October

Nawlngaih awkah a har tiah na ruah caan a um maw? Siangpahrang David zong cutin aa rak harh ve caah Pathian sinah hitin thla a cam: “Ka lungthin cu nangmah nawl zulh duhmi ah ser ko.” (Salm 51:12) David nih Jehovah kha a dawt. Asinain a caan ah nawlngaih kha a rak i harh i kannih zong kan i harh ve. Zeicah? Pakhatnak, nawlngaih duh lonak ro kan co caah a si. Pahnihnak, Satan nih amah bantuk in Jehovah kha kan ralchanh ve nakhnga aa zuam caah a si. (2 Kor. 11:3) Pathumnak, kan pawngkam cu ‘nawl a ngai lomi hna’ nih an ngeihmi ralchanhnak lungput in a khah caah a si. (Efe. 2:2) Cucaah Jehovah le amah nih nawlngeihnak a pekmi hna nawlngaih awkah kan tlinlonak, Satan le hi vawlei hneknak hna kha fakpi in kan doh a hau. w23.10 6 ¶1

Jesuh nih ti kha mitsur zu in a cantermi khuaruahhar thil in zeidah kan cawn khawh? Toidornak kong kan cawn khawh. Jesuh cu khuaruahhar thil he aa tlaiin aa uangthlar lo; a tak ti ahcun a rak liimmi thil kong he aa tlaiin zeitikhmanh ah aa uangthlar bal lo. Mah canah aa toidor i a Pa kha atu le atu a rak thangṭhat. (Johan 5:19, 30; 8:28) Kanmahle kanmah toidor tein kan i hmuhnak thawngin Jesuh kha kan i zohchunh ahcun kan tuahmi thil kong he aa tlaiin kan i uangthlar lai lo. A rianṭuannak tinvo sung kan hmuhmi khuaruahhar a simi Pathian kong tu ah i uangthlar hna u sih. (Jer. 9:23, 24) Pathian kha hmuh awk aa tlakmi upatnak kan pek awk a si. Jehovah bawmhnak tel loin zei thilṭha hmanh kan liim kho lai lo. (1 Kor. 1:26-31) Toidornak kan ngeih ahcun midang ca kan tuahmi thilṭha caah kan i porhlaw lai lo. Jehovah nih kan tuahmi thil kha a hmuh i a sunsak ti kan hngalh caah kan i lungsi. (Matthai 6:2-4 he tahchunh; Heb. 13:16) Jesuh kha kan i zohchunh i toidornak kan langhter tikah Jehovah lung kan lawmhter.—1 Pet. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Lamkaltu Paul nih Khrihfa hna kha midang duhning kha hmuh thiam i zuam u tiah tha a pek hna. Pumh lioah mah ruahnak cheuhnak kha zeitindah kan zulh khawh? Kanmah bantukin midang zong nih a phi pek an duh ve ti kha kan i cinkennak thawngin a si. Hitin ruathmanh. Na hawile he bia nan i ruah tikah anmah kha biachim ding caan tlawmte lawng pek in nangmah nih bia tampi na chim lai maw? Na chim lai lo. Anmah zong bia chimter na duh ko hna lai. Cu bantukin pumhnak ah mi tampi nih a phi pe hna seh ti kan duh. A tak ti ahcun unau pawl thazaang pek awkah a ṭha bikmi lamkhat cu an zumhnak langhternak caanṭha kan pek hnanak thawngin a si. (1 Kor. 10: 24) Cucaah a phi tawi tein kan pek midang zong a phi peknak caanṭha a hmuhter hna lai. Tawi tein a phi na pek tik hmanhah a kong tampi chim kha hrial. Catlangbu chung i a kong dihlak kha na chim ahcun midang chim awk a um ti lai lo. w23.04 22-23 ¶11-13

Kan sining aa thlen tikah a hleiin phungchim rianṭuannak thawng in midang bawmhnak ah i tel peng cu a biapi tukmi a si ti kha kan i cinken a hau. Phungchim rianṭuannak ah thlennak tuah a duhmi kan si a hau. An zumhnak le an lungput aa khat lomi hnulei sining a phunphun a ngeimi hna he kan i tong. Lamkaltu Paul cu thlennak tuah a duhmi a si i kannih zong a sinin kan cawn khawh ve. Jesuh nih Paul kha “Jentail mi sin lamkaltu” si awkah rian a pek. (Rom 11:13) Cucaah Paul nih Judah mi, Greek mi, mifim, khuate ah a ummi, bawi le siangpahrang pawl kha phung a chimh hna. Mah hnulei sining aa khat lomi mi pawl lungthin suk awkah Paul cu ‘mikip sinah an sining paoh in a um ve.’ (1 Kor. 9:19-22) Phung a chimhmi hna cu khoika in a rami dah an si i zeidah an zumh ti kha ṭha tein a ruah. Mah nih mi pawl kha Pathian sinah a hnuh khawh hna nakhnga phungchim awk le thlennak tuah awkah a bawmh. Kannih zong a tlarimi kan si i mi kip bawmh awkah a ṭha bikmi lam kha kan ruah ahcun hmualngei tein phung kan chim kho ve lai. w23.07 23 ¶11-12

Nemnak timi cu tha der si loin lung ṭhawn a si. A harmi thil sining ton tikah lungdai tein um peng khawh awkah thazaang ngeih a hau. Nemnak cu “thlarau nih a chuahtermi” ziaza a si. (Gal. 5:22, 23) A caan ah a hrangmi rang ngamternak kong langhter awkah “nemnak” timi Greek biafang kha hman a si tawn. A hrangmi rang pakhat cu a hung ngam tiah na mitthlam ah cuanter hmanh. A ngam ko nain a tha cu a ṭhawng peng rih. Kannih tah nemnak leng ah caankhat te ah zeitindah a thazaang a ṭhawngmi kan si khawh? Kanmah tein cun kan tuah kho lai lo. Mah a ṭha tukmi sining ngeih awkah a kan bawmh nakhnga le thiang thlarau a kan pek nakhnga Jehovah sinah thla kan cam a hau. Nemnak ngeih awkah a cawngmi mi tampi an um. Tahchunhnak ah, mi nih an thin an hunter hna tikah unau tampi nih nemnak an langhter. Mah nih Jehovah Tehte Hna cung ah a ṭhatnaklei in hmuhnak ngeih awkah a bawmh hna.—2 Tim. 2:24, 25. w23.09 15 ¶3

Khuaruahhar a simi langhnak pakhat ah lamkaltu Johan nih vancung ah upa 24 nih Jehovah an biakmi kha a hmuh. Annih nih Pathian kha “sunparnak le upatnak le lianhngannak kha hmuh awkah aa tlakmi na si” tiah an thangṭhat. (Biat. 4:10, 11) Zumhfekmi vancungmi hna zong Jehovah thangṭhat awk le upat awkah a ruang tampi an ngei. Jehovah he vancung ah an umṭi i a kong kha ṭha tein an hngalh. A tuahmi thil ah a langmi a sining hna kha an hmuh. Jehovah rianṭuan ning kha an hmuh tikah amah kha thangṭhat awkah a forh hna. (Job 38:4-7) Kannih zong kan thlacamnak in Jehovah kha thangṭhat kan duh i amah kan dawtnak le kan sunsaknak kha langhter kan duh. Baibal na rel i na hlathlai tikah a hleiin na duh bikmi Jehovah sining hna kha hngalh awkah i zuam. (Job 37:23; Rom 11:33) Cun mah sining hna he aa tlaiin na hmuh ning kha Jehovah sinah chim. Cun kanmah le thlaraulei kan chungkhar dihlak caah a kan tuahpiakmi thil ca zongah Jehovah kha kan thangṭhat khawh. Anih cu a zungzal in a kan zohkhenhtu le a kan hupphengtu a si.—1 Sam. 2:1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

A Liannganmi Babilon cu 1919 in Pathian miphun cung ah nawl a ngei ti lo. Mah kum ah “zumhawk a tlakmi le a fimmi sal” nih “Thiannak Lam” ah lungthin ṭha a ngeimi pawl an kal khawh nakhnga an rian kha an hun thawk. (Matt. 24:45-47; Isa. 35:8) Hlanlio ah mah rian timhtuahnak ah an ṭuanmi rian nih Jehovah le aa tinhnak kong tam deuh in hngalh awkah mah lam cung ah a kalmi hna kha a bawmh hna. (Ptb. 4:18) Cucaah annih cu Jehovah nih a halmi hna ningin an nung kho. Jehovah nih a miphun sinin a herhmi thlennak kha voikhat ah tuah dih dingin aa ruahchan lo. Mah canah a miphun kha duhsah duhsah in a thianh hna. Kan tuahmi kip nih Jehovah lung a lawmhter khawh ti kan hngalh tikah zeitluk in dah kan i lawmh! Zei bantuk lam poah hmaan tein zohkhenh a hau. 1919 thawk in mi tam khawh chung tam kha a liannganmi Babilon in chuah awkah “Thiannak Lam” sersiamnak rian cu ṭuan peng a si. w23.05 17 ¶15; 17 ¶16

Uktu Bu nih Uktu Bu i kawmiṭi a phunphun ah bawmtu a simi hna kha an cawnpiak hna. Cucaah mah bawmtu a simi unaupa hna nih atu ah a biapi tukmi rian hna kha zumhfek tein an ṭuan. Annih cu Khrih tuu pawl zohkhenhnak rian ṭuan peng khawh awkah ṭha tein cawpiak an si. Harnak nganpi a donghlei, a tang rihmi chiti thuhmi pawl vancung an kai tikah a thiangmi biaknak cu vawleicung ah a hmun peng lai. Jesuh Khrih nih a hruai hna lai caah a miphun pawl nih Jehovah kha zumhfek tein an biak peng lai. Mah caan chung ah Baibal nih Magog ram i Gog tiah a auhmi ram tampi in dirhmi phu pakhat nih Pathian miphun a doh hna lai ti kha kan hngalh. (Ezek. 38:18-20) Asinain mah dohnak cu caan tlawmpal lawng a si lai i a sung colh lai. Cucaah mah nih Pathian miphun pawl kha Jehovah an biaknak a ngolter kho hna lai lo. Jehovah nih a miphun kha a khamh hrimhrim hna lai. Lamkaltu Johan nih langhnak ah Khrih tuu dang a simi “mibu nganpi” kha a hmuh hna. Johan nih “mibu nganpi” cu “hremnak nganpi” in a luatmi an si tiah a ti. (Biat. 7:9, 14) Cucaah Jehovah nih a khamh hrimhrim hna lai ti kha kan hngalh. w24.02 5-6 ¶13-14

Thiang thlarau hmuh awkah zeidah kan tuah khawh? Thla kan cam kho, Baibal kan hlathlai kho i a thiang thlarau nih lam a hruaimi a bupi he kan i hawikom kho. Cutin tuahnak nih “thlarau nih a chuahtermi” ziaza pawl ngeih awkah a kan bawmh lai. (Gal. 5:22, 23) Pathian nih a thiangmi ruahnak le tuahsernak a ngei pengmi hna lawng kha thiang thlaurau a pek hna. A thiang lomi thil kan ruah peng i mah kha kan tuah ahcun Pathian nih a thiang thlarau a kan pe ti lai lo. (1 Thes. 4:7, 8) Thiang thlarau hmuh peng awkah “chimchungbia kha zei rel loin” kan um awk a si lo. (1 Thes. 5:20, NWT) Mah Baibal caang i “chimchungbia” timi nih Jehovah nih a thiang thlarau hmang in a kan pekmi bia kha a chim duhmi a si. Mah ah Jehovah ni le atu kan chan i a biapimi kongkau hna aa tel. Atu kan chan ah Jehovah ni asiloah Armageddon a ra lai lo tiah kan ruah awk a si lo. Mah ni cu a ra cang lai timi lungput he ni fatin a thiangmi thil kha kan tuah peng i “Pathian sin i pekmi” si awkah kan i zuam.—2 Pet. 3:11, 12. w23.06 12-13 ¶13-14

Electronic thilri kan hman lioah a thurhnawmmi hmanthlak a langh ahcun zeidah kan tuah awk a si? Mah hmanthlak kha kan phih colh awk a si. Jehovah he kan i pehtlaihnak cu a sunglawi tukmi a si ti kha kan i cinken ahcun cutin tuah cu kan caah a fawi lai. A thurhnawmmi hmanthlak a si lo tiah kan ruahmi cheukhat hmanh nih nupa sual duhnak a kan ngeihter khawh. Cucaah a thurhnawmmi hmanthlak zoh kha zeicah kan hrial awk a si? Nupa sual duhnak a kan ngeihter khomi zei bantuk ruahnak hmanh ngeih kan duh lo caah a si. (Matt. 5:28, 29) Thailand ah Khrihfa upa a ṭuanmi David nih hitin a ti: “‘A thurhnawmmi hmanthlak a si lo hmanh ah mah kha ka zoh peng ahcun Jehovah lung ka lawmhter lai maw?’ tiah kaa hal. Cu bantuk ka ruahnak nih fimkhur tein thil tuah awkah a ka bawmh.” Jehovah lung a lawmhter lomi thil tuah kan ṭihmi nih fimkhur tein thil tuah awkah a kan bawmh lai. Pathian ṭih cu “fimnak hramthawknak” a si. w23.06 23 ¶12-13

“Innchung ah” timi nih Khrihfabu kha a chim duhmi a si kho men. Jehovah nih harnak nganpi chung ah unau pawl he lungrual tein kan um peng ahcun kaan huhphenh hna lai tiah bia a kan kamh. Cucaah atu ah unau pawl cung ah lungsaunak ngeih lawng si loin dawtnak langhter awk zong ah kan i zuam a hau. Kan khamhnak cu mah cung ah aa hngat kho men. “Bawipa ni a liannganmi” cu minung caah a har tukmi caan a si lai. (Zef. 1:14, 15) Jehovah miphun zong harnak an tong ve lai. Asinain a tu in kan i timhtuah ahcun lungdai tein kan um khawh leng ah midang zong kan bawmh khawh hna lai. Kan ton khawhmi harnak vialte zong kan inkhawh lai. Unau pawl harnak an ton tikah an herhmi kha kan bawmh hna i an cung ah zaangfahnak kan langhternak thawng in kan si khawh chung in kan bawmh hna. Cun atu ah unau pawl cung ah dawtnak langhter awkah kan i zuam ahcun hmailei zong ah kan langhter khawh lai. Jehovah nih leiser ral le harnak a um ti lonak vawlei ah zungzal nunnak laksawng a kan pek lai.—Isa. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Baibal nih zumhfekmi pa pawl kha thazaang a ṭhawngmi in a langhter tawn hna. Asinain a zungzal in cun kan thazaang a ṭhawng tiah an ruat lo. Tahchunhnak ah, thil sining cheukhat ah Siangpahrang David nih “tlang” bantuk in ka ṭhawng tiah a ruah nain a caan ah “ṭihnak” a ngei. (Salm 30:7) Pathian thiang thlarau nih Samson kha a thazaang a ṭhawnter. Asinain Pathian nih ṭhawnnak a pek lo ahcun “midang bantuk cio ka si ve ko lai” ti kha a hngalh. (Biac. 14:5, 6; 16:17) Mah zumhfekmi pa pawl thazaang an ngeihmi cu Jehovah thawng lawng in a si. Lamkaltu Paul zong nih Jehovah pekmi thazaang a herh kha a hngalh. (2 Kor. 12:9, 10) Paul zong a ngan a dam lomi a si ve. (Gal. 4:13, 14) A caan ah thil ṭha tuah zong kha aa harh. (Rom 7:18, 19) Cun a caan ah a lungre a thei i a cung ah zeidah a cang lai ti a phang. (2 Kor. 1:8, 9) Asinain Paul cu a thazaang a der tikah a hung ṭhawng. Zeitin in dah? Paul nih zuamcawhnak a inkhawh nakhnga a herhmi thazaang kha Jehovah nih a pek. w23.10 12 ¶1-2

Man ka ngei lo timi ruahnak kan ngeih caan ah Jehovah theng nih a sin ah a kan hnuh ti kha kan i cinken awk a si. (Johan 6:44) Kan sining ṭha hna kha a hmuh i kan kong kha kanmah nakin a hngalh deuh. (2 Chan. 6:30) Cucaah Pathian nih a sunglawimi nan si tiah a kan ti tikah kan zumh khawh. (1 Johan 3:19, 20) Biatak an hngalh hlan i an rak tuahmi ruang ah kan lak i cheukhat cu ka sual tuk timi ruahnak an ngei. (1 Pet. 4:3) Zumhfek tein Jehovah a biami hna hmanh an derthawmnak kha an doh peng rih. Nangtah zeitin? A caan ah Jehovah nih a ka ngaithiam kho lai lo tiah na ruat maw? Cutin na ruah ahcun a dang zumhfekmi Jehovah salle zong cu bantuk ruahnak an ngei ve ti hngalhnak nih aan hnemh khawh. Tahchunhnak ah, lamkaltu Paul zong a tlin lonak kong a ruah tikah a lungre a thei tuk. (Rom 7:24) A taktak ti ahcun Paul cu a sualnak aa ngaichih i tipil a ing cangmi a si. Asinain amah le amah kha “lamkaltu vialte hna lakah a nauta bik” le a “sual bik” ka si tiah aa ti.—1 Kor. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Siangpahrang Jehoash i a ṭhalomi biakhiahnak in kan cawn khawhmi pakhat cu Jehovah a dawmi le a lung lawmhter a duhmi hna kha hawikom in kan i thim hna a hau ti kha a si. Mah kan hawile nih a ṭhami thil tuah awkah an kan bawmh lai. Kanmah nakin a upa deuhmi asiloah a ngakchia deuhmi hna he hawikom kan si kho. Jehoash cu a hawikom Jehoiada nakin kum tampi a ngakchia deuh ti kha philhhlah. Naa thimmi hawikom pawl kong he aa tlaiin hitin i hal: ‘Jehovah cung ah ka zumhnak fehter awkah an ka bawm maw? Pathian phunglam ning in nun awkah tha an ka pe maw? Jehovah le a sunglawi tukmi biatak kong kha an chim maw? Pathian phunglam an upat kha an langhter maw? Theih ka duhmi kong lawng maw an ka chimh asiloah lam ka pial sual ahcun remhpiak awkah ralṭhatnak an ngei maw?’ (Ptb. 27:5, 6, 17) Cucaah na hawile nih Jehovah kha an dawt lo ahcun kom hna hlah. Asinain Jehovah a dawmi hawikom na ngeih ahcun kom peng hna law annih nih an in bawmh zungzal lai.—Ptb. 13:20. w23.09 9-10 ¶6-7

Greek biafang ah alfa timi cu hramthawknak tinak a si i omega timi cu donghnak tinak a si. Cucaah Jehovah nih “Alfa le Omega” ka si a timi nih pakhatkhat tuah ding in a thawk tikah a dongh tiang hlawhtling tein a tuah lai ti kha a chim duhmi a si. Jehovah nih Adam le Evi a ser hna hnuah hitin a ti hna: “Tefa tampi in ngei u law nan tefa cu vawleicung khuazakip ah khat hna seh” (Gen. 1:28) Mah cu Jehovah nih “Alfa” tiah a timi bantuk a si. A biakam he aa tlaiin hitin fiang tein a chim: Nawl a ngai i mitling a simi Adam le Evi tefa pawl vawleicung ah an khah lai caan le vawlei paradis an canter lai caan a ra lai. Mah tikah Jehovah nih “Omega” tiah a ti lai. Jehovah nih “vawlei le vancung i a ummi thil vialte” a ser hna hnuah Jehovah nih aamah a khaanmi a um. Jehovah nih minung le vawlei caah aa tinhnak cu ni sarih a dongh tikah a tlinter lai tinak a si.—Gen. 2:1-3. w23.11 5 ¶13-14

Babilon in Israel lei kalnak lam cu a har tukmi a si i thla li hrawng a raumi a si. Asinain Jehovah nih an kirnak lam ah dawnkhantu zei thil poah hlohpiak ding in bia a kamh hna. Zumhfekmi Judah mi nih Israel ram ah kir ṭhan cu an pek dingmi zei bantuk raithawinak hmanh in a ṭhahnem deuh ti kha an hngalh. An hmuh dingmi thluachuah ngan bik lakah an biaknak zong aa tel. Babilon ah Jehovah biakinn pakhat hmanh a um lo. Moses nawlbia nih a halmi hna ningin raithawinak pek khawhnak biakṭheng pakhat hmanh a um lo i raithawinak petu ding ah ṭha tein timhtuahmi tlangbawi zong an um lo. Cun mah khua ah Jehovah le a phunglam a upatmi nakin a hmaan lomi pathian a biami zong an tam deuh. Cucaah Pathian a ṭihmi Judah mi thong tampi nih a hmaanmi biaknak dirh ṭhan khawhnak an ram ah kir lai kha an i ngaih tuk. w23.05 14-15 ¶3-4

‘Ceunak fale’ bantuk in um peng khawh awkah Pathian thiang thlarau bawmhnak zong kan herh. Zeicah? Hi vawlei ṭha lo ah ziazalei ah thiang tein um peng cu a fawi lo caah a si. (1 Thes. 4:3-5, 7, 8) Thiang thlarau nih Pathian ruahnak he aa ralkahmi hmuhnak a ngeimi hna i tel in vawlei mi hna ruahnak le hmuhnak kha doh awkah a kan bawmh khawh. Thiang thlarau nih “ṭhatnak a phunphun le dinnak a phunphun” ṭhanchoter awk zong ah a kan bawmh khawh. (Efe. 5:9) Thiang thlarau hmuh khawh ning lamkhat cu thlacamnak a si. Jesuh nih “thiang thlarau a halmi cu” Jehovah nih a pek hna lai tiah a ti. (Luka 11:13) Khrihfabu pumhnak ah Jehovah kan thangṭhatṭi hna tik zong ah thiang thlarau kan hmu. (Efe. 5:19, 20) Cucaah kan cung ah thiang thlarau a um ahcun Pathian lung a lawmhtermi lam in kan nung kho lai. w24.03 23-24 ¶13-15

Lungsaunak deuh na duh maw? Na duh ahcun mah caah thlacam. Lungsaunak cu thlarau nih a chuahtermi ziaza a si. (Gal. 5:22, 23) Cucaah mah sining ngeih awkah Jehovah sinah thiang thlarau kan hal khawh. Kan lungsaunak a hneksakmi thil kan ton tikah lungsaunak ngeih ding in a kan bawmh nakhnga thiang thlarau kha kan “hal” peng khawh. (Luka 11:13) Cun thil sining hna kha amah hmuh ning in hmuh awk zong ah Jehovah sinah thla kan cam khawh. Cutin thla kan cam dih hnuah kan lung a sau nakhnga nifatin kan si khawh chung in kan i zuam a hau. Lungsau awk le lungsaunak langhter peng awkah i zuam ding in thla kan cam ahcun a hlan ah a lung a sau lomi kan si hmanh ah lungsaunak ngeih deuh awkah Jehovah nih a kan bawmh lai. Baibal chung i zohchunhawk a ṭhami hna kong kha ṭha tein ruahnak zong nih a kan bawmh. Baibal chung ah lungsaunak ah zohchunhawk ṭha a simi hna kong tampi aa tel. An kong ṭha tein kan ruahnak thawng in lungsaunak langhter khawh ning lam hna kha kan hngalh khawh. w23.08 22-23 ¶10-11

Jesuh nih lamkaltu Peter kha Jehovah nih a bawmh lai ti kha a zumhter. A thawhṭhan hnuah Jesuh nih Peter le a dang lamkaltu pawl kha khuaruahhar lam in nga a tlaihter hna. (Johan 21:4-6) Mah khuaruahhar thil nih Peter kha Jehovah nih pumsalei a herhmi thilri fawi tein a bawmh khawh ti kha a zumhter ko lai. Mah leng ah ‘Pathian Pennak hmasa bik ah kan chiah ahcun’ Jehovah nih kan herhmi a kan pek lai timi Jesuh bia kha a hngalhter ṭhan ko lai. (Matt. 6:33) Cucaah Peter nih nga tlaihnak rian si loin phungchim rianṭuannak tu kha pakhatnak ah a chiah. AD 33 Pentekos ni ah ralṭha tein phung a chim i mi thong tampi kha thawngṭha cohlan ding in a bawmh hna. (Lam. 2:14, 37-41) Cun Samaria mi le Jentail mi zong Khrih kong cawn awk le a hnu zulh awkah a rak bawmh hna. (Lam. 8:14-17; 10:44-48) Cucaah Jehovah nih Peter kha miphun dihlak Khrihfabu chung ah an luh khawh nakhnga khuaruahhar lam in a hman. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Babilon mi nih Jerusalem an hrawh hnu kum hnih hrawng ah Babilon Siangpahrang Nebukhadnezzar cu mang a manhmi milem nganpi kong nih a lungre a theihter. Cucaah Daniel i telin a mifim pawl kha zeidah a manh i a sullam cu zeidah a si ti kha ka chim u tiah a ti hna. Cutin an tuah khawh lo ahcun an dihlak in a thah hna lai. (Dan. 2:3-5) Mah ruang ah Daniel nih thil a tuah colh a hau; cutin a tuah lo ahcun mi tampi an thi lai. Cucaah Daniel cu “siangpahrang hmai ah cun a vung lut i siangpahrang cu a mang sullam kha a chimh khawh nakhnga a caan ka pe rih tuah tiah a vung nawl.” (Dan. 2:16) Mah nih Daniel cu a ral a ṭha tukmi le a zumhnak a fek tukmi a si ti kha a langhter. Baibal nih hlan ah Daniel nih mang sullam a leh khawh tiah a chim lo. A hawile kha “vancung Pathian kha a zaangfahnak kan nawl awk a si” tiah a ti hna. (Dan. 2:18) Jehovah nih an thlacamnak kha a leh hna. Pathian bawmhnak thawng in Daniel nih Nebukhadnezzar mang sullam kha a leh khawh. Cucaah Daniel le a hawile cu an rak thi lo. w23.08 3 ¶4

Lungsaunak in hmuhmi ṭhathnemhnak kong kha ruat. Kan lung a sau tikah kan i nuam deuh i kan lung zong a dai deuh. Cucaah lungsaunak nih lungthinlei le pumsalei in kan ngan zong a damter. Midang cung ah kan lung a sau tikah anmah he kan i pehtlaihnak zong a ṭha deuh. Cun Khirhfabu zong ah lungrualnak a um deuh. Pakhatkhat nih kan thin a kan hunter tik zong ah fawi tein kan thin hung lai lo i buaibainak zong kan nganter chin lai lo. (Salm 37:8; Ptb. 14:29) Mah lawng si loin vancung kan Pa kan i zohchunhmi a si i amah he kan i naih chinchin lai. Lungsaunak cu kan dihlak in ṭhathnemhnak a kan hmuhtermi sining ṭha pakhat a si. Lungsaunak langhter cu a zungzal in a fawi lai lo nain Jehovah bawmhnak thawng in mah sining kha kan ngei kho peng. “BAWIPA nih amah a ṭihmi cu a zohkhenh hna i a fekmi a dawtnak aa bochanmi cu him tein a umter hna” ti kha kan zumh ahcun vawlei thar kha lungsau tein kan hngah khawh lai. (Salm 33:18) Cucaah lungsaunak ngeih peng awkah biakhiak hna u sih. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Jeim nih mah pa nih zumhnak ka ngei a ti ko nain a tuahsernak nih zumhnak a ngeih lo kha a langhter tiah a ti. (Jeim 2:1-5, 9) Jeim nih ‘hnipuan asiloah rawl ei awk a ngei lomi unaunu asiloah unaupa pakhat’ a hmu ko nain a bawm lomi pakhat kong in tahchunhnak a pek. Anih nih zumhnak ka ngei a ti ko nain a tuahsernak nih zumhnak a ngeih lo kha a langhter. (Jeim 2:14-16) Jeim nih a zumhnak kha a tuahsernak in a langhtermi Rahab kong kha a langhter. (Jeim 2:25, 26) Rahab nih Jehovah kong kha a theih i Jehovah nih Israel mi pawl a bawmh hna ti zong a hngalh. (Josh. 2:9-11) An nunnak caah ṭih a nungmi thil a tongmi Israel mingiatu pahnih a huhphenh hnanak thawng in a zumhnak kha a tuahsernak in a rak langhter. Cucaah mitling lo le Israel a si lomi mah minu kha Abraham bantuk in miding in hmuh a rak si ve. Zumhnak tuahsernak in langhter a biapit tuk ti kha Rahab kong in kan hngalh khawh. w23.12 5-6 ¶12-13

Khrihfa kan si caah a hrampi Baibal cawnpiaknak hngalh lawng in kan i lungsi lo. Pathian thiang thlarau bawmhnak thawng in “Pathian nih aa tinhmi, a thukmi hmanh” kha kan hngalh khawh. (1 Kor. 2:9, 10) Jehovah he i naih deuh ding timi hmuitinh he hlathlainak cheukhat na tuah khawh. Tahchunhnak ah, Jehovah nih hlanlio a salle cung ah dawtnak a langhter ning le mah nih nangmah zong aan dawt ve ti a langhter ning kha na hlathlai khawh. Cun Jehovah nih Israel mi pawl biaknak caah a timhtuahpiakmi hna le tuchan Khrihfabu pumhnak caah a kan timhtuahpiakmi kong hna kha tahchunh. Asiloah Jesuh nih vawleicung phungchim rian a ṭuan lioah a rak tlingmi chimchungbia kong kha a dikthliar in hlathlai. Mah a konglam hna kha Jehovah Tehte Hna caah Baibal Hlathlainak timi cauk hmang in na hlathlai ahcun nuamhnak tampi na hmu lai. Ṭha tein Baibal hlathlainak nih na zumhnak a fehter khawh i “Pathian hngalhnak” ngeih awk zong ah aan bawmh khawh.—Ptb. 2:4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Lamkaltu Peter chimmi “lungtak” timi biafang cu “samh” timi sullam a ngei. Cun a donghnaklei ah lungtak tein kan i dawt ahcun zeidah kan tuah lai timi kong zong a langhter. Lungtak tein i dawtnak nih unau pawl sualnak kha khuhpiak awkah a kan bawmh. Aa rinnak le a kawhnak tampi a ummi cabuai pakhat kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Cabuai aa rinnak le a kawhnak pakhat, pahnih lawng kha si loin a dihlak in khuh khawh awkah a khuh kha samh khawh a si. Cu bantuk in unau pawl kha lungtak tein kan dawt hna ahcun an tlin lonak pakhat asiloah pahnih lawng si loin an “sualnak tampi” kha kan khuh khawh asiloah kan ngaihthiam khawh hna lai. A har tuk hmanh ah kan unau pawl tlinlonak kan ngaihthiam khawh hna tiang kan dawtnak kha kan fehter a hau. (Kol. 3:13) Midang kan ngaihthiam hna tikah kan dawtnak a fek ti le Jehovah lunglawmhter kan duh ti kan langhtermi a si. w23.11 11-12 ¶13-15

A hun upat tikah Siangpahrang Josiah nih biakinn kha remh ṭhan a hun thawk. Mah rian a ṭuan lioah “Moses sinin pekmi BAWIPA phungbia cauk” kha a rak hmuh. Siangpahrang nih mah ah aa ṭialmi kong kha a theih tikah mah ning in zulh awkah thlennak a tuah colh. (2 Chan. 34:14, 19-21) Nang tah Baibal kha hmaan tein rel na duh maw? Cutin na rel ahcun zeidah na hmuh lai? Aan bawm kho dingmi Baibal caang hna kha naa cinken hna maw? Kum 39 a si ah Josiah cu palhnak a tuah ruang ah a nunnak a rak sung. Jehovah sinah lamhruainak hal canah amah le amah tu kha aa bochan. (2 Chan. 35:20-25) Mah in kan cawn khawhmi cu kum zeizat kan si hmanh ah asiloah Baibal kan hlathlainak cu zei can sau a si cang hmanh ah Jehovah kan kawl peng a hau ti kha a si. Mah ah Pathian lamhruainak caah thlacam, Baibal hlathlai le Khrihfa nutling, patling a simi hna nih ruahnak a kan cheuhmi ngaih aa tel. Cutin kan tuah ahcun sualnak ngan tuah kha kan hrial khawh deuh lai i kan i nuam deuh lai.—Jeim 1:25. w23.09 12-13 ¶15-16

Baibal ah Jehovah a daw i a biami zumhfekmi nu tampi kong kha a langhter. Annih cu “ziaza ṭhami” le “zeizong kip ah mi dingmi an si.” (1 Tim. 3:11) Khrihfabu zong ah Jehovah a dawmi le Khrihfa nutling a simi unaunu pawl kan hmuh khawh hna. Mino unaunu hna nan i zohchunh khawhmi zohchunh awk a ṭhami unaunu pawl kha kawl hna u. An sining ṭha hna kha zoh u law mah sining hna langhter khawh ning kha ruat u. Khrihfa nutling, patling si awkah a biapi tukmi sining a si. Aa toidormi nu cu Jehovah le midang he a ṭhami pehtlaihnak a ngei lai. Tahchunhnak ah, Jehovah a dawmi nu nih cun vancung kan Pa nih a dirhmi lu sinak phunglam kha toidor tein a cohlan lai. (1 Kor. 11:3) Mah lu sinak phunglam cu Khrihfabu le chungkhar he zong aa pehtlaimi a si. w23.12 18-19 ¶3-5

Pa pakhat nih a nupi dawt awk, pumsalei, lungthinlei le thlaraulei in zohkhenh awkah Jehovah nih aa ruahchan. Ruahthiamnak, nu pawl upatnak he pehtlaihnak le bochan awk a tlakmi sining hna ṭhanchoternak nih va ṭha si ding in aan bawmh lai. Nupi na ṭhit ahcun fa na hun ngei kho. Pa ṭha sinak kong he aa tlaiin Jehovah sin in zeidah na cawn khawh? (Efe. 6:4) Jehovah nih a fapa Jesuh a dawtnak kong le a cohlannak kong kha hlangfang in a chim. (Matt. 3:17) Nang zong fa na hun ngeih ahcun na fale na dawt hna ti kha atu le atu hngalhter hna. Thil ṭha an tuah caah thangṭhat lengmang hna. Jehovah aa zohchunhmi pale nih cun an fale kha Khrihfa nutling, patling si awkah an bawmh hna. Na chungkhar le Khrihfabu midang na dawt hnanak, na zohkhenh hnanak le na sunsak hnanak kong na langhternak thawng in atu in pa ṭha si awkah naa timhtuah kho.—Johan 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Jehovah i zumhfekmi salle zong vawleicung mi hna bantuk in harnak le zawtnak kan tong ve. Cun Pathian miphun pawl a huami hna i ralchanhnak le hremnak zong kan tong kho. Cu bantuk harnak hna in Jehovah nih a kan huhphenh lo nain kaan bawmh hna lai tiah bia a kan kamh. (Isa. 41:10) Jehovah bawmhnak thawng in a har bikmi caan hmanh ah kan i nuam kho, a ṭhami biakhiahnak kan tuah kho i a cung ah zumhfek tein kan um kho. Baibal nih “Pathian daihnak” tiah a auhmi kha Jehovah nih kaan pek hna lai tiah bia a kan kamh. (Fil. 4:6, 7) Mah daihnak nih amah he a sunglawimi pehtlaihnak ngeih ruang ah hmuhmi lungdaihnak kha a chim duhmi a si. Mah daihnak cu “minung hngalhnak a lonhtu” a si i kan ruah khawh leng tiang a si. Jehovah sinah lungtak tein thla na cam hnu ah khuaruahhar in lungdaihnak na hmu bal maw? Mah cu “Pathian daihnak” a si. w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Pathian cung an dawtnak nih zumhfekmi pawl kha lungthin dihlak in Pathian thangṭhat awkah a forh hna. Siangpahrang David nih Jehovah min thangṭhat cu Jehovah kan thangṭhatmi a si ti kha a hngalh. Jehovah timi min kan theih tikah zei bantuk Pathian dah a si, zei sining dah a ngeih i zei khuaruahhar thil hna dah a tuah ti kha kan hun ruah. David nih a Pa min kha a thiangmi in a hmuh i thangṭhat a duh. A “sining vialte” le a lungthin dihlak in thangṭhat a duh. Cu bantuk in Levi mi hna zong nih Jehovah kha an thangṭhat. Jehovah min thiang kha aa tlakmi ning in an kaa in tling tein kan thangṭhat kho lai lo ti kha toidor tein an cohlan. (Neh. 9:5) Cu bantuk toidornak le lungthin tak tein Jehovah an thangṭhatmi nih Jehovah lung a lawmhter lai ti cu a fiang ko. w24.02 9 ¶6

Jehovah nih na caah a si kho lomi hmuitinh kha na phanh khawh lo tikah a hlawh a tling lomi in aan hmu lo. (2 Kor. 8:12) Cucaah phanh awkah naa harhmi hmuitinh kha cawnnak caanṭha in hmu. Na rak phanh cangmi hmuitinh kha i cinken peng. Baibal nih “Pathian cu miding lo a si lo. Rian nan rak ṭuanmi . . . kha a philh lai lo” tiah a ti. (Heb. 6:10) Cucaah nang zong na rak tuah cangmi thil kha philh hlah. Na phanh cangmi hmuitinh hna kha ruat ṭhan, mah cu Jehovah he nan i pehtlaihnak, a kong midang sin chimnak asiloah tipil innak hna a si kho. Hlanah na ṭhangcho i thlaraulei hmuitinh hna na phanh khawh bantukin atu na hmuitinh phanh awk zong ah na ṭhangcho kho peng Jehovah bawmhnak thawng in na hmuitinh zong na phan kho. Thlaraulei na hmuitinh phanh dingin naa zuam peng tikah Jehovah nih aan bawmhmi le na lam ah thluachuah aan pekmi in na hmuhmi lawmhnak kha philh hlah. (2 Kor. 4:7) Na lung a dongh lo ahcun thluachuah tampi na hmu lai.—Gal. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

Jehovah nih a miphun pawl kha a dawt hna i an cung ah a lung a tling ti kha a langhter. Baibal ah Jesuh a dawtnak le a cung ah a lung a tlinnak kong kha voihnih tiang a chim. (Matt. 3:17; 17:5) Nang tah Jehovah nih na cung ah ka lung a tling tiah aan timi kha theih na duh ve maw? Jehovah nih vancung in bia a kan ruah lo nain Baibal hmang in a kan chawnh. Jesuh nih a zultu pawl sin ah a chimmi bia kan rel tikah mah bia kha Jehovah nih kan sin ah a chimmi bia bantuk in kan “theih” khawh. Jesuh nih a Pa sining kha tling tein a rak langhter. Cucaah Jesuh nih mitling lo an si nain zumhfek tein a ummi a zultu pawl cung ah a lung a tling ti a langhtermi bia kan rel tikah Jehovah nih mah bia kha kan sin ah a chim tiah kan mitthlam ah kan cuanter khawh. (Johan 15:9, 15) Hneksaknak kan ton tikah Pathian mithmai ṭha kan sung tinak a si lo. Mah can ah zeitluk in dah Jehovah kan dawt i kan i bochan ti langhternak caan ṭha tu kan ngei.—Jeim 1:12. w24.03 28 ¶10-11