼanayi a-skoltaya bʼa mok xiwan xcholjel, a-skoltaya bʼa kuchelawuj ja wokolik sok bʼa kuchelawuj chikan jas preba oj ajukawi. Moka wakan mini jasa sok mini machʼa bʼa oj stima yajelyi orasyon ja Jyoba. w23.05 7 par. 17, 18

¿Jas yuj wala wajtik ja bʼa reunionik? Ja rason mas tʼilan jani yuja wa xkʼana oj katikyi stoyjel ja Jyoba (Sal. 26:12; 111:1). Ja bʼa reunionik cha wani stsatsankʼujolan jbʼajtik soka tuk ja bʼa tyempoʼik jel wokol (1 Tes. 5:11). Ja yuj, yajni wa xkaʼa jkomentariotik, wani xlajxikujtik skʼulajel ja chabʼ jasunuk it. Pe ay jujuntik jasunuk oj bʼobʼ stimotik: ja jel oj xiwkotik bʼa mixa oj jkʼan oj kayi jkomentariotik ma ja wa xjachatik jitsan ekʼele ja jkʼabʼtik pe mini x-ajikitik spetsanil ja jastal wa xkʼanatik. Ja jekabʼanum Pablo xchiktes ja jas oj waj jkʼujoltik: «La jtsatsankʼujoluk jbʼajtik». Ta wa xkaʼa tʼabʼan jkʼujoltik ke oj bʼobʼ jtsatsankʼujoluktik ja tuk asta ja yajni wa xkaʼa jkomentariotik bʼa pasil pe wa xchiktes ja skʼuʼajel kiʼojtik, mini jel oj xiwkotik ja yajni oj jach ja jkʼabʼtik. Sok ta mi jel x-ajikitik jastalni wa xkʼanatik, jelni oj ajyukotik gusto yajni wa xkilatik wa xbʼobʼ yaʼ skomentario ja tuk (1 Ped. 3:8). w23.04 20 par. 1-3

¡Yaʼatani permiso ja reyi! Ja judíoʼik bʼa ayxa junuk 70 jabʼil ikʼubʼale och ja bʼa Babilonia ojxa bʼobʼ eluke sok oj kumxuke ja bʼa sluʼume bʼa Israel (Esd. 1:​2-4). Kechantani ja Jyoba oj bʼobʼyuj skʼulajel jastal jaw. Yujni ja babilonioʼik mi xyawe el libre ja matik presoʼayuji (Is. 14:​4, 17). Pe ja Babilonia chʼayji snajel sok ja yajkʼachil gobyerno yala ke ja judíoʼik ojxa bʼobʼ yawekan ja país. Ja yuj spetsanil ja judíoʼik, mas sbʼaja olomalik bʼa pamilya, tʼilani oj stsaʼe jun jasunuk: elel ja bʼa Babilonia ma ti oj kanuke tiw. Pe bʼa jujuntik bʼobʼta mi pasil wajyujile stsajel ja it. Jujuntik awelexani bʼa skʼulajel ja najat bʼejyel jaw sok bʼa jel wokoli. Sok yuja tʼusan mi spetsaniluk ja judíoʼik tixa pojkele bʼa Babilonia, jaʼitani ja lugar wa snaʼawe sbʼaji. Bʼa yeʼnle, ja Israel jani ja sluʼume ja maʼ ekʼpaxtayujile. Sok lajansok jujuntik judío kʼeyetani rikoʼil ja bʼa Babilonia. Ja yuj, bʼobʼta mini pasil wajyujile yajelkan ja lekil snaje ma ja snegosyoʼe sok oj cha ajyuke bʼa jun luʼum mi snaʼawe sbʼaj. w23.05 14 par. 1, 2

Ja Yabʼal ja Dyos wa stsatsankʼujolanotik bʼa mi oj katikan yajel ajyuk ja modoʼalik bʼa kuchelkujtik, snajel yajulal sok ja yajtanel. Ja Lucas 21:19 wa xyala: «Yuja oj kuchukawujilex ojni akoltayexkan jawa sakʼanilexi». Ja Colosenses 3:12 wa xyaʼa ja rason it: «Aʼajyukawujilex syajulala kʼujolex sok yajxta ilabʼajik». Sok ja 1 Tesalonicenses 4:​9, 10 wa xyala: «Ja Dyos wan sjejelawilex oja yajta abʼajex. […] Pe kermano jumasaʼ, wa stsatsankʼujolanextikon bʼa masto oja kʼulukex». Ja yaljelik it jani wan kʼotel sbʼaj ja matik wanexa sjejel wa xkuchyujile, ay syajulal skʼujole sok wa xyajtaniye. Pe tʼilan mi oj yawekan yajel ajyuk ja modoʼalik it. Sok junxtani bʼa keʼntik. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa lajxelkujtik? Jani yiljel jastal yawe ajyuk ja modoʼalik it ja bʼajtan snochumanik Kristo sok jastal oj bʼobʼ jnochtike, jachuk oj ajyukotik chapan ja bʼa niwan wokol. Anto, yajni xkʼe ja niwan wokol, ja weʼn wa nebʼunejxani bʼa kuchelawuj sok masni puesto oj ajyan bʼa kuchelawuj. w23.07 2 par. 4; 3 par. 8

Ja bʼaytiki wani xbʼobʼ slaj teytik ja bʼa «Bʼej bʼa ajyel Sak». Ja bʼa tyempo jakum, ojni yakan bʼa oj kabʼtik stsamalil ja slekilalik oj yijan ja sGobyerno. Ja yuj, tanto ja matik tsaʼubʼal oj wajuke bʼa satkʼinal sok ja «pilan chejik» tʼilani ti oj ajyukotik tiw (Juan 10:16). Man 1919, miyonik kristyano, winike, ixuke sok yal untik elele ja bʼa Niwan Babilonia, bʼa jani spetsanil ja relijyonik mi meranuk ja bʼa luʼumkʼinal sok kʼeta ajyuke ja bʼa bʼej it kechanta wa senyaʼan. Yajni ja judíoʼik yawekan ja Babilonia, ja Jyoba skʼulani sbʼaj asegurar bʼa mok jas timjuke ja bʼa bʼeji (Is. 57:14). ¿Junxta maʼ skʼulansok ja «Bʼej bʼa ajyel Sak» ja bʼa jtyempotik? Junxtaniʼa. Jitsan jabʼil bʼajtanxa lek ja bʼa 1919, ja Jyoba kʼe ya makunuk winike puesto ajyiye bʼa xchapjel ja bʼeji (cha kʼela ja Isaías 40:3). Skʼulaneni «aʼtelik» bʼa Dyos ja bʼa bʼeji bʼa jachuk mas tsaʼan ja matik ayiʼoje jun lekil skʼujole ojni bʼobʼ eluke ja bʼa Niwan Babilonia sok oj ochuke ja bʼa xchonabʼ ja Dyos bʼa kujlajita ja meran stoyjeli. w23.05 15, 16 par. 8, 9

Ja Jyoba wa skʼana gusto oj kaʼteltaytik sok spetsanil jkʼujoltik (2 Cor. 9:7). Anto, ¿jas yuj oj kʼujoluktik stajel jun jkʼelsatik bʼa Dyos ta mi xkʼankʼunikujtik skʼulajel? La jpensaraʼuktik ja sjejel bʼa jekabʼanum Pablo. Ja yeʼn yala: «Tsats lek wa xtojo ja jkuerpo sok wa xkaʼ och jmosoʼil» (1 Cor. 9:​25-27). Ja Pablo skʼulan sbʼaj obligar skʼulajel ja jas wa skʼana ja Jyoba asta ja yajni wa xyabʼ mi jel xkʼankʼuniyuji. ¿Gusto maʼ ajyi ja Jyoba yuja yaʼtel ja Pablo? Gustoniʼa. Sok yayi stsʼakol yuja tsatsal yaʼtel (2 Tim. 4:​7, 8). Ja Jyoba cha jel xgustoʼaxi yajni wa xyila wa xkʼujolantik bʼa stajel jun jkʼelsatik, asta ja yajni mi xkʼankʼunikujtik. ¿Jas yuj? Yujni wa xkʼulantik yuja wa xyajtaytik ama mi tolabida wa xkiʼajtik gusto ja aʼtel bʼa kʼetik skʼulajel. Ja Jyoba ya koʼyi slekilal ja Pablo sok cha ojni ya koʼ jlekilaltik ja keʼntik ta wa xkʼujolantik (Sal. 126:5). Sok yiljel ke ja Jyoba wa xya koʼ jlekilaltik ja wa xkʼujolantik, bʼobʼta oj kʼe kabʼtik mas oj kʼankʼunukujtik. w23.05 29 par. 9, 10

Ja jekabʼanum Pablo yala ke ja matik mi oj kanuke sakʼan ja bʼa skʼakʼu ja Jyoba jachuke jastal ja matik wane wayel. Yajni june maʼ wan wayel, mini snaʼa ja jas wan ekʼeli sok jastal wan ekʼel ja tyempo. Cha mini snaʼa ja jastik ojto ekʼuk sok mini jas wa xbʼobʼ skʼuluk. Jachni junxta wa x-ekʼ ja bʼa jastal wa xkila jbʼajtiksok ja Dyos: tʼusan mi spetsanil ja kristyano wane wayel (Rom. 11:8). Mini skisawe ja prebaʼik bʼa wa sjeʼa tixa aytik ja bʼa «tsaʼanikxta kʼakʼu» sok bʼa jelxa mojan ja niwan wokol (2 Ped. 3:​3, 4). Pe ja keʼntik wani xnaʼatik ke ja rason bʼa ajyel kʼelan jakan mastoni tʼilan kada kʼakʼu (1 Tes. 5:6). Ja yuj wani skʼana oj ajyukotik laman sok tsats. ¿Jas yuj? Yujni jel pasil oj chʼik jbʼajtik jastik bʼa politika sok bʼa jastik wa skʼulan ja luʼumkʼinal. Chomajkil, yajni wan mojxeljan ja skʼakʼu ja Jyoba, ja tʼenwanel bʼa xchʼikjel jbʼajtik bʼa jun partido jelni oj ipaxuk. Pe mini xbʼobʼ cham jkʼujoltik jas oj kʼuluktik yujni ja yip ja Dyos oj yakitik ja lamanil sok bʼa kuchelkujtik, sok ojni skoltayotik bʼa oj tsatik lek ja jas oj kʼuluktik (Luc. 12:​11, 12). w23.06 10 par. 6, 7

¿Jasa bʼajtan wa x-ekʼ bʼa wa pensar yajni waxa wabʼ sbʼaja Sansón? Bʼobʼta jani waxa pensaran sbʼaja jastal jel ja yipi. Ja jaw jelni meran, pe ja winik it cha skʼulani jun jasunuk mi lekuk bʼa jel chaʼan stupu. Ama jachuk, ja Jyoba jani waj skʼujol ja bʼa skʼuʼajel sjeʼa snajtil ja bʼa sakʼanil, sok xchʼikanikan ja bʼa Biblia ja sjejel yaʼa bʼa jachuk oj nebʼtik sbʼaja yeʼn. Ja Jyoba ya makunuk ja Sansón bʼa lajxelyuj skʼulajel jastik cham yiljel bʼa skoltajel ja xchonabʼ Israel. Jitsan jabʼil tsaʼan yajni chamtaʼi, ja Jyoba ya ekʼyi ja jekabʼanum Pablo bʼa a-xchʼikan ja sbʼiʼil ja Sansón bʼa jun lista bʼa bʼiʼilalik bʼa ajyiyujile jun niwan skʼuʼajel (Heb. 11:​32-34). Ja yeʼn sleʼani skoltajel bʼa Jyoba man ja bʼa ekʼeleʼik jel wokoli. Jelni jas wa xnebʼatik ja bʼa sjejel yaʼa sok ja jastal jel stsatsankʼujolanotik. w23.09 2 par. 1, 2

Jun jasunuk oj skoltayotik bʼa kuchelkujtik jani yajelyi orasyon tikʼan ja Jyoba (1 Tes. 5:17). Bʼobʼta ja weʼn mi wan ekʼelabʼaj jun tsatsal wokol ja wego. Pe ¿jas waxa kʼulan yajni waxa wabʼ mi gusto ayuka, mixa naʼa jas oja kʼuluk ma chamkʼujol aya? ¿Wan maʼ xa leʼa ja stojelal ja Jyoba? Ta aya wiʼoj ja kostumbre bʼa slejel akoltajel bʼa Jyoba bʼa kuchelawuj ja wokolik wa x-ekʼabʼaj, cha ojni akʼuluk ja bʼa tyempo jakum yajni x-ipaxi ja jastiki. Ojni akʼuʼuk lek ke ja yeʼn wani snaʼa jas mero styempoʼil oj skoltaya sok jastal oj skʼuluk (Sal. 27:​1, 3). Masni oj tatik modo kuchelkujtik ja bʼa niwan wokol ta wa xkuchkujtik ja jwokoltik ja wego (Rom. 5:3). ¿Jas yuj wa xbʼobʼ kaltik ja it? Pes jitsan hermano wa xyabʼye ke kada ekʼele wa xkuchyujile jun wokol masni tsats wa x-ajyiye bʼa kuchelyujile ja bʼa pilani. Yajni wa xkuchyujile jun wokol soka skoltanel ja Jyoba, masni wa stsatsbʼi ja skʼuʼajel yiʼoje bʼa ojni koltajukeyuj. Sok stsʼakatal yuja skʼuʼajel jaw, wani xlajxiyujile bʼa kuchelyujile ja pilan wokoli (Sant. 1:​2-4). w23.07 3 par. 7, 8

Ja Jyoba wani x-och rason yujni chʼin wa xyaʼa sbʼaj sok ay syajulal skʼujol. Jun sjejel, sjeʼani chʼin yaʼa sbʼaj yajni ojxta xchʼaysnajel ja matik jel malo ja bʼa Sodoma. Yani makunuk jujuntik anjel bʼa yalweyabʼ ja yaʼtijum Lot ke awajuk bʼa witsaltik. Pe ja Lot wani xiw ja tiwi. Ja yuj, spatayi skʼujol bʼa a-skʼan ke ja yeʼn soka spamilya ti oj wajuke bʼa Zóar. Jun yal chʼin chonabʼ ke ja Dyos cha spensaraʼunej oj xchʼaysnajel. Ja Jyoba ojni bʼobʼ skʼanyi ajyi ke a-skʼuʼuk jastalni mero alubʼalyabʼi, pe mini skʼulan, lekni yabʼi ama ja jaw wa stojolan ke mini oj xchʼaysnajel ja Zóar (Gén. 19:​18-22). Sigloʼik tsaʼan, ja Jyoba sjeʼayi syajulal skʼujol ja swinkil ja Ninive. Sjeka ja yaluman Jonás bʼa oj waj yal yabʼye ke ja yeʼnleʼi sok ja xchonabʼe ojni chʼayuk snajele yuja smaloʼile. Pe yajni ja ninivitaʼik sutxi skʼujole, ja Jyoba snaʼa syajulale sok yaʼa perdon ja chonabʼ (Jon. 3:​1, 10; 4:​10, 11). w23.07 21 par. 5

¿Jas wa xnebʼatik ja bʼa loʼil bʼa Jehoás? Ja yeʼn jachni jastal jun teʼ bʼa mi tsʼunanuk ay lek, bʼa yij oj ajyuk, wani skʼana ja skoltanel jun estaca, bʼa jani ja olomal sacerdote Jehoiadá. Yajni ja yeʼn chami sok kʼe ajyuk ja apóstataʼik, ja Jehoás kʼulajini ganar. Ja jas ekʼ sbʼaji wani sjeʼakitik jun jasunuk jel tʼilan: mini xbʼobʼ xiwkotik yuja Jyoba kechanta yuja kermanotik sok ja jpamilyatik jach wa skʼulane sok wa skoltayotike. Bʼa oj ajyukotik yij ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba, tʼilani oj katik tsatsbʼuk ja yajtanel sok ja kiswanel kiʼojtik bʼa yeʼn skʼulajel estudiar, spensarajel sok tikʼan yajelyi orasyon (Jer. 17:​7, 8; Col. 2:​6, 7). Ja Jyoba mini jas wa skʼanakitik bʼa mi oj bʼobʼkujtik. Ja jas wa smajlay bʼa keʼntik jani ja jas wa xyala ja Eclesiastés 12:13: «Xiwanyuj ja Dyos smeranil sok kʼuʼan ja smandarik, yujni jaʼita it spetsanil ja jas tʼilan oj skʼuluk ja winiki». Ta wala xiwtik yuja Jyoba, ojni kuchkujtik chikan jas wokol oj jak jbʼajtik sok ojni ajyukotik tsats. Ja jastal wa xkila jbʼajtiksok ja Jyoba mini jas oj sjome. w23.06 19 par. 17-19

Ja Dyos wani xya jkʼuʼuktik lek soka yaljelik it wa xkʼesok: «Ti yala ja Maʼ kulan ekʼ ja bʼa trono» (Apoc. 21:5a). Ja yaljelik it jelni chaʼanyabʼal, yujni jaʼitani june ja bʼa ekʼeleʼik wa xkʼesok ja bʼa oxe ekʼele wa xkʼumani ja Jyoba ja bʼa nakʼsatalik bʼa Apocalipsis. Ja jaw wani stojolan ke ja maʼ wa xya jkʼuʼuktik lek ja it jani ja Jyoba, mini kʼotel jun anjel bʼa jel ja yip, cha mini jaʼuk ja Jesús. Ja it wani xya tsatsbʼuk ja sjipjel jkʼujoltik ja bʼa yaljelik wa snochoyi, yujni ja Jyoba ‹mi xbʼobʼ sleʼ abʼal› (Tito 1:2). Ja yuj, ja yaljelik wa xtaʼatik bʼa Apocalipsis 21:​5, 6 ojni kʼot smeranil. La jpaklaytik ja yaljel «¡Kʼela!». Ja bʼa yaljel griego sutubʼal ja «¡Kʼela!» jitsani ekʼele wa xtax ja bʼa Apocalipsis. ¿Sok jasa wa snochoyi? Ja Dyos wa xyala: «Wanon skʼulajel yajkʼachil yibʼanal ja jastik junuki». Ama ja Jyoba jani wan stajel tiʼal ja bʼa jastik oj stukbʼes ja bʼa tyempo jakum, jelxani seguro ay oj kʼot smeranil ja kʼapjelal it bʼa lajansok wanxani skʼulajel (Is. 46:10). w23.11 3, 4 par. 7, 8

Ja jekabʼanum Pedro mini yaʼakan skʼulajelsok luchar ja spaltaʼik. La kiltik jujuntik sjejel. Yajni ja Jesús xcholo tʼilan oj yiʼ wokol sok oj chamuk bʼa jach oj kʼot smeranil ja jastik yalunejxakan ja Biblia, ja Pedro stojo (Mar. 8:​31-33). Jitsani ekʼele, ja yeʼn sok ja tuk nebʼumanik kʼeye kʼumal sbʼaja machunkiluk mas niwan bʼa yeʼnle (Mar. 9:​33, 34). Ja akwal bʼajtanto oj chamuk ja Jesús, ja Pedro skʼutsuyi ja xchikin jun winik (Juan 18:10). Sok ja bʼa junxta akwal jaw yaʼakan akʼulajuk ganar yuja xiweli sok oxe ekʼele yala mi snaʼa sbʼaj ja yamigo Jesús (Mar. 14:​66-72). Yuja jaw jelni aji okʼ juntiro. Ja Jesús mini sjipakan ja Pedro, bʼa jel elel sgana. Tsaʼan yajni sakʼwi, yaʼanikan a-sjeʼ ke wani xyajtajiyuj. Sloko bʼa oj stalnay ja yal xchejiki (Juan 21:​15-17). Sok ja Pedro gustoni lek skʼulan aseptar. Ja yuj tini ajyi ja bʼa Jerusalén ja bʼa skʼakʼujil ja Pentecostés sok yeʼnani june ja maʼ bʼajtan koʼ sbʼaj ja yip ja Dyosi. w23.09 22 par. 6, 7

Ja jekabʼanum Pedro yala yabʼ ja it ja tuk snochumanik Kristo bʼa cha ansyanoʼeni: «Talnayik ja yal xchejik ja Dyos» (1 Ped. 5:​1-4). Wani xnaʼatik ke ja ansyanoʼik wani syajtaye ja yermanoʼe sok wa skʼanawe oj stalnaye. Pe bʼobʼta ay ekʼele wokolni xyabʼye bʼa skʼulajel ja cholal jaw yuja jel latsan aye ma yajtik aye. Ta jach wan ekʼelabʼaj, ¿jas oj bʼobʼa kʼuluk? Choloyabʼ ja Jyoba ja jastal aya xa wabʼi. Ja Pedro stsʼijbʼan: «Ta ay maʼ wa skoltay ja tuki, a-skʼuluk jastal maʼ wa sjipa skʼujol ja bʼa ipal wa xyaʼa ja Dyosi» (1 Ped. 4:11). Bʼobʼta jawa wermanoʼik waneni stʼaspujel wokolik bʼa mi xbʼobʼ stojbʼese ja bʼa luʼumkʼinal it. Pe ajuluka kʼujol ja Jesukristo, «ja mero talnanumi», ojni bʼobʼ skʼuluk mas bʼa yeʼnle ke yuja weʼni, ja wego sok jachuk ja bʼa yajkʼachil luʼum. Ja jas wa smajlay ja Jyoba sbʼaja ansyanoʼik jani a-syajtaye ja yermanoʼe, a-stalnaye sok akʼotuke «lekil sjejelik sbʼaja chejiki». w23.09 30 par. 13, 14

Ja keʼntiki tʼilani oj talnay jbʼajtik bʼa mi oj kitik ja jastal wa spensaran ja kristyano. Ta wa xkʼe jpensaraʼuktik jastal ja kristyanoʼik ja bʼa luʼumkʼinal, mixani oj kistik ja Jyoba sok jachuk ja jastik yaʼunej kujlajuk (1 Cor. 3:19). «Ja sbiboʼil ja luʼumkʼinal it» wani snikawotik bʼa oj kʼuluktik ja jas wa xkʼanatik. La kiltik ja jas ekʼ sbʼaje ja kongregasyonik bʼa Pérgamo sok Tiatira. Jujuntik snochumanik Kristo yawekan ajomjukeyuj ja kristyanoʼik bʼa ayiʼoj jun kuxil sakʼanile sok bʼa wa stoyowe kʼulubʼal dyosik. Ja Jesús tsats lek stojo ja chabʼ kongregasyon it yuja lek yilawe ja koʼel mulal sok ixuk winik (Apoc. 2:​14, 20). Ja bʼa jtyempotik, bʼobʼta ja kristyanoʼik oj stʼenotik bʼa jaʼ oj kitik ja jastal wa spensarane. Bʼobʼta jujuntik jpamilyatik ma ja matik wa xnaʼatik sbʼaje oj snikotike bʼa oj kistik ja jas wa xyala ja jkʼujoltik sok oj kʼoktikyi ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba, bʼobʼta oj yal-e mey smaloʼil ja skʼulajel ja jas wa xkʼankʼunikujtik sok ja jastik kujlajel ja bʼa Biblia mixani ajkʼachuk. Ay ekʼele, bʼobʼta oj pensaraʼuktik ke jujuntik tojelalik wa xyakitik ja Jyoba mini jel chikanuk stojol. Asta bʼobʼta oj kabʼtik oj jelxukotik soka «jastik kanel tsʼijbʼunubʼali» (1 Cor. 4:6). w23.07 16 par. 10, 11

Ja María, ja snan ja Jesús wani xmakuniyuj oj ajyuk yip. Ojni kan embarazada ama mito nupaneluk. Mitoni snaʼa jastal kʼotel jun nanal, pe yeʼnani oj ya kʼiʼuk ja maʼ oj kʼotuk ja Mesías. Mini bʼa staʼunej sbʼajsok jun winik, sok tʼilani oj xcholyabʼ ja maʼ oj nupanuksoki, ja José, bʼa embarazadaxa ay (Luc. 1:​26-33). ¿Jastal ajiyi yip ja María? Jani sleʼa skoltajel bʼa tuk. Jun sjejel, yala yabʼ ja Gabriel acholjukyabʼ tʼusan mas sbʼaja aʼtel wan ajelyi yuja Jyoba (Luc. 1:34). Tʼusan tsaʼan, skʼulani jun najtil biaje ‹ja bʼa witsaltik› bʼa Judá bʼa yulatajel jun spamilya, ja Elisabet. Ja Elisabet skʼulan felicitar ja María sok bʼa jani nikji yuja yip ja Dyos, yala jun jasunuk alubʼalkan bʼa jel tsatsankʼujolani sbʼaja yal alats oj ya ajyuk ja María (Luc. 1:​39-45). Ja María yala ke ja Jyoba «jel jas skʼulunej soka yijil skʼabʼi» (Luc. 1:​46-51). Ja Jyoba ya makunuk ja Gabriel sok ja Elisabet bʼa stsatsankʼujolajel ja María. w23.10 14, 15 par. 10-12

Ayni jun kʼole 144,000 tsaʼubʼale yuja yip ja Dyosi sok wane yabʼjel stsamalil bʼa jun modo jel chaʼanyabʼal ja bʼa jastal wa xyila sbʼajesok ja Jyoba. Ja yeʼnle ojni aʼtijukesok ja Jesús jastal sacerdoteʼik ja bʼa satkʼinal (Apoc. 14:1). Yajni tito aye ja bʼa Luʼumi, ja Dyos wani stsaʼa soka yipi sok wa xkʼot yil jastal yuntikil. Ja Lugar Sak ja bʼa tabernáculo jani wa senyaʼan ja jaw bʼa jel chaʼanyabʼal wa xyila sbʼajesok ja Dyosi (Rom. 8:​15-17). Ja lugar Jel Sak ja bʼa tabernáculo jani wa senyaʼan ja satkʼinali, bʼa tey ja Jyoba. «Ja kortina» bʼa wa spila ja Lugar Sak sok ja lugar Jel Sak jani wa senyaʼan ja skuerpo ja Jesús. Ja skuerpoʼi mini xbʼobʼ ajukan bʼa oj ochuk ja bʼa satkʼinali jastal niwan mero Olomal Sacerdote ja bʼa stemplo ja Jyoba. Yajni yaʼa ja skuerpo jastal jun majtanal sbʼaja kristyanoʼik, ja Jesús yaʼanikan ke bʼa spetsanil ja matik tsaʼubʼaleʼi oj bʼobʼ ochuke ja bʼa satkʼinali. Bʼa oj bʼobʼ ajukyile ja stsʼakole bʼa oj wajuke ja bʼa satkʼinali, ja matik tsaʼubʼaleʼi cha tʼilani oj yaʼekan ja skuerpoʼe bʼa chikʼ bʼakʼete (Heb. 10:​19, 20; 1 Cor. 15:50). w23.10 28 par. 13

Ja Gedeón ajyi laman yajni kʼenaji yuja winike bʼa Efraín (Juec. 8:​1-3). Jaʼuktoma oj tajkuk, yaʼa sbʼaj chʼin sok smaklay, sok tsamalxta kʼumani bʼa ya lamxuk ja jas wan ekʼel. Ja ansyanoʼik bʼa bibo jachukeni jastal ja Gedeón. Yajni ay maʼ wa xkʼenajiyeyuj, wani smaklaye lek sok wa sjakʼawe bʼa jun modo laman (Sant. 3:13). Skʼulajel ja it wani xkoltaniye bʼa oj ajyuk laman ja kongregasyon. Yajni toyji ja Gedeón yuja skʼulan ganar ja madianitaʼik, jani waj skʼujol ja xchonabʼ ja Jyoba (Juec. 8:​22, 23). ¿Jastal oj bʼobʼ snoche ja ansyanoʼik ja sjejeli? Jani oj yaweyi ja Jyoba yibʼanal ja toyjelal yajni ay jas wa xlajxiyujile (1 Cor. 4:​6, 7). Jun sjejel, ta jun ansyano wa xkʼulaji felicitar yuja jastal wa sjeʼa, ojni bʼobʼ sjakʼ ke ja jas yalunej tini yaʼunej el bʼa Yabʼal ja Dyos sok jpetsaniltik jelni jas wa xnebʼatik stsʼakatal yuja chapjelal wa xyakitik ja xchonabʼ ja Jyoba. Jelni lek bʼa jujuntik ekʼele ja ansyanoʼik a-sjobʼ sbʼaje ta ja jastal wa sjeʼawe jaʼ wa stoyo ja Jyoba ma kechan yeʼn wa skʼanawe atoyjuke. w23.06 4 par. 7, 8

Ta mi x-ajikitik ja jas jkʼanunejtikyi ja Jyoba, ojni bʼobʼ kaʼ jbʼajtik ja sjobʼjel it: «Ja jas wanon skʼanjeli, ¿jani maʼ ja mas leka?». Ja keʼntiki wani xkʼuʼantik ke wa xnaʼatik ja jas mas lek bʼa keʼntik. Pe bʼobʼta ja jasa wa xkʼanatiki mini jaʼuk ja mas lek ja yajni x-ekʼ ja tyempo. Bʼobʼta wantik yajelyi orasyon bʼa oj tojbʼuk jun wokol ja bʼa jastal wa xkʼanatik ja keʼntik, pe bʼobʼta ayni jun modo bʼa mas lek oj tojbʼuk. Sok bʼobʼta jujuntik ja bʼa jas wa xkʼanatiki mini akuerdoʼayuk soka jas wa skʼana ja Jyoba (1 Juan 5:14). Jun sjejel, la jpensaraʼuktik ja nantatalik bʼa skʼanaweyi ja Jyoba ke ayakan ke ja skereme ti oj ajyuk ja bʼa smeranil. Ja jaw lajansok lekniʼa. Pe ja smeranili, ja Jyoba mini maʼ wa stʼena bʼa oj aʼteltajuk. Ja yeʼn wa skʼana, cha jachuk ja kuntikiltiki, la katikyi stoyjel yujni keʼn jach jtsaʼunejtik (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Anto, ¿jasa oj bʼobʼ skʼaneyi ja Jyoba ja nantatalik jaw? Ke akoltajuke bʼa oj kʼot man bʼa skʼujol ja skereme bʼa jachuk oj syajtay ja Jyoba sok oj skʼan oj yamigoʼuk (Prov. 22:6; Efes. 6:4). w23.11 21 par. 5; 23 par. 12

¿Jas yuj wa xkalatik ke ja yajel kulan skʼujol ja tuk juni modo bʼa sjejel ke wa xyajtaytike? Jun diccionario bʼa Biblia wa xcholo ke ja yaljel bʼa griego ke ya makunuk ja Pablo ja bʼa «yajel kulana kʼujolex», wa stojolan «ajyel tekʼan bʼa stsʼeʼel jun kristyano bʼa stsatsankʼujolajel yajni wan ekʼel sbʼaj tsatsal wokolik». Ja yuj, yajni wa xkaʼatik kulan skʼujol jun hermano ke wan yijel wokol, wani xkoltaytik bʼa mi oj yakan ja bʼej ke wa xyiʼaj ja bʼa sakʼanil. Kada ekʼele ke jun hermano ma jun hermana wa xkoltaytik ja yajni wan okʼel sok teyotik bʼa stsʼeʼel, wanotik yaljel yabʼ ke wa xyajtaytik (2 Cor. 7:​6, 7, 13). Ja snajel syajal sok yajel kulan kʼujolal wani syaka sbʼaj. ¿Jas yuj? Pes yajni jun kristyano wa snaʼa syajal june ke wan ekʼel sbʼaj wokol, wani skʼana oj ya kulanyi skʼujol sok ay jas skʼulajel bʼa skoltajel. Ja yuj bʼajtani wa xnaʼatik syajal sok ja jaw wa snikawotik bʼa yajel kulan kʼujolal. Jani jaw ja jas wa x-ekʼ sbʼaj ja Jyoba. Ja Pablo xcholo ke ja syajal wa xyabʼ ja Dyos yuja kristyanoʼik wa xnikji bʼa oj yayi kulan skʼujol. Yala ke jabʼi ja Jyoba yeʼn «ja Tatal bʼa jel syajulal skʼujoli sok ja Dyos maʼ wa xyayi kulan skʼujol ja kristyano» (2 Cor. 1:3). w23.11 9, 10 par. 8-10

Spetsanil ja snochumanotik Kristo wa xnaʼatik ke ojni ekʼ jbʼajtik wokolik. La jpensaraʼuktik ja jas aljiyabʼye ja snochumanik Kristo ja bʼa Tesalónica yuja jekabʼanum Pablo: «Yajni ti ajyitikona mokexi, kʼajyelni wa xkalatikona wabʼyex ojni jtʼaspuntik wokolik, sok jastalni wanxa xa naʼawex, jachni ekʼela» (1 Tes. 3:4). Sok ja corintioʼik stsʼijbʼanyi: «Wani xkʼanatikon altanto oj ajyanik sbʼaja wokolik ekʼ jbʼajtikon [ ...], asta kalatikon ojni chamkotikon» (2 Cor. 1:8; 11:​23-27). Ja it jelni meran wan ekʼel ja bʼa jtyempotiki. Ja snochumanotik Kristo wani xnaʼatik ke ojni ekʼ jbʼajtik wokol (2 Tim. 3:12). Yajni wana skʼuʼajel bʼa Jesús sok snochjel, jawa wamigoʼik, jawa pamilyaʼik wa skʼulana burlar ma mini lek xyilawa. ¿Ekʼel maʼ abʼaj wokol ja bʼa waʼtel yuja atsaʼunej oj ajyan toj bʼa yibʼanal? (Heb. 13:18). ¿Ijel maʼ apatik yuja Gobyernoʼik yuja waxa choloyabʼ ja tuk ja smajlajela wiʼoji? Sea jas wokol oj ekʼ jbʼajtik, ja Pablo yala ke tʼilani oj gustoʼaxukotik. w23.12 10, 11 par. 9, 10

Ja Jacob tʼilani kuchyuj jitsan wokolik. Bʼa pilan, chawane ja bʼa yuntikil, ja Simeón sok ja Leví, yawe kuxbʼuk ja spamilyaʼe sok ja sbʼiʼil ja Jyoba. Chomajkil ja yala cheʼum ja Jacob, ja Raquel, cham yajni wan pojkel ja xchabʼil skerem. Sok yuja ajyi jun niwan waʼin, ja Jacob tʼilani waj man Egipto yajni awelxa (Gén. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28). Ama yuja wokolik it, ja Jacob mini tʼun chʼayuj ja skʼuʼajel yiʼoj bʼa Jyoba sok mini ja bʼa jastik skʼapunej. Ja Jyoba sjeʼa jaman lek ke gusto aysok. Jun sjejel, ja Jacob kʼot ajyukyuj jitsan jastik sbʼaj stsʼakatal yuja Jyoba. Sok seguro ja Jacob jelni yayi tsʼakatal ja Dyos yajni jitsan jabʼil tsaʼan yila sbʼajsok ja José, bʼa wa spensaran chamta ajyi. Ja Jacob kuchyuj ja wokolik jaw yujni tsats ay lek ja jastal wa xyila sbʼajsok ja Jyoba (Gén. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30). Ja keʼntiki cha ojni kuchkujtik ja wokolik mi xmajlaxi ta tsats ay lek ja jastal wa xkila jbʼajtiksok ja Jyoba. w23.04 15 par. 6, 7

Ja bʼa Salmo 23, ja David xcholo ja jastal skʼuʼunejni lek ke wa xyajtajiyuj ja Jyoba sok yajxta wa xtalnaji. Ja tiw yala ke ja Jyoba kʼotelni ja stalnanum sok xcholo ja jastal jel lek xyila sbʼajsok. Ja David seguroni ay yujni wa snaʼa ke yeʼnani wa xtoji yuja Jyoba. Sok tini wa sleʼa skoltajel bʼa yeʼn. Wani snaʼa ke ja jastal wa xyajtajiyuj ja Jyoba tini oj ajyuksok kada kʼakʼu ja bʼa sakʼanil. La kiltik jas yuj wani sjipa lek skʼujol bʼa Dyos. Ja David wani xyabʼ ke wa xtalnaji lek yuja Jyoba yujni tolabida akʼubʼalyi ja jas wa xmakuniyuj. Cha wani snaʼa ke yamigoni sok lekni wa x-ilji. Ja yuj ja David seguroni ay ke chikan jas x-ekʼi ja Jyoba yeʼnani oj yil bʼa mi jas oj skʼulyuj palta. Wani sjipa skʼujol lek ke ja jastal wa xyajtajiyuj ja Jyoba masni niwan yuja chamkʼujolik yiʼoj sok ja jaw jelni x-aji gustoʼaxuk (Sal. 16:11). w24.01 28, 29 par. 12, 13

Man ja bʼa xChabʼil Guerra ekʼ bʼa spetsanil ja Luʼumi, ja yaʼtijumik ja Jyoba bʼobʼni xchole jaman lek bʼa jitsan lugar. Pes jitsan kristyano kʼotel snaʼe sbʼaj ja Jyoba, sok ja bʼa jtyempotiki wani cholxel bʼa sutanal ja Luʼumi. Ja bʼa jtyempotiki, ja Tsome Tojwanum wantoni sleʼawe ja stojelal ja Kristo. Wani skʼulane ja janekʼ wa xlajxiyujile bʼa jachuk ja tojelal wa xyaʼawe, wani syaka sbʼaj soka jas wa spensaraʼan ja Jyoba sok ja Jesús. Bʼa jani wa xyawe makunuk ja biajanteʼik sok ja ansyanoʼik. Ja tojelalik jaw wani xkʼot sbʼaje ja kongregasyonik. Ja ansyanoʼik bʼa tsaʼubʼale oj wajuke bʼa satkʼinal sok chomajkil spetsanil ja ansyanoʼiki tini aye ‹bʼa stojol skʼabʼ› ja Kristo (Apoc. 2:1). Yuja mulanume, ayni wa skʼulane bʼa jas mi lekuk, jastalni ekʼ sbʼaj ja Moisés, ja Josué sok ja jekabʼanumiki (Núm. 20:12; Jos. 9:​14, 15; Rom. 3:23). Pe wani xnaʼatik ke ja Jesús wani stojel ja moso jel toji sok ja ansyanoʼiki, sok mini oj yakan skʼulajel. Ja yujil, ayni kiʼojtik rasonik bʼa sjipjel jkʼujoltik ja tojelal wa xyakitik ja hermanoʼik jaw. w24.02 23, 24 par. 13, 14

Ja keʼntiki cha ojni bʼobʼ katikyi stoyjel ja Jyoba stajel tiʼal jach tsamalxta sok yajelyi tsʼakatal. Yajni wa xcholotik, ja jasa mero wa xkʼanatiki jani ke ja kristyano oj mojxukesok bʼa yeʼna sok oj kʼot syajtaye jastalni keʼntik (Sant. 4:8). Jelni xkʼulantik gusto sjejelyile soka Biblia ja tsamalik smodo yiʼoji, jastal ja syajal skʼujol, ja jas toj wa skʼulan, ja sbiboʼil sok ja yipi. Pilan modo bʼa yajelyi stoyjel ja Jyoba sok yajel gustoʼaxuk jani snochjel ja jastal mas lek wa xbʼobʼkujtik. Yajni wa xkʼulantik, ja kristyanoʼiki ojni yile ke tukotik ja keʼntik sok bʼobʼta oj sjobʼ sbʼaje jas yuj (Mat. 5:​14-16). Bʼobʼta ja bʼa kada kʼakʼu wani xtax modoʼik bʼa xcholjel jas yujil. Yuja jaw, ja matik ayiʼoje jun lekil kʼujolal ojni mojxukesok ja Dyos. Yajni wa xkatikyi stoyjel ja Jyoba ja bʼa jastal jaw, wani xkatik gustoʼaxuk (1 Tim. 2:​3, 4). w24.02 10 par. 7

Bʼa oj kʼotan jun lekil snochuman Kristo, tʼilani oja nebʼ jujuntik jastik bʼa oj skoltaya ja jastik oja nebʼi. Ojni skoltaya bʼa oj ajyukawuj cholalik ja bʼa kongregasyon, sok bʼa oj ajyukawuj juna waʼtel bʼa oj bʼobʼ skoltaya stupjel jawa gastoʼiki ma ja bʼa wa pamilya sok bʼa oja wiʼ abʼaj lek soka tuk. Jun sjejel, nebʼa skʼumajel sok stsʼijbʼajel lek. Ja Biblia wa xyala ke ja winike bʼa gusto ayi sok lek wan wajelyuj wani skʼuman ja Yabʼal ja Dyos kada kʼakʼu sok wa spensaraʼan (Sal. 1:​1-3). Sok jachuk wa xkʼot snaʼ ja jas wa spensaraʼan ja Jyoba, sok ja jaw wa xkoltajiyuj bʼa oj yabʼ stojol sok bʼa oj spensaraʼuk jaman lek (Prov. 1:​3, 4). Ja hermanoʼik sok ja hermanaʼik wani skʼanawe ja skoltanele ja winike bʼa oj jejukyileyuj sok bʼa oj ajukyileyuj lekil rasonik bʼa Biblia. Ta waxa naʼa skʼumajel sok stsʼijbʼajel lek, ojni bʼobʼa chap loʼilik sok komentarioʼik bʼa chapan lek sok bʼa oj ya tsatsbʼuk ja skʼuʼajele ja tuk. Sok chomajkil, ojni bʼobʼ wa ochuka notaʼik bʼa oj yijbʼuk ja skʼuʼajela wiʼoj sok bʼa oj stsatsankʼujoluk ja skʼuʼajel yiʼoj ja tuk hermanoʼiki. w23.12 26, 27 par. 9-11

Yajni waxa wabʼ ke xiwel aya, pensaraʼan ja jas oj skʼuluk ja Jyoba ja bʼa tyempo jakum yajni ja Satanás mixa teyuk. Ja asamblea bʼa oxe kʼakʼu bʼa 2014 ekʼ jun demostrasyon bʼa jun hermano wan loʼilanelsok ja spamilya sbʼaja jasa oj yal ja 2 Timoteo 3:​1-5 lekbʼi jaʼuk wan yaljel sbʼaja sakʼanil ja bʼa Tsamal Lugari: «Ja bʼa yajkʼachil luʼumi oj jak tyempoʼik bʼa jel gusto ajyel. Yujni ja kristyano oj syajtay ja smoji, oj syajtaye ja jastik chaʼanyabʼal bʼa Dyos, mi oj jelxuke sok chʼin oj yaʼ sbʼaje, oj syajtaye ja Dyos, kʼuʼabʼal oj ajyuke soka snantate, oj yaʼe tsʼakatal sok toj oj ajyuke, jel oj syajtaye ja spamilyaʼe, puesto oj ajyuke bʼa ochel akuerdo, tolabida oj staʼe tiʼal lek ja bʼa tuk, oj skom sbʼaje, manso oj ajyuke, oj syajtaye ja bʼa jas lek, oj jipjuke kʼujolal sok oj ochuke rason, mi niwanuk oj yaʼ sbʼaje, jani oj syajtaye ja Dyos bʼa mini jaʼuk ja bʼa gustoʼil sok spetsanil skʼujole oj yaweyi stoyjel ja Dyos. Ajyan mojan soka yeʼnle». ¿Wan maʼ la loʼilanitik soka jpamilyatik ma soka hermanoʼik sbʼaja jastal oj ajyuk ja sakʼanil ja bʼa yajkʼachil luʼumi? w24.01 6 par. 13, 14

¡Jelni tsamal snajel ke «ja Jyoba jel gusto ay soka xchonabʼi»! (Sal. 149:4). Pe bʼobʼta ay ekʼele jujuntik wa skʼulan sbʼaje desanimar sok wa spensarane: «Ama ja Jyoba gusto aysok yibʼanal ja yaʼtijumiki, pe ¿lek maʼ wa xyilawon ja keʼni?». Jitsan yaʼtijumik Dyos ja bʼa najate cha ajyi ekʼele bʼa wokol skʼuʼane ta lek wa x-iljiye yuja yeʼni (1 Sam. 1:​6-10; Job 29:​2, 4; Sal. 51:11). Ja Biblia wa xyala jaman lek ke ama mulanumotik wani xbʼobʼ yilotik lek ja Jyoba. ¿Jasa tʼilan oj kʼuluktiki? Jani sjejel ke wa xkʼuʼantik bʼa Jesukristo sok oj kitik jaʼ (Juan 3:16). Jachuk wa xjeʼatik bʼa stiʼ sat ja tuk ke sutxita kʼujoltik ja bʼa jmultiki sok jkʼapatiktayi ja Dyos bʼa skʼulajel ja jas wa skʼana (Hech. 2:38; 3:19). Ja Jyoba jelni xgustoʼaxi yajni wa xkʼulantik ja jastik it bʼa oj kʼot kamigoʼuktik. Ta wa xkʼujolantik bʼa yajel kʼotuk ja jas jkʼapunejtikyiʼi, ja Jyoba lekni oj yilotik sok oj yamigoʼukotik (Sal. 25:14). w24.03 26 par. 1, 2

Ojni bʼobʼ jnochtik ja sjejel ja bʼa nebʼumanik jaw sok mi oj katikan xcholjel ama ja matik ay xchol stimawotik. Wani xkʼuʼantik lek ke ja Jyoba ojni skoltayotik skʼulajel ja kaʼteltik sok oj bʼobʼ jkʼantikyi mok xiwkotik sok ayakitik biboʼil. La jkʼantikyi ja Jyoba a-skoltayotik bʼa kuchelkujtik ja wokolik. Jitsan bʼa keʼntik wantik yijel wokol yuj chamel june maʼ jel xkʼanatik, ja wa x-iji jpatiktik ma ja chamelik, ja jastal ay xkabʼtik ma ja pamilyaʼik. Sok ja chamelik wa spuku sbʼaj sok ja guerraʼik, yaʼunejni ipaxuk ja wokolik jaw. Ja yuj, jamayi jawa kʼujol ja Jyoba. Alayabʼ ja jas wan ekʼelabʼaji jastalni oja walyabʼ jun lekila wamigo. Ojni bʼobʼ ajyan seguro ke ja Jyoba ayni jas oj skʼuluk bʼa oj skoltaya (Sal. 37:​3, 5). Ja mi oj katikan yajelyi orasyon wani skoltayotik bʼa kuchelkujtik ja jwokoltik (Rom. 12:12). Ja Jyoba wani snaʼa spetsanil ja jas wa x-ekʼ sbʼaj ja yaʼtijumik sok «wa smaklay ja matik wa skʼanaweyi skoltajeleʼi» (Sal. 145:​18, 19). w23.05 5, 6 par. 12-15

Yajni ay jas tʼilan oj tsatik skʼulajel, tʼilani oj natik lek «ja jas wa skʼana ja Jyoba» sok skʼulajel (Efes. 5:17). Yajni wa xleʼatik rasonik bʼa Biblia bʼa wa skoltayotik ja bʼa jas wan ekʼel jbʼajtiki, ja jas meran wantik skʼulajeli jani wantik slejel ja jas wa spensaran ja Jyoba sbʼaja jawi. Yajni wa xkatik makunuk ja rasonik jaw, ojni bʼobʼ jtsatik lek ja jas oj kʼuluktiki. «Ja Maʼ jel malo», ja Satanás, jelni oj skʼul gusto ja oj yil mas latsan ayotik yuja jastik ay ja bʼa luʼumkʼinali bʼa mixa oj kankujtik tyempo ja bʼa yaʼteltajel ja Dyosi (1 Juan 5:19). Bʼobʼta jelni pasil oj waj jkʼujoltik bʼa takʼin, bʼa chapjelal ma bʼa aʼtel, bʼa mixa oj letik modoʼik bʼa yaʼteltajel ja Jyoba. Ta jach x-ekʼ jbʼajtik, kʼotelxani jun senya bʼa wantik yijel ja jastal wa spensaran ja luʼumkʼinali. Meran ama mini ay smaloʼil ja jastik jaw, pe mokni jaʼ akʼotuk ja mas tʼilan ja bʼa jsakʼaniltiki. w24.03 24 par. 16, 17