1B Ndryshime të skribëve lidhur me emrin e Perëndisë
134 ndryshimet
Në 134 vende soferimët judenj (skribët) e ndryshuan fjalën hebraike origjinale nga JHVH në ʼAdhonái. Në botimin Gins.Mas, vëll. IV, fq. 28, § 115, thuhet: «Kemi parë që në shumë nga këto njëqind e tridhjetë e katër raste, atje ku në tekstin ekzistues të pranuar gjerësisht, lexohet Adonaī, në përputhje me këtë masorah, në disa nga dorëshkrimet më të mira dhe në botimet e hershme lexohet Tetragrami, dhe lind pyetja se si ndodhi ky ndryshim. Shpjegimi nuk duhet kërkuar larg. Prej shumë kohësh kanunet judaike dekretuan se emri që s’mund të thuhet, duhet shqiptuar Adonaī, sikur të ishte shkruar אדני [ʼAdhonái], dhe jo יהוה [JHVH]. Prandaj për kopistët gjëja më e natyrshme që mund të bënin, ishte që Tetragramin, që u ishte ndaluar ta shqiptonin, ta zëvendësonin me shprehjen që tregonte shqiptimin.»
Më poshtë vijon një listë me këto 134 vende, sipas botimit Gins.Mas, vëll. I, fq. 25, 26, § 115:
Zn 18:3, 27, 30, 31, 32; 19:18; 20:4; Da 4:10, 13; 5:22; 15:17; 34:9, 9; Nu 14:17; Js 7:8; Gjy 6:15; 13:8; 1Mb 3:10, 15; 22:6; 2Mb 7:6; 19:23; Ezd 10:3; Ne 1:11; 4:14; Jb 28:28; Ps 2:4; 16:2; 22:30; 30:8; 35:17, 22, 23; 37:13; 38:9, 15, 22; 39:7; 40:17; 44:23; 51:15; 54:4; 55:9; 57:9; 59:11; 62:12; 66:18; 68:11, 17, 19, 22, 26, 32; 73:20; 77:2, 7; 78:65; 79:12; 86:3, 4, 5, 8, 9, 12, 15; 89:49, 50; 90:1, 17; 110:5; 130:2, 3, 6; Is 3:17, 18; 4:4; 6:1, 8, 11; 7:14, 20; 8:7; 9:8, 17; 10:12; 11:11; 21:6, 8, 16; 28:2; 29:13; 30:20; 37:24; 38:14, 16; 49:14; Va 1:14, 15, 15; 2:1, 2, 5, 7, 18, 19, 20; 3:31, 36, 37, 58; Ezk 18:25, 29; 21:9; 33:17, 20; Dn 1:2; 9:3, 4, 7, 9, 15, 16, 17, 19, 19, 19; Am 5:16; 7:7, 8; 9:1; Mi 1:2; Za 9:4; Ma 1:12, 14.
Ne e rivendosëm fjalën origjinale në 133 vende dhe e përkthyem «Jehova». I vetmi përjashtim është Ps 68:26, ku BHK-ja dhe BHS-ja kanë tashmë Tetragramin.
Tetë ndryshime të tjera
Sipas botimit Gins.Int, fq. 368, 369, në disa raste soferimët judenj e zëvendësuan Tetragramin me fjalën ʼElohím. Ne e rivendosëm fjalën origjinale në tetë vende, dhe e përkthyem «Jehova», pra te Ps 14:1, 2, 5; 53:1, 2, 4, 5, 6.
Kështu e rivendosëm Tetragramin në 141 vendet e mësipërme, dhe e përkthyem «Jehova».