Julio

Gare nie erere Jesukwe kukwe kwin bämikani, Jehová ie ja ruin ño, tä töbike ño ye bämikani metre kwe, kukwe niebare kwe aune nuainbare kwe yebiti, arato kukwe ñan tuabare nuainbare kwe ye ngwane (Juan 14:9). Kena, Jehová aune Jesukwe ni tare krubäte. Jesús nämäne kä tibienbätä ye ngwane, ja di kwe yebiti kukwe ñan tuabare nuainbare kwe, nitre bren mikaninta kwin kwe yebiti ni tare kwe bämikani kwe. Bati, nitre nibu ie kä ñan tuin nämäne ngrente krikribe Jesús jiebiti ja di ribekäre ie (Mat. 20:​30-34). Jesús ie namani “ruentari tare” ye bitikäre kä mikaninta tuinta kwe ietre mikata gare (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Aisete Jehová aune Jesús ‘ni mikaka tuin bobre jai’ yekwe ni tare krubäte aune nita ja tare nike ye ngwane tä nemen tare ie ye gare metre nie (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). Töita kwatibe kukwe tä ni ngwen ja tare nike ye diankabätä. w23.04 3 párr. 4-5

Ja töi kriemikakäre ni rabadre töbike kukwe kwin ye aibebätä, ni rabadre ñäke Bibliabätä aune töbiketaribätä, niken gätäbätä aune kukwe driere. Kukwe raba ni nötö tibien yei Jehovakwe ñaka ni tuainmetre nuadrete jire tä käbämike nie (1 Cor. 10:​12, 13). Kä krüte ne näire bäri nikwe oradre Jehovai ja ngwankäre metre. ‘Nikwe ja brukwä ye mikai gare’ Jehovai yei niara tö (Sal. 62:8). Yebätä ni rabadre kä denkä jai orakäre ja brukwä tätebiti köbö kwatire kwatire Jehovai. Aune niara ye käikitadrekä aune debe biandre ie kukwe jökrä nuainta kwe yebätä. Ni dimikadre kwe ñaka kä jürä ngwen jabätä kukwe driekäre arato kukwe tare ben nita ja tuin yebätä ni dimikadre kwe aune kukwe tarebätä ni nuadrete yebätä nikwe kä ngwandre nüke jai ye nikwe ribedre ie. Kukwe ño ererebiti ta käre nikwe oradre Jehovai. w23.05 7 párr. 17-18

¿Ñobätä nita niken gätäte? Kukwe ütiäte bätä nita niken ye abokän ni tö Jehová käikitaikä (Sal. 26:12; 111:1). Gätäte nita ja dimike kwärikwäri, bärira jire kukwe tare ne näire (1 Tes. 5:11). Kukwe ketebu ne nuainta nikwe nita blite gätäte ngwane. Ni jökrä tö blitai gätäte Jehová käikitakakäre aune ja mräkätre dimikakäre. Akwa kukwe ruäre raba ni ketebätä: kä jüräta nemen nibätä yebätä ni ñan tä blite gätäte o nita kise ngökö bä kabre kwin akwa kä ñan bianta krubäte nie blitakäre. Pablokwe kukwe tikani nitre Hebreos ie, yekänti kukwe keteiti ütiäte raba kwe nie. Ñobätä gätä ütiäte krubäte yebätä blitabare kwe ngwane, “ni rabadre ja dimike kwärikwäri yebätä ja töi mikadre metrere mikani gare kwe”. Dre ie nita tö ngwen yebiti ni tö nitre mada dimikai nikwe blitai kukwe braibe biti ngwane. Kä jürä ñaka rabai krubäte nibätä kise ngökare kwin, ñan kä biandre krubäte nie blitakäre akwa nitre mada käkwe nuaindre ye käkwe kä mikai juto nibätä (1 Ped. 3:8). w23.04 20 párr. 1-3

¡Kukwe ne mikanina gare metre ta! Nitre judío nämäne ngite kä 70 näre te Babilonia akwa ye ngwane raba kämikekä Babilonia aune nikenta ja käite, Israel (Esd. 1:​2-4). Jehová aibe raba kukwe ye kwrere mike nemen bare. ¿Ñobätä? Ñan ñobätä aune, nitre Babilonia ye ñaka nämäne nitre ngite tuenmetre nikenta ja käite (Is. 14:​4, 17). Akwa Babilonia ye ganinte aune gobran mrä namani ye käkwe mikani gare metre nitre judío ye raba nikenta ja käite. Aisete, nitre jökrä judío, metrere nitre ji ngwanka mräkätre käne, ye rabadre kukwe den nuaindre jai: nemen nüne jankunu yete o nikenta ja käite. Akwa nitre ruäre ye kräke ñan namani nuäre kukwe diankäre jai. Ñobätä ñan namani nuäre kräketre ye ani mike gare jai. Nitre ruäre ye namanina umbre krubäte ye medenbätä ñan rabadre nuäre kräketre dikakakäre mente. Nitre judío bäsi jökrä ye abokän därebare Babilonia, yebätä kä ye aibe nämäne gare ietre. Niaratre kräke kä Israel ye abokän mräkätre kira ye käi. w23.05 14 párr. 1-2

Nikwe kä ngwandre nüke jai, nitre mada mikadre tuin bobre aune ja taredre ye Ngöbö kukwei tä ni nübaire nuainne käre. Lucas 21:19 tä niere: “Munkwe nünanka dite jabtä angwane, mun rabadi dianintari”. Colosenses 3:12 tä mräträre: “Munkwe ni mda mda ngwian ruen bobre jae”. Aune 1 Tesalonicenses 4:​9, 10 tä niere: “Ngöbö ara käkwe mun töi tikani ja tarere kwärikwäri. […] Munkwe ja taredre bäri mda köbö kwatirekwatire abko nunta niere munye”. Nitre nämänena ja tarere nitre mada mike tuin bobre jai aune kä ngwen nüke jai. Akwa rabadre nuainne jankunu ye ngwaninta törö ietre. Ye erere nikwe nuaindre arato. ¿Raba nemen bare ño nie? Nitre kristiano kena kukwe ne bämikani ye erere ni raba ja ngwen ño ne kwe ni tädre juto biarebe ja tare nikadi kri ye kräke, ye rabadi gare nie kukwe ja tötikara nekänti. Ja tare nikadi kri ye näire mä täira kä ngwen nüke jai aune mä töi täi kwatibe nuainbätä. w23.07 3 párr. 4, 8

Nitre dianinkä nänkäre kä kwinbiti aune “obeja mada mada” tädre keteitibe Jehová mike täte (Juan 10:16). Kä 1919 yete ja käne nitre kwati merire, brare, monsotre käkwe kämikaninkä Babilonia Kri, kukwe ngwarbe jie ngwanka kä jökräbiti tibien yebätä aune tätre näin Ji deme bämikani yebiti. Aune metrere mäta yete arato. Kä nikanina 100 ta yete ji ye tikani, akwa ji tikani ye känenkri kä kwati krubäte te ükate namanina. Nitre judío nämäne ngite Babilonia, nikaninta Jerusalén ye ngwane ji ye tädre mrebe aune dre dre raba niaratre ketebätä ye ñan rabadre yete ye Jehovakwe nuainbare (Is. 57:14). ¿Jehovakwe ye erere nuainbare “Ji Deme” kä nengwane yebätä? Jän. Kä nikani kwati krubäte ta kä 1919 ye känenkri, Jehovakwe ji mikani mrebe nitre ja ngwanka metre ie yebiti (Is. 40:3). Niaratrekwe sribi ruäre nuainbare ja üairebiti ji yebätä ne kwe nitre kwati brukwä kwin ye rabadre kämikekä Babilonia kri yebätä aune rikadre kä bä nuäre ja üaire yete, känti kukwe metre mika nämäne täte ükaninteta. w23.05 15-16 párr. 8-9

Nikwe sribidre kä jutobiti aune ja brukwä tätebiti Jehová kräke ye ie niara tö (2 Cor. 9:7). Akwa, ¿ni ñaka tö kukwe nuainbätä yebiti ta ñobätä nikwe ja di ngwandre kukwe ja üaire nuainne? Ani töbike apóstol Pablo yebätä. Niarakwe niebare: “Tita ja ngrabare ara jire mike ja tare nike amne tita ja ngrabare ne mike ja kukwei mike täte” (1 Cor. 9:​25-27, nota). Pablokwe dre nuaindre Jehová kräke ye niarakwe ja dibiti ja töi mikani nuainne ñan tö namani nuainbätä yebiti ta. ¿Akwa sribi nuain nämäne Pablokwe ye käi namani juto Jehovabätä? Jän. Aune sribi nuainbare kwe yebätä Jehovakwe kukwe kwin mikani nemen bare kräke (2 Tim. 4:​7, 8). Ni ñaka töta nemen kukwe nuainbätä, akwa yebiti ta nita ja di ngwen kukwe ye mikakäre nemen bare jutuen Jehovai ye tä kä mike jutobätä. Jehovakwe kukwe kwin mikani nemen bare Pablo kräke ye erere arato nita ja di ngwen yebätä Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare ni kräke (Sal. 126:5). Nita ja di ngwen yebätä Jehovata kukwe kwin mike nemen bare ni kräke jutuen nie ngwane, ni töi jatai bäri kukwe nuainbätä. w23.05 29 párr. 9-10

Nitre ñaka rabaite nire köbö Jehovakwe näire ye Pablo bämikani nitre tä kübiani kwrere. Nitre tä kübiani ngwane dreta nakainkä bäre ye ñaka gare ie. Aune kukwe tä nakainkä bäre ngwane ñaka kä ngwen ruin jabiti. Ye erere nitre kwati ta kübiani ja üairebiti (Rom. 11:8). Kukweta nakainkä käbiti tibien abokän tä mike gare nita nüne kä krüte te (2 Ped. 3:​3, 4). Ni tädre ngwäte nieta nie ye ütiäte krubäte ni kräke köbö kwatire kwatire (1 Tes. 5:6). Köbö Jehovakwe jatai bäri ja ken ngwane ñaka rabai nuäre ni kräke töbikatarikäre kwin kukweta nemen bare ni bäre yebätä. Akwa nikwe dre niei yebätä ñaka töbikadre krubäte ñobätä ñan aune üai deme Jehovakwe yebiti ni mikai dite kwe aune ni dimikai kwe kukwe kwin den jai (Luc. 12:​11, 12). w23.06 10 párr. 6-7

¿Blitata Sansonbätä ngwane drekebe ngwarbe dreta nüke mä töite? Ni dite krubäte ye bäta nemen mä töite, ¿ñan ererea? Jän ye metre, akwa ni dite krubäte ne käkwe ja mikani ngite, ye medenbätä kukwe tare namani barebätä. Akwa yebiti ta niarakwe ja ngwani metre Jehovai yebätä Jehovakwe ja töi mikani aune kukwe ye tikamananbare kwe Bibliabätä ne kwe nikwe ja kitadre niarabätä. Sansón yebiti Jehovakwe kukwe ñan tuabare nuainbare juta kwe Israel ye kräke. Sansón krütani ye bitikäre siklo nikani ruäre ta ngwane, Jehovakwe apóstol Pablo töi mikani niara kädekete nitre tödekaka kädekaninte ye ngätäite (Heb. 11:​32-34). Sansonkwe käre Jehová känänbare ja di mikakäre aune kukwe ñan nuäre ben ja tuani kwe ye ngwane arato. Kukwe ne tä ni dimike krubäte aune dre raba nemen gare nie ja töi kräke kukwe nebätä ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nebätä. w23.09 2 párr. 1-2

Käre ja brukwä tökarete täte Jehovai yebiti kä ngwan raba nüke jai (1 Tes. 5:17). Mä ñan ja tuin kukwe tare ben gwäune. Akwa, mä ta nemen rubun kukwe ñan tä nemen nüke gare mäi o kukwe tä nemen keta kabre mä kisete ye ngwane, ¿mäta dre nuainne? ¿Mäta ja jie ngwamana Jehovai? Mäkwe käre Jehová känäin kukwe kia keta kabre tä nemen bare mäbätä ngwane. Ye erere mäkwe nuaindi kukwe bäri tare rabai bare ja känenkäre mäbätä ngwane. Ñongwane aune ño Jehová raba mä dimike gare ie ye ie mäkwe tö ngwain kwatibe (Sal. 27:​1, 3). Kukwe kia kia bätä ni täi kä ngwen nüke jai nengwane ye köböire rabai bäri nuäre ni kräke kä ngwankäre nüke jai ja tare nikadi kri ye näire (Rom. 5:3). ¿Ñobätä ni raba kukwe ye niere? Ja mräkätre kwati tä kä ngwen nüke jai kukwe keteitibätä ye tä mike bäri dite ja tuakäre kukwe mada yebe. Jehová köböire ja tuata kukwe keteiti ben ngwane Jehová tö ni dimikabätä tä nüke gare nie ye tä tödeka nikwe mike nirien bäri. Aune nita nemen bäri dite ja tuakäre kukwe mada yebe (Sant. 1:​2-4). w23.07 3 párr. 7-8

Jehová moto kwin ñobätä ñan aune niara ye töi bobre aune tä ni mada mike tuin bobre jai. Ñodre, niarakwe kukwe ye bämikani namanina chi nitre käme nünanka Sodoma gadrete kwe ye ngwane. Kä ye ngwane, Lot rabadre ngitie kä mobe kä tokwäre yete niebare gare kwe Lot ie ángel itibiti. Akwa, kä jurä namani Lotbätä rikakäre kä yekänti. Yebätä bikabare tidrä kwe Jehovabätä, tuadremetre kwe niken mräkätre kwe yebe kä Zóar ribebare kwe. Juta ye Jehová tö nämäne gatebätä. Jehová tö rabadre akräke, ja dibiti Lot mikadre kwe niken kä tokwäre ye känti, akwa ñaka nuainbare kwe. Lotkwe kukwe ribebare ie ye kukwe mikani ruin kwe jai, ñaka kä Zóar gadrete kwe yebiti ta (Gén. 19:​18-22). Siklo nikani ta yete, Jehovakwe nitre nünanka Nínive mikani tuin bobre jai. Nitre nünanka Nínive nämäne ja ngwen käme krubäte yebätä gaite ye Jonás juani kwe mike gare. Akwa, niaratre ja töi kwitani yebätä namani tuin bobre Jehovai aune ngite kitani tabiti kwe yebätä ñaka juta ye ganinte kwe (Jon. 3:​1, 10; 4:​10, 11). w23.07 21 párr. 5

¿Kukwe namani bare Jehoasbätä ye tä dre driere nie? Niara ye abokän kri ngätri ñaka nguse krubäte ye kwrere, tädre krö yekäre grä mikadre, sacerdote bäri kri niara dimikadre ye nämäne ribere jai. Jehoiadá krütani ye ngwane, nitre apóstata jatani ja mike kukwe metre Ngöbökwe ye rüere. Ja mräkätre konkrekasionte aune ni mräkä ye tä ni dimike kukwe ja üairebiti ye ñan aibätä nikwe Jehová mikai täte. Jehová tare nikwe aune ütiäte ni kräke ye mikakäre nirien yekäre, ni rabadre ja tötike, töbiketari aune orare kärera niera ye köböire ni täi dite kukwe ja üairebiti (Jer. 17:​7, 8; Col. 2:​6, 7). Jehová ñaka kukwe ribi ribere nuaindre nie. Niara tä dre ribere nie ye mikani gare kwe Eclesiastés 12:13: “Ngöbö metre jürä ngwen jabätä aune kukwe kwe mike täte, ñobätä ñan kukwe ye tä nuaindre ni kä tibienbätä ie”. Nita ja kete Jehovabe ye ñaka juain ngwarbe jire. w23.06 19 párr. 17-19

Jehovata kukwe käbämike mikai nemen bare metre kwe tä mike gare kukwe nebiti: ‘Angwane Ngöbö näma täkänintbe kürä gobrankrä ye käkwe nieba krörö’ (Apoc. 21:5a). Kukwe ne ütiäte krubäte ñobätä ñan aune kukwe mikani tuare bätä blitata tärä Apocalipsis yekänti Jehovakwe blitabare bämä jire metre ta. Yebiti nüke gare metre nie ángel dite o Jesús ye ñan aikwe blitabare ñakare aune Jehová ara käkwe blitabare. Ye köböire nita tö ngwen ye rabai bäri dite, ñobätä ñan aune “Ngöbö abko ja kukwei kite ñakare temen” (Tito 1:2). Kukwe nieta Apocalipsis 21:​5, 6 ye ie ni rabadre tö ngwen kwatibe. Jehovakwe kukwe ne niebare “¡Jändrän jökrä tita sribereta btin!” . ¿Jutuani mäi? “Jändrän jökrä tita sribereta btin” niarakwe ñan niebare: “Jändrän jökrä tikwe sribedita btin”. Erametre Jehová tä blite kukwe kwitai kwe ja känenkäre yebätä, akwa niara kräke kukwe ye metre aune nuaindi kwe. Ye medenbätä niena nuainne ye kwrere tä niere (Is. 46:10). w23.11 3-4 párr. 7-8

Kukwe keta kabre tuani Pedrokwe aune kukwe nuani kwe yebiti ta kukwe ruäre ben nämäne ja tuin ye ñan namani nuäre kräke. Ñodre, bati Jesús ja tare nikai aune murie ketai ne kwe profecía nämäne Ngöbö kukweibätä rabadre bare mikani gare kwe ye ngwane, Pedrokwe ñäkäbare Jesuye (Mar. 8:​31-33). Bä kabre, Pedro aune nitre ja tötikaka Jesukwe yekwe ja kwetabare nire abokän bäri ütiäte yebätä (Mar. 9:​33, 34). Köbö te Jesús murie keta jämi ye känenkri deu Pedro namani rubun krubäte käkwe ni iti olo tikaninkä (Juan 18:10). Köbö ye arabe te deu kä jürä Pedro ganainbare yebätä bämä jire ja ketamuko kwe Jesús ye ñan gare ie niebare kwe (Mar. 14:​66-72). Ye bitikäre, Pedrokwe muabare kri kä bäre mento (Mat. 26:75). Pedro nämäne ulire krubäte akwa Jesús ñaka niara käi kwitaninkä jabiti. Jesús nükaninta nire ye bitikäre, Pedro nämäne tarere ye rabadre bämike ie ye ngübabare kwe (Juan 21:​15-17). Ye ngwane, nakani ngäbiti kä jutobiti Pedro ie. Ye medenbätä, niara nämäne Jerusalén kä Pentecostés ye ngwane, nitre dianinkä käne üai deme köböire nänkäre kä kwinbiti ye ngätäite niara nämäne. w23.09 22 párr. 6-7

Ja mräkätre kristiano ji ngwanka mada ye ie Pedrokwe kukwe ne niebare: ‘Nitre tödekaka tä obeja kwrere, ye munkwe ngibia’ (1 Ped. 5:​1-4). Ja mräkätre umbre ye tä ja mräkätre mada ye tarere aune tö ngibiai. Akwa tätre sribire krubäte o kä ñan nemente ie yebätä ñan raba kukwe ne nuainne kwin ye tä nemen ruin ietre. Ye erere ja ruin mäi ngwane, ¿mäkwe dre nuaindre? Ja ruin ño mäi ye mäkwe nie Jehovai. Pedrokwe tikabare: “Munkwe sribi ni mda mda die mikakäre angwane, Ngöböta ja di bien ño munye, ye erere bti munkwe sribi nuen ja di ngöi jökrä ni mda mdakrä” (1 Ped. 4:11). Mä mräkä tä ja tuin kukwe tare ben aune ükate ñan raba kä nengwane. Akwa Jesukristo obeja ngibiaka bäri ütiäte kri ye raba kukwe nuainne bäri mä kräke gwäune aune ja känenkäre kä mrä yete ye mä ngwan törö jai. Nitre umbre ye rabadre ja mräkätre mada ye tarere, ngübare aune kukwe kwin nuainne ja mräkätre mada ye okwäbiti ye ie Jehová tö. w23.09 29-30 párr. 13-14

Nitre tä töbike ño ye erere ni jatadre töbike ngwane, ni ñan jataira Jehová mike täte aune kukwe bianta mikakäre täte kwe ye ni jatadre mike tuin ngwarbe jai (1 Cor. 3:19). Metrere, “kukwe töbätä nitre kä tibienbätäkwe” ye tä ni töi mike töbike ja aibebätä. Kukwe namani bare konkrekasion Pérgamo aune Tiatirabätä ye ani mike gare jai. Nitre kristiano kä ye ngwane käkwe ja tuanimetre töi kwitadre nitre nämäne niara bäre yei. Nitre ye nämäne nemen käme käme nitre ben aune ngöbö ngwarbe mike täte. Konkrekasion ketebu ne nämäne kukwe ne kain ngäbiti yebätä Jesukwe mäträbarebätä (Apoc. 2:​14, 20). Kä nengwane nitre tä ni bäre ye raba ni töi mike töbike niaratre erere. Ñodre, ni mräkätre o nitre gare nie ye raba ni töi mike kukwe ie ni töta ye nuainbätä. Köböite nikwe kukwe Ngöbökwe ye kitadre tibien ye ie niaratre tö. Ruäre ngwane, Jehovata kukwe bien mikakäre täte ye rabadre mike gare metre tä näre ni raba kite nütüre. Ruäre ngwane, “Kukwe tä tikani Ngöbö Kukweibtä, ye aibe mikadre täte” nieta yebiti ta ni tö raba kukwe ruäre nuain (1 Cor. 4:6). w23.07 16 párr. 10-11

María nämäne ja di ribere krubäte Jehová töi mikakäre nemen bare. Niara namani murore akwa ñaka nämäne ja mäkäninte. Nämäne kaibe akwa rabadre Mesías ngübare aune monso ngüba ñan nämäne gare ie. Bätäkwäre, niara ñaka nemen ni brarebe jire chi yebätä nämäne murore ye niara rabadre mike gare José ie (Luc. 1:​26-33). ¿Kukwe keteiti ütiäte aune kri mikani María kisete ye rabadre bare ie yekäre drekwe dimikani? Niarakwe ja di käräbare nitre madai. Ñodre, ángel Gabriel rabadre kukwe mike gare bäri ie Jehovakwe kukwe mikani nuaindre ie yebätä ribebare kwe ie (Luc. 1:34). Ja käne mada, María dikakabare mente tibien nemen “kä kä tokwäre” Judá yekänti basakäre Elisabet ie, ¡ye namani kwin krubäte! Ñobätä ñan aune yete Elisabet kukwe kwin niebare ie aune üai deme köböire profecía mikani gare kwe María ie monso därei kwe yebätä (Luc. 1:​39-45). Maríakwe niebare Elisabet ie mada “Ngöbökwe sribi kri nuenbare ja di kribti” ti kräke (Luc. 1:​46-51). Jehovakwe María dimikani ángel Gabriel yebiti aune Elisabet köböire. w23.10 14-15 párr. 10-12

Nitre braibe dianinkä üai deme köböire 144.000 ye tä ja kete kwin Jehovabe aune rabai sacerdote erere Jesube kä kwinbiti (Apoc. 1:6; 14:1). Akwa ye känenkri niaratre tä kä tibienbätä ye ngwane, Jehovakwe dianinkä ja kräke monso kwe ye erere. Kä Deme tabernáculo känti ye nämäne niaratre tä ja kete Jehovabe ye bämike (Rom. 8:​15-17). Kä Bäri Deme tabernáculo känti, ye tä kä kwinbiti känti Jehovata nüne ye bämike. Aune “dänkwä” nämäne Kä Bäri Deme aune Kä Deme ñäkebiti ye abokän Jesús nämäne ni nire erere kä tibienbätä ye bämike. Niara nämäne ni nire erere kä tibienbätä ye nämäne ketebätä nänkäre kä kwinbiti rabakäre sacerdote kri erere. Akwa Jesukwe ja nire biani ni jökrä kä tibienbätä ngite ye ütiäre ngwane jukwe tikani kwe nitre kristiano jökrä dianinkä nänkäre kä kwinbiti ye ie ne kwe rabadre nüne ni üaire ye erere. Ye erere arato kukwe kwin ye rabadre nitre kristiano yekwe yekäre, tätre nüne ni nire erere kä tibienbätä ye tuenmetre nünankäre üaire (Heb. 10:​19, 20; 1 Cor. 15:50). w23.10 28 párr. 13

Gedeón ie kukwe nämäne nainte ye nämäne gare ie, nitre Efraimita käkwe ñäkäbare niarabätä ngwane, ja töi mikani jäme kwe (Juec. 8:​1-3). Ñaka namani rubun ñakare aune ja töi mikani bobre kwe, niaratre kukwe nuani kwe aune töi jämebiti blitabare kwe bentre. Gedeón erere nitre umbre tä töbike kwin käne yebätä ñäkäta ngwane, tätre ni ye kukwe nuin aune töi kwinbiti tä ñäke niaratre käre (Sant. 3:13). Ye köböire konkrekasion täi nüne keteitibe jabe.Kukwe jökrä tä nemen bare yebätä Jehová käikitadrekä. Gedeonkwe nitre rükä Madianita ganainbare ye ngwane nitre namani niara käikitekä. Akwa niarakwe nitre jökrä juta yete töi mikani Jehová käikitekä (Juec. 8:​22, 23). ¿Nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte ye raba ja kite ño Gedeonbätä? Kukwe nuainta kwetre o kukwe tä nemen bare ietre yebätä käre rabadre Jehová käikitekä (1 Cor. 4:​6,7). Nitre umbre tä dirire yebätä Jehová käikitakata o niaratre käikitakata ye rabadre ngwentari jai ye kwin krubäte. w23.06 4 párr. 7-8

Nita orare ye bitikäre Jehová ñaka kukwe mike nemen bare ni kräke rabadre tuin nie ngwane, nikwe kukwe ketamä ne ngwandretari jai. Kena, “¿Kukwe ne abokän bäri kwin?”. Metrere, nita kukwe ribere ño ye abokän bäri kwin ni raba nütüre, akwa ñaka nuai raire. Kukwe ükadrete ño ye nita ribere Jehovai, akwa ye ükate raba bäri kwin ñan gare nie. O nita kukwe ribere Jehovai ye abokän ñaka niara töita ño ye ererebätä (1 Juan 5:14). Ani töbike ja mräkätre bätä blitani párrafo 1 yebätä. Niaratre käkwe orabare ne kwe monso kwe ñaka kukwe metre ye tuadremetre. Kenanbe kukwe ribebare ye kwin krubäte raba nemen tuin. Akwa, Jehová ñaka ni mike ja dibiti niara mike täte. Jehová tö ni jökrä aune monsotre tuai ja töi jeñebiti mike täte (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Aisete, ¿nitre rüne ye raba dre ribere Jehovai? Rabadre monsotre kwe tötike aune kukwe metre ye rabadre neketete töite aune brukwäte ye köböire rabadre ja kete Jehovabe aune tarere jankunu (Prov. 22:6; Efes. 6:4). w23.11 21 párr. 5; 23 párr. 12

¿Ja die mikata kwärikwäri yebiti ja mräkätre tare nikwe nita bämike ye ñobätä nita niere? Tärä keteiti tä kukwe bibliabätä mike gare yete kukwe griegore biti “munkwe blita kukwe nebätä ja die mikakäre kwärikwäri” ye abokän “ni iti tä ni dimike nita ja tuin kukwe tare ben” ye gärätä. Aisete ja mräkä iti tä ja tuin kukwe tare ben ye ngwane nita juto biarbe dimikakäre ye köböire nita dimike näin jankunu ji ja nire kokwäre yebiti. Ja mräkä iti tä ja tare nike yebätä tä muen krubäte ngwane nita juto biarbe dimikakäre yebiti nita bämike tare nikwe (2 Cor. 7:​6, 7, 13). Ni mada mikata tuin bobre jai ngwane di mikata aisete kukwe ketebu ye nuainta gwairebe. ¿Ñobätä nieta? Ñobätä ñan aune ni iti tä ja tuen kukwe tare ben ngwane tä nemen tuin bobre nie yebätä kukwe ruäre nuain töta nemen dimikakäre. Aisete käne ni ye tä nemen tuin bobre nie biti ni töta nemen töi mikai jäme. Ye erere nemen bare Jehovabätä. Pablokwe niebare nitre tä nemen tuin bobre Ngöböi yebätä töta nemen dimikabätä. Aune Ngöbö ie nita nemen ruentari tare kärekäre (2 Cor. 1:3). w23.11 9-10 párr. 8-10

Nikwe ja tuadre kukwe tare ben ye köböire kukwe ie nita tö ngwen ye ni rabai tö ngwen bäri mikani gare Pablokwe kukwe niebare kwe ye raba ni töi mike niä. Ñobätä ñan aune, ni kristiano ie gare nikwe ja tuadi kukwe tare ben (1 Tes. 3:4). Aune kukwe ne tikani nitre kristiano Corinto ie: “Kukwe rakakaba taretare krübäte nun rüere, ye abko rabadre gare munye, ie ti tö [ . . . ] käkwe nun di gakaba jökrä amne, nunkwe ñan nünandre mda rababa ruen nunye” (2 Cor. 1:8; 11:​23-27). Kukwe ye metre ni kräke kä nengwane. Ni kristiano ie gare nikwe ja tuadi kukwe tare ben (2 Tim. 3:12). Ja ketamuko mäkwe o mräkätre tärä mä kötaire raba ruin nie o ja ngwanbätä kwin sribikänti ¿mä ja mikanina kukwe krite? (Heb. 13:18). ¿Kukwe ie mätä tö ngwen yebätä mätä blite nitre ben yebätä gobrantre tärä ja mike mä rüere? Metrere kukwe tare ye jökräbiti ta kukwe niedre Pablokwe ye ngwandre törö jai, nikwe kä ngwandre juto jabätä. w23.12 10-11 párr. 9-10

Kukwe mada ñan ngüba nämäne Jacobkwe yebe ja tuani kwe. Jacob mräkätre nämäne kwati aune ñan käre monsotre kwe käkwe ja ngwani kwin jabe kwärikwäri. Ñodre José rürübäinbare kwetre ni klabore erere. Aune monsotre nibu bäri umbre Jacobkwe Simeón aune Leví ye käkwe mräkätre aune Jehová ye kä mikani käme. Aune Raquel nämene murore jatabara monso nibukäre ngübare ngwane, krütani. Mrö nika nämäne krubäte ye medenbätä Jacob namanina umbre ye ngwane, niaratre nikani nüne Egipto (Gén. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28). Kukwe tare ben Jacobkwe ja tuani yebiti ta tö ngwani kwatibe kwe kukwe käbämikani Ngöbökwe ie yebiti. Jehová nämene kain ngäbiti ye mikani gare metre kwe ie. Aune José krütanina nämäne ruin Jacob ie ye tuaninta kwe ngwane debe biani krubäte kwe Jehovai ye gare metre nie. Kukwe tare keta kabre ben Jacobkwe ja tuani akwa yebiti ta kä ngwani nüke kwe jai ñobätä ñan aune nämäne ja kete kwin Jehová ben (Gén. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30). Ye erere arato nikwe ja ketai kwin Jehová ben ye köböire kukwe tare ni ñaka ngübare yebe nikwe ja tuai ngwane nikwe kä ngwandi nüke jai. w23.04 15 párr. 6-7

Jehová nämäne David tarere aune ngübare yei nämäne tö ngwen kwatibe mikani gare kwe Salmo 23 yekänti. Jehová ye abokän niara Ngübaka mikani gare kwe aune niara nämäne ja kete kwin krubäte Jehovabe mikani gare kwe arato. Jehovakwe David kriemikai yei nämäne tö ngwen kwatibe aune käre nämäne ja di ribere ie. Ne madakäre, niara täi nire ye ngwane, käre Jehovakwe taredi yei nämäne tö ngwen kwatibe. Ñobätä Davidkwe blitabare kore ye ani mike gare jai. David nämäne dre ribere jai ye jökrä Jehová nämäne bien ie yebätä ja nämäne ruin kriemikani ie. Arato nämäne ja kete kwin Jehovabe aune Jehová nämäne kain ngäbiti ye nämäne gare metre ie. Yebätä, kukwe tare rabadre barebätä yebiti ta nämäne dre ribere jai ye Jehovakwe biain ie yei nämäne tö ngwen. Kukwe tare keta kabre ben nämäne ja tuin yebiti ta Jehová nämäne niara tarere bäri nämäne gare ie, yebätä kä nämäne nemen jutobätä aune ja nämäne nemen ruin kwin ie (Sal. 16:11). w24.01 29 párr. 12-13

Rübare kri bobukäre ye bitikäre nitre Jehová mikaka täte ye namani kukwe driere jäme kä keta kabre känti. Ye köböire nitre kwati ie Jehová namani gare aune nengwane kä jökräbiti tibien kukwe drieta. Nitre braibe konkrekasion jökrä Ngübabitikä tä ja jie ngwamana Jesús ie. Tätre ja di ngwen ne kwe Jehová aune Jesús töita ño ye ererebätä tädre kukwe bien ja jie ngwankäre konkrekasionte. Tä nuainne nitre circuito tuabitikä yebiti aune nitre umbre yebiti, ne kwe kukwe bianta ja jie ngwankäre kwetre ye rabadre nüke konkrekasion jökrä te. Nitre umbre dianinkä nänkäre kä kwinbiti tä Jesús “kise ruinkri” aune nitre umbre konkrekasionte ye arato ni raba niere (Apoc. 2:1). Akwa nitre ye töi ngite, yebätä kukwe tä nainte ietre, namani bare Moisés, Josué aune nitre apóstol bätä erere (Núm. 20:12; Jos. 9:​14, 15; Rom. 3:23). Gare metre nie, Jesús tä nitre klabore ja ngwanka metre bätä nitre umbre konkrekasionte jie ngwen aune nuaindi kwe “nebebe kä mrä”. Ye medenbätä, kukwe bianta ja jie ngwankäre kwetre nie ja mräkätre ji ngwanka konkrekasionte yebiti yei nikwe tö ngwandre kwatibe. w24.02 23-24 párr. 13-14

Ni blitai kwin Jehovabätä aune debe bian ie ngwane, nikwe niara käikitaikä. Nita niken kukwe driere ye ngwane, nitre rökradre Jehová ken aune rabadre Jehová tarere, ni erere ie ni tö (Sant. 4:8). Jehová töi kwin keta kabre ye ni töta mikai gare Biblia yebiti nitre ie. Ñodre, tä ni tarere, niara töbätä, dite aune kukwe ükatekä kwin ni kräke. Kukwe madabiti ni raba Jehová käikitekä aune kämike jutobätä, niara töi ño ye erere ni rabadre nuainne (Efes. 5:1). Ni ne erere nuaindi ngwane, nita ja ngwen jene nitre mada yebätä ye ga raba, ye ngwane ñobätä nita ja ngwen kore ye nitre raba nemen ngwentari jai (Mat. 5:​14-16). Aune köbö kwatire kwatire kä rabadre nemente nie kukwe ye mikakäre gare ietre. Ye ngwane nitre brukwä kwin raba nökrö Jehová ken. Nikwe Jehová käikitaikä ne erere ngwane, nikwe kä mikai jutobätä (1 Tim. 2:​3, 4). w24.02 10 párr. 7

Mäkwe ja kitai jondron ruärebätä ye käkwe mä dimikai sribi bian konkrekasionte mä ye nuainkäre o sribi raba kwen jötrö mäi arato mä dimikai kwe mä mräkätre aune dre ribeta mäkwe jai ye kräke. Ne madakäre mäkwe ja ketai kwin ni madabe. Kukwe ruäre ye ani mike gare jai. Biblia tä niere, nire tä nüne kä jutobiti aune kukwe kwin tä nemen bare ie ye abokän tä ñäke aune töbiketari Kukwe Ngöbökwe yebätä (Sal. 1:​1-3). Ye köböire Jehová töita ño ye erere tä nemen töbike aune tätre töbike kwin ja käne (Prov. 1: 3, 4). Ja mräkätre brare aune meri ye tä nitre brare ñäkä gare täräbätä ietre ye ribere jai ne kwe mäträdre kwetre Biblia yebiti kwin bätätre. Ñäkä aune tärä tika tädre gare kwin mäi ngwane, mäkwe ja kitadre kwin kukwe driekäre nitre jökrä ngwärekri o comentario biankäre, ye köböire mäkwe tödeka ja mräkätrekwe nitre mada dimike. w23.12 26-27 párr. 9-11

Kä jürä raba mäbätä ngwane, mäkwe töbika Satana ñan rabaira yebätä, ñakare aune ni töi kwin aibe rabai aune bätärekä bätärekä ni töi jatai metre yebätä. Gätä kri 2014 yete kukwe bämikaba keteiti känti ja mräkä iti nämä blite mräkätre kwe ben 2 Timoteo 3:​1-5 yebätä aune kukwe ye abokän kukwe kwin käbämikata ye kwrere yebätä nämä blite: “Kä mrä ye näire ni jökrä nünain kä jutobiti. Ñobätä ñan aune, nitre rabai ni mada tarere; rabai kukwe ütiäte Bibliabätä tarere, ja töi mikai kwetre bobre, Ngöbö mikai täte kwe, rün kukwei mikai täte kwe, rabai debe bien aune ja ngwen metre, rabai ni mada mada tarere aune mräkätre kwe tarere, kukwe jökrä rabai nükebiti ietre, käre blitai kwin ni madabätä, rabai ja gobraine, ñaka ni madai nuaindi tare kwetre, kukwe kwin taredi kwetre, tö ngwan rabai ietre, ñaka rabai ja dikaire, ñaka rabai kukwe kä nebätä tarere, ñakare aune Ngöbö mikai täte metre kwetre. Ñan kämikaka nitre yebätä”. ¿Kä bä nuäre yete dre rabai bare yebätä mäta blite mä mräkätre yebe käre? w24.01 6 párr. 13-14

“Jehovabätä juta kwe käi juto” tä nemen gare nie, ye tä kä mike juto nibätä (Sal. 149:4). Akwa, ruäre ngwane nitre raba di nekä aune raba nütüre: “Juta Jehovakwe ye käi jutobätä, ¿akwa erametre ti käi jutobätä?”. Nitre Ngöbö mikaka täte kirabe kwati kräke ñan namani nuäre, Ngöbö nämäne kain ngäbiti ye mikakäre era jai (1 Sam. 1:​6-10; Job 29:​2, 4; Sal. 51:11). Ni ngite akwa Jehová raba ni kain ngäbiti ye mikata gare metre nie Bibliakwe. ¿Akwa yekäre dre nuaindre? Nita tö ngwen Kristobiti aune nikwe ja ngökai ñöte yebiti nikwe bämikai (Juan 3:​16, TNM). Yebiti nita ja mike ngite yebätä nita ja töi kwite aune nikwe Jehová töi nuain yete ja käne ye nita bämike ni jökrä ngwärekri (Hech. 2:38; 3:19). Nita kukwe ne nuainne rabakäre ja ketamuko Jehovakwe ye käi ta nemen nuäre krubätebätä. Nita ja denkä mento Jehová kräke aune nita ja di ngwen mikakäre täte ye ngwane, Jehová tä ni kain ngäbiti aune tä nemen ja ketamuko nikwe (Sal. 25:14). w24.03 26 párr. 1-2

Gobrantre käkwe kukwe drie ye ñäkäidre nie ngwane ni raba ja ngwen nitre ja tötikaka Jesukwe ye kwrere. Ni mräkä tare nikwe krütani nikän, ja mikata ni rüere, nita bren ngrabare o ja töibiti kukwe ne erere ben nitre kwati ta ja tuin. Pandemia aune rüta käbiti tibien ye tä ni mike ja tare nike bäri. Ye medenbätä, nikwe ja brukwä tökadrete Jehovai. Nita ja driere ja ketamuko kwin nikwe ie ye kwrere. Ye erere nikwe ja driedre Jehovai aune niarakwe ni kukwe nuai aune ni dimikai kwe yei nikwe tö ngwandre kwatibe (Sal. 37:​3, 5). Ja driedre jankunu Jehovai ye käkwe ni dimikai kukwe tare ye näire (Rom. 12:12). Nitre Jehová mikaka täte ye tä ja tuin dre erere ben ye gare kwin Jehovai aune “nita ja di kärere ie ye niarata kukwe nuin” (Sal. 145:​18, 19). w23.05 5-6 párr. 12-15

Kukwe ütiäte tä nemen diandre jai nie ngwane, Ngöbö tö ni tuai nüne ño ye erere nita känene biti nita nuainne (Efes. 5:17). Ni töta nemen kukwe dian jai yebätä nita kukwe ja jie ngwankäre känene Bibliabätä ngwane, metrere Ngöbö töita ño kukwe yebätä ye nita känene. Aune nita kukwe ja jie ngwankäre yebiti ja jie ngwen ngwane ni raba kukwe kwin den nuaindre jai. Nitre kristiano Éfeso ñaka kä juandre ngwarbe ta niebare Pablokwe ietre. Ni ngututu “käme”, Satana, ye tö ni tuai kä juen ngwarbe ta ne kwe kä ñan rabadre Ngöbö kräke jire chi nie (1 Juan 5:19). Tä nemen bäri nuäre töbikakäre ngwian ye jiebiti, ja tötikabätä, aune sribibätä, Ngöbö mikadre täte ye kräke. Ye erere tä nemen bare nibätä ngwane, nitre kä nebätä tä töbike ño ye kitera neketekä nibätä ni raba niere. w24.03 24 párr. 16-17