Julio

Jesúseʼ jach tu yeʼesaj bix u modos u Taata yoʼolal le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ bey xan yoʼolal le milagroʼob tu beetoʼ (Juan 14:9). ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le milagroʼob tu beetaj Jesúsoʼ? Jesús yéetel Jéeobaeʼ jach u yaabiltmoʼonoʼob. Como jach u yaabiltmaj le máakoʼoboʼ le ka taal way Luʼumeʼ Jesúseʼ tu tsʼakoʼob utiaʼal ka xuʼuluk u muʼyajoʼob. Juntéenjeakeʼ kaʼatúul chʼóopoʼobeʼ tu sen kʼáat óoltoʼob tiʼ ka tsʼaʼakakoʼob (Mat. 20:​30-34). Le tsikbaliloʼ ku yaʼalikeʼ Jesúseʼ «jach tu chʼaʼaj óotsilil» tiʼobeʼ ka tu sutaj u sáasilil u yichoʼob. Tuláakal le baʼax tu beetoʼ tu yeʼesaj jach u yaabiltmaj wíinik. Tsʼoʼoleʼ le chʼaʼ óotsililoʼ le péeks u tséent le máakoʼob minaʼan baʼal u jaantoʼoboʼ bey xan u tsʼakik juntúul máak yaan lepra tiʼ (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Bey túunoʼ jeʼel u páajtal k-ilkeʼ Jéeoba, le Dios jach nojoch u chʼaʼ óotsililoʼ, bey xan Jesúseʼ jach u yaabiltmoʼonoʼob yéetel maʼ uts tu tʼaan u yilkoʼob k-muʼyajiʼ (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). Letiʼobeʼ jach ku tsʼíiboltkoʼob u xuʼulskoʼob tuláakal le baʼaxoʼob beetik u muʼyaj wíinikoʼ. w23.04 pág. 3 § 4, 5

Maʼ chéen unaj k-orariʼ, baʼaxeʼ kʼaʼabéet k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal maʼ k-tuukul jeʼex u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ. Utiaʼal k-kanáantik k-tuukuleʼ kʼaʼabéet k-xokik le Bibliaoʼ, k-bin teʼ reuniónoʼoboʼ yéetel k-kʼaʼaytaj. Jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «[Dioseʼ] maʼ ken u chaʼa a tsʼaʼabaleʼex a pruebail maas tiʼ le ku páajtal a muʼyajtikeʼexoʼ» (1 Cor. 10:​12, 13). Utiaʼal ka chúukpajak k-óol teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ kʼaʼabéet k-sen orar. Jéeobaeʼ u kʼáat ka k-jeʼekʼabt k-puksiʼikʼal tiʼ letiʼ kéen orarnakoʼon (Sal. 62:8). Le oʼolaleʼ jóoʼs tiempo sáamsamal utiaʼal a orar tiʼ Jéeoba yéetel u jaajil a wóol. Tsʼáa u graciasil tiʼ yoʼolal tuláakal le baʼax ku beetik ta woʼolaloʼ. Aʼaltiʼ ka u yáantech utiaʼal maʼ a sajaktal kʼaʼaytaj, utiaʼal a aktáantik le problemas ku yantaltechoʼ bey xan utiaʼal maʼ a lúubul tiʼ baʼax kʼaas. Maʼ u xuʼulul a orar kex jeʼel baʼaxak ka úuchkeʼ. w23.05 pág. 7 § 17, 18

¿Baʼaxten k-bin reunión? K-bin tumen taak k-alabartik Jéeoba (Sal. 26:12; 111:1). Tsʼoʼoleʼ tumen jach talam le kʼiinoʼob kuxlikoʼonaʼ ku páajtal k-paklan líiʼsik k-óol (1 Tes. 5:11). Cada ken comentarnakoʼoneʼ k-beetik le kaʼapʼéel baʼaloʼob tsʼoʼok k-aʼalikaʼ. Chéen baʼaleʼ yaan kaʼapʼéel baʼax jeʼel u beetik maʼ k-comentareʼ: ka pʼáatkoʼon sen nerviosoil wa maʼ u tsʼaʼabaltoʼon tuláakal le comentarioʼob cada ken k-líiʼs k-kʼaboʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj jach kʼaʼanaʼan k-bin teʼ reuniónoʼoboʼ, tu yaʼalaj xan jach kʼaʼabéet k-paklan líiʼsik k-óol wa k-kʼaʼajsik jeʼel k-líiʼsik u yóol u maasil yéetel junpʼéel comentario maʼ sen chowakeʼ, maʼ ten k-sen nerviosotal kéen k-líiʼs k-kʼab. Tsʼoʼoleʼ kex maʼ tu páajtal k-comentar le jaytéen k-kʼáatoʼ yaan u kiʼimaktal k-óol le kéen k-il táan u comentar u maasil (1 Ped. 3:8). w23.04 pág. 20 § 1-3

Tsʼokaʼaniliʼ u máan 70 años bisaʼak le judíoʼob Babilonia le ka tu yaʼalaj le rey jeʼel u páajtal u suutoʼob Israeloʼ (Esd. 1:​2-4). Jéeoba beet u yúuchul leloʼ. Tumen le babilonioʼoboʼ maʼ suuk u jáalkʼabtik u esclavoʼobiʼ (Isa. 14:​4, 17). Pero le ka chʼaʼab Babiloniaeʼ le túumben gobiernooʼ tu yaʼaleʼ le judíoʼoboʼ jeʼel u páajtal u suutoʼob tu luʼumoʼobeʼ. Beoraaʼ le judíoʼoboʼ yaan u kʼaʼabéettal kaʼach u chʼaʼtuklikoʼob baʼax ken u beetoʼob. Maases le u poolil le familiaʼob kʼaʼabéet u chʼaʼtuklik wa yaan u pʼáatloʼob Babilonia wa yaan u suutoʼob Israel. Chéen baʼaleʼ yaneʼ maʼ chéen chʼaʼabil tu yilil le baʼax ken u beetoʼoboʼ. Yaan tiʼ le judíoʼoboʼ tsʼoʼok kaʼach u chʼíijloʼob, le oʼolal maʼ chéen chʼaʼabil u viajaroʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ teʼ kʼiinoʼoboʼ u maas yaʼabil le judíoʼoboʼ Babilonia síijoʼob, le beetkeʼ maʼ u kʼaj óoloʼob kaʼach Israeliʼ. Letiʼobeʼ ku tuklikoʼob kaʼacheʼ Israeleʼ chéen tuʼux kajlaj le úuchben máakoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ yaʼab tiʼ letiʼob kaʼacheʼ tsʼoʼok u ayikʼaltaloʼob Babilonia, le oʼolal maʼ chéen chʼaʼabil u pʼatik u yotochoʼob yéetel u negocioʼob utiaʼal u binoʼob tiʼ junpʼéel kaaj maʼ u kʼaj óoloʼobiʼ. w23.05 pág. 14 § 1, 2

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ kʼaʼabéet k-maas eʼesik chúukaʼan óolal, chʼaʼ óotsilil yéetel yaabilaj. Lucas 21:​19, ku yaʼalik: «Wa ku chúukpajal a wóoleʼexeʼ yaan a salvartik a kuxtaleʼex». Colosenses 3:​12, ku yaʼalik xan: «Búukbesabaʼex yéetel le nojoch yaabilaj ku yeʼesaʼal tu yoʼolal le chʼaʼ óotsilaloʼ». Yáax tiʼ Tesalonicenses 4:9 yéetel 10, ku yaʼalik xan: «Dios kaʼanskeʼex utiaʼal ka a paklan yaabiltabaʼex. […] Chéen baʼaleʼ, sukuʼuneʼex, k-sen aʼalikteʼex ka maas nojochchajak a yaabilajeʼex». Lelaʼ aʼalaʼab tiʼ máaxoʼob táan u yeʼeskoʼob chúukaʼan óolal, chʼaʼ óotsilil yéetel yaabilaj. Pero kʼaʼabéet kaʼach u seguer u yeʼeskoʼob le jatsʼuts modosaʼ. Toʼon xaneʼ bey unaj k-beetkoʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ? Letiʼe ka k-beet le baʼax tu beetaj le yáax cristianoʼob utiaʼal u yantaltiʼob le jatsʼuts modosaʼ, beyoʼ yaan k-preparartikba utiaʼal le nojoch muʼyajiloʼ. Wa ka beetik beyoʼ, kéen káajak le nojoch muʼyajiloʼ yaan u chúukpajal a wóol kex jeʼel baʼaxak ka úuchkeʼ. w23.07 pág. 3, 4 § 4, 8

Kex wa táakaʼanoʼon ichil le uláakʼ tamanoʼob bey xan wa yéeyaʼanoʼon utiaʼal k-bin kaʼaneʼ kʼaʼabéet u seguer k-xíimbal teʼ bejaʼ (Juan 10:16). Desde tu añoil 1919, u millonesil xiiboʼob, koʼoleloʼob yéetel paalaloʼob tsʼoʼok u jóokʼloʼob teʼ Nojoch Babiloniaoʼ wa teʼ religiónoʼob minaʼan u jaajil tiʼoboʼ. Letiʼobeʼ tsʼoʼok u káajal u xíimbaloʼob teʼ ‹Bej Santooʼ›. Le ka lukʼ le judíoʼob Babiloniaoʼ, Jéeobaeʼ tu beetaj u luʼsaʼal tuláakal le baʼaxoʼob kʼatik u beel u kaajaloʼ (Isa. 57:14). ¿Bey wa xan u beetik teʼ kʼiinoʼobaʼ? Beyoʼ. Yaʼab años antes tiʼ 1919, Jéeobaeʼ tu péeksaj máakoʼob chúukaʼan u yóoloʼob utiaʼal u prepararkoʼob le bejoʼ (ket yéetel Isaías 40:3). Jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ le máakoʼobaʼ letiʼob káaj u prepararkoʼob le ‹Bej Santooʼ›, beyoʼ le kéen jóokʼok le máakoʼob uts u puksiʼikʼaloʼob tiʼ le Nojoch Babiloniaoʼ yaan u páajtal u yookloʼob teʼ paraíso espiritualoʼ. w23.05 pág. 15, 16 § 8, 9

Jéeobaeʼ u kʼáat ka k-meyajt yéetel kiʼimak óolal bey xan yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal (2 Cor. 9:7). Pero ¿baʼaxten túun kʼaʼabéet k-chukpachtik junpʼéel meta kex maʼ táan jach k-tsʼíiboltik k-beetkiʼ? Koʼox tuukul tiʼ baʼax tu beetaj apóstol Pablo. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Kin loʼoloxik in wíinklil yéetel kin nuʼuktik bey juntúul esclavoeʼ» (1 Cor. 9:​25-27). Pabloeʼ tu tsʼáaj u yóol u beet baʼax u kʼáat Jéeoba tak teʼ kʼiinoʼob maʼ jach taak u beetkoʼ. ¿Tu kʼamaj wa túun Jéeoba le baʼax tu beetaj Pablooʼ? Tu kʼamaj, tsʼoʼoleʼ hasta tu bendecirtaj (2 Tim. 4:​7, 8). Jéeobaeʼ ku kiʼimaktal u yóol kéen u yil táan k-chukpachtik junpʼéel meta kex yaan hora maʼ táan k-tsʼíiboltik k-beetkiʼ. ¿Baʼaxten ku kiʼimaktal u yóol? Tumen kex maʼ táan k-tsʼíiboltik le meta k-tsʼáamoʼ k-ilik k-beetik tumen k-yaabiltmaj. Wa k-tsʼáaik k-óol k-beeteʼ Jéeobaeʼ yaan u bendecirkoʼon jeʼex tu beetil yéetel apóstol Pabloeʼ (Sal. 126:5). Le kéen k-il bix u bendecirkoʼon Jéeobaeʼ yaan k-maas tsʼíiboltik k-tsʼoʼokbesik le metaoʼ. w23.05 pág. 29 § 9, 10

Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le máaxoʼob kun xuʼulsbiloʼob tu kʼiinil Jéeobaoʼ beyoʼob jeʼex le máaxoʼob ku weenloʼoboʼ. Juntúul máax tu weenleʼ maʼ tu tsʼáaik cuenta u máan le tiempooʼ yéetel maʼ tu tsʼáaik cuenta baʼax ku yúuchul tu baʼpach. Bejlaʼeʼ u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ bey jach tʼuubul u weenloʼobeʼ (Rom. 11:8). ¿Baʼaxten? Tumen maʼ tu tsʼáaikoʼob cuenta wa tuláakal le baʼaxoʼob ku yúuchloʼ ku yeʼesik kuxaʼanoʼon tu tsʼook kʼiinoʼob yéetel taʼaytak u káajal le nojoch muʼyajiloʼ (2 Ped. 3:​3, 4). Pero toʼon k-meyajtik Jéeobaeʼ jach kʼaʼanaʼan k-ilik maʼ k-wenel tumen jach taʼaytak u xuʼulsaʼal tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ (1 Tes. 5:6). Jach beyoʼ, unaj k-pʼáatal tranquiloil yéetel maʼ k-sajaktal. Tsʼoʼoleʼ wa maʼ t-kanáantikbaeʼ jeʼel u káajal k-oksikba tiʼ política bey xan tiʼ uláakʼ baʼaxoʼob ku beetaʼal teʼ yóokʼol kaabaʼ. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼajaktoʼoneʼ jeʼex u bin u náatsʼal u kʼiinil Jéeobaeʼ le máakoʼoboʼ yaan u maas túulchʼintkoʼon utiaʼal ka táakpajkoʼon tiʼ le baʼaloʼobaʼ. Pero maʼ unaj k-chʼaʼik saajkiliʼ tumen teʼ súutukiloʼob beyaʼ u espíritu santo Dioseʼ yaan u tsʼáaiktoʼon jeetsʼelil yéetel yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-beetik baʼax maʼalob (Luc. 12:​11, 12). w23.06 pág. 10 § 6, 7

¿Baʼax ku yáax taal ta tuukul le kéen a wuʼuy u yúuchul tʼaan tiʼ Sansón? Maʼ xaaneʼ ka kʼaʼajsikeʼ juntúul máak jach anchaj u muukʼ. Chéen baʼaleʼ ka tu beetaj junpʼéel baʼal maʼ maʼalobeʼ bin kʼaasil tiʼ, kex beyoʼ Jéeobaeʼ tu yilaj le nojoch fe tu yeʼesoʼ. Le oʼolal tu beetaj u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia le baʼax tu beetoʼ utiaʼal ka kaanbalnakoʼon tiʼ. Jéeobaeʼ tu tsʼáaj u páajtalil tiʼ Sansón utiaʼal u beetik nukuch baʼaloʼob yoʼolal u kaajil Israel. Ka máan yaʼab tiempoeʼ Jéeobaeʼ tu péeksaj apóstol Pablo utiaʼal u chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ Sansón ichil le máaxoʼob tu yeʼesoʼob nojoch fejoʼ (Heb. 11:​32-34). U ejemplo Sansóneʼ jach ku líiʼsik k-óol tumen kex jach difícil le baʼaxoʼob tu aktáantoʼ mantatsʼ confiarnaj tiʼ Jéeoba. Jach yaʼab baʼaxoʼob jeʼel k-kanik tiʼ letiʼeʼ. w23.09 pág. 2 § 1, 2

Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u chúukpajal k-óoleʼ letiʼe k-aʼalik tiʼ Jéeoba jach bix k-uʼuyikbaoʼ (1 Tes. 5:17). Maʼ xaaneʼ beoraaʼ maʼ táan a aktáantik mix junpʼéel nojoch problemaiʼ. Chéen baʼaleʼ, ¿baʼax ka beetik wa yaan baʼax beetik a kʼuuxil bey xan wa yaan baʼax kʼaʼabéet a chʼaʼtuklik? ¿Ka orar wa tiʼ Jéeoba utiaʼal a kʼáatik u yáantaj? Wa desde bejlaʼa suuk a beetkeʼ láayliʼ bey ken a beetil kéen maas kʼaschajak le yóokʼol kaabaʼ. Yaan a confiar de ke Jéeobaeʼ yaan u yáantkech jach teʼ kʼiin kʼaʼabéetoʼ (Sal. 27:​1, 3). Wa ku chúukpajal k-óol k-aktáant le problemas teʼ kʼiinoʼobaʼ yaan xan u chúukpajal k-óol tu kʼiiniloʼob le nojoch muʼyajiloʼ (Rom. 5:3). Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ wa ku chúukpajal u yóoloʼob u aktáantoʼob junpʼéel problemaeʼ maas jeʼel u chúukpajal u yóoloʼob u aktáantoʼob uláakʼoʼobeʼ. Kéen u yiloʼob bix u yáantaʼaloʼob tumen Jéeobaeʼ ku maas muʼukʼaʼantal u fejoʼob yéetel ku páajtal u aktáantkoʼob uláakʼ pruebaʼob (Sant. 1:​2-4). w23.07 pág. 3, 4 § 7, 8

Jéeobaeʼ maʼatech u obligartik máak u beet baʼax ku yaʼalik tumen kabal u yóol yéetel ku chʼaʼik óotsilil. Por ejemploeʼ le jach taʼaytak u xuʼulsik u kajnáaliloʼob Sodomaoʼ tu túuxtaj u ángeloʼob utiaʼal ka u yaʼaloʼob tiʼ Lot ka xiʼik teʼ montañaʼoboʼ. Pero Loteʼ maʼ jach taak kaʼach u biniʼ tumen sajak. Le oʼolal tu sen kʼáat óoltaj ka chaʼabak u bin yéetel u familia tiʼ junpʼéel chan kaaj ku kʼaabaʼtik Zóar, pero Jéeobaeʼ u chʼaʼtukultmaj kaʼach u xuʼulsik xan le chan kaajoʼ. ¿Baʼax túun tu beetaj? Letiʼeʼ maʼ tu obligartaj Lot u beet le baʼax ku yaʼalikoʼ, baʼaxeʼ tu chaʼaj u bin teʼ chan kaajoʼ kex kʼaʼabéetchaj u kʼexik le baʼax u tukultmaj u beetkoʼ (Gén. 19:​18-22). Tu kʼiiniloʼob profeta Jonáseʼ Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ u kajnáaliloʼob Nínive. Jéeobaeʼ tu túuxtaj Jonás u yaʼaltiʼob yaan u xuʼulsaʼaloʼob tumen jach kʼasaʼanoʼob. Pero le ka tu yojéeltaj u kajnáaliloʼob Nínive le baʼax kun úuchloʼ arrepentirnajoʼob, le oʼolal Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼobeʼ ka tu kʼexaj le baʼax u tukultmaj u beetik kaʼachoʼ (Jonás 3:​1, 10; 4:​10, 11). w23.07 pág. 21 § 5

¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Jeoásoʼ? Letiʼeʼ bey jeʼex junkúul cheʼ maʼ taam u mootseʼ. Utiaʼal maʼ u lúubuleʼ kʼaʼabéet kaʼach u tóojcheʼetaʼal. Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ letiʼe baʼax tu beetaj Jeoyadá tu yéeteloʼ tumen mantatsʼ tu nuʼuktaj. Chéen baʼaleʼ le ka kíim Jeoyadá yéetel ka náachchaj le kaaj tiʼ Jéeobaoʼ Jeoáseʼ xuʼul xan u meyajtik Jéeoba. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ unaj k-meyajtik Jéeoba chéen tumen bey u beetik k-láakʼtsiloʼob wa le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ Jéeobaeʼ toʼon kʼaʼabéet k-muʼukʼankúuntik k-fe yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik. Lelaʼ k-beetik le kéen xakʼalxooknakoʼon, kéen tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax k-xokikoʼ yéetel le kéen orarnakoʼonoʼ (Jer. 17:​7, 8; Col. 2:​6, 7). Jéeobaeʼ maʼ tu kʼáatiktoʼon baʼaloʼob maʼ tu páajtal k-beetik. Baʼaxeʼ ku kʼáatiktoʼon le baʼax ku yaʼalik Eclesiastés 12:​13, ku yaʼalik: «Respetart u jaajil Dios yéetel beet baʼax ku yaʼalik, tumen chéen letiʼe baʼax unaj u beetik máakoʼ». Wa k-respetartik Jéeobaeʼ kéen k-aktáant problemaseʼ yaan u chúukpajal k-óol yéetel mix baʼal ken u náachkuntoʼon tiʼ. w23.06 pág. 19 §17-19

Le versículo cincooʼ ku káajal yéetel le tʼaanoʼobaʼ: «Le Máax kulukbal teʼ trono xanoʼ tu yaʼalaj» (Apo. 21:5a). Le tʼaanoʼobaʼ jach especialoʼob tumen ku yeʼesik jach nukaʼaj tʼaan Jéeoba. Lelaʼ juntéen tiʼ le óoxtéen ku yaʼalik u libroil Apocalipsis tʼaanaj Jéeobaoʼ. Jeʼex k-ilkoʼ le máax asegurartik le promesaʼobaʼ Jéeoba, maʼ juntúul ángel jach yaan u poderiʼ mix Jesúsiʼ. Le oʼolal jeʼel u páajtal k-creertik yaan u béeytaleʼ tumen «letiʼeʼ maʼ tu páajtal u tuus» (Tito 1:2). Leloʼ ku yeʼesikeʼ jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ baʼax ku yaʼalik Apocalipsis 21:​5, 6. Koʼox xakʼaltik le tʼaan «¡Ilawile!». Le tʼaan ich griego ku meyaj utiaʼal u yaʼalaʼal «¡Ilawile!» jach yaʼab u téenel ku chíikpajal tiʼ u libroil Apocalipsis. ¿Baʼax túun aʼalaʼabi? Dioseʼ tu yaʼalaj: «¡Ilawile! Teneʼ táan in túumbenkuntik tuláakal baʼal». Kex todavía maʼ u béeykunt Jéeoba le baʼaloʼobaʼ letiʼeʼ ku yaʼalik bey táan u beetkeʼ tumen jach seguro yaan u béeykuntik (Isa. 46:10). w23.11 pág. 3 § 7, 8

Apóstol Pedroeʼ láayliʼ kʼaʼabéetchaj u kʼexik jujunpʼéel baʼaloʼob ku beetkeʼ. Por ejemploeʼ tu kʼeyaj Jesús le ka tu yaʼalaj kʼaʼabéet u sufrir yéetel u kíimil utiaʼal u béeytal le profecíaʼoboʼ (Mar. 8:​31-33). Tsʼoʼoleʼ Pedro yéetel le u maasil apóstoloʼoboʼ suuk kaʼach u baʼateltʼantikoʼob máax u maas nojchil ichiloʼob (Mar. 9:​33, 34). Le áakʼab antes tiʼ u kíimil Jesúsoʼ, Pedroeʼ tu kúulchʼaktaj u xikin juntúul máak (Juan 18:10). Teʼ mismo áakʼaboʼ letiʼeʼ sen sajakchaji, le oʼolal óoxtéen tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óol Jesúsiʼ (Mar. 14:​66-72). Ka tsʼoʼokeʼ joʼopʼ u sen okʼol tumen jach yaachaj u yóol. Kex beyoʼ Jesúseʼ mix juntéen tu tuklaj wa tsʼoʼok tiʼ Pedro beyoʼ. Le ka kaʼa kuxkíintaʼabeʼ Jesúseʼ tu yilaj jach lubaʼan u yóol Pedro, le oʼolal tu yaʼalajtiʼ jach u yaabiltmaj. Hasta tu yaʼalajtiʼ ka u kanáant u mejen tamanoʼob (Juan 21:​15-17). Pedroeʼ jach kiʼimakchaj u yóol. Yoʼolal leloʼ bin Jerusalén tu kʼiinil le Pentecostésoʼ, letiʼeʼ juntúul tiʼ le yáax máaxoʼob kʼam le espíritu santooʼ. w23.09 pág. 22 § 6, 7

Teʼ yáax siglooʼ apóstol Pedroeʼ tu yaʼalaj tiʼ le ancianoʼoboʼ: «Kanáanteʼex le u tamanoʼob Dios u kʼubéentmajteʼexoʼ» (1 Ped. 5:​1-4). K-ojel le ancianoʼoboʼ jach u yaabiltmoʼob le sukuʼunoʼoboʼ yéetel jach taak u kanáantkoʼob. Pero yaan kʼiineʼ yoʼolal tuláakal baʼax ku beetkoʼobeʼ jeʼel u yuʼubikoʼob maʼ tu páajtal u beetkoʼob le meyajaʼ, wa jach kaʼanaʼanoʼob. Wa bey u yúuchultechoʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼ? Tsikbalt tiʼ Jéeoba bix a wuʼuyikaba. Apóstol Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Wa yaan máax ku meyajtik u maasileʼ u beet yéetel le bukaʼaj muukʼ ku tsʼáaik Diosoʼ» (1 Ped. 4:11). Kʼaʼajaktecheʼ yaan tiʼ le baʼaxoʼob táan u aktáantik le sukuʼunoʼoboʼ chéen teʼ Paraíso kun utstaloʼoboʼ. Maʼ u tuʼubultech xaneʼ le sukuʼunoʼoboʼ maʼ chéen tu juunal yanoʼobiʼ táan xan u kanáantaʼaloʼob tumen le maas nojoch j-Kanan Tamanoʼ, Jesucristo. Letiʼeʼ táan u kanáantkoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ yéetel yaan xan u kanáantkoʼob teʼ túumben luʼumoʼ. Le baʼax ku páaʼtik Jéeoba tiʼ le ancianoʼoboʼ letiʼe ka u yeʼesoʼob le «maʼalob bej tiʼ le tamanoʼoboʼ» yéetel ka u yaabiltoʼob. w23.09 pág. 29, 30 § 13, 14

Maʼ unaj k-tuukul jeʼex u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ. Wa ku káajal k-tuukul beyaʼ jeʼel u xuʼulul k-meyajtik Jéeobaeʼ (1 Cor. 3:19). U suukileʼ le naʼat ku taal tiʼ le yóokʼol kaabaʼ ku beetik u tuukul máak chéen tu yoʼolal. Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ le múuchʼuliloʼob yaan Pérgamo yéetel Tiatiraoʼ. Jujuntúul tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ káaj u tuukuloʼob jeʼex le máakoʼob ku núupkʼebantaloʼob yéetel ku adorarkoʼob ídoloʼoboʼ. Le oʼolal Jesúseʼ tu yaʼalajtiʼobeʼ maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼobiʼ tumen chéen táan u yilkoʼob le baʼax ku yúuchloʼ (Apo. 2:​14, 20). Teʼ kʼiinoʼobaʼ le máakoʼoboʼ jeʼel u beetkoʼob ka káajak k-tuukul jeʼex letiʼobeʼ. Maʼ xaaneʼ jujuntúul k-láakʼtsiloʼob wa le máaxoʼob k-kʼaj óoloʼoboʼ jeʼel u yaʼalikoʼob maʼ kʼaas ka k-beet le baʼaxoʼob k-kʼáatoʼ kex ka xiʼik tu contra baʼax ku yaʼalik Jéeoba. Maʼ xaaneʼ jeʼel u yaʼalikoʼobtoʼoneʼ maʼ kʼaas ka k-beet le baʼax k-tsʼíiboltikoʼ tumen le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ tsʼoʼok u máan de modail. Yaan kʼiineʼ jeʼel k-tuklikeʼ kʼaʼabéet u maas tsoʼolol jujunpʼéel baʼaloʼob ku yaʼalik Jéeoba tumen maʼ jach claro yaniliʼ. Le oʼolal jeʼel u taaktal k-píitmáan «tiʼ le baʼaxoʼob tsʼíibtaʼanoʼ» (1 Cor. 4:6). w23.07 pág. 16 § 10, 11

Maríaeʼ kʼaʼabéet kaʼach u yáantaʼal tumen yaan u yantal juntúul u chaambal yéetel maʼ tsʼokaʼan u beeliʼ. Tsʼoʼoleʼ mix juntéen u líiʼs juntúul paal, pero beoraaʼ yaan u líiʼsik le Mesíasoʼ. Maríaeʼ mix juntéen yanak relaciones sexuales tiʼ, kʼaʼajaktoʼoneʼ letiʼeʼ maʼ tsʼoʼokok u beel kaʼach yéetel Joséiʼ, pero beoraaʼ yaan u tsoliktiʼ embarazada (Luc. 1:​26-33). ¿Baʼax áant María utiaʼal u tsʼoʼokbesik le nojoch meyaj kʼubéentaʼabtiʼoʼ? Tu kʼáataj u yáantaj u maasil. Por ejemploeʼ tu kʼáataj tiʼ ángel Gabriel ka u maas tsoltiʼ baʼax ku páaʼtaʼal ka u beete (Luc. 1:34). Ka tsʼoʼokeʼ Maríaeʼ bin u xíimbalt Elisabet, juntúul u láakʼtsilil kajaʼan tiʼ junpʼéel «u kaajil Judá yaan naatsʼ tiʼ le montañaʼoboʼ». Maríaeʼ jach líiʼsaʼab u yóol tumen Elisabet, felicitartaʼabi tsʼoʼoleʼ yéetel u yáantaj u espíritu santo Dioseʼ Elisabeteʼ tu yaʼalaj junpʼéel profecía yoʼolal le chaambal ken u síijs Maríaoʼ (Luc. 1:​39-45). María túuneʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ «yéetel le poder yaan tu kʼaboʼ tsʼoʼok u beetik nukuch baʼaloʼob» (Luc. 1:​46-51). Jeʼex k-ilkoʼ yéetel u yáantaj le ángel Gabriel yéetel Elisabetoʼ Jéeobaeʼ tu líiʼsaj u yóol María. w23.10 pág. 14, 15 § 10-12

Yaan 144,000 máakoʼob yéeyaʼanoʼob tumen espíritu santo. Letiʼobeʼ jach ku biskubaʼob yéetel Jéeoba yéetel yaan u beetik u sacerdoteiloʼob teʼ kaʼan yéetel Jesúsoʼ. Le kuxaʼanoʼob way Luʼumeʼ Dioseʼ ku yéeyikoʼob yéetel u espíritu santo yéetel ku máatikoʼob bey u paalaloʼobeʼ (Apo. 14:1). Le Cuarto Santo yaan teʼ tabernáculooʼ ku chíikbesik le bix u biskuba le yéeyaʼanoʼob yéetel Jéeobaoʼ (Rom. 8:​15-17). Le Cuarto Maas Jach Santo yaan teʼ tabernáculooʼ ku chíikbesik le kaʼan tuʼux yaan Jéeobaoʼ. Le cortina jatsik le Cuarto Santo tiʼ le Cuarto Maas Jach Santooʼ ku chíikbesik le wíinklil yanchaj tiʼ Jesús le ka taal way Luʼumeʼ. Le wíinklil yaan kaʼach tiʼoʼ maʼ tu chaʼiktiʼ u yokol teʼ kaʼan utiaʼal ka u beet u maas nojoch sacerdoteil teʼ templo espiritualoʼ. Le ka tu kʼubaj u wíinklil bey sacrificio utiaʼal u salvartik wíinikeʼ, Jesúseʼ tu jeʼekʼabtaj u bejil utiaʼal u páajtal u binoʼob kaʼan le máaxoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ utiaʼal ka páajchajak u binoʼob teʼ kaʼan le máaxoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ kʼaʼabéet u pʼatkoʼob le wíinklil yaantiʼob le kajaʼanoʼob way Luʼumeʼ (Heb. 10:​19, 20; 1 Cor. 15:50). w23.10 pág. 28 § 13

Gedeóneʼ le ka aʼalaʼab baʼal tiʼ tumen u paalal Efraíneʼ maʼ kʼuuxilnajiʼ (Jue. 8:​1-3). Baʼaxeʼ tu yeʼesaj kabal óolal yéetel tu chʼenxikintoʼob. Yoʼolal le utsil tu yeʼesoʼ le máakoʼoboʼ tu jetsʼkúuntubaʼob. Le ancianoʼob ku seguerkoʼob u ejemplo Gedeónoʼ le kéen aʼalaʼak baʼal tiʼobeʼ maʼatech u kʼuuxiloʼob, baʼaxeʼ ku yeʼesik u yutsiloʼob yéetel ku tuklikoʼob tubeel baʼax ken u núukoʼob (Sant. 3:13). Beyoʼ ku yáantajoʼob utiaʼal ka yanak jeetsʼeelil teʼ múuchʼuliloʼ. Le ka alabartaʼab Gedeón úuchik u ganartik Madiáneʼ, letiʼeʼ tu yilaj ka alabartaʼak Jéeoba (Jue. 8:​22, 23). Le ancianoʼoboʼ jeʼel u beetkoʼob jeʼex Gedeón le kéen u beetoʼob u alabartaʼal Jéeoba yéetel le baʼaxoʼob ku beetkoʼoboʼ (1 Cor. 4:​6, 7). Por ejemploeʼ wa juntúul anciano ku felicitartaʼal tumen jach maʼalob u kaʼansajeʼ jeʼel u páajtal u yaʼalikeʼ le baʼax ku kaʼansikoʼ teʼ Biblia u taaloʼ yéetel u kaajal Jéeoba kaʼanskoʼon. Le ancianoʼoboʼ maʼalob xan ka u tukloʼob wa le bix u kaʼansajoʼoboʼ ku beetik u alabartaʼal Jéeoba. w23.06 pág. 4 § 7, 8

Wa maʼ u tsʼáatoʼon Jéeoba le baʼax k-kʼáatik ichil k-oraciónoʼ maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ le preguntaaʼ: «¿Maʼalob wa le baʼax kin kʼáatik tiʼ Jéeobaoʼ?». U suukileʼ k-tuklikeʼ jach k-ojel baʼax kʼaʼabéettoʼon. Pero maʼ xaaneʼ le baʼax k-kʼáatikoʼ maʼ ken u taastoʼon utsil le kéen máanak kʼiin. Maʼ xaaneʼ táan k-máansik junpʼéel problema yéetel k-kʼáatik tiʼ Dios ka u yutskíint jeʼel bix k-kʼáat toʼonoʼ. Pero yaan horaeʼ le baʼax k-kʼáatikoʼ ku bin tu contra u voluntad Dios. Yéetel maʼ xaaneʼ yaan junpʼéel forma bix maas maʼalob jeʼel u yutstal le problemaoʼ (1 Juan 5:14). Koʼox tuukul tiʼ le taatatsiloʼob ku oraroʼob utiaʼal maʼ u náachtal u hijoʼob tiʼ Jéeobaoʼ. Le baʼax ku kʼáatkoʼoboʼ bey maʼalobeʼ. Chéen baʼaleʼ u jaajileʼ Jéeobaeʼ maʼatech u obligartik mix máak utiaʼal ka u meyajte. Letiʼeʼ u kʼáateʼ tu juunal máak ka u chʼaʼtukult wa yaan u meyajtik wa maʼ (Deu. 10:​12, 13; 30:​19, 20). ¿Baʼax túun jeʼel u kʼáatik le taatatsiloʼob tiʼ Jéeobaoʼ? Jeʼel u páajtal u kʼáatkoʼobeʼ le baʼax ku kaʼanskoʼob tiʼ u hijoʼoboʼ ka kʼuchuk tu puksiʼikʼal, beyoʼ le xiʼipaloʼ yaan u yaabiltik Jéeoba yéetel yaan u amigotik (Pro. 22:6; Efe. 6:4). w23.11 pág. 21 § 5; pág. 23 § 12

¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ kéen k-líiʼs u yóol u maasileʼ k-eʼesik k-yaabiltmoʼob? Koʼoneʼex ilik baʼax ku yaʼalik junpʼéel libro ku tsolik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ. Ku yaʼalikeʼ ich griegoeʼ le tʼaan «líiʼsaj óolaloʼ» u kʼáat u yaʼal «u waʼatal máak tu tséel uláakʼ máak utiaʼal u líiʼsik u yóol le táan u aktáantik problemasoʼ». Le kéen k-líiʼs u yóol juntúul sukuʼun táan u muʼyajeʼ táan k-áantik utiaʼal ka seguernak tiʼ u bejil le kuxtaloʼ. Cada ken k-chʼenxikint juntúul kiik wa juntúul sukuʼun yaan problemas tiʼeʼ táan k-eʼesik k-yaabiltmaj (2 Cor. 7:​6, 7, 13). ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ utiaʼal k-líiʼsik u yóol u maasileʼ táanileʼ kʼaʼabéet k-chʼaʼik óotsilil tiʼob? Tumen juntúul máax ku chʼaʼik óotsilil tiʼ juntúul máax táan u muʼyajeʼ ku taaktal u líiʼsik u yóol, yéetel ku taaktal u yáantik. Bey xan u beetik Jéeobaoʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ letiʼe chʼaʼ óotsilil péeksik utiaʼal u líiʼsik u yóol máakoʼ. Tu yaʼalaj xaneʼ Jéeobaeʼ letiʼe «Taatatsil jach nojoch u chʼaʼ óotsilaloʼ yéetel le Dios mantatsʼ ku líiʼsaj óoloʼ» (2 Cor. 1:3). w23.11 pág. 9, 10 § 8-10

Tuláakal le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ yaantiʼob problemas. Koʼoneʼex ilik le baʼax tu yaʼalaj apóstol Pablo tiʼ le cristianoʼob yanoʼob kaʼach Tesalónicaoʼ: «Le tiaʼanoʼon kaʼach ta wiknaleʼexoʼ suuk k-aʼalikteʼex yaniliʼ k-muʼyajtik yaayaj baʼaloʼobeʼ, jeʼex a wojlileʼexoʼ lelaʼ letiʼe baʼax tsʼoʼok u yúuchultoʼonoʼ» (1 Tes. 3:4). Yéetel tiʼ le cristianoʼob yaan Corintooʼ tu yaʼalajtiʼob: «K-kʼáat ka a wojéelteʼex bix úuchik k-muʼyaj [ . . . ], jach t-tuklaj kaʼach maʼ ken k-jóokʼol kuxaʼanoʼoniʼ» (2 Cor. 1:8; 11:​23-27). Teʼ kʼiinoʼobaʼ le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ ku aktáantkoʼob xan problemas (2 Tim. 3:12). Le ka káaj u yantal a fe tiʼ Jesús yéetel a beetik baʼax ku yaʼalikeʼ maʼ xaaneʼ a amigoʼob yéetel a láakʼtsiloʼobeʼ ku maltratarkechoʼob. Wa maʼ xaaneʼ a patrón yéetel a wéet meyajoʼobeʼ u pʼekmechoʼob tumen maʼ ta beetik le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetkoʼoboʼ (Heb. 13:18). ¿Tsʼoʼok wa xan u yantaltech problemas yéetel le gobierno ikil a tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob le esperanza yaantechoʼ? Kex jeʼel baʼaxak táan a aktáantikeʼ apóstol Pabloeʼ ku yaʼalikeʼ kʼaʼabéet u kiʼimaktal k-óol. w23.12 pág. 10, 11 § 9, 10

Yaʼab baʼaloʼob tu muʼyajtaj Jacob. Simeón yéetel Levíeʼ tu pʼatoʼob kʼaasil u kʼaabaʼ u familiaʼob bey xan u kʼaabaʼ Jéeoba. Uláakʼ baʼax tu muʼyajteʼ letiʼe úuchik u kíimil Raquel le ka síij Benjamín, u hijooʼ. Tsʼoʼoleʼ kex tsʼoʼok u chʼíijleʼ Jacobeʼ anchaj u bin kajtal Egipto tumen anchaj junpʼéel nojoch wiʼijil teʼ tuʼux kajaʼanoʼ (Gén. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28). Kex yaʼab baʼaloʼob tu aktáanteʼ Jacobeʼ maʼ xuʼul u confiar tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ le promesaʼob u beetmoʼ. Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ mantatsʼ tu bendecirtaj Jacob. Por ejemploeʼ Jacobeʼ ayikʼalchaji. Tsʼoʼoleʼ jach wal tu tsʼáaj u graciasil tiʼ Dios tumen tu kaʼa ilaj José, le u hijo tu tuklaj kíimoʼ. Jacobeʼ páajchaj u aguantartik tuláakal le baʼax úuchtiʼoʼ tumen jach maʼalob tu bisiluba yéetel Jéeoba (Gén. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30). Toʼon xaneʼ wa maʼalob k-bisikba yéetel Jéeobaeʼ yaan u béeytal k-aktáantik le problemas ku téek antaltoʼonoʼ. w23.04 pág. 15 § 6, 7

Teʼ salmo 23, Davideʼ tu yaʼaleʼ u yojel yaabiltaʼan yéetel ku kanáantaʼal tumen Jéeoba. Teʼ salmooʼ letiʼeʼ tu tsikbaltaj bix u biskuba yéetel Jéeoba, yéetel tu yaʼalaj xaneʼ Jéeobaeʼ u kanan taman. Davideʼ u yojel xan yaabiltaʼan tumen Jéeoba tumen ku nuʼuktaʼal, u yojel yaan u yaabiltaʼal tuláakal u kʼiiniloʼob u kuxtal. Koʼoneʼex ilik baʼaxten Davideʼ tu yaʼalaj jach tu jaajil yaabiltaʼan tumen Jéeoba. Davideʼ u yojel táan kaʼach u kanáantaʼal tumen Jéeoba yéetel yaan u tsʼaʼabaltiʼ le baʼax kʼaʼabéettiʼoʼ. U yojel xaneʼ Jéeobaeʼ u amigo. Le oʼolal kex jeʼel baʼaxak ka úuchkeʼ u yojel yaan u kanáantaʼal tumen Jéeoba, yéetel mix baʼal ken u binelttiʼ. Davideʼ u yojel xaneʼ u yaabilaj Jéeobaeʼ jach táaj nojoch, maas yaʼab ke le chiʼichnakiloʼob yaantiʼoʼ. Le oʼolal tranquilo u yuʼubikuba tumen u yojel mantatsʼ táan u kanáantaʼal (Sal. 16:11). w24.01 pág. 28, 29 § 12, 13

Desde ka tsʼoʼok le Segunda Guerra Mundialoʼ u testigoʼob Jéeobaeʼ libre u kʼaʼaytajoʼob tiʼ yaʼab luʼumiloʼob. Le oʼolal yaʼab máakoʼob tsʼoʼok u kʼuchul u kʼaj óoltoʼob Jéeoba. Bejlaʼeʼ táan u yúuchul kʼaʼaytaj tiʼ tuláakal yóokʼol kaab. Teʼ kʼiinoʼobaʼ le máaxoʼob yanoʼob ichil le Cuerpo Gobernanteoʼ ku chaʼik xan u nuʼuktaʼaloʼob tumen Cristo. Le oʼolal ku nuʼuktajoʼob jeʼex u kʼáat Jéeoba yéetel Jesúseʼ. Letiʼe superintendenteʼob tiʼ circuito yéetel le ancianoʼob aʼalik tiʼ le múuchʼuliloʼob le baʼax ku chʼaʼtuklik le sukuʼunoʼobaʼ. Le ancianoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan yéetel le u maasil ancianoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼoboʼ tiaʼanoʼob «tu x-noʼoj kʼab» Cristoeʼ (Apo. 2:1). Chéen baʼaleʼ tuláakal le ancianoʼoboʼ kʼebanoʼob, le oʼolal yaan kʼiineʼ ku beetkoʼob baʼaloʼob maʼ maʼalobtak jeʼex tu beetil Moisés, Josué yéetel le apóstoloʼoboʼ (Núm. 20:12; Jos. 9:​14, 15; Rom. 3:23). Pero kʼaʼajaktoʼoneʼ Jesús nuʼuktik le esclavo chúukaʼan u yóoloʼ bey xan le ancianoʼoboʼ. Le oʼolal yaʼab baʼax eʼesik jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ le máaxoʼob u tsʼaamaj Jéeoba utiaʼal u nuʼuktikoʼonoʼ. w24.02 pág. 23, 24 § 13, 14

Toʼoneʼ k-alabartik Jéeoba kéen tʼaanakoʼon yéetel yaabilaj tiʼ letiʼ. Baʼax k-kaxtik le kéen kʼaʼaytajnakoʼoneʼ ka taakchajak u natsʼkuba le máakoʼob tiʼ Jéeobaoʼ yéetel ka kʼuchuk xan u yaabiltoʼob (Sant. 4:8). Uts t-tʼaan u meyajtoʼon le Biblia utiaʼal k-kaʼansik le jatsʼuts modos yaan tiʼ Jéeobaoʼ, jeʼex u yaabilaj, u justicia, u naʼat yéetel u poder. Uláakʼ bix jeʼel k-alabartik Jéeoba yéetel k-kiʼimakkúuntik u yóoleʼ letiʼe ka k-eʼes le jatsʼuts modos yaantiʼoʼ. Kéen k-beet beyoʼ le máakoʼoboʼ yaan u tsʼáaikoʼob cuenta diferenteʼon tiʼ u maasil máakoʼoboʼ, yéetel maʼ xaaneʼ yaan u kʼáatkoʼob baʼaxten (Mat. 5:​14-16). Sáamsamaleʼ ku yantal oportunidad utiaʼal k-tsolik tiʼ le máakoʼob baʼaxten toʼoneʼ jelaʼanoʼon tiʼ u maasil. Bey túunoʼ le máaxoʼob uts u puksiʼikʼaloʼoboʼ yaan u taaktal u natsʼkubaʼob tu yiknal Jéeoba. Le kéen k-alabart Jéeobaeʼ k-kiʼimakkúuntik u yóol u puksiʼikʼal (1 Tim. 2:​3, 4). w24.02 pág. 10 § 7

Utiaʼal ka a beetaba juntúul sukuʼun yiijchajaʼan u tuukuleʼ kʼaʼabéet a kanik a beet uláakʼ baʼaloʼob. Leloʼ yaan u yáantkech utiaʼal a tsʼoʼokbesik le meyajoʼob ku kʼubéentaʼaltech teʼ múuchʼuliloʼ, utiaʼal a kaxtik meyaj bey xan utiaʼal u yilaʼal maʼalob a meyaj. Tsʼoʼoleʼ yaan xan u yáantkech a man le baʼaloʼob kʼaʼabéettechoʼ wa baʼaloʼob kʼaʼabéet tiʼ a familiaoʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel xan u yáantkech utiaʼal a biskaba maʼalob yéetel u maasileʼ. Por ejemploeʼ kan xook yéetel tsʼíib tubeel. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ kiʼimak u yóol le máax ku xokik sáamsamal u Tʼaan Dios yéetel ku tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalikoʼ (Sal. 1:​1-3). Beyoʼ yaan u kʼuchul u yojéelt baʼax ku tuklik Jéeoba yéetel yaan xan u yantaltiʼ junpʼéel maʼalob tuukul (Pro. 1:​3, 4). Jach kʼaʼabéet sukuʼunoʼob maʼalob u kaʼansajoʼob yéetel ku tsʼáaikoʼob maʼalob consejoʼob yéetel le Bibliaoʼ. Wa a wojel xook yéetel tsʼíib tubeeleʼ yaan u páajtal a preparartik a discursoʼob yéetel a tsʼáaik maʼalob comentarioʼob utiaʼal a muʼukʼaʼankúuntik u fe u maasil. Tsʼoʼoleʼ yaan u páajtal a tsʼíibtik le baʼaxoʼob ka kanikoʼ. Leloʼ yaan u yáantkech utiaʼal u muʼukʼaʼantal a fe yéetel beyoʼ yaan xan u páajtal a líiʼsik u yóol u maasil. w23.12 pág. 26, 27 § 9-11

Kéen sajakchajkecheʼ tuukulnen tiʼ le kuxtal kun antal teʼ Paraísooʼ. Tukult bix ken kuxlakoʼon kéen xuʼulsaʼak Satanás. Teʼ asamblea regional yanchaj 2014, máansaʼab junpʼéel demostración. Eʼesaʼab bix juntúul sukuʼun yéetel u familiaeʼ táan u tsikbaltikoʼob baʼax jeʼel u yaʼalik 2 Timoteo 3:​1-5 wa ka tʼaanak tiʼ le kuxtal kun antal teʼ Paraísooʼ, tu yaʼaloʼob: «Teʼ túumben luʼumoʼ yaan u jach kiʼimaktal u yóol máak. Tumen le máakoʼoboʼ yaan u yaabiltikoʼob u maasil, yaan u yaabiltikoʼob le baʼaxoʼob ku taal tiʼ Diosoʼ, yaan u yeʼeskoʼob kabal óolal, maʼ kun kaʼantal u yichoʼob, yaan u meyajtikoʼob Dios, yaan u yuʼubikoʼob u tʼaan u taataʼob, yaan u tsʼáaikoʼob u diosboʼotikil tuláakal baʼal, maʼ kun náachtaloʼob tiʼ Dios, yaan u yaabiltik u láakʼtsiloʼob, yaan u yóotik u tsʼáaubaʼob de acuerdoil, yaan u tʼaanoʼob maʼalob tiʼ u maasil, yaan u controlarkubaʼob, maʼ kun tsʼíikiloʼob, yaan u yaabiltikoʼob baʼax uts, maʼ ken u traicionartoʼob máak, maʼ kun kʼuuxiloʼob, maʼ ken u taasubaʼob nojbaʼalil yéetel yaan u yaabiltikoʼob Dios maʼ le baʼaloʼob taasik kiʼimak óolal tiʼoboʼ; tsʼoʼoleʼ jach yaan u tsʼáaik u yóol u adorartoʼob Dios, teech túuneʼ maʼ unaj a náachkuntikabatiʼobiʼ». ¿Suuk wa a tsikbaltik yéetel a familia wa yéetel le sukuʼunoʼob bix le kuxtal kun antal teʼ túumben luʼumoʼ? w24.01 pág. 6 § 13, 14

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «Jéeobaeʼ kiʼimak u yóol yoʼolal u kaajal» (Sal. 149:4). Chéen baʼaleʼ kex k-ojel leloʼ yaan kʼiineʼ k-desanimar yéetel ku joʼopʼol k-tuklik: «Jéeobaeʼ kiʼimak u yóol yéetel tuláakal le máaxoʼob meyajtikoʼ, pero maʼ in wojel wa kiʼimak u yóol tin wéeteliʼ». Yaʼab tiʼ le máaxoʼob meyajt Jéeoba úuchjeakiloʼ bey xan tu yuʼubilubaʼoboʼ, letiʼobeʼ jach istikyaj tu creertiloʼob ku lúubloʼob utsil tiʼ Dios (1 Sam. 1:​6-10; Job 29:​2, 4; Sal. 51:11). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ kex kʼebanoʼoneʼ jeʼel u páajtal k-lúubul utsil tiʼ Jéeobaeʼ. ¿Baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-lúubul utsil tiʼeʼ? Yáaxeʼ kʼaʼabéet k-eʼesik yaan k-fe tiʼ Jesús yéetel k-okjaʼ (Juan 3:16). Beyoʼ yaan k-eʼesik tu táan u maasil tsʼoʼok k-arrepentir yéetel yaan k-kuxtal jeʼex u kʼáat Diosoʼ (Hech. 2:38; 3:19). Jéeobaeʼ jach ku kiʼimaktal u yóol le kéen k-beet le baʼaloʼobaʼ tumen beyoʼ táan k-eʼesik k-kʼáat k-bisba tu yéetel. Wa k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-béeykuntik le voto tsʼoʼok k-beetkoʼ, Jéeobaeʼ yaan u kʼamkoʼon yéetel yaan u biskuba t-éetel (Sal. 25:14). w24.03 pág. 26 § 1, 2

Wa ku yaʼalaʼaltoʼon tumen le autoridadoʼob ka xuʼuluk k-kʼaʼaytajoʼ unaj u seguer k-beetik jeʼex tu beetil le discípuloʼoboʼ. Utiaʼal leloʼ jeʼel u páajtal k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon utiaʼal maʼ k-chʼaʼik saajkil yéetel utiaʼal ka kʼaʼaytajnakoʼon jeʼel baʼalak súutukileʼ. Letiʼ túuneʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-tsʼoʼokbesik le meyaj u kʼubéentmajtoʼonoʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-kʼáatik tiʼ ka u tsʼáatoʼon naʼat bey xan ka u yáantoʼon k-aktáant k-problemas. Maʼ xaaneʼ yaʼab tiʼ toʼoneʼ táan u muʼyaj tumen kíim máax u yaabiltmaj, táan u chʼaʼpachtaʼal, kʼojaʼan wa táan u aktáantik wa baʼax problemail ichil u familia. Tsʼoʼoleʼ le pandemia yéetel le guerrasoʼ tsʼoʼok u beetik u maas difíciltal le baʼaxoʼob k-aktáantikoʼ. Le oʼolaleʼ aʼal tiʼ Jéeoba jach bix a wuʼuyikaba, tsikbalnen tu yéetel jeʼex a beetik yéetel juntúul a amigoeʼ. Wa ka beetik beyoʼ letiʼeʼ yaan u yáantkech (Sal. 37:​3, 5). Le oraciónoʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka chúukpajak k-óol kéen muʼyajnakoʼoneʼ (Rom. 12:12). Jéeobaeʼ u yojel baʼax ku aktáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ, le oʼolal «ku salvarkoʼob le kéen u yuʼub táan u kʼáatkoʼob áantaj» (Sal. 145:​18, 19). w23.05 pág. 5, 6 § 12-15

Kʼaʼabéet k-jach ilik «baʼax u kʼáat Jéeoba» antes tiʼ k-chʼaʼik junpʼéel decisión jach importante (Efe. 5:17). Wa k-kaxtik teʼ Biblia baʼax tekstoiloʼob jeʼel u yáantkoʼoneʼ k-eʼesikeʼ k-chʼaʼik en cuenta baʼax ku tuklik Jéeoba yoʼolal le baʼax ken k-beetoʼ. Wa mantatsʼ k-beetik beyoʼ yaan k-chʼaʼik maʼalob decisiónoʼob. «Le Kʼaasilbaʼaloʼ» jach u kʼáat ka chʼíikikoʼon k-beet uláakʼ baʼaloʼob utiaʼal maʼ u yantaltoʼon tiempo k-meyajtik Jéeoba (1 Juan 5:19). U jaajileʼ jach séeb jeʼel u chʼíikil máak u kaxt taakʼineʼ, u xook yéetel u meyaj tu lugar u kaxtik bix jeʼel u maas meyajtik Jéeobaeʼ. Wa bey u yúuchultoʼonoʼ u kʼáat u yaʼaleʼ táan u káajal k-tuukul jeʼex u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ. U jaajileʼ yaan jujunpʼéel tiʼ le baʼaloʼob ku beetaʼaloʼ maʼ kʼaasiʼ, pero maʼ unaj k-tsʼáaikoʼob táanil ichil k-kuxtaliʼ. w24.03 pág. 24 § 16, 17