Julië

Jesus yajnigëxëˈk wiˈixë Tyeety nyayjyawëty ets wiˈix wyinmay. Yajnigëxëˈk mä ja kyäjpx myaytyakën ets wiˈix tijaty ttuuny, extëm ko ttuuny ja miläägrë (Fwank 14:9). ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja miläägrë mëdiˈibë Jesus tyuun? Ko Jesus mëdë Tyeety mëk xytsyojkëm. Pesë Jesus yajtuun ja mëkˈäjtën mëdiˈibë Tyeety mooyë parë tpudëjkë pënaty ayoowdë. Extëm tëgok, nimajtskë jäˈäy mëdiˈibë wiintsëty mëktaˈagyë Jesus tˈanmääytyë parë pyudëkëdët (Mat. 20:​30-34). Yäˈädë tekstë jyënaˈany ko Jesus, ta “tpaˈˈayooy ja wiintsëty ets ojts ttoonë ja wyiin parë dyaˈijxpëjky”. Ko duˈun tpaˈˈayooy, yëˈë yajnigëxëˈk ko mëkë nety ttsokyë jäˈäy ets yëˈë pudëjkë parë ojts dyajkay dyaˈuuky ja mayjyaˈay ets parë dyaˈˈagëdaky ja mëdiˈibë nety myëdäjtypyë leprë (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa, ja Dios mëdiˈibë myëdäjtypy ja “paˈˈayoˈon”, ets ja yˈUˈunk, mëjwiin kajaa xytsyojkëm ets mëk tjawëdë ko xyˈijxˈayoˈowëm (Luk. 1:78; 1 Peed. 5:7). Jyobaa mëdë Jesus tsyojknëdëp parë jyëjptëgoyët ja naxwinyëdë jäˈäyë yˈamay jyotmay. w23.04 paj. 3 parr. 4, 5

Kyaj jeˈeyë tsyokyëty nmënuˈkxtakëm, tsojkëbën nduˈunëmë mëjääw parë kyaj nyajtëjkëm mä jot winmäˈäny mëdiˈibë mbäät xyˈaxëktuˈunëm ets tijaty yajmëjwindëjkëbë Satanásë jyaˈay. Parë nguentëˈäjtëm ja jot winmäˈäny ets kyaj nyajtëjkëm mëdiˈibë mbäät dyaˈˈaxëëgë, tsojkëp ngäjpxëmë Biiblyë, nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets reunyonk. Jyobaa xytyukwandakëm ko xypyudëkëyäˈänëm parë këdiibë nbokytyuˈunëm (1 Kor. 10:​12, 13). Tsojkëp xëmë nmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë nmëduunˈadëtsëmë mä yäˈädë tiempë mëdiˈibë tsip nimëjääw ak näjxp. Jyobaa tsyojkypy ets nyajpëtsëˈëmdäˈäyëm mëdiˈibë njäˈäwëm mä jot korasoon (Sal. 62:8). Pääty nˈokmënuˈkxtakëm winë ääw winë jot, nˈokmëjkumäˈäyëm ets nˈokkuˈëˈëw nˈokkukäjpxëm tukëˈëyë tijaty xytyukmëduˈunëm. Nˈokˈanmäˈäyëm ets xyajjotmëktakëm parë duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, parë nmëmadakëmë amay jotmay ets njëjpkudijëm tijaty xyajtëgoyäˈänëm. Nitii ets nipën mbäät mgayajtuˈuˈadukyëty parë kyaj xynyekymyënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa. w23.05 paj. 7 parr. 17, 18

Ko nëjkxëm reunyonk yëˈë parë nˈawdäjtëmë Jyobaa (Sal. 26:12; 111:1). Per nanduˈun parë nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam mët ko yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë mëdiˈibë tsip nimëjääw ak näjxp (1 Tes. 5:11). Ko ngomentaräjtëm mä reunyonk, duˈunën nˈawdäjtëmë Jyobaa ets nnaymyëjääwmoˈoyëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm. Per ta mëdiˈibë mbäät xyajtuˈuˈadujkëm: ko xytyuktëjkëmë tsëˈëgë o ko ngayajmoˈoyëmë komentaaryë oy kanäkˈokë këˈë njakonëˈkëm. Ko duˈun njäjtëm, mbäät xypyudëjkëm extëmë apostëlë Pablo jyënany: “Nˈoknayjyotmëkmoˈoyëm nixim niyam”. Pën njamyajtsëm ko nmëjääwmoˈoyäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm, ta kyaj nëgoo ntsëˈëgëyäˈänëm ko nety ngomentaratäˈänëm oy adëyë nˈatsoowëmbijtëm. Ets ndukxondäˈägäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko nety kyomentarattë oy ëtsäjtëm ngakomentaräjtëm (1 Peed. 3:8). w23.04 paj. 20 parr. 1-3

Ja nety kujk yˈittë ja israelitëty jam Babilonia naa 70 jëmëjtën, per ta ja yajkutujkpë ojts tniˈanaˈamë ko mbäädë nety jam tsyoondë ets jyëmbijnëdë mä ja yˈit nyaxwinyëdë jam Israel (Esd. 1:​2-4). Jyobaa yëˈëjën yaˈˈawäˈätspëtsëëmëdë. Pes ja jäˈäyëty mëdiˈibë Babilonia kyaj ijty alokë tkaxtë ja jäˈäy mëdiˈibë të tjaˈˈabëjknëdë (Is. 14:​4, 17). Per kom mëmadakëdë ja myëtsipëty, ets ojts tyuundëkë wiinkpë rey, ta jyënany parë ja judiyëtëjk jyëmbittët mä nyax kyäjpn. Pääty pënaty nyigëbäjkˈäjttë ja fyamilyë, tsojkëbë nety twinˈixtët ti tyunandëp: pën wëˈëmandëp jam Babilonia o jëmbitandëp mä yˈit nyaxwinyëdë. Per tam nääk ja judiyëtëjk mëdiˈibë ojts tsyiptakxëdë. Tamë nety nääk ja judiyëtëjk mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë ets kyaj nety mbäät yˈokmadaknëdë parë jyëmbittët. Nimay jamë nety nanduˈun të myaxuˈunkˈattë Babilonia ets yëˈëyë nety yˈixyˈäjttëbë taabë it lugäär. Pääty wyinmääytyë ko kyaj tiko jyëmbittët Israel, pes yëˈë nety jam të jyukyˈattë ja yˈaptëjkëty. Tamë nety nanduˈun nääk ja judiyëtëjk mëdiˈibë të kyumeenyjyaˈaytyaknëdë Babilonia, pääty tsiptäˈäganxëdëbë nety parë dyajtsondäˈäktët ja jyukyˈäjtën mä ja it lugäär mëdiˈibë kyaj tˈixyˈattë. w23.05 paj. 14 parr. 1, 2

Diosë yˈAyuk xyˈanmäˈäyëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay, nbaˈˈayoˈowëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets ntsojkëm. Extëm mä Lucas duˈun jyënaˈany: “Ko mmadäˈäktët, ta xyajnitsoˈoktët ja mjukyˈäjtën” (Luc. 21:​19, TNM). Mä Kolosʉ 3:12 nanduˈun xyˈanmäˈäyëm: “Mmëdattë paˈˈayoˈon”. Ets mä 1 Tesalónikʉ 4:​9, 10 duˈun jyënaˈany: “Dios të mduknijawëdë miitsëty këˈëm es mnaytsyokëdët nixim niyam. Pes duˈunyëm miits mnaytsyokëdë nixim niyam mët nidëgekyë nmëguˈukˈäjtëm”. Yëˈëjën duˈun yaˈˈanmääytyë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë nety duˈun jäˈäyˈäjttëp. Per tsojkëbë nety duˈunyëm jyaˈayˈattët. Ets ëtsäjtëm, ¿ti xypyudëkëyäˈänëm parë nanduˈun njäˈäyˈäjtëm? Mbäät nˈijxëm wiˈix ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë mä primer siiglë dyajnigëxëˈktë duˈumbë jäˈäyˈäjtën ets wiˈix mbäät nanduˈun njäˈäyˈäjtëm. Duˈun mbäät nnayjyëjpˈijxëm mä kyaminyëm ja mëj ayoˈon. Pes ko tsyondäˈägët, nëjkxëp nmëmadakëm oytyim mëdiˈibëtyë amay jotmay. w23.07 paj. 3 parr. 4, 8

Ko nëˈëyeˈey nduˈuyeˈeyëm mä yäˈädë tuˈu, mbäät nˈawdäjtëmë Jyobaa tuˈugyë mët ja nmëguˈukˈäjtëm ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky ndukˈoyˈatäˈänëm tijaty yajminaampy ja Diosë gyobiernë. Pääty, ninäˈä mbäät ngajëjpˈyeˈeytyutëmë yäˈädë tuˈu, oy njukyˈatäˈänëm jam tsäjpotm o yä Naxwiiny (Fwank 10:16). Desde 1919 nimayë jäˈäy të tpaduˈudëkëdë yäˈädë tuˈu, pes të ttukpëtsëëmduˈuttë ja Mëj Babilonia, jaˈa njënäˈänëm, tukëˈëyë ja relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty. Jyobaa yaˈoˈoyë ja judiyëtëjkë nyëˈë tyuˈu mëdiˈibë tsoˈondë Babilonia parë kyaj tii yajnëˈëˈaduk yajtuˈuˈadukëdët (Is. 57:14). Nanduˈunënë Jyobaa të ttuny mä ndiempëˈäjtëm, yëˈë yajtuun näägë jäˈäy parë të tˈabuxy të tˈabooty ja “Tuˈujë Wäˈätspë” määnëmë nety tkapäätynyëmë jëmëjt 1919 (ijxkijpxyë mëdë Isaías 40:3). Mëjwiin kajaa tyuundë, pes pyudëjkëdë nimayë jäˈäy parë ttukpëtsëëmduttë ja relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets tˈawdattëdë Jyobaa mët ja nyax kyäjpn. w23.05 paj. 15, 16 parr. 8, 9

Jyobaa tsyojkypy nmëduˈunëm amumduˈukjot ets xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot (2 Kor. 9:7). Per waˈanë net mnayajtëyëty: Pën kyajts ntsojkënyëˈaty, ¿tikots mbäät niˈigyë nwinmäˈäny nbëjktaˈaky parëts nyajmëjwindëkëdë Diosë tyuunk? Min nˈokˈijxëm ti tyuunë apostëlë Pablo. Yëˈë jyënany: “Ëj ndukkumëdeebyëts ja nniniˈxëts es njëjwijtsëmbityëts yajxon” (1 Kor. 9:​25-27). Extëm nˈijxëm, Pablo nnaytyukˈatsipˈäjtë parë ttuuny ja Diosë tyuunk oyë nety tkatsojkënyëˈaty. Seguurë ko Jyobaa agujk jotkujk nyayjyäˈäwë ko duˈunë Pablo ttuuny, ets mëjwiin kajaa ojts yajkunuˈkxy (2 Tim. 4:​7, 8). Jyobaa agujk jotkujk nanduˈun nyayjyawëty ko tˈixy nduˈunëm tijaty të nduknibëjktakëm oy näˈäty ngatsojkënyëˈäjtëm. Per ¿tiko jotkujk nyayjyawëtyë Jyobaa? Yëˈko tukëˈëyë tijaty nduˈunëm, yëˈë mët ko ntsojkëm oy näˈäty ngatunäˈänëm mëdiˈibë të nduknibëjktakëm (Sal. 126:5). Ets ko nˈijxëm wiˈixë Jyobaa xykyunuˈkxëm, mbäädë net ja ääw jot jyënaˈany parë niˈigyë nyajmëjwindëjkëmë tyuunk. w23.05 paj. 29 parr. 9, 10

Apostëlë Pablo duˈun ojts tˈijxkijpxyë pënaty kyaj tsyokwëˈëmäˈändë mä Jyobaa myëj xëëw extëm pënaty määdëp. Ko tuˈugë jäˈäy myaˈay, kyaj tnijawë wiˈix ja tiempë nyaxy ets kyaj tpëkyë kuentë tijaty tuun jäjtëp. Duˈunën mayë jäˈäy yajpäättë Dios windum extëmxyëp myäˈädë (Rom. 11:8). Kyaj tmëjpëjktäˈäktë ko tyam njukyˈäjtëm mä “ja tiempë jyëjpkëxanë” ets ko wingon yˈijnë ja mëj ayoˈon (2 Peed. 3:​3, 4). Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko jëjpˈam ets nnayaˈijtëm wijy kejy extëmë Biiblyë jyënaˈany (1 Tes. 5:6). ¿Tiko jyëjpˈamëty ets duˈun nyaˈijx nyajpatëm? Yëˈko mbäät pojën nduktëjk ndukwäˈkëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp etsë politikë. Mientrës wyingonyë Jyobaa myëj xëëw, niˈigyë jäˈäy tijaty xytyuktunäˈänëm. Per kyaj mbäät ntsëˈk njäˈäwëm, pesë Jyobaa yëˈë xytyukpudëkëyäˈänëmë yˈespiritë santë parë wijy kujk nyaˈijx nyajpatëm ets nnijäˈäwëm wiˈix tijaty ndunäˈänëm (Luk. 12:​11, 12). w23.06 paj. 10 parr. 6, 7

Ko xymyëdoyë yäˈädë xëëw Sansón, ¿ti miimp mä mwinmäˈäny? Ko yëˈë tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë ijt kumëjääw. Per tyuun nanduˈun mëdiˈibë kyaj yˈoyëty ets mëjwiin kajaa tkumëdooy. Oy duˈunë Sansón yˈoktëgooy, Jyobaa yëˈëyë yˈijx wiˈixë nety të myëdunyëty, pääty ojts yajkujayë mä Biiblyë parë tyam nnaytyukpudëjkëmë yˈijxpajtën. Jyobaa mëjwiin kajaa dyajtuunyë Sansón parë tpudëjkë ja israelitëty. Päätyë apostëlë Pablo ojts tkujayë mä Biiblyë ja xyëëwë Sansón mä yajnimaytyäˈäktë ja wiinkpë Diosmëduumbëty mëdiˈibë ninäˈä tkamastuttë Jyobaa (Eb. 11:​32-34). Sansón tyukjotkujkˈäjttë Jyobaa oy nuˈun tpatyë amay jotmay. Xypyudëjkëm extëmë Sansón yajnimaytyaˈaky ets tijaty xytyukniˈˈijxëm. w23.09 paj. 2 parr. 1, 2

Mëdiˈibë xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëmë jotmay, yëˈë ko xëmë ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa (1 Tes. 5:17). Waˈan tyam kyaj xypyaatyë amay jotmayë mëjwiin kajaabë. Per ¿ti mduumpy ko tijaty xyjyantsy myëmay xyjyantsy myëdäjy o ko kyaj xynyekynyijawë ti mdunëp? ¿Mˈaˈoˈkëbë Jyobaa parë yëˈë mnëˈëmoˈoy mduˈumoˈoyëdët? Pën tyam mmënuˈkxtakypyë Jyobaa ko xypyaatyë amay jotmay, ta nanduˈun xytyunäˈäny ko nety niˈigyë ja jukyˈäjtën yˈoˈktëy. Ets nëjkxëp mˈity seguurë ko Jyobaa mbudëkëyanëp, pes yëˈë nyijäˈäwëp näˈä ets wiˈix duˈun ttunäˈäny (Sal. 27:​1, 3). Ko tyam nmëmadakëm ja amay jotmay, nëjkxëp nanduˈun nmëmadakëm ja mëj ayoˈon (Rom. 5:3). ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Nimayë nmëguˈukˈäjtëm të tˈixtë ko pën myëmadaktëp tuˈugë jotmay, mbäädë wiinkpë tmëmadaktë. Ko tmëmadäˈäktë tuˈugë jotmay mët ko Jyobaa të pyudëkëdë, ta niˈigyë ttukˈijxpattë. Ets yëˈë pudëjkëdëp parë tˈakmëmadäˈäktët ja amay jotmay mëdiˈibë yˈakpäädandëp (Sant. 1:​2-4). w23.07 paj. 3 parr. 7, 8

Jyobaa kyaj yëˈë wyinmäˈäny ttimyˈyajtunäˈäny ets jaa dyajnigëxëˈëky ko ijtp yujy tudaˈaky ets paˈˈayoop. Extëm nˈokpëjktakëm, ko nety dyajkutëgoyaˈany ja axëkjäˈäytyëjk mëdiˈibë Sodoma, ijt yujy tudaˈaky. Pääty tkejxy ja yˈanklës parë nëjkx tˈanëëmë Lot ets nyëjkxët tungëjxy kopkëjxy. Perë Lot tsëˈkë, ta tˈanmääyë Jyobaa pën mbäät nyëjkxy mëdë fyamilyë jam Zóar, etsë Jyobaa yajkutëgoyaambyë nety nanduˈunë taabë käjpn. Ojtsxyëp mëktaˈaky tˈanëëmë Lot parë nyëjkxët mä të yajkexy, perë Jyobaa nyasˈijxë parë nyëjkxët Zóar ets kyaj tnekyyajkutëgooy ja käjpn (Gén. 19:​18-22). Ko tiempë nyajxy, Jyobaa nanduˈun tpaˈˈayooy ja jäˈäyëty mëdiˈibë Nínive. Pes kyajxë Jonás parë nëjkx ttukˈawanë ko Dios yajkutëgoyanëdëp mët ko axëëk jyukyˈattë. Per kom jodëmbijttë, ta kyaj nyekykyutëgooytyë (Jon. 3:​1, 10; 4:​10, 11). w23.07 paj. 21 parr. 5

¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajnimaytyaˈagyë Jehoás? Jehoás duˈunë nety yajpääty extëm tuˈugë ujts kepy mëdiˈibë kyaj nëgoo yˈääts tyikts të tpëjktaˈaky. Pes xëmë ojts ttsoky ets ja saserdotë Jehoiadá tyukˈawäˈänxëdët ti tyunëp. Per ko ojts yˈoˈknë, ta ja israelitëty ojts tmëduuntsondaknëdë wiink dios, etsë Jehoás nanduˈun yˈadëtsy. Yäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko kyaj ntsokäˈänëmë Jyobaa o nmëmëdowäˈänëm mët ko nˈijxëm duˈun ttuny ja familyë o ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈëxpëjkëm. Tsojkëbën këˈëm nduˈunëmë mëjääw parë tuˈuk tuˈugë xëëw nˈëxpëjkëmë Biiblyë, nbawinmäˈäyëm ets nuˈkxtakëm parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ets nwingutsëˈkëm (Jer. 17:​7, 8; Kol. 2:​6, 7). Jyobaa kyaj xytyukˈanaˈamëm mëdiˈibë tsip nmëmadakëm. Pes tsyojkypy ets nduˈunëm extëm jyënaˈanyë Eclesiastés 12:13: “Tsëˈëgë Diosë tëyˈäjtënbë ets kuytyunë yˈanaˈamën. Yëˈko yëˈë duˈun patëp ttunëdë naxwinyëdë jäˈäy”. Pën ntsëˈkëmë Jyobaa, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwinguwäˈkëm oytyim mëdiˈibëtyë amay jotmay. Ko duˈun nduˈunëm, ta ninäˈä nëjkx ngamëjagamgakëm. w23.06 paj. 18, 19 parr. 17-19

Mä bersikulo 5 duˈun jap jyënaˈany: “Net ja diˈibë unyaapy mä yajkutiky jyënany” (Diˈibʉ Jat. 21:5a). Mä yäˈädë tekstë yëˈë këˈëm duˈunë Jyobaa tim jënäämp tëgëkˈok. Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa kyuytyunaampy tijaty të twandaˈaky, pes yëˈë këˈëm duˈun të jyënaˈany. Kyaj yëˈë ojts dyajkajpxy tuˈugë anklës o Jesus. Pääty mbäät nˈijtëm seguurë ko kyuytyunaambyë yˈayuk, pes “kyaj yˈandaˈaky” (Titʉ 1:2). Extëm nˈijxëm mbäät nmëbëjkëm ko jantsy tunan jatanëp extëm jyënaˈanyë Diˈibʉ Jatanʉp 21:​5, 6. Ko duˈunë Jyobaa jyënaˈany: “Ëjts nyajkejpy tëgekyë ak jemy”, yëˈë nety myaytyakypy tijaty tyunaampy mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Jyobaa seguurë dyaˈˈadëwäˈäny tijaty të twandaˈaky, pääty duˈun tmaytyaˈaky extëmxyëp tyam duˈun ja ttuunë (Is. 46:10). w23.11 paj. 3, 4 parr. 7, 8

Apostëlë Pedro duˈunyëm ttuunyë mëjääw parë tjëjpkuwäˈkë tijatyë nety yajtëgoyanëp. Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtskë ijxpajtën, extëm ko Jesus jyënany ko axëëk jyatäˈäny kyëbatäˈäny ets yˈoogäˈäny parë yˈadëwët tijaty ojts yajnaskäjpxë, ta Pedro yˈatsooy ko kyaj tiko duˈun jyat kyëbatët (Mar. 8:​31-33). Kanäkˈokë Pedro dyajtsiptaky mët ja myëguˈuktëjk pënën ijtp mëj (Mar. 9:​33, 34). Ja ux mä netyë Jesus të yajmäjtsnë, ta Pedro ttatsktsujktuty tuˈugë jäˈäy (Fwank 18:10). Mä taabë ux, ta ttsëˈëgë tyuktëjkë ets tëgëkˈok jyënany ko kyaj tˈixyˈatyë Jesus (Mar. 14:​66-72). Ets ok, nëgooyë net ojts tmëjëëy tmëyaxnë. Pedro axëëk nyayjyäˈäwë ko oy tijaty tkatuuny, perë Jesus kyaj wyinmääy ko tëdën kyanayaˈoyëty. Ko Jesus jyukypyejky, ta tyuknipëjkë parë tˈijxˈit tkuentëˈatët ja myëguˈuktëjk, ets duˈunën tyukˈijxë ko tsojkëbë nety (Fwank 21:​15-17). Pedro tsuj yajxon tkupëjky, pääty ojts nyëjkxy Jerusalén mä ja Pentekostes xëëw ets jam tyukëdakë espiritë santë. w23.09 paj. 22 parr. 6, 7

Pedro nanduˈun tˈanmääy ja wiinkpë myëguˈuktëjk mëdiˈibë tuundëp mëjjäˈäy ets tˈijxˈit tkuentëˈatët ja myëguˈuktëjk (1 Peed. 5:​1-4). Nnijäˈäwëm ko ja mëjjäˈäytyëjkëty tsyojktëbë myëguˈuktëjk ets yˈijxˈitan kyuentëˈatandëp. Per näˈäty, kyaj mbäät duˈun ttundë mët ko jantsy mayë tyuungëty o të yˈanuˈkxëdë. Pën duˈun mjaty, ¿ti mbäät xytyuny? Tukmëtmaytyäˈägë Jyobaa wiˈix mnayjyawëty. Pedro duˈun tkujäˈäyë: “Ko pën ttukpudëkë tii ja myëguˈuk, waˈan ttuny mët ja mëkˈäjtën diˈibë Dios të myoˈoyëty” (1 Peed. 4:11). Waˈan näˈäty ja mmëguˈuktëjk tpäättë amay jotmay mëdiˈibë tyam kyaj mbäät yˈoyë. Per jamyats ko Jesus yëˈë nyiwintsënˈäjtypy ja “Borreegë Kuentëˈäjtpë” ets mbäät yëˈë pyudëkëdë, duˈun tyam ets nanduˈun mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Jyobaa tsyojkypy ets ja mëjjäˈäytyëjk ttsoktët ja myëguˈuktëjk, tˈijxˈit tkuentëˈattët ets tmoˈoytyët ja oybyë ijxpajtën. w23.09 paj. 29, 30 parr. 13, 14

Kyaj nwinmäˈäyëm extëmë jäˈäy mëdiˈibë kyaj Diosmëdundë. Pën duˈun nwinmäˈäyëm extëmë jäˈäy mëdiˈibë kyaj tnijawëdë ja tëyˈäjtën, mbäät nmastutëmë Jyobaa ets kyaj nekymyëmëdoˈowëm (1 Kor. 3:19). Yëˈë “naxwinyëdë jäˈäyëtyë wyijyˈäjtën”, xytyuktunäˈänëm mëdiˈibë këˈëm ntsojkëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyäjttë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Pérgamo ets Tiatira. Tukninäjxëdë wiˈixë nety jamë jäˈäy jyukyˈattë. Axëëgë netyë jyukyˈäjtën dyajnëjkxtë ets tˈawdattë kanäägë dios. Jesus ojts yˈëwij kyäjpxwijëdë ko kyaj nety yˈoyëty extëm jam jyukyˈattë (Diˈibʉ Jat. 2:​14, 20). Tyam mbäät nanduˈunë jäˈäy mëdiˈibë mëët nduˈukmujkëm, xyajwinmayäˈänëm extëm wyinmaytyë. Mbäät ja jëëky mëguˈuk o pënaty mëët nnayˈixyˈäjtëm xyˈanmäˈäyëm parë nduˈunëm tijaty miimp mä jot winmäˈäny o ti ja niniˈkx këbäjk tsyojkypy ets kyaj nmëmëdoˈowëmë Jyobaa yˈanaˈamën. Mbäät jyënäˈändë ko kyaj wiˈixëty ko nduˈunëm tijaty ntsojkënyëˈäjtëm ets ko Biiblyë kyaj yˈoktuunë o ko të nyidiempë nyäjxnë. Mbäät näˈäty nwinmäˈäyëm ko kyaj yajxon njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets ko tsojkëp yajxon yajkäjpxtëˈkxët. Axtë waˈanë net nwinwäˈknaxäˈänëm “diˈibë ijtp këxjäˈäy” (1 Kor. 4:6). w23.07 paj. 16 parr. 10, 11

María, jaa tyäägë Jesus, tsojkëbë nety yˈitët jotmëk parë ttunët ti Jyobaa tuknipëjkë. Yëˈë yajmaxuˈunkˈataampy tuˈugë uˈunk oyë nety kyajnëm tmëttsëënë yetyëjk. María kyaj nety tnijawë wiˈix yeeky pyety tuˈugë uˈunk, per yëˈë nety yajmaxuˈunkˈataampy, ja mëdiˈibë yajtijäämp Mesías. Waˈan ojts tmëmay tmëdäjy wiˈixë net ttukmëtmaytyäˈägëdë José mëdiˈibë nety pyëkaampy (Luk. 1:​26-33). ¿Ti María pudëjkë? Yëˈko tˈëxtääyë naybyudëkë. Extëm nˈokpëjktakëm, yajtëëwë ja anklës Gabriel wiˈix mbäät dyajˈyeeky dyajpety ja Diosë yˈUˈunk (Luk. 1:34). Ko tiempë nyajxy, ta María ojts nyëjkxy “mä tuˈugë käjpn diˈibë ijtp Judeeë tunoty kopkoty” parë tkuˈixëyaˈanyë Elisabet. Elisabet jyotmëkwingäjpxë María ets ojts tnaskäjpxë mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë ti nety tyunaampy ja uˈunk mëdiˈibë yajmaxuˈunkˈataampy (Luk. 1:​39-45). María ta yˈatsooy ko Jyobaa yëˈë nety ja myëkˈäjtën të dyaˈixyëty (Luk. 1:​46-51). Jyobaa yëˈë yajtuunë Gabriel etsë Elisabet parë tjotmëkmooyë María. w23.10 paj. 14, 15 parr. 10-12

Të yajwinˈixtë Diosmëduumbëty 144,000 mëdiˈibë mëdë Jesus tyunäˈändë saserdotë jam tsäjpotm, yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jantsy oy mëdë Dios nyaymyayëdë (Diˈibʉ Jat. 14:1). Mientrës jyukyˈattë yä Naxwiiny, Dios të wyinˈixëdë mët yëˈëgyëjxmë yˈespiritë santë etsë net yˈuˈunkniwäˈänëdë. Ja lugäärë Wäˈätspë mëdiˈibë nety yajpatp mä ja tabernakulo, yëˈë yˈandijpy ko jantsy oy mëdë Dios nyaymyayëdë (Rom. 8:​15-17). Ets ja lugäärë Mëk Wäˈätspë, yëˈë yˈandijpy ja tsäjp mä yajpäätyë Jyobaa. “Ja kortinë” mëdiˈibë yajnaywyäˈkxëp, yëˈë yˈandijpy ja Jesusë nyiniˈkx kyëbäjk mëdiˈibë myëdäjt yä Naxwiiny. Jesus naxwinyëdë jäˈäyë nety, pääty kyaj mbäät tyëjkë tsäjpotm parë tyunët saserdotë wintsën mä ja templë mëdiˈibë Jyobaa jyaˈäjtypy. Ko Jesus dyajkyë nyiniˈkx kyëbäjk extëmë wintsëˈkën parë ttukˈoyˈatët niˈamukë ja naxwinyëdë jäˈäy, ta yˈawatsy ja tuˈu parë mbäät tyëkëdë tsäjpotm pënaty të yajwinˈixtë yˈanaˈamdët. Ets parë nyëjkxtët tsäjpotm, tsojkëp nanduˈun dyajwëˈëmdët ja nyiniˈkx kyëbäjk mëdiˈibë yä Naxwiiny (Eb. 10:​19, 20; 1 Kor. 15:50). w23.10 paj. 28 parr. 13

Gedeón kyaj jyotˈambëjky ko nyibëdëˈkëdë ja tyëëm yˈäätsë Efraín (Juec. 8:​1-3). Niˈigyë yˈijty yujy tudaˈaky ets tmëdoowˈijty wiˈix yaˈˈanmääy, ta net ojts tnaxˈëy tnaxkajpxy. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy nanduˈun tijaty ttundë extëmë Gedeón, ko yajxon tmëdoowˈittë ets yuunk naxypy tˈatsoowëmbittë ko jam pën yˈëbäät kyäjpxpäädëdë (Sant. 3:13). Ko duˈun ttundë, ta dyajjapˈattë tuˈugyëˈäjtën mä Diosë kyäjpn. Gedeón yëˈë yajmëjpëtsëëmë Jyobaa ko jäˈäy ojts myëjkugäjpxëdë ko tmëmadaky ja myëtsip (Juec. 8:​22, 23). ¿Wiˈix mbäädë mëjjäˈäytyëjk tpanëjkxëdë yˈijxpajtën? Ko yëˈë dyajmëjpëtsëmdëdë Jyobaa ko nety jam ti oy ttundë (1 Kor. 4:​6, 7). Extëm ko tuˈugë mëjjäˈäy yaˈˈanëëmët ko jantsy oy tyimtukniˈˈijxënë, mbäät yˈatsoy ko japën duˈun myiny mä Diosë yˈAyuk ets ko niˈamukë nˈawij nˈagajëm mët ko Diosë kyäjpn xytyukniˈˈijxëm. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy oy ko näˈäganäˈäty nyayajtëwëdët pën extëm tyukniˈˈixëdë yëˈë yajmëjpëtsëëmdëbë Jyobaa o yëˈë këˈëm nayajmëjpëtsëëmëdëp. w23.06 paj. 4 parr. 7, 8

Pën nˈijxëm ko Jyobaa kyaj xynyekymyoˈoyëm mëdiˈibë të njaˈˈamdoˈowëm, oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Yëˈëjëts jamë Jyobaa nˈamdoopy mëdiˈibë oy?”. Mëdiˈibë nˈamdoˈowëm duˈun nwinmäˈäyëm ko oybyëtsëmäämp, per ko tiempë nyaxy mbäädë net nbëjkëmë kuentë ko mëdiˈibë të nˈamdoˈowëm kyaj ndukˈoyˈatäˈänëm. Ets waˈan nanduˈun ninuˈkxtakëm parë yˈoyët ja amay jotmay mëdiˈibë nmëdäjtëm, per waˈan jyamˈaty wiˈixtsow mbäät këˈëm nyaˈoˈoyëm ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm o waˈan kyaj tyuˈugyë mët mëdiˈibë Jyobaa tsyojkypy (1 Fwank 5:14). Extëm nˈokpëjktakëm, waˈan ja uˈunktääk uˈunkteety tninuˈkxtäägëdë yˈuˈunk parë ninäˈä tkamastuˈudëdë Jyobaa ets oy extëm të tninuˈkxtäägëdë. Perë Jyobaa nipën tkatukˈatsipˈaty parë myëdunëdët, këˈëmën mbäät nwinˈijxëm niduˈuk niduˈuk pën nmëdunäˈänëmë Jyobaa o kyaj (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Mëdiˈibëxyëbë yäˈädë uˈunktääk uˈunkteety ojts tˈamdowdë Jyobaa, yëˈë parë pyudëkëdët ets tˈajäˈt tjotjäˈtëdët ja yˈuˈunk parë mbäät tmëdunyë Jyobaa amumduˈukjot ets ttsokët (Prov. 22:6; Éfes. 6:4). w23.11 paj. 21 parr. 5; paj. 23 parr. 12

¿Tiko njënäˈänëm ko ntsojkëmë netyë nmëguˈukˈäjtëm ko njotkujkmoˈoyëm? Tuˈugë liibrë tnimaytyaˈaky ko Pablo jyënany ‘nayjyotmëkmoˈojëdë nixim niyam’, yëˈë yˈandijaampy “ko nyajpatëm mët ja jäˈäy parë tmëmadäˈägët ja yˈamay jyotmay”. Pääty ko njotkujkmoˈoyëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jam myënäjxy yajnäjxypyë amay jotmay, duˈunë nety nbudëjkëm parë duˈunyëm tmëduunˈadëˈëtsëdë Jyobaa. Tëgok tëgok njotkujkmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë nety ndukˈijxëm ko ntsojkëm (2 Kor. 7:​6, 7, 13). ¿Tiko njënäˈänëm ko jäˈäy nbaˈˈayoˈowëm ets ko njotkujkmoˈoyëm tuˈugyë yëˈë? Ko tuˈugë jäˈäy tpaˈˈayoy ja myëguˈuk, ta tjotkujkmoˈoy ets tpudëkë. Pääty jawyiin nbaˈˈayoˈowëmë jäˈäy ets ta net njotkujkmoˈoyëm. Nanduˈunën jyatyë Jyobaa, pesë apostëlë Pablo ojts jyënaˈany ko mët ko Jyobaa xypyaˈˈayoˈowëm, ta xyjyotkujkmoˈoyëm. Pablo jyënany ko Jyobaa “yëˈë dëˈën ja nDeetyˈäjtëm diˈibë myëdäjtypy ja paˈˈayoˈon es xyajjotkujkˈäjtëm pën ti xyjäjt xykyëbajtëm” (2 Kor. 1:3). w23.11 paj. 9, 10 parr. 8-10

Pablo jyënany ko nbatëmë amay jotmay, mbäät xypyudëjkëm parë niˈigyë nmëbëjkëm tijaty nˈëwxijt njëjpˈijxëm. Ninuˈun nDiosmëduˈunëm nnijäˈäwëm ko nbäädäˈänëmë amay jotmay, Pablo duˈun tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Tesalónikʉ: “Pes mäts nˈijty mët miitsëty, nˈanmääytyë ko nyajnaxäˈänëm ja ayoˈon jotmay, dëˈën extëm të jyaty. Mnijäˈädëbëˈë” (1 Tes. 3:4). Ets ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Korintʉ duˈun tnijäˈäyë: “Ntsejpyëts es xynyijawëdët nëˈënëts të nˈayoy [ . . . ] axtë jënanëts ko kyajts nbëtsëmët mëdëtsë njikyˈäjtën” (2 Kor. 1:8; 11:​23-27). Tëyˈäjtën extëmë apostëlë Pablo jyënany, pes tyam duˈunën nwinguwäˈkëmë amay jotmay (2 Tim. 3:12). Waˈan ja mjëëky mëguˈuk o ja mëdiˈibë mëët oy mnayjyawëty mdukmëtsipˈatyëty ko mDiosmëduny. ¿Mbatypyë jotmay mä mduny mët ko kyaj mwinˈëënäˈäny? (Eb. 13:18). ¿O waˈanë kuduunk justisë mnibëdëˈëgyëty mëët ko mˈëwaˈkxy ngäjpxwaˈkxy? Oy wiˈixëmë amay jotmay nbatëm, apostëlë Pablo jyënany ko oy ko nxondakëm. w23.12 paj. 10, 11 parr. 9, 10

Jacob pyat mayë amay jotmay. Extëm ja nimajtskpë myäänk, Simeón mëdë Leví, yajnibaxëtëjkëdë ja fyamilyë ets nanduˈunë Jyobaa xyëëw. Jacob ojts nanduˈun yˈooky ja kyudëjk Raquel, ko nety dyajmaxuˈunkˈaty ja myëmajtskpë yˈuˈunk. Ets ko Jacob ojts myëjjäˈäyënë, ta ojts nyëjkxnë Egipto mët ko jyamˈäjty ja yuu mä ja yˈit lyugäär (Gén. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28). Oy duˈunë Jacob tˈokpatyë amay jotmay, duˈunyëm tmëbëjkyë Jyobaa ets tijaty tukwandakë. Etsë Jyobaa tukˈijxë ko kupëjkëbë nety. Extëm nˈokpëjktakëm, mëjwiin kajaa myooyë ja jyukyˈäjt myadakën. Seguurë ko Jacob kyuˈëˈëw kyukäjpxë Jyobaa ko jatëgok nyaybyatë mët ja yˈuˈunk José, pes të nety nyäjxnë kanäk jëmëjt mä kyaj tˈokˈijxnë. Jacob myëmadak ja amay jotmay mët ko mëkë nety tmëdatyë mëbëjkën mä Jyobaa (Gén. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30). Ëtsäjtëm, mbäät nanduˈun nmëmadakëmë amay jotmay pën mëk nmëdäjtëm ja mëbëjkën. w23.04 paj. 15 parr. 6, 7

Mä yäˈädë tekstë japë David ojts tnigajpxy ko Jyobaa mëkë nety tsyokyëty, ko jantsy oy yˈijxˈity kyuentëˈatyëty ets ko jantsy oy mëët yˈity. Duˈun jyënany: “Jyobaa yëˈëts nBastoorˈäjtypy”. David kyaj tsyëˈkë mët ko yëˈë Jyobaa tyukjotkujkˈäjt ets nëˈëmooy tuˈumooyë. Nyijäˈäwëbë nety nanduˈun ko xëmë tsyokäˈänyëty. Min nˈokˈijxëm tiko duˈun ttukjotkujkˈäjty. David ijt seguurë ko Jyobaa mëkë nety tsyokyëty mët ko xëmë myooyë tijatyë nety yajtëgoyˈajtypy. Nyijäˈäwëbë nety ko oy mëët nyayjyawëty ets ko kupëjkëp. Pääty ijt seguurë ko oy ti tyun jyatëdët, Jyobaa xëmë nety myoˈoyaˈanyëty tijaty yajtëgoyˈajtypy. Ko David tnijäˈäwë ko Jyobaa tsojkëp ets ko ijxˈitan kuentëˈatanëp, yëˈë pudëjkë parë agujk jotkujk nyayjyäˈäwë ets kyaj ti tmëmay tmëdäjët (Sal. 16:11). w24.01 paj. 28, 29 parr. 12, 13

Ko nyajxyë tsip mä Segunda Guerra Mundial, ta ja Diosmëduumbëty niˈigyë ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxnëdë, duˈunën mayë jäˈäy të tˈixyˈattë Jyobaa ets tmëdundë. Ets tyam, nanduˈunyëm yajkäjpxwaˈkxyë Diosë yˈayuk abëtsëmy nyaxwinyëdë. Pënaty Wyoowˈyoˈoytyëbë Diosë kyäjpn, yëˈë Jesus naytyuknëˈëmooy naytyuktuˈumooyëdëp. Yëˈëjëty tyuundëbë mëjääw parë tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoytyë myëguˈuktëjk extëmë Jyobaa mëdë Jesus ttsoktë, mët yëˈëgyëjxm ja sirkuitë ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy. Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets niˈamukë pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yˈaˈoygyëˈëjoty myëdatëdë Jesus (Diˈibʉ Jat. 2:1). Kom pokyjyaˈay yajpäättë, mbäät nanduˈun tyëgoytyë extëm jyäjttë Moisés, Josué etsë apostëlëty (Núm. 20:12; Jos. 9:​14, 15; Rom. 3:23). Nnijäˈäwëm ko Jesus yëˈë nyëˈëmoopy tyuˈumoopy ja tuumbë mëdiˈibë kuwijy ets nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuundëp mëjjäˈäy. Ets duˈunyëm ttunäˈäny, pääty nˈoktukjotkujkˈäjtëm. w24.02 paj. 23, 24 parr. 13, 14

Ëtsäjtëm nmëjpëjktakëmë netyë Diosë xyëëw ko tsuj yajxon nnigäjpx nimaytyakëm ets ko nguˈëˈëw ngukäjpxëm. Ko nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë yëˈë ntsojkëm parë jäˈäy tˈixyˈattëdë Dios ets nanduˈun ttsoktët extëm ëtsäjtëm (Sant. 4:8). Njantsy tyukmëtmaytyäˈägäˈänëmë jäˈäy wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty, extëm ko mëk xytsyojkëm, ko ak oy tijaty ttuny, ko wyijˈyëty ets ko myëdäjtypyë mëkˈäjtën. Ja tuk pëky wiˈix mbäädë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ets nyajxondakëmë jyot kyorasoon, yëˈë ko nduˈunëmë mëjääw ets njäˈäyˈäjtëm extëm yëˈë. Ko duˈun nduˈunëm, ta jäˈäy tˈixäˈändë ko tëgatsy njäˈäyˈäjtëm ets waˈanë net tnijawëyäˈändët tiko duˈun njäˈäyˈäjtëm ets mbäädë net ndukmëtmaytyakëm (Mat. 5:​14-16). Ko duˈun nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa, ta nyajxondakëmë jyot kyorasoon (1 Tim. 2:​3, 4). w24.02 paj. 10 parr. 7

Parë mbäät oy mDiosmëduny tsojkëp xyjyatët mëdiˈibë mbäät mbudëkëty. Pën mduumpy duˈun, mbäät mas niˈigyë xynyikëjxmˈaty ja tuunk mä tuˈukmujkën, xypyatyë mduunk parë mbäät xyˈixyë mfamilyë ets mbäät oy mˈity mëdë mëguˈuktëjk. Extëm nˈokpëjktakëm, jat wiˈix oy mjäˈäyët ets mletrëkäjpxët. Biiblyë jyënaˈany ko jotkujk ja jäˈäy yajpääty ets tyukˈoybyëtsëëmpy tijaty kyajpxypy mä Biiblyë ets pyawinmaapy (Sal. 1:​1-3). Ko duˈun ttuny, ta tnijawë wiˈixë Jyobaa wyinmay ets yëˈë pudëjkëdëp parë yajxon tijaty tmëmay tmëdäjy (Prov. 1:​3, 4). Ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nduˈukmujkëm yajtëgoyˈäjttëp ets pën tijaty tyukniˈˈixëdët ets yˈëwij kyäjpxwijëdët mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë. Pën mjäjtypy mjäˈäyët ets mletrëkäjpxët, mbäät xyjyaaybyëtsëmy ja diskursë ets ja komentaaryë mëdiˈibë mbäät mëjwiin kajaa pyudëkëdë nmëguˈukˈäjtëm ets dyajkëktëkëdë ja myëbëjkën. Mbäät nanduˈun xykyujayë tijaty mˈëxpëjkypy duˈun mbäät mnaytyukpudëkëty ets xytyukpudëkë ja wiinkpëty. w23.12 paj. 26, 27 parr. 9-11

Ko nety mduktëkëty tsëˈëgë, pawinmay ti Jyobaa tyunaampy mä tiempë myiny kyëdaˈaky ko nety kyaj yˈokˈanaˈamnë Satanás. Mä asamblee tëgëk xëëbë mëdiˈibë tuunë 2014, ojts tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm dyajnaxyë demostrasyonk mëdë fyamilyë mä tnimaytyaktë wiˈixxyëp njukyˈäjtëm mä ja tsujpë it lugäär koxyëp duˈun jyënaˈany 2 Timoteo 3:​1-5: “Mä ja jembyë jukyˈäjtën jantsy agujk jotkujk njukyˈatäˈänëm. Mët ko ja jäˈäyëty tsyokandëp ja jyëëky myëguˈuk, tsyokandëp ja Diosë tyëyˈäjtën, yujy tudaˈaky jyaˈayˈatäˈändë, wyingutsëˈëgëyandëbë Dios, myëmëdowandëbë tyääk tyeety, kyukäjpxëyandëp tijaty, ak oy tijaty ttunäˈändë, naytsyokanëdëp, nayjyaygyukëyanëdëp, kyaj pën nyaynyiˈojëyaˈanyë, nayˈaguwitsëyanëdëp, kyaj awäˈän jyaˈayˈatäˈändë, yëˈë tsyokandëp mëdiˈibë oy, yajtukjotkujkˈatandëp, jaygyukëyandëp, kyaj nyayjyawëyäˈänëdë mëj këjxm, yëˈë tsyokandëbë Dios këdiinëm ja xondakën ets amumduˈukjot tmëdunäˈändë. Mmëwingondë yëˈëjëty”. ¿Nnimaytyakëm xëmë mëdë familyë etsë nmëguˈukˈäjtëm wiˈix njukyˈatäˈänëm mä ja tsujpë it lugäär? w24.01 paj. 6 parr. 13, 14

¡Jantsy jotkujk nnayjyäˈäwëm ko ‘Dios tyukxondakypy yëˈë nyax kyäjpn’! (Sal. 149:​4, TY). Per mbäät näägë nmëguˈukˈäjtëm tëgatsy nyayjyawëdë etsë net wyinmaytyë: “Dios jyantsy tyukxondakypyë nyax kyäjpn, per ¿nan xytyukxondakpëtsëdaa?”. Nimayë Diosmëduumbëty mëdiˈibë tëëyëp jukyˈäjttë nanduˈun wyinmääytyë (1 Sam. 1:​6-10; Job 29:​2, 4; Sal. 51:11). Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ko oy pokyjyaˈay nyajpatëm mbäädë Jyobaa xykyupëjkëm. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm? Nyajnigëxëˈkëm ko nmëbëjkëmë Jesus ets nnëbajtëm (Fwank 3:16). Duˈunë nety nyajnigëxëˈkëm mayjyaˈay wyinduuy ko të njodëmbijtëm ets ko të Dios ndukwandakëm ko nmëdunäˈänëm (Apos. 2:38; 3:19). Jyobaa jantsy jotkujk nyayjyawëty ko duˈun nduˈunëm parë niˈigyë nmëwingoˈonëm. Pën nduˈunëmë mëjääw parë nguytyuˈunëm extëmë Jyobaa ojts ndukwandakëm, ta oy mëët nˈijtëm ets xykyupëjkëm (Sal. 25:14). w24.03 paj. 26 parr. 1, 2

Mbäät nanduˈun nduˈunëm extëm ja Jesusë yˈëxpëjkpëty ko ja kuduunktëjk dyajkuboktët nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Ëtsäjtëm, mbäät nanduˈunë Jyobaa nˈamdoˈowëmë wijyˈäjtën etsë jotmëkˈäjtën. Ets nˈijtëm seguurë ko xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm. Nˈokˈanmäˈäyëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm ets nmëmadakëmë amay jotmay. Tyam wiˈixëmë amay jotmay nbatëm, waˈan nyubajt nbäˈämbajtëm, yˈoogyë jëëky mëguˈuk, jyamˈatyë jotmay mä familyë ets ko nyajtukmëtsipˈäjtëm ko nDiosmëduˈunëm. Per niˈigyë nˈamaybyat njotmaybyatëm ko jyaˈˈatyë päˈäm mëdiˈibë ninäjxp ets ko xitsoow yatsoowë jäˈäy tsyiptundë. Pääty mëdiˈibë mbäät xytyuny, yëˈë xyaˈˈawäˈätsëdë mjot mgorasoon ets xytyukmëtmaytyäˈägëdë Jyobaa wiˈix mnayjyawëty. Duˈunxyëp extëm xytyukmëtmaytyaˈaky tuˈugë mmëtnaymyaayëbë. Ets mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa mbudëkëyanëp (Sal. 37:​3, 5). Ko xëmë nnuˈkxtakëm, mbäät xypyudëjkëm parë nmëmadakëmë amay jotmay (Rom. 12:12). Jyobaa nyijäˈäwëp wiˈix jyat kyëbattë pënaty mëduunëdëp ets “myëdoopy ko yˈamdoy pyëjktsoyëtyë naybyudëkë” (Sal. 145:​18, 19). w23.05 paj. 5, 6 parr. 12-15

Ko jam ti nduknibëjktakëm, tsojkëp yajxon nbayeˈeyëm “tidënë Jyobaa tsyojkypy” o wiˈixën wyinmay, taanëmë net nduˈunëm (Efes. 5:​17, TNM). Ko mä Biiblyë nˈëxtäˈäyëm ja ëwij käjpxwijënë mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm, yëˈë nety nnijawëyäˈänëm wiˈixë Jyobaa wyinmay, pën oy ti ndunäˈänëm o kyaj. Ko nguytyuˈunëm ja Biiblyë yˈëwij käjpxwijën, nëjkxëp yˈoybyëtsëmy tijaty nduknibëjktakëm. Satanás, yëˈë jyatsojkypy ets kyaj tiempë nmëdäjtëm parë nmëduˈunëmë Dios (1 Fwank 5:19). Mbäät pojënë nnaytyukwinˈëˈënëm ja meeny sentääbë, tuunk o ko nˈëxpëjkëm mä eskuelë, ets kyaj nekyjyotmoˈoyëm ja Diosë tyuunk. Pën duˈun njäjtëm, yëˈë nety xytyukˈijxëm ko tam kujk xynyinäjxëm wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë. Kyaj wyiˈixëty ko nduˈunëm, nmëdäjtëmë meeny sentääbë o nˈëxpëjkëm eskuelë, per kyaj yëˈë mbäät jëjpˈam nbëjktakëm mä jukyˈäjtën. w24.03 paj. 24 parr. 16, 17