Suɛɛsɔɔ
Nɔŋgɔwaa, Suɛɛsɔɔ 1
‘Mbo balu ba o ba fee waŋnda sɔɔŋ kɛndɔŋ tosallo . . . a nda siŋgioo.’—Walta. 10:38.
Mi Chiisu tual tamasi Finya ndɔ wo kɔɔli o nɛi walaŋndo choo, o nyɛ o dimi nduyɛ mbo tosa wo niŋ, hali kaamaala o tosalaŋ bɛɛ. (Chɔŋ 14:9) Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o kaamaala Chiisu tosa laŋ niŋ? Chiisu nda Finya ndɔ kaala naa tau. Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, mbo chɔm mɛɛ kpɛ o kaala waŋnda chieeya yɛ, sanaa a kpaaya o nɔ le kaamaalaŋ tosaa wo soliŋndo kpeku le wanaa wa o saŋgaa niŋnda malaa. A teleŋ pilɛ, mi wanaa sumɛiya a ŋiɔɔŋ nyuna ndu le mbo mala nda. (Maa. 20:30-34) Baabuiyo dimi maa “mi nyiɛɛye bii Chiisu tau le nda,” okoŋ mbo siŋgi nda. Diom maKilikii nda hivi le diomndaŋ ndaŋ, “mi nyiɛɛye bii Chiisu tau” wo, chɔm mɛɛ kpɛ waŋndo wa sinaŋndo a bahawɛi wana cheleŋ okɔɔ yɛ. Nyiɛɛyii waa nuaa nyindu Chiisu ni le acheleŋnda kaalaa chɔmndo, nduyɛ mbo ke wanaa wa a yiaaŋ nda nyɛdiaa, vɛlɛ mbo siŋgi wana wa a naa ŋlɛlɔɔ wo. (Mat. 15:32; Maki 1:41) Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa, Mɛlɛka naa inyiɛɛyo, nda Po ndɔɔ kaala naa tau, nduyɛ ma tambu kɔl te ŋ wa pɛ o saŋgaa niŋ. (Luku 1:78; 1 Pit. 5:7) A cho a yeemɛi tau le sɔɔŋ palaŋ cho waŋnda chieeya choo woŋ faŋaa! w23.04 3 ¶4-5
Kpekedoo, Suɛɛsɔɔ 2
“Nya wanaa kaala Chɛhowa wa, la tul o wɔɔŋndo leyɛ. O cho yoomula wanaa chɔm ndu lo lechoo wo wa manda, nduyɛ mbo piŋi nda wana dɛnɛ wɔɔŋndo o ba.”—Sam 97:10.
Nɛilaŋ lapum la naŋ tosa heiyo cho ni, ŋ nɔ miŋ fafaŋ diomndaŋ veeloo a nilaŋ yaŋɔɔ o yiyaŋnda waŋnda nɔ a chieeŋ Setanaa okɔɔ laŋ. Ŋ tiuba miŋ wa yiyaŋndo o sɔɔŋ kɛndɔŋ choo, te ŋ wa pɛ diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ. Kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ a o wali pollo niŋ mala naa vɛlɛ miŋ manda yiyaŋnda naalaŋ. Chɛhowa mɛi lediom maa, kposoŋ bɛɛ o cho chɛlɔɔ mi tɔɔndaŋ naŋ nɔla biuwɔŋ te wo komal naa le. (1 Kɔl. 10:12, 13) Naa a pilɛŋ pilɛŋnda nɔ miŋ piɛi suŋ suŋ mbo hiou maa paandu, le miŋ lo o laalaŋ naa choo taama taama o palɛi mɛɛlɛi hei niŋ. O yeema naa miŋ dimul ndu nyɛ o nyɛ cho naa o kɔl o piɛileŋ niŋ. (Sam 62:8) Saŋgala ndu, nduyɛ ma mel ndu balikaa le nyɛ o nyɛ o cho tosaa. Nyuna ndu le mbo mala num ma nɔ kɔl simulaa o wali pollo niŋ. Nyɔɔlu ndu le mbo mala num ma biunuŋ bahawɛila numndaŋ, nduyɛ mbo mala num ma fafaŋ tɔɔndaŋnda komal numndaŋ. Chɛl mi nyɛ o nyɛ ɔɔ wana o wana kuuna num piɛileŋ o Chɛhowa lo teleŋ o teleŋ te. w23.05 7 ¶17-18
Kɔɔlumaa, Suɛɛsɔɔ 3
“Ŋ waŋnuŋ yiyaŋndo a chaaŋaa naa vellaa velle, okoŋ miŋ . . . dɛɛniaŋ vellaa velle.”—Hibu. 10:24, 25.
Le yɛɛ naŋ kua yɛ o bɔŋaŋndaŋ? Sabu kpeekpeiyo cho le Chɛhowa saŋgalaa ni. (Sam 26:12; 111:1) Ŋ kua vɛlɛ o bɔŋaŋndaŋ le miŋ dɛɛniaŋ kɔltaŋ vellaa velle o teleŋnda kala kalalaŋ ndaŋ niŋ. (1 Tɛsa. 5:11) Miŋ tosa sɔɔŋ muŋ kpou te ŋ heelu pɛ baa miŋ yɔŋgu mulioo. Kɛ te ŋ wa pɛ mulilaŋ yɔŋgoo, lepum mi simultaŋ la komal naa. Naapum mi siooŋnde bii naa le mulilaŋ yɔŋgoo, ɔɔ miŋ nɔ yeemɛi tau le mulioo yɔŋgoo, kɛ a tɔɔliaa naa chuaa mɛɛ naŋ yeema yɛ le. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl dimi maa ŋ nɔ miŋ handu kɔltaŋ o ‘dɛɛniaŋndo vellaa velle’ choo. Te ŋ loonuŋ pɛ maa ŋ tiuba miŋ dɛɛniaa acheleŋnda kɔltaŋ o yɔŋ bɛɛ aa muli tɛtɛlɔɔ naŋ yɔŋgu ni, keŋ mala naa ŋ yɔŋ isiooŋ le baa heeloo le. Nduyɛ te o yɔŋ pɛ maa a tɔɔliaa naa chua mɛɛ naŋ yeema yɛ le, ŋ nɔ miŋ wa a kɔl kɛndɛ le mɛɛ acheleŋnda o kundaa niŋ cho fondaa sɔlaa le mulilaŋ yɔŋgoo yɛ.—1 Pit. 3:8. w23.04 20 ¶1-3
Chimɛiyo, Suɛɛsɔɔ 4
“La miiŋgu Chulusalɛm . . . mi la kɔ taŋgul chiɛi Mɛlɛka Yaawɛɛ [wo.]”—Ɛsi. 1:3.
Mi Masa bɛndoo le Paasiaa yɔŋgu yondaa! Mbo dimi maa, Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ le wɔsilaŋ 70 wa miiŋguŋ o nda lo Isɔluɛi. (Ɛsi. 1:2-4) Chɛhowa tosa ni mi hei yɔŋnuŋ. Kanifuule, i wa ikala le mi waŋnda Babilɔŋ ndaa mal wanaa nda bii ya. (Aisaya 14:4, 17) Kɛ mi masa bɛndoo le Paasiaa yam Babilɔŋ, nduyɛ mbo dimul Chuuwa le ma miiŋgu o lɛŋnde ndaleŋ niŋ. Le hei, Chuunɔ kɛ kɛ taama taama wanaa wa yuŋgulaŋ bolle wa, ndaa nɔ ma tosa kɛɛsiaa le Babilɔŋ malɔɔ, ɔɔ le ma loŋnuŋ loŋ. I ve bɛɛŋ bɛɛŋ le kɛɛsiaa koŋ tosaa le. Naapum, i wa wa ikala le mi Chuuwaa wa a yuwɛiya miiŋgu o lɛŋnde ndaleŋ niŋ. Chuuwaa kaŋ apum, o Babilɔŋ niŋ nda veluŋ ni. Le hei, naapum ma yiyaŋ maa lɛŋnde finyaa ndaa mamaa le cho leŋ ni. O kpeekpei niŋ, i wa wa ikala le mi ndaa mal fondaŋ nda sina nyɛkɛndɛiyo. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, naapum mi Chuuwa apum sul tau o Babilɔŋ niŋ. Lelaŋ, naapum ma cha ndi ikala le ma mal fondaŋ nda wa tueiyɔɔ yeela wo, ɔɔ yulale ndaleŋ okoŋ ma kɔ chal o lɛŋnde nda sina le leŋ niŋ. w23.05 14 ¶1-2
Ndaamaa, Suɛɛsɔɔ 5
“La wa a bɛɛndiaŋ.”—Mat. 24:44.
Diom Mɛlɛkaa dɛɛniaa naa le miŋ hiou lachi a kaa biuwaŋndo nɔɔ, nyiɛɛye, a kaalaa. Luku 21:19 dimi aa: “Te la biunuŋ pɛ haaa o mɛɛlulaŋ, la cho yoomula nyalaŋ piŋi.” Koloosiaŋnda 3:12 dimi aa: “La chuɛɛnuŋ nyiɛɛye.” Nduyɛ 1 Tɛsaloniaŋ 4:9, 10 dimi aa: “La sɔla niŋ pɛɛkoo Mɛlɛka pila o ba le kaaliaŋndo vellaa velle. . . . Lelaŋ puaapiliaa, ŋ cho nya nyɔɔloo maa la hiou lachi a ndi tosaa mbo hiou maa paandu.” Bolii Baabuiye hei kpou, o Kilisiɔŋaa ndaa nɔ niŋ kaa biuwaŋndo, nyiɛɛye, a kaalaa wa lo nda poonyiaa ndi ni. Kɛ ndaa nɔ ma hiou lachi a suliŋndaŋ ndaŋ chɔmndo. Naa bɛɛ nɔ miŋ tosa nyɛ pilɛ koŋ kpe. Le num malaa ma tosa hei, pɛɛku mɛɛ Kilisiɔŋaa tasiaa chɔm suliŋndaŋ ndaŋ la pilɛŋ pilɛŋ yɛ. Okoŋ ma che mɛɛ ŋ tual tamasi ndaa kɔɔli, nduyɛ ma chɔm maa a cho o bɛɛndiaŋ le nyɛpalaa bɛndoo yɛ. Okoŋ te nyɛpalaa bɛndoo kanduŋ pɛ, a cho hiouwɔɔ lachi a biuwɔŋndo kanifuule, a biunuŋ niŋ sɔɔŋ palaŋ bɔɔbɔɔ. w23.07 3 ¶4, 8
Kuɛɛndoo, Suɛɛsɔɔ 6
“Nɛi bɛndoo o wa niŋ o fondaa hoo. Nɛi bɛndoo hoo a veelu ndu niŋ aa, ‘Nɛi Diandaa Mɛlɛkaa.”—Aisaya 35:8.
O yɔŋ bɛɛ miŋ wa Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda, ɔɔ miŋ wa o kunda ‘saa cheleŋnda’ choo, naa kpou nɔ miŋ hiou lachi a kɔlaŋ o “Nɛi Diandaa” choo. Nɛiyo hoo mala naa ni miŋ luɛi o kpele hɛnɛkiɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Nduyɛ, o cho tosa miŋ huŋ sɔla salala bɔɔbɔɔ o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋ. (Chɔŋ 10:16) Chɔŋ a wɔsi 1919 o Faŋaŋ Chiisu Wo Kɔɔli, puaa, waŋlaanduaa, a chuaambuaa o miiliɔŋndaŋ niŋ cho Babilɔŋ Bɛndoo malɔɔ, ndu cho yɛ kɔɔna piɛiyii lachoowɛi ni, ma wa kɔlaŋ o nɛi diandaa hoo choo. Mi Chɛhowa tosa a sabu, le mi kpɔkɔsila laa kuuna niŋ Chuuwa miiŋgoo o lɛŋnde ndaleŋ niŋndaŋ, la faŋaŋ nda lachi. (Aisaya 57:14) Kɛ “‘Nɛi diandaa’” o palɛi nɛi niŋ yɛ? Le wɔsilaŋ o kɛmɛlaŋ niŋ tuupa mi wɔsi 1919 fuuluu, mi Chɛhowa soliŋ puaa ndaa nɔ siooŋii nduɛi ya kpeku le waŋnda malaa ma mal Babilɔŋ Bɛndoo. (Tuuwɔ Aisaya 40:3.) Mi puaa haa tosa wallo kalaŋ le halikpeŋ mi wanaa cheleŋnda bɛɛ ndaa huŋ mal piɛile lachoowaleŋ, okoŋ ma kandu Chɛhowa piɛiyo a wanaa nduaa latulu. w23.05 15-16 ¶8-9
Koondoo, Suɛɛsɔɔ 7
“La piɛi Chɛhowa a nyaaloo. La huŋ ndu lachi a chonduŋ kɔl kɛndɔŋ solioo.”—Sam 100:2.
Chɛhowa yeema miŋ piɛi ndu a kɔl kɛndɛ vɛlɛ a kɔl naa kpou. (2 Kɔl. 9:7) Lelaŋ, baa i cho pa suɛi wɔɔŋ le miŋ hiou lachi a kindiŋndo le kpeleŋ naŋ kɛsi wo komallo, o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ iyeema le? Ŋ tofaŋndɔ tamasi kiilanɔɔ Pɔɔl wo. Mbo dimi aa: “I dɔu dialuŋ nuŋ o mandaa bɛŋgu, nduyɛ mi siiŋguu muŋ maa chɛ.” (1 Kɔl. 9:25-27.) O yɔŋ bɛɛ mi Pɔɔl ndoo nɔ iyeema le nyɛ cho o kɛndɔɔ wo tosaa le, mi ndoo dɔu ndupila o mandaa bɛŋgu le ndu tosaa. Baa Chɛhowa ndoo hini pa kɔl a nyɛ Pɔɔl wa tosaa wo? Ei! Nduyɛ pɛŋ, mbo fanda ndu le sɛmbɛ o wa dɔwɔɔ wo. (2 Tim. 4:7, 8) O nɛi pilɛ koŋ choo, mi Chɛhowa naŋ kɔl a naa, te o che naa pɛ kindi kindiŋndo le kpeleŋ naa komallo, o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ iyeema le. Kanifuule, mi che bɛɛ o cho teleŋ o teleŋ te naŋ kaala nyɛ naŋ wa tosaa wo le, kɛ o sina maa ŋ cho ndu tosaa le mɛɛ naŋ kaala ndu yɛ. Mbo duau Pɔɔl sala le sɛmbɛ o wa dɔwɔɔ wo. Naa bɛɛ, o cho naa salaa dɔwɔɔ le sɛmbɛ naŋ cho dɔwɔɔ wo. (Sam 126:5) Te Chɛhowa dɔu naa sala pɛ, mi keŋ tosa naapum miŋ kandu yeemɛi nɔɔ. w23.05 29 ¶9-10
Nɔŋgɔwaa, Suɛɛsɔɔ 8
“Paale Chɛhowaa leŋ le cho hunɔɔ.”—1 Tɛsa. 5:2.
Mi kiilanɔɔ Pɔɔl tuu wanaa sɔla niŋ chinda o paale Chɛhowa leŋ choo le wa a wanaa lɔl la. Waŋnda haa sina sɔɔŋ cho nda yɔŋnɔŋndo ikɛiyoŋ, ɔɔ mɛɛ teleŋndo cho hiouwɔɔ yɛ le. Le hei, a sina sɔɔŋ sɔvɛŋ cho nda yɔŋnɔŋndo ikɛiyoŋ, ɔɔ ma tosa nyɛ a muŋ okɔɔ le. Wanaa bɔɔbɔɔ cho hau o luaŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. (Luom. 11:8) Pesiŋ bɛɛ waŋnda haa laalaŋ maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ te naŋ cho le. Nduyɛ a laalaŋ vɛlɛ maa nyɛpalaa bɛndoo cho suŋ hunɔɔ le. (2 Pit. 3:3, 4) Kɛ mɛɛ palɛi hiau fau, lende koni i wa choŋ choŋ ni, le sila Baabuiyo ke naa maa ŋ nɔ miŋ wa lahɔllo diikɔŋndo. (1 Tɛsa. 5:6) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ simul kɔl, siooŋii bii naa le. Le yɛɛ? Kanifuule, hei tosa ŋ luei balaŋ o yalale chieeŋndeŋ niŋ, ɔɔ o sɔɔŋ cho yɔŋnɔŋndo o chieeŋndo niŋndoŋ te. Mɛɛ paale Chɛhowa leŋ le sɔɔŋguu fau, lende koni i wa ikala naa o ba le sɔɔŋ muŋ fafaŋndo ni. Kɛ, ŋ nɔ miŋ buulaŋ a nyɛ naŋ tosa niŋndo okɔɔ le. Nyina Mɛlɛkaa tiuba mbo mala naa miŋ simul kɔl siooŋii ve naa le, nduyɛ miŋ tosa kɛɛsiaalaŋ a taasi.—Luku 12:11, 12. w23.06 10 ¶6-7
Kpekedoo, Suɛɛsɔɔ 9
“Chɛhowa, Mɛlɛka Kpuluŋguma Bɛndoo, a yandii, loonuŋ a ya, nduyɛ ma ke ya kpaayaa.”—Chc. 16:28.
Yɛɛ huŋ yɛ num o kɔl te a tuei pɛ diolaŋ ndaŋ Samsiŋ? Naapum, ma yiyaŋ dɔɔ a po ndoo nɔ kpaayaa tau wo okɔɔ. Keŋ cho tonya. Kɛ mi Samsiŋ tosa kɛɛsiaa wɔɔŋndo, o chuu ndu fulamakɔɔlila wɔɔŋndaŋ ndo. A koŋ kpou, mi Chɛhowa kɛsi kɔllo o laalaŋ ndɔɔ choo. Nduyɛ mbo tosa ma poonyiaa a ndu okɔɔ o Baabuiyo niŋ le tɔnɔ naa. Mi Chɛhowa soliŋ Samsiŋ kpeku le sɔɔŋ kɔndɔfilloŋ tosaa, le halikpeŋ mbo mala wanaa nduaa, Isɔluɛiya. Wɔsiŋ bɔɔbɔɔ o piɔm Samsiŋ ndo kɔɔli, mi Chɛhowa ke kiilanɔɔ Pɔɔl nyina ndɔ diandaa, le mbo poonyiaa diola Samsiŋ ndaŋ, o puaa ndaa chɔm laalaŋ kala kalaa wa tɛɛŋ. (Hibu. 11:32-34) Tamasi Samsiŋ ndo tiuba mbo dɛɛniaa naa hau kɔllo. A teleŋnda kala kalaŋ bɛɛ, mbo tiindaŋ Chɛhowa. Ŋ tiuba miŋ pɛɛku Samsiŋ o ba, nduyɛ miŋ sɔla kɔl dɛɛniaa o tamasi ndɔɔ niŋ. w23.09 2 ¶1-2
Kɔɔlumaa, Suɛɛsɔɔ 10
“La chɔm [Mɛlɛka] ba nya hawɛiyo.”—Filip. 4:6.
Ŋ tiuba miŋ chɔɔlu kaa biuwaŋndo nɔ, te ŋ wa pɛ piɛileŋ teleŋ o teleŋ o Chɛhowa lo, vɛlɛ miŋ wa ndu yiyaŋnda naalaŋ chɔmndo. (1 Tɛsa. 5:17) Naapum tɔɔndaŋ kala kala cho num choo suŋ suŋ te. A koŋ kpou, baa ma nyuna pa Chɛhowa le mbo ke num nɛi chɔmaa te waŋndo tɛɛmbuu num pɛ kɔl, te a wa pɛ buulaŋndo, ɔɔ te a sina nyɛ o nyɛ ŋ nɔ ma tosa le? Te a wa ndu pɛ bahawɛila komal num suŋ suŋndaŋ chɔmndo, keŋ cho tosa mi i wa tɛtɛlɛ, le ndu simulta kala kala komal num niŋ o chilaŋ niŋndaŋ chɔmndo. Nduyɛ hei mala num ma nɔ tiindaŋndo maa, o sina teleŋ kpeekpei o tiuba mbo mala numndo, vɛlɛ a mɛɛ o tosa ndi yɛ. (Sam 27:1, 3) Te ŋ biunuŋ pɛ tɔɔndaŋnda komal naa hau laŋ, keŋ cho naa mala miŋ biunuŋ nyɛpalaa bɛndoo o chilaŋ niŋ. (Luom. 5:3) Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Kanifuule puaapiliaa bɔɔbɔɔ saaluŋ maa, te a biunuŋ pɛ tɔɔndaŋ komal nda wo, mi keŋ mala nda ma biunuŋ, te tɔɔndaŋ kala kalaa komal nda pɛ. Nduyɛ mi hei tosa vɛlɛ, ma chɔɔlu tiindaŋndo nɔ maa Chɛhowa cho o bɛɛndiaŋ, vɛlɛ maa o nɔ yeemɛi le nda malaa. Mi laalaŋndo mala nda vɛlɛ, ma biunuŋ nyɛpalaa cheleŋ komal nda wo.—Chemi. 1:2-4. w23.07 3 ¶7-8
Chimɛiyo, Suɛɛsɔɔ 11
“I cho tosa nyɛ ŋ dimi wo.” —Chɛn. 19:21.
Le mɛɛ Chɛhowa tusiŋ nduyɛ mbo nɔ nyiɛɛye yɛ, mi keŋ nyindu ndu le sinapɛŋgoo chɔmndo. Le tamaseliiyo, mbo chɔm maa o cho wana tusiaŋ mɛɛ o kɛɛsiaa le wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda Sodɔm tɛɛmbuu wo. Mbo soliŋ maalikɛiyaa nduaa kpeku, le ma dimul buɛi ndɔ laalaŋndo Lɔtu, le mbo nyaanuŋ o pemboŋ choo. Kɛ siooŋnde wa Lɔtu le kɔlaŋ ndoŋ. Le hei, mbo nyɔɔlu le mi ndu a yuŋgu ndɔɔ kuɛ o chiee pɔmbɔɔ Sowa. Nduyɛ chiee koŋ bɛɛ ndoo nɔ le tambei sɔlaa. Chɛhowa ndoo tiuba mbo baŋ Lɔtu le mbo kuɛ naa o dimul ndu le kɔlaŋ nda. Kɛ mbo chɛl kɛɛsiaa Lɔtu wo, nduyɛ o tɛɛmbuu lɛ Sowa le. (Chɛn. 19:18-22) Wɔsiŋ bɔɔbɔɔ okoŋ kɔɔli, mi Chɛhowa chɔm vɛlɛ waŋnda Ninivɛɛ nyiɛɛye. Mbo yɔŋ Chona wana ndoo suaa le ndu wo, le nda kɔlaŋ dimullo maa o cho chiee koŋ a wanaa dɛnɛ wɔɔŋaa cho leniŋ nda tɛɛmbuu. Kɛ mɛɛ waŋnda Ninivɛɛ wookuŋ, mi Chɛhowa tuiinuŋ nda inyiɛɛ, nduyɛ o tɛɛmbuu lɛ chiee koŋ te.—Chona 3:1, 10; 4:10, 11. w23.07 21 ¶5
Ndaamaa, Suɛɛsɔɔ 12
‘Ma dii Chɛhowasi, . . .kɛ a kumbu ndu o sɛi nda buulu lemasaa niŋ te.’—2 Kolo. 24:25.
Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tamasi Chɛhowasi wo niŋ? Mɛɛ Chɛhoyada wana wa ndu tooloo wo sɔla piɔmndo, mi Chowaasi yaŋ wanaa simul piɛile tonyaleŋ nda nilaŋ, okoŋ mbo kɛɛ Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo. Hei chɔm maa, ŋ nɔ miŋ diikuŋ Chɛhowa le mɛɛ yuŋgu naa ɔɔ wanaa cheleŋnda o kundaa niŋ cho tamasi kɛndɔɔ kɛsioo yɛ le. Le miŋ wa a kala poŋ o Chɛhowa piɛiyo niŋ, mɛɛ miŋ hiou lachi a chaŋyɛi nɛi kindioo a ndu, sanaa a pɛɛkoo, yiyaŋndo, vɛlɛ a piɛileŋ. (Chɛlui. 17:7, 8; Kolo 2:6, 7) Chɛhowa dimul naa le miŋ tosa nyɛ naŋ tiuba le wo le. O Ikilisiaatii 12:13 niŋ, mbo chɔm naa nyɛ o yeema naa miŋ tosa wo. Le dimi aa: [“Nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi,] nduyɛ ma tosa nyɛ sawala ndɔlaŋ la dimi le tosaa wo. Nyɛ cho naa kuee naa ŋwaŋnda chiee le tosaa wo ndu cho koŋ ni.” Te ŋ nɔ pɛ siooŋii Mɛlɛkɛi, keŋ mala naa miŋ chɔm lo lechoo wo o ndu lo mɛɛ mɛɛ tɔɔndaŋndaŋ la komal naa o chilaŋ niŋ. Nyɛ o nyɛ tiuba mbo tɛɛmbuu chaŋyɛi naŋ nɔ a Chɛhowa ve le. w23.06 19 ¶17-19
Kuɛɛndoo, Suɛɛsɔɔ 13
“I cho nyɛ o nyɛ fee miŋgi o sɛnɛi.”—Sɔɔŋ. 21:5.
Diomnda tasela Chɛhowa soliŋ kpeku le naa tiindaŋndo kioo laŋ la cho o sɔɔŋ 5 kandɔŋndo. Loŋ, mi Baabuiyo dimi aa, “Mi wana wa ichali o kpeŋgbei lemasaa choo wo dimi aa.” (Sɔɔŋ. 21:5a) Diomndaŋ ndaŋ la cho bɔɔ la sɔvɛ kanifuule, o teleŋnda yaala Chɛhowa pila soo o yilaŋnde niŋ mi yau Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ suaa a laŋ okɔɔ laŋ tɛɛŋ, teleŋ tasoo cho hoo ni. Lelaŋ, o cho maalikɛinɔ kpaaya bɛndu ɔɔ Chiisu le dimi diomndaŋ ndaŋ te. Kɛ Chɛhowa pila dimilaŋ ni. Hei chɔm kpendekele maa, ŋ nɔla miŋ tiindaŋ nyɛ dimiŋ okoŋ kɔɔli wo. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Kanifuule, Chɛhowa “dimi lachoo le.” (Tai. 1:2) Lelaŋ, hei chɔm naa maa ŋ tiuba miŋ tiindaŋ nyɛ dimiŋ o Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 21:5, 6 niŋndo. Mi Chɛhowa dimi vɛlɛ aa: ‘I cho nyɛ o nyɛ fee miŋgioo toosiaa o sɛnɛi.’ I cho tonya maa, a siŋgaŋnda yɔŋnuŋ niŋ o chilaŋ niŋndaŋ okɔɔ Chɛhowa wa suɛi ni. Kɛ le mɛɛ o sina maa o cho diomnde mɛyaaleŋ ndeŋ peelu yɛ, mbo dimi maa ‘I cho nyɛ o nyɛ fee miŋgioo toosiaa o sɛnɛi,’ naŋ chaa o cho niŋ ndi tosaa.—Aisaya 46:10. w23.11 3-4 ¶7-8
Koondoo, Suɛɛsɔɔ 14
“Mi Pitɛ fula o bɛɛ, mbo kɔ chaŋ chaŋndo pila.”—Mat. 26:75.
Mi kiilanɔɔ Pitɛ hiau lachi a dialuŋ ndɔŋ vilɛiyoŋ chɔulabaa. Ŋ tofaŋndɔ tamaseliilaŋ latiŋ. Mɛɛ Chiisu tɛɛsiaa mɛɛ o cho saŋga, mbo sɔla piɔmndo le huului cho o Baabuiyo niŋnde peeloo yɛ, mi Pitɛ dimul ndu maa o chɛl mi keŋ yɔŋnuŋ ndu le. (Maki 8:31-33) Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi Pitɛ a kiilaa cheleŋnda ndaa hiŋaŋ diomndaŋ le wana wa wana bɛndoo wo okɔɔ. (Maki 9:33, 34) O nyumma mɛɛlaa ma Chiisu waŋ choo tuupa mbo sɔla piɔmndo, mi Pitɛ kialu po pilɛ nileŋ kpali. (Chɔŋ 18:10) Nduyɛ o nyumma pilɛ mamaŋ choo, mbo viinuŋ Chiisu bɛmbɔɔ leyaa maa o sina ndu le. (Maki 14:66-72) Mi keŋ tosa mi Pitɛ chaŋ chaŋndo pila. Pitɛ wa a kɔl tambɛiyo tau. Kɛ Chiisu vi ŋdial le ndu malaa le. Mɛɛ o miiŋgu yoomu, mbo ke Pitɛ fondaa le mbo chɔm mɛɛ kpɛ o kaala ndu yɛ. Mbo ke ndu wallo le saa nduaa mandaa. (Chɔŋ 21:15-17) Mi Pitɛ yɔŋguŋ a kɔllo kpou le nyɛ Chiisu dimul ndu wo tosaa. O paale Pɛŋtikɔɔsileŋ choo, o wa Chulusalɛm, nduyɛ o wa o wanaa tasiaa sɔla pɔyaa a nyina diandaa Mɛlɛkaa wa tɛɛŋ. w23.09 22 ¶6-7
Nɔŋgɔwaa, Suɛɛsɔɔ 15
“Manda saa niaa pɔmbuaa.” —Chɔŋ 21:16.
Mi kiilanɔɔ Pitɛ dimul chaaŋaa nduaa bɛnduaa kundaa aa: “La manda saa Mɛlɛka ke nya le mandaa wa.” (1 Pit. 5:1-4) Te bɛndu kundaa ŋ cho ni, ŋ sina maa a kaala puaapiliaa a ndepiliaa numnda, nduyɛ a nɔ yeemɛi le nda kɔltaŋ dɛɛniaa. Kɛ lepum, ma yiyaŋ maa a cho o saŋgɛi yɔkɔɔ ɔɔ a cho bɔɔ kpɔndi kpɔndi le wali keŋnuŋ num hoo wo tosaa. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa? Piɛi o Chɛhowa lo a ndi okɔɔ, nduyɛ ma dimul ndu mɛɛ ŋ cho sinaŋndo yɛ. Mi Pitɛ poonyiaa aa: “Te le wallo tosaa [waŋndo sɔla kioo] ni, o tosa ndu mɛɛ Mɛlɛka ke ndu yoomuaŋ yɛ.” (1 Pit.4:11) I cho tonya maa, bahawɛilaŋ lapum la komal puaapiliaa a ndepiliaa naa laŋ, pesiŋ bɛɛ ŋ chii niŋ laŋ soli kpou o chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo niŋ te. Kɛ loonuŋ maa, “wana mandaa lasaa bɛndoo” Chiisu Kiliti, cho nda mala mbo hiou mɛɛ ŋ tiuba le tosaa yɛ. O nɔla mbo tosa hei suŋ suŋ vɛlɛ a o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ. Nyɛ kinɛi Chɛhowa yeema mi bɛnduaa kundaa tosa wo cho ni, a nɔ ma kaala puaapiliaa ndaa, ma dɛɛniaa nda kɔltaŋ, vɛlɛ ma “wa maa tamasi” le nda. w23.09 29-30 ¶13-14
Kpekedoo, Suɛɛsɔɔ 16
“Nyɛ fondoo fuu yiyaŋnda wanaa kɔl kaluaa cho ni.”—1 Kɔl. 3:20.
Ŋ nɔ miŋ fafaŋ yiyaŋ iwana chieeyaa tolɔɔ kɔɔli. Te ŋ chɛl pɛ yiyaŋ iwana chieeyaa, naapum mi keŋ tosa miŋ faŋaŋ Chɛhowa o ibuŋ, nduyɛ ŋ diikuŋ sawala ndɔlaŋ te. (1 Kɔl. 3:19) Mi “taasi chieeŋndo” hoo nyindu waŋnda le ma kɛɛ Chɛhowa diikɔŋndo. Mi Kilisiɔŋnda apum o kundaa Pɛkamɔm a Tayatilua niŋ chɛl yiyaŋ iwana chieeyaa le balaŋ wouwo o piɔmnda sooluuwo niŋ, vɛlɛ a o kaala nɔɔlɛila waŋnda wa tosaa o chiooŋ muŋ niŋ ndaŋ. Mi Chiisu ke kundala laŋ sila kala kalaa le ma soli balaŋ o kaala nɔɔlɛila nda wa tosaalaŋ niŋ. (Sɔɔŋ. 2:14, 20) Hau bɛɛ, mi simullo komal naa le yiyaŋ iwana chieeyaa chɛlɔɔ. Lepum mi wanayaŋ naŋ a wanaa sina naa wa dɛɛniaa naa le miŋ tɛɛmbuu sawala Chɛhowalaŋ. Le tamaseliiyo, naapum ma dimul naa maa o cho suɛi wɔɔŋ le yeemaŋ naŋ peeloo le, vɛlɛ maa sawala paandulaŋ la cho o Baabuiyo niŋ ni. Teleŋndaŋ lapum, miŋ yiyaŋ maa, nɛi chɔmaa Chɛhowa ke naa wo cho letuu le. Nduyɛ pɛŋ, lepum mi simullo komal naa le miŋ “huulu sɔɔŋ cho ŋ poonyiaa woŋ choo.”—1 Kɔl. 4:6. w23.07 16 ¶10-11
Kɔɔlumaa, Suɛɛsɔɔ 17
“Mi chaŋyɛi kpeekpeiye chɔm kaalaa le teleŋ o teleŋ. Nduyɛ mbo simnuŋ wanayɛi kpɛɛluŋnde a teleŋ nyɛpalaa.”—Polo. 17:17.
Meele kalaa Chiisu ndoo nɔ mbo nɔ yoomuaŋ le hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa. Mi che bɛɛ ndoo nɔ le challe o nɔɔ niŋ nda Choosɛ, kɛ nyɛ o nyɛ ndoo keeku wɔ nda tɛɛŋ te. Mɛɛ, vɛɛ o wa yɛ looku Choosɛ dimul maa o cho a folioo? (Luku 1:26-33) Vɛɛ Meele looku yɛ yoomuaŋ sɔla? Mbo tiindaŋ acheleŋnda le ma mala ndu. Le tamaseliiyo, mbo nyuna Keebilɛɛ le mbo chɔɔlu ndu tɛɛsial a wali keŋnuŋ ndu wo okɔɔ. (Luku 1:34) Teleŋ biŋgi okoŋ kɔɔli, mbo buli tiŋ vilɛiyo le kɔlaŋ o lɛŋnde “ŋpembuleŋ niŋ o chioo Chuda” le wanayɛi nduɛi Elisabɛɛ yilɔɔ. Mi Elisabɛɛ chandu ndu tau, nduyɛ mi Chɛhowa ke ndu nyina ndɔɔ, le Meele dimullo a huului dimiŋ a chɛlɛkpɛ ndɔɔ okɔɔ ve. (Luku 1:39-45) Mi Meele dimi maa, Chɛhowa “tosa walta kɔndɔfiltaŋ a kpaaya ndɔ bɛndoo.” (Luku 1:46-51) Mi Chɛhowa soliŋ Keebilɛɛ nda Elisabɛɛ kpeku le Meele yoomuaŋ lueiyo. w23.10 14-15 ¶10-12
Chimɛiyo, Suɛɛsɔɔ 18
“Mbo siiŋguu naa masaa a wanaa soliaa lasalaa le Mɛlɛka Finya ndɔ.”—Sɔɔŋ. 1:6.
Buɛiyaa Kilitiaa nyɛɛmbɔ koni sɔla pɔyaŋndo a nyina diandaa ni, ma wa chaŋyɛi teŋgeŋnde tueiyɔɔ yeela a Chɛhowa. Nda cho Kilisiɔŋaa ŋwaŋ 144,000 ni. A cho lakɔ choo choo le ma wa latulu a Chiisu, vɛlɛ ma wa wanaa soliaa lasalaa. (Sɔɔŋ. 14:1) Fondaŋ Diandaa o tɛndii Mɛlɛkaa niŋ sim le ŋwaŋ 144,000 Mɛlɛka hɛli, le ma wa chuauwaa nduaa wa, mi che bɛɛ a cho wɔ o lɛŋndeŋ choo. (Luom. 8:15-17) Fondaŋ Hiou Diondɔɔ Wo o tɛndii Mɛlɛkaa niŋ, sim le choo choo, naa Chɛhowa cho wa. “Kola bɛndu” piɔu Fondaŋ Diandaa a Fondaŋ Hiou Diondɔɔ Wo tɛɛŋndo, sim le dialuŋ Chiisu woŋ. Kanifuule, ndoo tiuba mbo kuɛ choo choo a dialuŋ muŋ, maa Wana Bɛndu Soliaa Lasalaa o chiɛi bɛndu Mɛlɛka wana chi a lehɔl te wo niŋ te. Mɛɛ o soliŋ dialuŋ muŋ sala le waŋnda chieeya baŋaa, mbo kumbi nɛiyo le mi Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda kpou kuɛ choo choo. Nduyɛ, le mi Kilisiɔŋnda haa bɛɛ sɔla fanda ndaa, a nɔ ma mɛi dialuŋ ndaŋ lɛŋ naŋ.—Hibu. 10:19, 20; 1 Kɔl. 15:50. w23.10 28 ¶13
Ndaamaa, Suɛɛsɔɔ 19
“I nɔ teleŋ bɔɔ le mi hiou lachi a nda chɔmndo le. Mɛɛ Kidiɔŋ . . . cho nuaa yɛ.”—Hibu. 11:32.
Mɛɛ waŋnda Efiluem pɛɛsa Kidiɔŋ, o doonuŋ tumbe le. (Chc. 8:1-3) Nduyɛ, o mulul nda a kɔl tuu le. Mbo chɔm kaa tusiaŋndo sanaa a nda nilaŋ yaŋɔɔ. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, mbo tosa o nɛi taasi niŋ le mi waŋnda Efiluem pɔlul kɔllo. Bɛnduaa kundaa nɔ taasioo wa tual tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli, te a yaŋ pɛ nilaŋ yekeŋ, vɛlɛ ma fafaŋ mulioo a tumbe, te waŋndo pɛɛsa nda pɛ. (Chemi. 3:13) Mi hei tosa mi kɔl nyuloo wa o kundaa niŋ. Mɛɛ waŋnda saŋgala Kidiɔŋ le mɛɛ o yem Midianatiiya yɛ, mbo yɔŋgu saŋgala koŋ kpou o Chɛhowa lo. (Chc. 8:22, 23) Vɛɛ bɛnduaa kundaa tuallɛ tamasi ndɔɔ kɔɔli? A tosa hei, te a yɔŋgu pɛ saŋgalaa kpou o Chɛhowa lo le batiuwaa nda sɔla wo. (1 Kɔl. 4:6, 7) Le tamaseliiyo, te waŋnda saŋgala pɛ bɛndu kundaa le mɛɛ o chaa pɛɛkoo yɛ, o nɔ mbo yɔŋgu saŋgala koŋ o Chɛhowa lo, wana ke naa Diom ndɔɔ wo, ɔɔ mbo mel kɔɔna Chɛhowaa balikaa, le mɛɛ o cho naa pɛɛkoo yɛ. Lepum, bɛnduaa kundaa nɔ ma yiyaŋ, te a cho pɛ waŋnda pɛɛkoo o nɛi saŋgala Chɛhowa wo choo, ɔɔ o nɛi waŋnda saŋgala nda wo choo. w23.06 4 ¶7-8
Kuɛɛndoo, Suɛɛsɔɔ 20
“Yiyaŋnda nilaŋ la cho maa yiyaŋnda nyalaŋ te.”—Aisaya 55:8.
Te o yɔŋ pɛ maa ŋ sɔla nyɛ naŋ nyuna Chɛhowa le ndu wo le, ŋ nɔ miŋ nyunaŋ nyunala yaalaŋ ndaŋ. O tasoo, ‘Baa I cho pa Chɛhowa nyunaa le nyɛ kpeekpei ya hauba wo?’ Lepum miŋ yiyaŋ maa, ŋ sina nyɛ bɛnda le naa wo. Kɛ o kpeekpei niŋ, nyɛ naŋ nyuna Chɛhowa le ndu wo ve nyɛ kpeekpei bɛnda le naa wo le. Te bahawɛiyo komal naa pɛ, nduyɛ miŋ wa piɛileŋ a nɛi naŋ tiuba miŋ soli ndu wo okɔɔ, naapum Chɛhowa nɔ nɛi sɔvɛ cheleŋ o mala naa miŋ soli bahawɛi koŋ, mbo hiou bɛɛ o naŋ cho ndu nyunaa le ndu wo. Lepum, nyɛ naŋ nyuna Chɛhowa le ndu wo, chɛlaŋ a hɛnaŋ ndɔɔ le. (1 Chɔŋ 5:14) Mi kalaŋ chuauwaa nyuna Chɛhowa o piɛileŋ niŋ le mbo mala hɔɔ ndaa mbo lo o tonyaa niŋ. O kpeekpei niŋ, a suɛi sɔvɛi okɔɔ nda nyuna Chɛhowa ni. Kɛ Chɛhowa beŋ naa le ndu piɛiyo le. O yeema naa kpou le miŋ tosa chuaŋ chuaa le ndu piɛiyo, hali chuauwaa naa bɛɛ. (Ditɔ. 10:12, 13; 30:19, 20) Le hei, kalaŋ chuauwaa kaŋ ndaa nɔ ma nyuna Chɛhowa, le mbo mala nda ma dimi nyɛ pilaŋ hɔɔ ndaa kɔllo, le mbo hiou lachi a ndu kaalaa, nduyɛ mbo simnuŋ chaaŋ ndɔ wo.—Polo. 22:6; Ɛfi. 6:4. w23.11 21 ¶5; 23 ¶12
Koondoo, Suɛɛsɔɔ 21
“La hiou lachi a dɛɛniaŋndo vellaa velle.”—1 Tɛsa. 4:18.
Le yɛɛ acheleŋnda kɔltaŋ dɛɛniaa cho yɛ nyɛ sɔviɔɔ opilɛ, o naŋ tosa le nda kaalaa chɔmndo wo? A mɛɛ yau pilɛ soo a Baabuiyo okɔɔ wo dimi yɛ, diom Pɔɔl soliŋ kpeku le “kɔl dɛɛniaa” wo sim “le waŋndo waa ikɛi, vɛlɛ ma dɛɛniaa ndu kɔllo a teleŋ nyɛkindilaa komal ndu wo.” Lelaŋ, te ŋ dɛɛniaa pɛ chaaŋ naa cho o nyɛkindilaa niŋndo kɔllo, mi keŋ mala ndu mbo hiou lachi a Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo. Teleŋ o teleŋ naŋ dɛɛniaa pɛ puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ naa kɔllo, mi keŋ chɔm kpendekele maa ŋ kaala ndu. (2 Kɔl. 7:6, 7, 13) Chiɛɛliaŋndo cho waŋndo nyiɛɛye tuiinɔŋndo tɛɛŋ, a ndu kɔllo dɛɛniaa. O nɛi kuɛɛ choo? Mi nyiɛɛyii waŋndo nɔ le chaaŋ ndɔ ve nyindu ndu le wana koŋ malaa te o wa pɛ saŋgaa. Lelaŋ, nyɛ tase naŋ nɔ miŋ tosa wo cho chaaŋ naa laalaŋndo nyiɛɛye tuiinɔŋndo ni, okoŋ miŋ dɛɛniaa ndu kɔllo. Mi Pɔɔl tɛɛsiaa a Chɛhowa okɔɔ maa, “Finya inyiɛɛyo o cho ni. Nduyɛ, ndu cho Mɛlɛka dɛɛniaa naa kɔltaŋ o isɔɔ o isɔɔ niŋndo ni.”—2 Kɔl. 1:3. w23.11 9-10 ¶8-10
Nɔŋgɔwaa, Suɛɛsɔɔ 22
‘Wa a nyaale o nyɛpalaa niŋ.’ —Luom. 5:3.
Ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl maa buɛiyaa Kilitiaa kpou, tɔɔndaŋndaŋ la cho naa komal. Ŋ tofaŋndɔ tamasi kiilanɔɔ Pɔɔl wo. Mbo dimul Tɛsaloniaŋnda aa: “Teleŋ naŋ wa naa nyaa wo, mi naŋ dimul nya maa nyɛpalaa nɔ le naa komallo. Nduyɛ a mɛɛ nya sina yɛ, ndi yɔŋnuŋ hei ni.” (1 Tɛsa. 3:4) Nduyɛ mbo poonyial Tɛsaloniaŋnda aa: “Nyɛ kindilaa nda handu naa choo wo . . . ŋ ve kɔl maa ŋ cho chinda le.” (2 Kɔl. 1:8; 11:23-27) Kilisiɔŋnda hau bɛɛ nɔ ma wa tɔɔndaŋndaŋ kɔl o nɛilaŋ lapum choo. (2 Tim. 3:12) Le mɛɛ ŋ dɔu laalaŋndo o Chiisu niŋ ma wa ndu tolɔɔ kɔɔli yɛ, naapum chaŋyaŋ numndoŋ, vɛlɛ a wanayaŋ numndoŋ cho num biyɔɔ wɔɔŋndo. Baa a cho pa bahawɛilaŋ sɔlaa o fondaŋ num wallo, le mɛɛ ŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le sandei chɔmndo o nyɛ o nyɛ niŋ yɛ? (Hibu. 13:18) Baa masaleŋ le cho num pa nyɛpalaa tusioo choo le mɛɛ ŋ cho acheleŋnda dimullo a tiindaŋ numndo okɔɔ yɛ? Mɛɛ mɛɛ tɔɔndaŋndaŋ la komal naa, Pɔɔl dimi maa ŋ nɔ miŋ dɔɔnuŋ nyaale. w23.12 10-11 ¶9-10
Kpekedoo, Suɛɛsɔɔ 23
“La tusi ya nyɛpalaa bɛndoo choo.”—Chɛn. 34:30.
Mi Chekɔpu biunuŋ bahawɛila bɔɔbɔɔ. Mi Chekɔpu puaa nduaa a ŋiɔɔŋ, Simiɔŋ nda Livai tosa suɛi kpundɛi o yuŋgoo niŋ, nduyɛ ma tɛɛmbuu diola Chɛhowalaŋ. Le handɔɔ lechoo, mi lanɔ Chekɔpu ndoo kaala tau wo Luechɛɛ sɔla piɔmndo mɛɛ o velu po nda diiŋ ndɔɔ. Nduyɛ le mɛɛ yima bɛnduaŋ maa del lɛ, Chekɔpu ndoo nɔ mbo kɔ chal o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ, mi che bɛɛ o wa niŋ o yuwɛiyo. (Chɛn. 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28) O sɔɔŋ kindilaŋ komal Chekɔpu woŋ niŋ kpou, pesiŋ bɛɛ o kɛɛ laalaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa a o mɛɛla ndɔlaŋ niŋ te. Nduyɛ mi Chɛhowa chɔm maa o kaala Chekɔpu. Le tamaseliiyo, mi Chɛhowa duau ndu sala mbo sɔla nyɔɔŋ tau tau. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, yiyaŋndɔ mɛɛ Chekɔpu ndoo nɔ balika melaa le Chɛhowa yɛ, mɛɛ o chiikaŋ a Choosɛ po ndɔ ndoo yiyaŋ maa o sɔla piɔmndo wo. Chaŋyɛi kpɛɛluŋ Chekɔpu ndoo nɔ a Chɛhowa ve mala ndu ni, mbo biunuŋ sɔɔŋ kindilaŋ keeku ndu choo woŋ. (Chɛn. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Naa bɛɛ te ŋ hiou pɛ lachi a chaŋyɛi kpɛɛluŋnde nɔɔ a Chɛhowa, keŋ mala naa miŋ biunuŋ sɔɔŋ kindilaŋ naŋ ve kɔl te woŋ. w23.04 15 ¶6-7
Kɔɔlumaa, Suɛɛsɔɔ 24
“Chɛhowa cho wana manda ya wo ni. Nyɛ o nyɛ cho ya lepɛŋ te.”—Sam 23:1.
O Sam bolle 23 niŋ, mi Deeve tɛɛsiaa tiindaŋ ndoo nɔ maa Chɛhowa kaala ndu, nduyɛ maa o buulaŋ le ndu wo. Mbo tɛɛsiaa vɛlɛ chaŋyɛi kpɛɛluŋ wa ndu nda wana ndɔ mandaa lasaa, Chɛhowa tɛɛŋ nde. Mi Deeve ndoo sinaŋ nyɛkɛndɛi te Chɛhowa ndoo ke ndu pɛ nɛi chɔmaa, nduyɛ ndoo tiindaŋ ndu tau. Ndoo sina maa Chɛhowa cho ndu kaala haaa a yoomu ndɔɔ mɛɛlulaŋ. Yɛɛ tosa yɛ mbo nɔ tiindaŋ kala kalaa hoo? Deeve ndoo heuba le nyɛ o nyɛ le kanifuule, Chɛhowa wa ndu mandaa teleŋ o teleŋ. Ndoo sina maa chaaŋ ndɔ Chɛhowa wa ni, nduyɛ maa ndoo hini kɔl a ndu. Lelaŋ kpeekpei ndoo nɔ tiindaŋndo ni maa, mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ wa ŋ kala a ndu o chilaŋ niŋ, Chɛhowa cho hiouwɔɔ lachi a ndu kioo nyɛm o hauba woŋ. Le mɛɛ Deeve ndoo tiindaŋ Chɛhowa maa o kaala ndu nduyɛ maa o cho ndu manda yɛ, mi keŋ mala ndu le mbo pɛŋgi buulaŋndo, mbo hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ mbo hini kɔl.—Sam 16:11. w24.01 29 ¶12-13
Chimɛiyo, Suɛɛsɔɔ 25
“I cho wa a nya latulu lepaa o lepaa haaa mi chieeŋndo fuuluu o mɛɛlulaŋ.”—Mat. 28:20.
Chɔŋ a teleŋ Chɔu Chieeŋ Diiŋ Ndɔɔ, wanaa Chɛhowaa bii niŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo fɛɛsɛŋ o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ. Wanaa bɔɔbɔɔ sina niŋ Chɛhowa, nduyɛ buɛiyaa nduaa cho hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o chieeŋndo choo kpou. Hau, puaapiliaa cho o Dialii Kuumbaŋ Choo Ve choo wa cho hiouwɔɔ lachi a nɛi chɔmaa Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli. A yeema mi nɛila chɔmaala nda ke puaapiliaa laŋ la tɔlnuŋ o yiyaŋ Mɛlɛkaa choo. Koŋ mala mi buɛiyaa ibuŋgaa, a bɛnduaa kundaa yɔŋgu nɛi chɔmaa pilɛ koŋ o kundalaŋ ndo. Bɛnduaa kundaa cho a pɔyaŋnda cho o ‘ba kɛndɛ’ Kiliti wo choo. (Sɔɔŋ. 2:1) I cho tonya maa, wanaa lahakiaa bɛnduaa kundaa cho ni, nduyɛ ma tosa biondɔŋndaŋ. Mi Muuse, Chɔɔsuaa, a kiilaa bɛɛ ndaa tosa biondɔŋndaŋ. (Nɔm. 20:12; Chs. 9:14, 15; Luom. 3:23) Kɛ, Chiisu cho wɔ hiouwɔɔ lachi a buɛi cho sakpo wo vɛlɛ a bɛnduaa kundaa nɛi chɔmaa kioo. Nduyɛ o cho hiouwɔɔ lachi a keŋ tosaa. Lelaŋ, te wanaa o yulu haa isu wa ke naa pɛ nɛi chɔmaa, ŋ nɔ sabulaŋ tau le miŋ tol laŋ kɔɔli. w24.02 23-24 ¶13-14
Ndaamaa, Suɛɛsɔɔ 26
“Mɛɛ nya cho chuauwaa Mɛlɛka kaala wa yɛ, la tol tamasi ndɔɔ kɔɔli.”—Ɛfi. 5:1.
Hau bɛɛ, miŋ nɛŋi Chɛhowa kɔllo, te ŋ soo pɛ a ndu okɔɔ, miŋ chɔm ndu balika melaa, nduyɛ a mɛɛ kpɛ naŋ kaala ndu yɛ. Te ŋ wa pɛ o wali pollo niŋ, nyɛ naŋ kɛsi kɔllo choo wo cho acheleŋnda malaa ma naŋnuŋ Chɛhowa ikɛi, vɛlɛ ma che ndu maa Finya kaalaa o cho ni. (Chemi. 4:8) Ŋ cho a kɔl kɛndɛ le acheleŋnda chɔmndo mɛɛ Baabuiyo tɛɛsiaa a kaala Chɛhowaa, sandii nduɛi, taasi ndɔɔ, kpaaya ndɔɔ, vɛlɛ a suliŋnda ndɔla kɛndɛla cheleŋ okɔɔ yɛ. Ŋ saŋgala vɛlɛ Chɛhowa, nduyɛ miŋ nɛŋi ndu kɔllo te ŋ tosa pɛ o naŋ tiuba wo le tamasi ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli. Te ŋ tosa keŋ pɛ, mi acheleŋnda che maa ŋ cho teŋgeŋ a wanaa cheleŋ o chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo niŋ. (Maa. 5:14-16) Te ŋ wa pɛ latulu a nda lepaa o lepaa, ŋ nɔla miŋ chɔm nda le sabu naŋ cho teŋgeŋ a nda wo. Fulamakɔɔlioo wa ni, mi wanaa nɔ yeemɛiya sɔɔŋguu Mɛlɛka naa ikɛi. Te ŋ saŋgala Chɛhowa pɛ o nɛila waa nuaa niŋ, miŋ nɛŋi ndu kɔllo tau.—1 Tim. 2:3, 4. w24.02 10 ¶7
Kuɛɛndoo, Suɛɛsɔɔ 27
‘Luei waŋnda yoomuaŋ. . . nduyɛ ma sila nda.’—Tai. 1:9.
Le ma simnuŋ Kilisiɔŋnɔ kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo, a nɔ ma pɛɛku walta mala numndaŋ. Keŋ cho num mala ma chua kalaŋnda ŋ nɔ o kundaa niŋndaŋ, ma sɔla wali toolu num ɔɔ yuŋgu numndo wo o chilaŋ niŋ, nduyɛ ma nɔ chaŋyɛi kɛndɛ a acheleŋnda. Le tamaseliiyo, pɛɛku le diomndaŋ veeloo a poonyiaa nyɛkɛndɛi. Baabuiyo dimi maa, le mi wana pɔnɔɔ wa a kɔl kɛndɛ vɛlɛ mbo sɔla batiuwaa o yoomoo niŋ, o nɔ mbo wa diomndaŋ veeloo leniŋ lepaa o lepaa, vɛlɛ mbo yiyaŋ lechoo. (Sam 1:1-3) Te puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔɔ wa pɛ diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ lepaa o lepaa, mi keŋ mala ndu mbo sina mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ. Nduyɛ mi keŋ tosa, mbo yiyaŋ nyɛkɛndɛi vɛlɛ mbo sina mɛɛ o duau nyɛ o pɛɛku wo o wali niŋ yɛ. (Polo. 1:3, 4) Puaapiliaa a ndepiliaa naa yeema puaa tiuba ma pɛɛku nda wa, vɛlɛ ma ke nda silala tɔlnuŋ o Baabuiyo choo laŋ. Te a pɛɛku pɛ le diomndaŋ veeloo a poonyiaa nyɛkɛndɛi, mi keŋ mala num ma bɛɛndiaa sɔɔŋ a mulila dɛɛniaa acheleŋnda kɔltaŋ ndaŋ, vɛlɛ ma kindi laalaŋ ndaa poŋ. I mala num vɛlɛ ma poonyiaa sɔɔŋ kuluŋ kindi laalaŋ numndo vɛlɛ miŋ mala num le acheleŋnda kɔltaŋ dɛɛniaa woŋ. w23.12 26-27 ¶9-11
Koondoo, Suɛɛsɔɔ 28
“Wana cho diompilɛ a nya wo nɔ kpaayaa mbo hiau wana cho diompilɛ a chieeŋndo wo poloŋ.”—1 Chɔŋ 4:4.
Te siooŋnde bii num pɛ, yiyaŋ a nyɛ Chɛhowa cho hunɔɔ tosa o chilaŋ niŋndo, te Setana faŋaŋ pɛ. Mi tuula naŋ tofa o bɔŋaŋ bɛndoo le wɔsi 2014 wo, chɔm finyaa mbo wa suukaŋndo a yuŋgu ndɔɔ mɛɛ diomnda cho o 2 Timoti 3:1-5 niŋndaŋ laa dimiŋ niŋ yɛ, te ndoo yɔŋ pɛ aa a Kpele Hɛnɛkiɔɔ okɔɔ la cho suɛi ni. Mbo dimi aa: “O chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, waŋnda cho wa a kɔl kɛndɛ tau. Waŋnda cho acheleŋnda kaalaa chɔm, ma kaala tonyaa, ma sina kpeleŋ ndaa, ma wa wanaa tusiaŋ, ma saŋgala Mɛlɛka, ma ke wanaa velu nda wa bɛɛleŋ, ma nɔ balika melaa, ma chɔm lo lechoo wo, ma nɔ nyiɛɛye le wanaa nda cho o yuŋgoo niŋnda, ma chɛl acheleŋnda diom, nduyɛ a ve niŋ wanaa tɛɛmbuu acheleŋnda tɔɔ le. A tiu niŋ kɔlta ndalaŋ ba, a ve niŋ wanaa kɔl vesɛi le, nduyɛ a tul niŋ nyɛ cho o kɛndɔɔ wo leyɛ le, vɛlɛ a wa niŋ wanaa wana nɔla ma tiindaŋ. A ve niŋ wanaa bolii kala a wanaa hɔlaa heelaa bɛndu le. A kaala niŋ Mɛlɛka mbo hiou yelelaŋndo, nduyɛ ma chɔm maa a cho a yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo. La holnuŋ wanaa waa nuaa.” Baa ma suukaŋ pa a yuŋgu numndo ɔɔ chaaŋaa num aa laalaŋnda a mɛɛ yoomoo wa niŋ o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ yɛ okɔɔ? w24.01 6 ¶13-14
Nɔŋgɔwaa, Suɛɛsɔɔ 29
“I hini kɔl a num.”—Luku 3:22.
I cho suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa, Chɛhowa hini kɔl a wanaa nduaa kpou. Mi Baabuiyo dimi aa: “Chɛhowa nɔ yeemɛi o wanaa nduaa niŋ.” (Sam 149:4) Teleŋndaŋ lapum, mi apum tambu kɔl nduyɛ ma nyunaŋ aa, ‘Baa Chɛhowa hini pa kɔl a ya?’ Mi a bɔɔbɔɔ o sindɔɔ niŋ, a ndaa piɛi Chɛhowa o laalaŋndo choo wa, cha ndi ikala le tiindaŋndo nɔɔ maa Chɛhowa hini kɔl a nda. (1 Saam. 1:6-10; Choobu 29:2, 4; Sam 51:11) Baabuiyo chɔm kpendekele maa, wanaa lahakiaa bɛɛ, mi Chɛhowa hini kɔl a nda. Vɛɛ keŋ yɔŋnuŋ yɛ? Ŋ nɔ miŋ dɔu laalaŋndo o Chiisu Kiliti niŋ, nduyɛ miŋ sɔla yiŋɔɔ. (Chɔŋ 3:16) O nɛiyo hoo choo, miŋ chɔm acheleŋnda maa ŋ mulul yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ kɔɔ, vɛlɛ maa ŋ chua buŋgɛi le hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa. (Walta. 2:38; 3:19) Mi Chɛhowa naŋ kɔl tau a naa te ŋ tosa pɛ sɔɔŋ muŋ le halikpeŋ miŋ wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a ndu. Te ŋ tosa pɛ o naŋ tiuba wo le loo o buŋgɛi naŋ chua le ndu piɛiyo ve choo, o cho naa chua maa chaaŋaa nduaa kpɛɛluŋnda naŋ cho ni.—Sam 25:14. w24.03 26 ¶1-2
Kpekedoo, Suɛɛsɔɔ 30
“Ŋ nɔla miŋ pɛŋgi suɛi a sɔɔŋ naŋ che, nduyɛ miŋ tuɛiyoŋ okɔɔ le.” —Walta. 4:20.
Ŋ nɔla miŋ tol tamasi buɛiyaa Chiisuaa kɔɔli, te ŋ hiou pɛ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o yɔŋ bɛɛ mi masaleŋ le kuuna naa. Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho naa mala miŋ sɔla batiuwaa o wali pollo niŋ. Lelaŋ, piɛi o ndu lo le mbo ke num kɔl simulaa a taasioo. Nyuna ndu le mbo mala num te bahawɛilaŋ la komal num pɛ. Naa a bɔɔbɔɔ cho saŋgaa kanifuule ŋ cho a naa, ɔɔ ŋ cho a kɔl tambɛiyo le mɛɛ wana naŋ kaala wo vi yɛ. Naapum ŋ cho bahawɛi kala kalaa biuwɔŋndo o yuŋgu naa niŋ, nyɛpalaa waŋnda tusi naa choo wo ɔɔ bahawɛila cheleŋ. Nduyɛ, mi naala kpundɛlaŋ a chɔulaŋ la tosa ndi ikala le bahawɛilaŋ ndaŋ biuwɔŋndo. Te bahawɛila waa nuaa la komal num pɛ, dimul Chɛhowa nyɛ o nyɛ a ndi okɔɔ. Dimul ndu a laŋ okɔɔ mɛɛ ŋ dimul nuaa chaaŋ num kpɛɛluŋndo a bahawɛila numndaŋ okɔɔ yɛ. Nduyɛ nɔ tiindaŋndo maa, “o cho num mala.” (Sam 37:3, 5) Piɛileŋ teleŋ o teleŋ o Chɛhowa lo mala naa miŋ biunuŋ “o nyɛpalaa suu o suu niŋ.” (2 Kɔl. 1:4) Chɛhowa sina nyɛ o nyɛ cho buɛiyaa nduaa choo, nduyɛ mbo “tuei chaŋ nda wa naa ndu chua le malaa wo,” okoŋ mbo mala nda.—Sam 145:18, 19. w23.05 5-6 ¶12-15
Kɔɔlumaa, Suɛɛsɔɔ 31
“La kindiŋ le sinaa nyɛ Masanɔɔ hɛnaŋ ndo.”—Ɛfi. 5:10.
Te ŋ nɔ pɛ kɛɛsiaala sɔvɛlaŋ le tosaa, ŋ nɔ miŋ “kindiŋ le sinaa nyɛ Masanɔɔ hɛnaŋ ndo,” nduyɛ miŋ dɔu ndu o wali niŋ. (Ɛfi. 5:17) Te ŋ saaluŋ pɛ sawala mandaala Baabuiyo, la naŋ duau o wali niŋndaŋ, mɛɛ yiyaŋ Mɛlɛkaa kɛsɛ naŋ cho koŋ nuuviaa ni. Hei tosaa mala naa miŋ sɔla batiuwaa le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa. “Wana dɛnɛ wɔɔŋndo” Setana, cho yaamɔɔnɔ naa ni, nduyɛ o yeema naa miŋ wa a tuandaŋ o sɔɔŋ cheleŋndoŋ tosaa niŋ, okoŋ ŋ nɔ lɛ teleŋ le Mɛlɛka naa piɛiyo le. (1 Chɔŋ 5:19) Mi i wa tɛtɛlɛ le mi Kilisiɔŋnɔɔ chua nyɛm kiɔɔŋ nuuviaa, dɛnɛ sinaa bɛndoo ɔɔ wallo o sɔvɛ mbo hiou sɔɔŋ o nɔ le tosaa o Chɛhowa piɛiyo niŋndoŋ. Mi hei tosaa chɔm kpendekele maa, yiyaŋnda cho o chieeŋndo niŋndaŋ la kandu ndu piiliaŋndo. O kpeekpei niŋ, sɔɔŋ muŋ cho sɔɔŋ wɔɔŋ te, kɛ ŋ nɔ miŋ kɛsi muŋ nyɛ tase o yoomu naa niŋ te. w24.03 24 ¶16-17